Αστροφυσικό Αστεροσκοπείο του Σαμαχί
Το Αστροφυσικό Αστεροσκοπείο του Σαμαχί «Νασιραντίν Τουσί» (αζερ. Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası) είναι αστεροσκοπείο που βρίσκεται στα όρη του Μείζονος Καυκάσου στο Αζερμπαϊτζάν, κοντά στην πόλη Σαμαχί, και το 1991 πήρε το όνομα του σημαντικού Πέρση αστρονόμου Νασίρ αλ-Ντιν αλ-Τουσί.
| Αστροφυσικό Αστεροσκοπείο του Σαμαχί | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | αστεροσκοπείο και εγκατάσταση[1] |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 40°46′55″N 48°35′48″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Pirqulu |
| Χώρα | Αζερμπαϊτζάν[1] |
| Έναρξη κατασκευής | 1960[1] |
| Ιστότοπος | |
| Επίσημος ιστότοπος | |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Θέση Επεξεργασία
Οι εγκαταστάσεις του αστεροσκοπείου βρίσκονται σε υψόμετρο από 1.435 μέχρι 1.500 μέτρα πάνω από την επιφάνεια των θαλασσών, σε απόσταση 22 χιλιομέτρων βορειοδυτικά από την πόλη Σαμαχί, στα ανατολικά της κορυφής Πιρκουλού. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες του είναι 40°46΄55΄΄ Βόρειο πλάτος και 48°35΄48΄΄ Ανατολικό μήκος. Η θέση αυτή έχει 150 έως 200 καθαρές (χωρίς σύννεφα) νύκτες ανά έτος.
Ιστορικό Επεξεργασία
Ο Αζέρος χημικός Γιούσιφ Μαμανταλίγιεφ διεδραμάτισε, ως πρόεδρος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών του Αζερμπαϊτζάν, σημαντικό ρόλο στη δημιουργία του αστεροσκοπείου, το οποίο ιδρύθηκε επισήμως στις 17 Νοεμβρίου 1959. Κάτω από τη θέση των θόλων του αστεροσκοπείου δημιουργήθηκε ένας καταυλισμός για τους εργαζόμενους σε αυτό. Ο πρώτος διευθυντής του αστεροσκοπείου ήταν ο ακαδημαϊκός Χατζίμπεη Σουλτάνοφ, που κατείχε αυτή τη θέση από το 1960 μέχρι το 1981 και στην εποχή του γίνονταν εντατικές αστροφυσικές παρατηρήσεις. Οι παρατηρήσεις με το κύριο τηλεσκόπιο, ένα κατοπτρικό διαμέτρου 2 μέτρων που τότε ήταν το πρώτο μεγάλο τηλεσκόπιο σε όλο τον νότιο Καύκασο, ξεκίνησαν το 1966.
Τον Σεπτέμβριο του 2008 έγιναν μεγάλες εργασίες συντηρήσεως στο αστεροσκοπείο.[2][3][4]
Διευθυντές Επεξεργασία
- 1959-1981: Ακαδημαϊκός Χατζίμπεη Φ. Σουλτάνοφ
- 1981-1982: δρ. Ογκτάι Χ. Χουσεΐνοφ
- 1982-1985: δρ. Αλίκ Ρ. Αμπασόφ
- 1985-1986: δρ. Ζοχράμπ Α. Ισμαήλοφ
- 1986-1988: δρ. Καμράν Ε. Ρουστέμοφ
- 1988-1997: δρ. Σμιντ Μπ. Εχμέντοφ
- 1997-2015: καθηγητής Αγιούμπ Σ. Γκουλίγιεφ
- 2015-σήμερα: δρ. Ναμίγκ Σ. Τζαλίλοφ
Τηλεσκόπια Επεξεργασία
Το τηλεσκόπιο των 2 μέτρων και ο εξοπλισμός του Επεξεργασία
Αυτό το τηλεσκόπιο κατασκευάσθηκε και εγκαταστάθηκε από τη γερμανική εταιρεία Carl Zeiss Jena στη θέση με συντεταγμένες 40°46΄51΄΄ Β και 48°35΄50΄΄ Α. Το κύριο κάτοπτρο έχει σχήμα παραβολοειδές και διάμετρο 208,0 εκατοστόμετρα. Αναλυτικότερα οι χρησιμοποιούμενες εστίες του και ο εξοπλισμός τους είναι:
- Κύρια εστία: Η εστιακή απόσταση της κύριας εστίας είναι 9.360 χιλιοστόμετρα (mm) με εστιακό λόγο F/4,5, που δίνει κλίμακα 23΄΄/mm στο εστιακό επίπεδο. Για φωτομετρικές παρατηρήσεις, το σύστημα παρατηρήσεων της εστίας αυτής δίνει ωφέλιμο πεδίο 21′ × 21′ με τη χρήση ενός διορθωτή πεδίου. Υπάρχει φασματογράφος ειδικά για την εστία αυτή, με δύο φράγματα περιθλάσεως και τρεις κάμερες, που χρησιμεύει στη μελέτη των αμυδρών ουράνιων σωμάτων.
- Εστία Cassegrain: Η ισοδύναμη εστιακή απόσταση της εστίας Cassegrain είναι 29,50 μέτρα, με εστιακό λόγο F/14,5, και η κλίμακα στο εστιακό επίπεδο είναι 7΄΄/mm. Διαθέτει τα εξής όργανα:
- 2x2 φασματογράφοι με πρίσμα, με αναλύσεις 90 και 180 Å/mm, εξοπλισμένοι με κάμερα CCD των 1024×1536 πίξελ.
- Κλιμακωτός (echelle) φασματογράφος με 2 κάμερες CCD (F= 150 mm, F= 250 mm) με αναλύσεις 1500 επί 2500 πίξελ και μία με 530×580 πίξελ, όλες ψυχόμενες με υγρό άζωτο.
- Μεγάλη κάμερα CCD με 3056×3056 πίξελ και σετ φωτομετρικών φίλτρων.
- Εστία Coude: Η εστία Coude έχει ισοδύναμη εστιακή απόσταση 72,00 μέτρα και εστιακό λόγο F/36. Η κλίμακα στο εστιακό επίπεδο είναι 3΄΄/mm. Διαθέτει τα εξής όργανα:
- Κλιμακωτός φασματογράφος με πολύ υψηλές αναλύσεις (R=95.000 και R=190.000), με τρεις κάμερες (F=350 mm, F=700 mm, F=1400 mm) και δύο φράγματα περιθλάσεως (γ = 63.5° και γ = 80°). Το δεύτερο φράγμα (80°) παρέχει φασματικές αναλύσεις R=260.000 and R=530.000 σε ανιχνευτή με 4000×4000 πίξελ.
Τηλεσκόπιο Schmidt Επεξεργασία
Το 2013 εγκαταστάθηκε στο αστεροσκοπείο ένα τηλεσκόπιο τύπου Schmidt AZT-15, με διάμετρο κύριου κατόπτρου 90 cm.
Τηλεσκόπιο Zeiss-600 Επεξεργασία
Αυτό το τηλεσκόπιο κατασκευάσθηκε και εγκαταστάθηκε από την Carl Zeiss JENA το 1982. Η διάμετρος του κύριου κατόπτρου του είναι 600 mm και η εστιακή απόστασή του 2.400 mm, ενώ η ισοδύναμη εστιακή απόσταση για την εστία Cassegrain είναι 755 mm. Η κλίμακα στο εστιακό επίπεδο Cassegrain είναι 28΄΄/mm. Για πολλά χρόνια οι παρατηρήσεις διεξάγονταν με φωτοηλεκτρικό φωτόμετρο, ενώ σήμερα με κάμερα CCD με θερμοηλεκτρική ψύξη και 4000x4000 πίξελ.
Τηλεσκόπιο AZT-8 Επεξεργασία
Αυτό το αλταζιμουθιακό τηλεσκόπιο με διάμετρο κύριου κατόπτρου 70 cm εγκαταστάθηκε το 1970 και χρειάζεται ανακαίνιση.
Επιπλέον όργανα Επεξεργασία
- Οριζόντιο ηλιακό τηλεσκόπιο με διάμετρο 50 cm για φασματικές μελέτες της ηλιακής ατμόσφαιρας
- Ηλιακό τηλεσκόπιο AFR-2 με διάμετρο 20 cm για χρωμοσφαιρικές και φωτοσφαιρικές παρατηρήσεις
- Τηλεσκόπιο τύπου Μακσούτοφ με διάμετρο 35 cm
Σημερινά τμήματα Επεξεργασία
- Τμήμα γαλαξιών και αστρικού σχηματισμού[5]
- Τμήμα διπλών αστέρων και εκρηκτικών διεργασιών
- Τμήμα φυσικής και μαγνητισμού των αστρικών ατμοσφαιρών
- Τμήμα αστρονομικών οργάνων και καινοτόμων τεχνολογιών
- Τμήμα θεωρητικής αστροφυσικής και κοσμολογίας
- Τμήμα πλάσματος και ηλιογεωφυσικών προβλημάτων
- Τμήμα πλανητών και μικρών ουράνιων σωμάτων
Βιβλιοθήκη Επεξεργασία
Η Επιστημονική Βιβλιοθήκη του Αστεροσκοπείου του Σαμαχί δημιουργήθηκε ταυτοχρόνως με το Αστεροσκοπείο. Αποτελείται από δύο μεγάλες αίθουσες. Υπάρχει μόνιμη έκθεση των νέων βιβλίων και περιοδικών. Η βιβλιοθήκη διαθέτει περισσότερα από 14.000 βιβλία και πολλά περιοδικά (21 τίτλους περιοδικών στη ρωσική γλώσσα, 23 στην αγγλική και 8 στην αζερική). Υπάρχουν παλαιές και σπάνιες εκδόσεις, χειρόγραφα, επιστημονικά λεξικά και εγκυκλοπαίδειες, καθώς και άλλη εξειδικευμένη επιστημονική και τεχνική βιβλιογραφία. Η βιβλιοθήκη ανταλλάσσει βιβλία με περισσότερα από 45 ξένα ιδρύματα και οργανισμούς σε περισσότερες από 25 χώρες. Επίσης ασχολείται με τη διοργάνωση εκθέσεων και εκδηλώσεων. Εκδίδει δικά της έντυπα και ηλεκτρονικές εκδόσεις.[6]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 GRID Release 2019-02-17. 17 Φεβρουαρίου 2019. grid.501378.8.
- ↑ Babayev, Elchin. «Azerbaijan's Window on the Universe». www.visions.az. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2014.
- ↑ «Azərbaycan Prezidenti Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında olub». anspress.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-10-06. https://web.archive.org/web/20111006011521/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=117092.
- ↑ «İlham Əliyev Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında aparılan yenidənqurma işləri ilə tanış olmuşdur». president.az. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-07-12. https://web.archive.org/web/20130712192730/http://www.president.az/articles/3082.
- ↑ https://shao.az/az/content/36. Missing or empty
|title=(βοήθεια); H παράμετρος|url=είναι κενή ή απουσιάζει (βοήθεια) - ↑ «"Günəş sisteminin planetləri" kitabının təqdimatı keçirilib». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαρτίου 2019.