Βασίλης Χατζηβασίλης (καλλιτέχνης)
Ο Βασίλης Χατζηβασίλης (1918 - 2005) ήταν Έλληνας λαϊκός καλλιτέχνης.
| Βασίλης Χατζηβασίλης | |
|---|---|
| Γέννηση | 1918 Όλυμπος Καρπάθου |
| Θάνατος | 2005 Ρόδος |
| Ιδιότητα | ζωγράφος |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ο Βασίλης Χατζηβασίλης γεννήθηκε το 1918 στην Όλυμπο της Καρπάθου, ένα τόπο που ξεχωρίζει διαχρονικά για την έντονη πολιτισμική του ιδιοπροσωπία. Ήταν γιος του επίσης Ολυμπίτη λαϊκού ζωγράφου και καλλιτέχνη αμμοκονιαστή Νικολή Χατζηβασίλη, γνωστότερου ως Μορφινού[Σημ 1], και της Καλίτσας Αντ. Καλικά. Ο Νικολής Χατζηβασίλης είχε μαθητεύσει στα μικράτα του κοντά σε συριανούς μαστόρους που βρέθηκαν να δουλεύουν εκείνα τα χρόνια στην Κάσο, αφομοιώνοντας, μέσα από την τέχνη του, με επιτυχία τις αρχές ενός λαϊκότροπου κλασικισμού. Εργάστηκε στην Κάσο, στη Σμύρνη, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και στην Κάρπαθο στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αι. κι αργότερα μετέδωσε τις γνώσεις και την εμπειρία του στον γιο του Βασίλη.
Ο Βασίλης Χατζηβασίλης, αφού πέρασε τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου στην πατρίδα του, ολοκλήρωσε τη στοιχειώδη εκπαίδευση στην Κάσο, τόπο εργασίας του πατέρα του. Η πατριωτική παιδεία των σχολικών του χρόνων, η βαθιά οικογενειακή Χριστιανική του πίστη και η Ολυμπίτικη λαϊκή παράδοση σφράγισαν έντονα τον καλλιτέχνη και το κατοπινό του έργο. Πρωταρχική όμως μέριμνα του πατέρα του, κοντά στον οποίο μαθήτευσε, ήταν όχι μόνο να του μεταφέρει την τέχνη του και τις τεχνικές της αλλά και να τον βοηθήσει να εξελιχθεί αργότερα σε έναν πραγματικό δημιουργό.
Το έτος 1939 η οικογένειά του, που είχε πάντα σημείο αναφοράς της την 'Ολυμπο της Καρπάθου, γύρισε στον τόπο της καταγωγής της, όπου ο Βασίλης αυτονομήθηκε επαγγελματικά συμμετέχοντας παράλληλα στις οικογενειακές γεωργικές απασχολήσεις. Εκεί θα περάσει τα δύσκολα χρόνια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και θα ζήσει τις δραματικές συνέπειές του. Το 1948 παντρεύτηκε τη Μαρούκλα Αντ. Σοφίλλας με την οποία απέκτησαν πέντε παιδιά που μεγαλώνοντας πήραν κι αυτά το δρόμο της τέχνης.
Γνωστός ήδη από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια στην Κάτω Κάρπαθο, εγκαταστάθηκε το έτος 1950 στο χωριό Βωλάδα και εργάστηκε συστηματικά στα γύρω κοντινά χωριά, Απέρι, Όθος, Πηγάδια και Σπόα. Η ιδιαίτερη πατρίδα του, λόγω της παραδοσιακά λιτής αισθητικής της και της οικονομικής στενότητας των κατοίκων της δεν προσφερόταν τα χρόνια εκείνα για την ανάπτυξη της τέχνης του. Στη Βωλάδα θα δεχτεί και τις ρομαντικές επιρροές του έργου του Αντώνη Φαναράκη, ενός λαϊκού αρχιτέκτονα, Ολυμπίτικης επίσης καταγωγής, που υποληπτόταν ιδιαίτερα. Το 1969 θα επιστρέψει για μόνιμη εγκατάσταση στην Όλυμπο, όπου θα εργαστεί μέχρι το 1981, οπότε και μετακόμισε οικογενειακά στη Ρόδο.
Από το 1981 και μετά ο καλλιτέχνης θα επιδοθεί με θέρμη στη ζωγραφική, αφού ως τότε το μεγαλύτερο μέρος της δραστηριότητάς του το απορροφούσε η βιοποριστική επαγγελματική ενασχόλησή του ως καλλιτέχνη αμμοκονιαστή. Ο Βασίλης Νικ. Χατζηβασίλης απεβίωσε το έτος 2005, πλήρης ημερών, στη Ρόδο.
Καλλιτεχνικό έργο Επεξεργασία
Τα αρχιτεκτονικά έργα του Βασίλη Νικ. Χατζηβασίλη βρίσκονται στην Κάρπαθο (σε αρκετά χωριά του νησιού), στην Κάσο και στη Ρόδο. Τα θέματά τους είναι παρμένα από τις σελίδες της ιστορίας του Ελληνισμού, παλαιότερου και νεότερου, από την Ορθόδοξη Χριστιανοσύνη κι από την Ολυμπίτικη καθημερινή ζωή και λαϊκή παράδοση.
Ανάμεσα σ' αυτά ξεχωρίζουν οι δημιουργίες του σε εκκλησίες και ξωκλήσια της Καρπάθου, όπως:
- Η Κυρά Παναγιά, ο Άγιος Νικήτας, η Αγία Παρασκευή και ο Άγιος Κωνσταντίνος στη Βωλάδα.
- Ο Άγιος Ευστάθιος, ο Άγιος Ιωάννης στους Λώρους, η Παναγία η Μερτωνίτισσα και ο Άγιος Χαράλαμπος στο Απέρι.
- Ο Άης Γιάννης ο Βρουκουντίτης, ο Άης Μηνάς στο Φίλιος, ο Ευαγγελισμός (Πέρα Παναγία), ο Άγιος Νικόλαος στο Κοριακόνι, ο Άγιος Νικόλαος στις Φύσες, ο Άγιος Φιλήμονας, ο Άγιος Βασίλειος και ο Σταυρός στην Όλυμπο.
Τα σημαντικότερα φορητά ζωγραφικά έργα του καλλιτέχνη εκτίθενται στο χώρο του "Μουσείου Βασίλη Νικ. Χατζηβασίλη" που λειτουργεί στη συνοικία Σκεπαστό στην Όλυμπο της Καρπάθου.
Για την αυθεντικότητα, την ποιότητα και το εύρος του έργου του ονομάστηκε "Θεόφιλος του Νότιου Αιγαίου[Σημ 2]".
Αξίζει να σημειωθεί ότι πιστό αντίγραφο του πίνακα του Βασίλη Νικ. Χατζηβασίλη "Απογραφή πληθυσμού - Η εξέγερση των γυναικών"[1], που απεικονίζει την αντιιταλική εξέγερση του 1936, φτιαγμένο από τον γιο του Γιάννη Βασ. Χατζηβασίλη, δωρήθηκε στις 5 Ιουνίου 2007 από την τότε Αυτοδιοίκητη Κοινότητα Ολύμπου Καρπάθου στον τότε Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια, στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης που πραγματοποίησε ο ανώτατος πολιτειακός άρχοντας της χώρας στο νησί της Καρπάθου.
Εκθέσεις - παρουσιάσεις του έργου του Επεξεργασία
Τα έργα του Βασίλη Νικ. Χατζηβασίλη έχουν εκτεθεί και παρουσιαστεί πολλές φορές δημόσια.
Την παρουσίαση της ζωής και του έργου του ανέλαβαν σε διάφορες εκδηλώσεις οι:
Ηλίας Εμμ. Βασιλαράς, Γιάννης Βασ. Χατζηβασίλης, Δημήτρης Α. Φιλιππίδης, Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Γιώργος Νικ. Τσαμπανάκης, Αντώνης Γ. Χαλκιάς, Βενετία Μηνά Σκευοφύλακα, Μανόλης Μιχ. Μακρής.
Οι εκδηλώσεις αυτές οι οποίες ήταν αφιερωμένες στη μνήμη του Βασίλη Χατζηβασίλη ήταν οι ακόλουθες:
- Αύγουστος 2006, Έκθεση των έργων του Βασίλη Νικ. Χατζηβασίλη στα Πηγάδια της Καρπάθου, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Καρπάθου / Πρωτοβουλία: Ηλίας Εμμ. Βασιλαράς, Επιμέλεια: Ηλίας Εμμ. Βασιλαράς – Γιάννης Βασ. Χατζηβασίλης.
- Νοέμβριος 2006, Παρουσίαση του έργου του Βασίλη Νικ. Χατζηβασίλη στους φοιτητές του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στο πλαίσιο του μαθήματος «Εισαγωγή στη Λαογραφία» / Πρωτοβουλία: Καθηγητής Λαογραφίας Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Παρουσίαση: Γιώργος Νικ. Τσαμπανάκης, Αντώνης Γ. Χαλκιάς, Γιάννης Βασ. Χατζηβασίλης.
- Μάρτιος 2007, Έκθεση των έργων του Βασίλη Νικ. Χατζηβασίλη στην Αθήνα[2], Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, υπό την αιγίδα του Υπουργού Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Αριστοτέλη Παυλίδη / Πρωτοβουλία: Γιώργος Νικ. Τσαμπανάκης, Επιμέλεια: Γιώργος Νικ. Τσαμπανάκης – Γιάννης Βασ. Χατζηβασίλης.
- Μάϊος 2009, Παρουσίαση του έργου του Βασίλη Νικ. Χατζηβασίλη στους φοιτητές του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών[3] στο πλαίσιο του μαθήματος «Εισαγωγή στη Λαογραφία» / Πρωτοβουλία: Καθηγητής Λαογραφίας Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Παρουσίαση: Γιώργος Νικ. Τσαμπανάκης, Αντώνης Γ. Χαλκιάς, Βενετία Μηνά Σκευοφύλακα, Γιάννης Βασ. Χατζηβασίλης.
- Μάϊος - Ιούνιος 2010, Έκθεση των έργων του Βασίλη Νικ. Χατζηβασίλη στη Ρόδο, Νεστορίδειο Μέλαθρο, Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Ροδίων / Πρωτοβουλία: Μανόλης Μιχ. Μακρής, Επιμέλεια: Μανόλης Μιχ. Μακρής – Γιάννης Βασ. Χατζηβασίλης.
Μουσείο Χατζηβασίλη Επεξεργασία
Το Μουσείο Β. Ν. Χατζηβασίλη συγκροτήθηκε το έτος 2008 από τα παιδιά του καλλιτέχνη[Σημ 3] με σκοπό τη συλλογή και προβολή του έργου του Βασίλη Νικ. Χατζηβασίλη. Σ' αυτό εκτίθενται η συλλογή των έργων του και πολλά προσωπικά του αντικείμενα. Το Μουσείο λειτουργεί στο σπίτι της οικογένειάς του, που αποτελεί σήμερα ιδιοκτησία της κόρης του Αρχοντούλας Βασ. Χατζηβασίλη, συζύγου Ηλία Γ. Πύργου. Είναι επισκέψιμο κατά τους θερινούς κυρίως μήνες.
Φιλοτελικά Επεξεργασία
Στις αρχές του 2017 η Φιλοτελική Ένωση Δωδεκανήσου, επί προεδρίας Γιάννη Κουρέλη, δημιούργησε την πρώτη αναμνηστική σειρά 8 βινιετών με σκοπό την ευρύτερη προβολή του έργου του λαϊκού καλλιτέχνη Βασίλη Νικ. Χατζηβασίλη[4].
Σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Ονομάστηκε Μορφινός με αφετηρία το βαπτιστικό όνομα της μητέρας του Μορφινής. Ο Νικολής Χατζηβασίλης ήταν γνωστός στους συνομηλίκους του στην Κάσο ως ο Νικολής της Μορφινής.
- ↑ Ο αρχικός παραλληλισμός του Βασίλη Χατζηβασίλη με τον Θεόφιλο Χατζημιχαήλ έγινε από τον καθηγητή Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μηνά Αλ. Αλεξιάδη. Ο χαρακτηρισμός όμως "Θεόφιλος του Νοτίου Αιγαίου" ανήκει στον π. Υπουργό Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Αριστοτέλη Α. Παυλίδη.
- ↑ Αξιοσημείωτη για την ίδρυση του Μουσείου υπήρξε τόσο η συμβολή του νομικού και συλλέκτη Βλάση Φρυσίρα, όσο και της ζωγράφου Μάτως Ιωαννίδου.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Βλ. και Βενετία Μ. Σκευοφύλακα, 2009, σελ. 576.
- ↑ Papadopoulos, George. «artingreece | Έκθεση: Βασιλείου Ν. Χατζηβασίλης (1918-2005)». www.artingreece.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2017.
- ↑ «Για τον Ολυμπίτη Β. Ν. Χατζηβασίλη». Ελευθεροτυπία. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=40745. Ανακτήθηκε στις 2017-03-25.
- ↑ «Εφημερίδα "ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ" της Ρόδου». 24 Ιανουαρίου 2017. http://www.dimokratiki.gr/24-01-2017/diathesimi-proti-anamnistiki-sira-tou-karpathiou-laikou-kallitechni-v-chatzivasili/.
Βιβλιογραφικές πηγές Επεξεργασία
- Φιλιππίδης, Δημήτρης (1974). «Τρεις τεχνίτες της Καρπάθου». Αρχιτεκτονικά Θέματα (8): 145 - 155.
- Γιώργος Ν. Τσαμπανάκης, Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Δημήτρης Α. Φιλιππίδης (2007). Τσαμπανάκης, Γιώργος Ν., επιμ. Ο Δωδεκανήσιος λαϊκός καλλιτέχνης Βασίλης Ν. Χατζηβασίλης (1918 - 2005). Αθήνα: Υπουργείο Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. ISBN 978-960-7859-54-9.
- Σκευοφύλακα, Βενετία (2008). Βασίλης Ν. Χατζηβασίλης - Ένας Λαϊκός καλλιτέχνης από την Όλυμπο Καρπάθου. Αθήνα. ISBN 978-960-92624-0-8.
- Σκευοφύλακα, Βενετία (2009). Μακρής, Μανόλης, επιμ. «Πως εκφράστηκε η εξέγερση του 1936 στην Όλυμπο της Καρπάθου από δυο λαϊκούς καλλιτέχνες». Καρπαθιακά (Ρόδος: Κέντρο Καρπαθιακών Ερευνών) Γ΄: 563 - 583. ISSN - 972 X 1791 - 972 X.
- Μαίρη Καμποροπούλου, Καλλιόπη Κουντούρη, Μίκα Παυλίδου, επιμ. (2010). Βασίλης Ν. Χατζηβασίλης "Προορισμός του ανθρώπου είναι να μοιάσει του Θεού". Δήμος Ροδίων - Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης.
- Μανόλης Μακρής - Νίκος Κωνσταντινίδης (2016). Τσαμπανάκης, Γιώργος Νικ., επιμ. «Βασίλης Ν. Χατζηβασίλης». Κασιακά (Αθήνα: Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου / Περιφερειακή Ενότητα Καρπάθου - Κάσου, Δήμος Κάσου) τόμ. Α΄ (1ο): 113 - 121. ISBN 978-618-82729-0-3. ISSN - 0665 2529 - 0665.