Βασίλης Ξανθόπουλος (επιστήμονας)
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Βασίλης Κ. Ξανθόπουλος (Δράμα Μακεδονίας, 1951 – Ηράκλειο, 27 Νοεμβρίου 1990) ήταν Έλληνας φυσικομαθηματικός, από τους κορυφαίους ειδικούς στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας.
| Βασίλης Ξανθόπουλος (επιστήμονας) | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 8 Απριλίου 1951 Δράμα |
| Θάνατος | 27 Νοεμβρίου 1990 |
| Συνθήκες θανάτου | ανθρωποκτονία |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Νέα ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | φυσικός θεωρητικός φυσικός |
| Εργοδότης | Πανεπιστήμιο Κρήτης |
ΒιογραφίαΕπεξεργασία
Γεννήθηκε στη Δράμα το 1951, αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Αρρένων Δράμας το 1969, σπούδασε Μαθηματικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, από όπου αποφοίτησε με άριστα το 1973, και έπειτα ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Εκεί υπήρξε συνεργάτης του μεγάλου Σουμπραμανιάν Τσαντρασεκάρ (βραβείο Nobel Φυσικής 1983), γνωστού από το ομώνυμο Όριο Chandrasekhar. Έλαβε το μάστερ το 1976 και το διδακτορικό του στη Φυσική το 1978 υπό την επίβλεψη του καθ. Robert Geroch[1]. Ο τίτλος της διατριβής του ήταν "Exact vacuum solutions of Einstein's equation from linearized solutions". Δίδαξε και εργάστηκε ως ερευνητής στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ Μοντάνα, Σύρακιουζ, Χάρβαρντ και Σικάγου καθώς επίσης, στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ στη Γερμανία και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Από το 1983 και μέχρι τον θάνατό του στις 27 Νοεμβρίου 1990, ο Βασίλης Ξανθόπουλος ήταν καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου διετέλεσε και πρόεδρος τμήματος (1987-90).
Η έρευνα και η διδασκαλία του Βασίλη Ξανθόπουλου διακόπηκαν πρόωρα, όταν δολοφονήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 1990 την ώρα που δίδασκε τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών για την εκτέλεση πολύπλοκων αλγεβρικών υπολογισμών, σε αίθουσα τερματικών του κεντρικού Η/Υ του Πανεπιστημίου Κρήτης. Στην ίδια επίθεση δολοφονήθηκε και ο Στέφανος Πνευματικός, ενώ τραυματίσθηκε σοβαρά στο χέρι ο καθηγητής του ΑΠΘ Σωτήριος Περσίδης. Η σπάνια αυτή τραγωδία είχε συνταράξει τότε την ελληνική κοινωνία. Ο δολοφόνος, μεταπτυχιακός φοιτητής Γ. Πετροδασκαλάκης, δεν συνελήφθη ποτέ και στις 9 Ιουλίου 1991 το σώμα του βρέθηκε κρεμασμένο από ένα δένδρο 500 μέτρα από το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος στα όρια νομών Λασιθίου και Ηρακλείου από το βοσκό Γεώργιο Τρευλάκη: είχε αυτοκτονήσει. Ο συνάδελφος του Ξανθόπουλου, Κρητικός φυσικός και γνωστός συγγραφέας Γιώργος Γραμματικάκης ξεκίνησε από τότε εκστρατεία ευαισθητοποίησης για το ζήτημα της οπλοκατοχής στην Κρήτη. Επίσης, ο καθηγητής Γιώργος Γιατρομανωλάκης έγραψε ένα είδος μυθιστορήματος εμπνευσμένο από το γεγονός.
Επιστημονικό έργοΕπεξεργασία
Συνεισέφερε στη μελέτη των συγκρουόμενων επίπεδων βαρυτικών κυμάτων. Μαζί με τον Τσαντρασεκάρ ανακάλυψαν μία ακριβή λύση για τη σύγκρουση αυτή, κατά την οποία τα βαρυτικά κύματα αλληλεπιδρούν μη γραμμικά και δημιουργούν στη ζώνη αλληλεπιδράσεως μια καμπυλωμένη περιοχή του χωροχρόνου που είναι τοπικώς ισομετρική προς το Κενό Kerr. Η λύση αυτή ονομάζεται σήμερα «λύση Chandrasekhar-Ξανθόπουλου για συγκρουόμενο επιπεδο κύμα». Επίσης, ασχολήθηκε με θέματα Μαθηματικής Φυσικής, ιδίως σχετιζόμενα με την επίλυση μη γραμμικών διαφορικών εξισώσεων που βέβαια χρειάζονται πολύ στη Γενική Σχετικότητα. Συνέγραψε πάνω από 50 πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες και το μικρό εκλαϊκευτικό βιβλίο «Περί αστέρων και Συμπάντων» (Πανεπ.Εκδόσεις Κρήτης, 1η έκδ. 1986, 8η έκδ.2004). Μέχρι τον θάνατό του συνεργαζόταν επιστημονικά και συνδεόταν φιλικά με τον Τσαντρασεκάρ, ο οποίος τον είχε επισκεφθεί στην Κρήτη αρκετές φορές. Ο Ξανθόπουλος υπήρξε και πολύ καλός πανεπιστημιακός Δάσκαλος, με εξαιρετικά μεγάλη μεταδοτικότητα.
Τιμές εις μνήμηΕπεξεργασία
Προς τιμή του Βασίλη Ξανθόπουλου το μεγάλο αμφιθέατρο της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης ονομάσθηκε «Αμφιθέατρο Βασίλη Ξανθόπουλου - Στέφανου Πνευματικού». Μετά τη μετακίνηση του Παν. Κρήτης στη νέα πανεπιστημούπολη στς Βούτες το Αμφιθέατρο Α του Τμήματος Φυσικής ονομάσθηκε «Αμφιθέατρο Βασίλη Ξανθόπουλου - Στέφανου Πνευματικού». Επίσης, καθιερώθηκε να προκηρύσσεται κάθε χρόνο από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας «Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας Β. Ξανθόπουλου - Σ. Πνευματικού»[2] στη μνήμη τους, η απονομή του οποίου γίνεται από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Εκτός από αυτό το βραβείο, που δίνεται σε Έλληνες επιστήμονες ανεξαρτήτως ειδικότητας και ηλικίας, υπάρχει και το διεθνές «Xanthopoulos Award»[3], θεσμοθετημένο επίσης από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας και απονεμόμενο μία φορά κάθε τρία χρόνια από την General Relativity and Gravitation Society σε επιστήμονα κάτω των 40 ετών που έχει «εξέχουσα (κατά προτίμηση θεωρητική) συνεισφορά στο πεδίο της βαρυτικής Φυσικής». Το βραβείο αυτό, που συνοδεύεται από χρηματικό ποσό περίπου 10.000 δολαρίων ΗΠΑ, έχει απονεμηθεί μέχρι σήμερα στους Δημήτριο Χριστοδούλου, Gary Horowitz και Carlo Rovelli. Προς τιμή του Βασίλη Ξανθόπουλου το αμφιθέατρο του 1ου Γεν. Λυκείου Δράμας ονομάσθηκε «Αμφιθέατρο Βασίλη Ξανθόπουλου». Επίσης στο Αστεροσκοπείο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μία αίθουσα ονομάσθηκε «Αίθουσα Βασίλη Ξανθόπουλου».
Διαγωνισμός Βασίλη ΞανθόπουλουΕπεξεργασία
Κάθε άνοιξη, από το 1992 και μετά, διοργανώνεται στη Δράμα και στο σχολείο που αποφοίτησε ο Βασίλης Ξανθόπουλος, στο 1ο ΓΕΛ Δράμας, διαγωνισμός στη φυσική και τα μαθηματικά για τους μαθητές λυκείου του νομού Δράμας. Ο διαγωνισμός διενεργείται με ευθύνη του Συλλόγου Θετικών Επιστημόνων Δράμας.
Αναφορές - εξωτερικοί σύνδεσμοιΕπεξεργασία
- Η κυριότερη δημοσίευση-επιστημονική εργασία: Chandrasekhar, S. & Xanthopoulos, B. C.: "On colliding waves that develop time-like singularities: a new class of solutions of the Einstein–Maxwell equations". Proc. Roy. Soc. A 410: 311-336. (Οκτώβριος 1987). Δίνει τη «λύση Chandrasekhar/Xanthopoulos» για συγκρουόμενα επίπεδα βαρυτικά κύματα.
- Βασίλης Ξανθόπουλος (2005). Περί Αστέρων και Συμπάντων. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. ISBN 960-7309-11-1.
- Συνιστώμενη ανάγνωση: Ο πρόλογος του Στέφανου Τραχανά στις τελευταίες εκδόσεις του Περί αστέρων και Συμπάντων, γραμμένος «εν θερμώ» λίγο μετά τον τραγικό θάνατο του Ξανθόπουλου.
- Βιογραφικό Βασίλη Ξανθόπουλου
- «Basilis C. Xanthopoulos (1951-1990)». Περιέχει κατάλογο-βιβλιογραφία των επιστημονικών δημοσιεύσεων του Βασίλη Ξανθόπουλου (αγγλικά)
- Κείμενο στη μνήμη των Ξανθόπουλου - Πνευματικού από τον Κώστα Ζουράρι γραμμένο με το ιδιαίτερο ύφος του
- Βίντεο με τον Βασίλη Ξανθόπουλο να παρουσιάζει τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας στους φοιτητές του ΑΠΘ
- Γυμνάσιο Αρρένων Δράμας, το σχολείο του Βασίλη Ξανθόπουλου
- Σύλλογος Θετικών Επιστημόνων Δράμας
- Εφημερίδα Τα Νέα, τεύχος 11ης Ιουλίου 1991, σελ. 19
- Ομιλία του Β. Ξανθόπουλου στο Α.Π.Θ. για την φυσική των μελανών οπών (YouTube, 1h36m30s).
 | Αυτό το λήμμα για έναν φυσικό χρειάζεται επέκταση. Βοηθήστε τη Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το! |
- ↑ «Physics Tree - Basilis C. Xanthopoulos». academictree.org. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2020.
- ↑ «Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας «Βασίλη Ξανθόπουλου - Στέφανου Πνευματικού» - ITE».
- ↑ «Basilis Xanthopoulos International Award». www.physics.uoc.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2020.