Αυτόμελο τροπάριο
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Αυτόμελον ονομάζεται σε ένα σύνολο τροπαρίων το πρώτο από αυτά, που έχει ιδιαίτερη (δική του) μελωδική γραμμή. Τα επόμενα τροπάρια τού συνόλου αντιγράφουν το μέλος τού αυτόμελου και λέγονται προσόμοια. Δηλ. το αυτόμελο έχει πρωτότυπη μουσική έκφραση και χρησιμοποιείται ως ποιητικό και μουσικό πρότυπο για άλλα τροπάρια. Π.χ. στο Κοντάκιο ο πρώτος οίκος είναι αυτόμελο και οι υπόλοιποι προσόμοιοι αυτού.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει στον ειρμό (πρώτη στροφή) σε κάθε ωδή τού Κανόνα, όπου ο ειρμός έχει δικό του μέλος, ενώ οι υπόλοιπες στροφές (τροπάρια) της ωδής ακολουθούν πιστά το μέλος τού ειρμού.
Τα αυτόμελα ομοιάζουν με τα ιδιόμελα, τα οποία επίσης έχουν δικό τους μέλος, αλλά διαφέρουν από αυτά στο ότι τα ιδιόμελα είναι μεμονωμένα, ενώ τα αυτόμελα είναι μέρος ενός συνόλου τροπαρίων. Το σύστημα αυτόμελο-προσόμοια έχουμε συνήθως στα Στιχηρά και τα Απόστιχα, δηλ. τροπάρια που άδονται μετά τους τελευταίους στίχους Ψαλμών, στην αρχή και το τέλος αντίστοιχα ακολουθιών, όπως είναι ο Εσπερινός και ο Όρθρος.
Βασική συναγωγή των αρχαιότερων αυτόμελων με τα προσόμοιά τους υπάρχει στην "Anthologia Graeca Carminum Christianorum", 63-84.
Πηγές Επεξεργασία
- Θεοχάρης Δετοράκης, Βυζαντινή Υμνογραφία (Πανεπιστημιακές παραδόσεις), Ηράκλειο 21997.