Αστρίτσι Ηρακλείου
Συντεταγμένες: 35°11′25″N 25°13′38″E / 35.19028°N 25.22722°E
Το Αστρίτσι[1][2] ή Αστρίτσιο[3] είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων στην Περιφεριακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην επαρχία Πεδιάδας. Οι κάτοικοι (385 το 2001) ασχολούνται κυρίως με την ελαιουργία. Παράγει σουλτανίνα, σταφύλια, εσπεριδοειδή , δημητριακά και κηπευτικά. Ανήκει από το 1998 στο Δήμο Καζαντζάκη.[4] Απέχει 25 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο. Στο χωριό λειτουργεί Δημοτικό Σχολείο, παιδική χαρά.
| Αστρίτσι | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ηρακλείου |
| Δήμος | Αρχανών-Αστερουσίων |
| Δημοτική Ενότητα | Νίκου Καζαντζάκη |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Κρήτη |
| Νομός | Ηρακλείου |
| Υψόμετρο | 410 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Αστρίτσιον, αρχ. Διατόνιον |
Η λαγκάδα της Κάτω Βρύσης[5] είναι μια στενή και δασωμένη κοιλάδα ανάμεσα σε βουνά. Στην περιοχή δεσπόζουν πολλές φυσικές πηγές, που γίνονταν σύμμαχοι των ανθρώπων για τις καλλιέργειες τους.Η παρουσία του νερού ήταν πάντοτε καταλυτική στην περιοχή και υπήρχαν τρεις σημαντικές πηγές που από την αρχαιότητα ήταν ιερές. Οι πηγές αυτές ήταν οι πηγές που σχημάτιζαν τον ιερό ποταμό Τρίτωνα των αρχαίων που είναι παραπόταμος του σημερινού ποταμού Καρτερού
Στην περιοχή υπήρχαν δύο μεγάλες σπηλιές, εκ των οποίων η μία κατέρρευσε ολοσχερώς και σήμερα είναι πλατεία, ενώ η άλλη έχει υποστεί μεγάλες μορφολογικές διαφοροποιήσεις. Η τελευταία έχει την ονομασία Νεραϊδόσπηλιος και συνδέεται άμεσα με μύθους της περιοχής. Αυτές οι σπηλιές, σε παρελθοντικά έτη φιλοξένησαν τους κατοίκους του Οροπεδίου Λασιθίου, που αναζήτησαν πιο εύφορα μέρη για να ζήσουν.
Πολιούχος του Αστριτσίου είναι ο Άγιος Γεώργιος, που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού. Η εκκλησία είναι τριμάρτυρη και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο, την Αγία Βαρβάρα και τον Άγιο Χαράλαμπο.
Η πρώτη εκκλησία του χωριού ήταν ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, που βρίσκεται λαξευμένη μέσα σε βράχο, στην περιοχή της Κάτω Βρύσης.[2]
Επίσης, στη θέση Νίρα υπάρχει ο θαυματουργός, όπως λένε οι κάτοικοι, ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Σύμφωνα με μαρτυρίες πολλοί χωριανοί θεραπεύτηκαν από διάφορες ασθένειες πίνοντας αγίασμα. Στην ίδια θέση βρίσκεται και η Μεταμόρφωση του Σωτήρος.
Η Παναγία Άξιον Εστί βρίσκεται στην τοποθεσία «Περιβολάκια». Ο ναός βρέθηκε θαμμένος και ερειπωμένος πριν από μερικά χρόνια. Η Βυζαντινή ρυθμού εκκλησία έχει πλέον αναστηλωθεί.
Η Παναγία Ευαγγελίστρια και Γοργοεπήκοος βρίσκεται στη θέση Παπαγιαννή, 200μ. από το χωριό.
Ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία
Στα αρχαία χρόνια στη θέση του σημερινού χωριού υπήρχε το Διατόνιον αρχαιότατη πόλη. Αναφέρεται και σε πινακίδες Γραμμικής γραφής Β΄ της Κνωσού.[3]
Στο Αστρίτσι το 1981 βρέθηκε θησαυρός 34 χάλκινων νομισμάτων τα οποία γράφουν την αινιγματική όπως λένε λέξη, ΑΡΙΑΙΩΝ. Στη συνθήκη ασυλίας της Μιλήτου, με τρεις ομάδες κρητικών πόλεων, οι Αριαίοι ανήκουν στη συμμαχία των Γορτυνίων. Είχαν, λοιπόν, κάποιο Κοινό. Μια από τις πόλεις αυτής της ομάδας (Κοινού) πιθανότατα βρίσκεται στη θέση Κεφάλα, στο χωριό Αστρίτσι Ηρακλείου.
Όπως αποκάλυψε ο Γάλλος αρχαιοδίφης και φιλέλληνας Πολ Φορ (Paul Faure, γενν. το 1916-) ή Παύλος Φοράκης, όπως αυτοαποκαλείται, η περιοχή κατοικείται από την αρχαιότητα.[2] Η αρχαιότερη μνεία του οικισμού αναφέρεται σε έγγραφο του 1395 ως Astrici. Στην ενετική απογραφή του 1583. Στον Καστροφύλακα[6] τον 16ο αιώνα το χωριό (Astrizzi) αναφέρεται ότι είχε 112 κατοίκους. Στην τουρκική απογραφή του 1671 αναφέρεται με 23 χαράτσια ενώ σε αυτήν του 1881 καταγράφεται μόνο ένας χριστιανός έναντι 232 μουσουλμάνων. Το 1900 το συναντούμε στον ίδιο δήμο με 94 κατοίκους, ενώ το 1920 αναφέρεται Αστρήτσι, έδρα ομώνυμης κοινότητας με 267 κατοίκους. Οι κάτοικοι του χωριού σήμερα κατάγονται από το Λασίθι ή άλλα χωριά της Επαρχίας Πεδιάδος.
Δείτε Κοινότητα Αστριτσίου
Στη θέση Ρεματιάς Κήπων, μήκους 2,5χλμ., υπάρχουν βυζαντινά κτίσματα, μεταξύ των οποίων υδραγωγείο που λειτουργεί και ερειπωμένες ενετικές εκκλησίες.[7]
Στην τοποθεσία Εμινάνη βρέθηκε πώρινος κορμός υπερφυσικού δαιδαλικού αγάλματος αρχαϊκών χρόνων εξαιρετικού ενδιαφέροντος.
Στη θέση που βρίσκεται το χωριό οι αρχαιολόγοι τοποθετούν τη Λύκαστο[3] (άποψη που φαίνεται να μην ισχύει πια) και άλλοι την πόλη Τρίτα. Ο Pendlebyry υποθέτει πως εκεί βρίσκονταν το αρχαίο Διατόνιο. Βρέθηκαν επίσης δύο αγγεία και πυξίδα γεωμετρικής εποχής.
Η πρώτη αναφορά στο σημερινό οικισμό συναντάται στην ενετική απογραφή του 1583, έκτοτε ακολουθούν και άλλες.
Παραπομπές και σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 5. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 258.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «HOME - Αρχάνες». www.archanes-asterousia.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2023.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 12. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 66.
- ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2023.
- ↑ «10 + 1 διαδρομές κοντά στο Ηράκλειο για ανοιξιάτικες εξορμήσεις». ekriti (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2020. Unknown parameter
|Αποτελουσε κάστρο του ΠΑΣΟΚ ημερομηνία=ignored (βοήθεια)[νεκρός σύνδεσμος] - ↑ "Καστροφύλακας, Κ94, 1583.
- ↑ in.gr[νεκρός σύνδεσμος], Διακοπές
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.
- Beiheft (1972) – Davaras: Die Statue aus Astristi