Η Βαρονία της Βελιγοστής ή Βελίγοστης ή Βελιγούρτ (1209 - 1382) ήταν μια υποτελής βαρονία στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας που ιδρύθηκε το 1209 από τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Σαμπλίτη. Η πρωτεύουσα της ήταν η Βελιγοστή Αρκαδίας, σήμερα είναι ένα μικρό χωριό που απέχει 11 περίπου χιλιόμετρα από τη Μεγαλόπολη και 3 χλμ. από το δρόμο Μεγαλόπολης-Καλαμάτας. (Ελληνικά : Βελίγοστι ή Βελιγόστη, Γαλλικά : Veligourt, Ισπανικά : Viligorda, Ιταλικά : Villegorde.) Η βαρονία απέκτησε αργότερα και την Αργολική Τροιζήνα (Ελληνικά : Δαμαλᾶ, Γαλλικά : Damalet), την δεκαετία του 1250 την διοικούσε ένας πλάγιος κλάδος του Οίκου ντε Λα Ρος που κυβερνούσε το Δουκάτο των Αθηνών. Μετά την πτώση της Βελιγοστής στους Βυζαντινούς (1330) η βαρονία εξακολουθούσε να υπάρχει αλλά περιορίστηκε μόνο στην Τροιζήνα.[1]

Προέλευση του ονόματος

Επεξεργασία

Το Κάστρο της Βελιγοστής που προϋπήρχε και κατακτήθηκε έπειτα από πολιορκία, έγινε η κατοικία και η έδρα του βαρόνου· γύρω του αναπτύχθηκε ο φραγκικός οικισμός της Βελιγοστής. Η Βελιγοστή, που βρίσκεται στο κέντρο περίπου της σημερινής Αρκαδίας κοντά στην αρχαία Μεγαλόπολη, έπεσε στους Σταυροφόρους γύρω στο 1206 χωρίς αντίσταση.[2] Η προέλευση του ονόματος είναι ασαφής: ο ιστορικός Καρλ Χοπφ τον 19ο αιώνα αναφέρει, ότι το όνομα προέρχεται από το Γαλλικό "Βελιγούρτ" που είναι παραφθορά του Γαλλικού χωριού "Βαλινκούρ", το οποίο ο Χοπφ υποθέτει σαν πατρίδα του Οίκου ντε Μον. Η οικογένεια Βελιγούρτ συμμετείχε στην Δ΄ Σταυροφορία· πάντως ο μεσαιωνολόγος Αντουάν Μπον γράφει, ότι το Ελληνικό και το Γαλλικό χωριό δεν έχουν καμιά σχέση πέρα από την ομοιότητα των ονομάτων τους. Ο Μπο υποθέτει ότι η ομοιότητα ίσως να οφείλεται, στο ότι οι δύο κώμες έχουν κοινή μακρινή καταγωγή από τους Σλάβους.[3]

Οίκος ντε Μον

Επεξεργασία
 
Τα σύμβολα του Ματθαίου ντε Μον

Όταν το πριγκιπάτο χωρίστηκε σε 12 υψηλές βαρονίες, φέουδα και τιμάρια, η υψηλή βαρονία της Βελιγοστής μαζί με 4 φέουδα δόθηκε στον Φράγκο ιππότη Ματθαίο ντε Μον (1209).[4][5] Η Συνθήκη της Σαπιέντζας καταγράφει σαν πρώτο βαρόνο τον Ούγο ντε Μον (1209), τον οποίο διαδέχθηκε πριν το 1230 ο Ματθαίος ντε Μον, ο πρώτος βαρόνος που αναφέρεται στο Χρονικόν του Μορέως με καταγωγή από το νησί Μον της Δανίας. Ο Ματθαίος κράτησε τη βαρονία μέχρι τον γάμο του με μια Βυζαντινή πριγκίπισσα, κόρη του Θεόδωρο Β΄ Λάσκαρη, που τη νυμφεύτηκε σε μια αποστολή του στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας στα μέσα της δεκαετίας του 1250.[6] Ο Καρλ Χοπφ, που αγνόησε τη Συνθήκη της Σαπιέντζας, καταγράφει δύο βαρόνους με το όνομα Ματθαίος για να καλύψει το κενό ανάμεσα στο 1209 και το 1260: τον Ματθαίο Α΄ και τον Ματθαίο Β΄, με τον τελευταίο να παντρεύτηκε την Βυζαντινή πριγκίπισσα.[7]

Οίκος ντε Λα Ρος

Επεξεργασία

Ο Ματθαίος ντε Μον εξαφανίζεται από τις πηγές μετά τον γάμο του και η βαρονία πέρασε σε έναν νεότερο κλάδο του Οίκου ντε Λα Ρος, που κυβερνούσε το Δουκάτο των Αθηνών: σε έγγραφο που χρονολογείται το 1256 ο Γουλιέλμος ντε Λα Ρος καταγράφεται σαν κύριος της Βελιγοστής. Ο τρόπος που μεταβιβάστηκε η βαρονία στον Γουλιέλμο δεν είναι γνωστός· ο Χοπφ υποθέτει ότι νυμφεύτηκε μία αδελφή του Ματθαίου ντε Μον.[8] Ο Γουλιέλμος, σαν μικρότερος αδελφός του δούκα των Αθηνών Γκυ Α΄ ντε Λα Ρος, είχε πάρει δώρο τη χερσόνησο της Τροιζήνας· από την ημέρα που έγινε βαρόνος της Βελιγοστής, οι δυο περιοχές ενώθηκαν στην ίδια βαρονία.[9][10] Ο Γουλιέλμος ντε Λα Ρος συμμετείχε στη μάχη του Καρυδίου στο πλευρό του αδελφού του Γκυ ντε Λα Ρος και πολέμησε εναντίον του πρίγκιπα που ήταν υποτελής.

Η Τροιζήνα, σε αντίθεση με τις γειτονικές πόλεις Άργος και Ναύπλιο που αντιστάθηκαν μέχρι το 1212, ήταν από τις πρώτες περιοχές της Πελοποννήσου που αλώθηκαν από τους Σταυροφόρους.[11] Η Τροιζήνα δεν εμφανίζεται στις πρώτες βαρονίες του πριγκιπάτου της Αχαΐας στη Γαλλική και την Ελληνική έκδοση των Χρονικών του Μορέα (1230). Η Αραγονική έκδοση καταγράφει μόνο έναν ευγενή με το όνομα Γουλιέλμος Β΄ ντε Λα Ρος, που είχε έξι φέουδα στην περιοχή και είχε ανεγείρει ένα κάστρο και τρία φέουδα από την Οικογένεια Φουτσερόλ.[12] Οι αναφορές αυτές χρονολογούνται το δεύτερο μισό του 13ου αιώνα· τότε η περιοχή είχε απαλλαγεί από την Φραγκική παρουσία.[13] Ο Ιάκωβος ντε Λα Ρος, γιος του Γουλιέλμου, αναφέρεται στην Αραγονική έκδοση ως "κύριος της Βελιγοστής" και στις αρχές του 14ου αιώνα ο Ρεϋνάλδος/Ρενώ ντε Λα Ρος, γιος του Ιακώβου με τη [Μαρία Αλλαμάν, κόρη του Βαρόνου της Πάτρας Γουλιέλμου Β΄ Αλλαμάνου αναφέρεται σαν "κύριος της Τροιζήνας".[14]

Οίκος Ζαχαρία

Επεξεργασία
 
Νόμισμα του Μαρτίνου Ζαχαρία

Η Βελιγοστή έγινε από την δεκαετία του 1260 η σημαντικότερη στρατιωτική βάση των Φράγκων εναντίον του Δεσποτάτου του Μυστρά στη νοτιοανατολική Πελοπόννησο. Η βαρωνία της Βελιγοστής και η βαρωνία του Νικλίου κρατούσαν τα στενά στα οροπέδια της κεντρικής Αρκαδίας, στην καρδιά της Πελοποννήσου, από τους Βυζαντινούς.[15] Οι Φράγκοι δέχτηκαν στη Βελιγοστή μετά το 1272 σημαντικές απειλές από τους Βυζαντινούς· από τότε εξαφανίστηκαν σταδιακά από τις πηγές.[16] Η οικογένεια εξακολουθούσε να κατέχει τον τίτλο του βαρόνου της Βελιγοστής (ή Βελιγούρτ σύμφωνα με την Γαλλική έκδοση) χάρη στην κατοχή της Τροιζήνας.[10][17] Ο Ρενάλδος έπεσε στην Μάχη του Αλμυρού (1311) και η διάδοχός του Ζακλίν ντε Λα Ρος παντρεύτηκε τον Μαρτίνο Ζαχαρία, που ήταν κύριος της Χίου και έγινε βαρόνος της Χαλανδρίτσας λίγο πριν το 1325.[10][18] Τον Μαρτίνο διαδέχθηκαν οι δυο γιοί του: πρώτα ο μεγαλύτερος Βαρθολομαίος και μετά τον θάνατό του (1336) ο μικρότερος Κεντυρίων Α΄ Ζαχαρίας. Μετά τον θάνατο του Κεντυρίωνος (1382) η οικογένεια Ζαχαρία φαίνεται ότι έχασε την Τροιζήνα.[18] Η βαρωνία έπεσε πιθανότατα το 1382 εξ' ολοκλήρου στα χέρια του Δεσπότη του Μυστρά[19].

Βαρώνοι της Βελίγοστης

Επεξεργασία
Βαρώνος Διάρκεια
Οίκος Μον
Ούγο ντε Μον περί 1209;
Ματθαίος ντε Μον
περί 1230; -1264
Οίκος ντε Λα Ρος
Γουλιέλμος ντε Λα Ρος (κύριος της Βελιγοστής)
σύζυγος κόρης του Ματθαίου Α΄
και ανηψιός του Όθωνα ντε Λα Ρος
1264- ;
Ιάκωβος ντε Λα Ρος
γιος του Γουλιέλμου Β΄
Ρενάλδος ντε Λα Ρος
γιος του Ιάκωβου
Ζακλίν ντε Λα Ρος
(Jacqueline de La Roche)[20]
κόρη του Ιάκωβου
1311-1327
Οίκος Ζαχαρία
Μαρτίνος Ζαχαρίας
σύζυγος της Ζακλίν
1320-
Κεντυρίων Α΄ Ζαχαρίας
γιος του Μαρτίνου
1345-
Ανδρόνικος Ασάν Ζαχαρίας
γιος του Κεντυρίων Α΄

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Bon 1969, pp. 487ff., 518ff.
  2. Bon 1969, p. 68.
  3. Bon 1969, pp. 111, 518.
  4. Bon 1969, p. 518.
  5. Miller 1921, pp. 71–72.
  6. Bon 1969, pp. 110–111, 518–519.
  7. Bon 1969, pp. 110, 518.
  8. Bon 1969, pp. 111, 519.
  9. Bon 1969, pp. 110, 519.
  10. 10,0 10,1 10,2 Topping 1975, p. 120.
  11. Bon 1969, pp. 487, 490.
  12. Bon 1969, pp. 110, 487.
  13. Bon 1969, pp. 487–488.
  14. Bon 1969, pp. 106, 110, 488.
  15. Bon 1969, pp. 130, 132, 142, 144.
  16. Bon 1969, pp. 146, 181–182, 519.
  17. Bon 1969, p. 146.
  18. 18,0 18,1 Bon 1969, p. 488.
  19. Δήμος Τροιζήνας, ιστορική αναδρομή[νεκρός σύνδεσμος], ανακτήθηκε 5 Μαρτίου 2013
  20. Women in power 1300-1350, ανακτήθηκε 28 Μαρτίου 2013