Ο Βερκιγγετόριξ (λατινικά: Vercingetorix, γενική: του Βερκιγγετόριγος[7]) ήταν βασιλιάς και αρχηγός της φυλής των Αρβέρνων. Γεννήθηκε γύρω στο 80 π.Χ.[Σημ. 1] στην περιοχή των Αρβέρνων[Σημ. 2] και πέθανε στη Ρώμη το 46 π.Χ. Συνένωσε τους Γαλάτες σε εξέγερση κατά των ρωμαϊκών δυνάμεων κατά την τελευταία φάση των Γαλατικών Πολέμων του Ιούλιου Καίσαρα.

Βερκιγγετόριξ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση80 π.Χ. (περίπου)
Γαλατία
Θάνατος46 π.Χ.[1][2]
Ρώμη[3]
Αιτία θανάτουgarrote
Συνθήκες θανάτουθανατική ποινή[4][5]
Χώρα πολιτογράφησηςΑρβένοι
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααρχηγός φυλής
στρατιωτικός[6]
Οικογένεια
ΓονείςΚελτίλος
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχεςΓαλατικός Πόλεμος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
Μνημείο του Βερκιγγετόριγος στην Αλέσια

Ο Βερκιγγετόριξ ήταν γιος του Κελτίλου, Αρβέρνου ηγέτη που εκτελέστηκε από τους συμπατριώτες του επειδή επιδίωκε να γίνει βασιλιάς όλης της Γαλατίας. Ήρθε στην εξουσία μετά την επίσημη ανακήρυξή του ως αρχηγού των Αρβέρνων στο οχυρό (oppidum) Γεργόβια το 52 π.Χ. Συνήψε αμέσως συμμαχία με άλλες γαλατικές φυλές, ανέλαβε τη διοίκηση και συνδύασε όλες τις δυνάμεις και τις οδήγησε στην πιο σημαντική εξέγερση των Γαλατών ενάντια στη ρωμαϊκή εξουσία. Κέρδισε τη μάχη της Γεργόβιας εναντίον του Ιούλιου Καίσαρα, όπου πέθαναν αρκετές χιλιάδες Ρωμαίοι και σύμμαχοι και οι ρωμαϊκές λεγεώνες του Καίσαρα αποσύρθηκαν.

Ωστόσο, ο Καίσαρ είχε την ικανότητα να εκμεταλλεύεται την εσωτερική διχόνοια των Γαλατών για να υποτάξει εύκολα τη χώρα και η προσπάθεια του Βερκιγγετόριγος[7] και των συνασπισμένων γαλατικών φυλών κατά της ρωμαϊκής εισβολής απέτυχε. Στη μάχη της Αλέσια, οι Ρωμαίοι πολιόρκησαν και νίκησαν το στρατό του. Προκειμένου να σώσει όσο το δυνατόν περισσότερους από τους άνδρες του, παραδόθηκε στους Ρωμαίους. Έμεινε αιχμάλωτος για έξι χρόνια. Το 46 π.Χ., ως μέρος του θριάμβου του Καίσαρα, ο Βερκιγγετόριξ παραδόθηκε στους δρόμους της Ρώμης και στη συνέχεια εκτελέστηκε με στραγγαλισμό σύμφωνα με εντολές του Καίσαρα.  

Είναι γνωστός κυρίως μέσω των Απομνημονευμάτων του Καίσαρα για τον Γαλατικό πόλεμο. Μέχρι σήμερα, θεωρείται λαϊκός ήρωας στην περιοχή της Ωβέρνης.

Όνομα Επεξεργασία

Το όνομα Βερκιγγετόριξ προέρχεται από το γαλατικό πρόθεμα ver- (ετυμολογικά συγγενές του γερμανικού über, λατινικού super ή ελληνικού υπέρ),[8] το ουσιαστικό cingeto (πολεμιστής, που σχετίζεται με τις ρίζες που σημαίνουν πέλμα, βήμα, έτσι πιθανώς «πεζικό»),[9] και το rix (βασιλιάς, λατινικά rex), έτσι κυριολεκτικά σημαίνει είτε «μεγάλος βασιλιάς πολεμιστής» είτε «βασιλιάς μεγάλων πολεμιστών»[10] Στον Βίο του του Καίσαρα, ο Πλούταρχος τον αναφέρει με το όνομα Ουεργενόριξ (Vergentorix).[11]

Ιστορία Επεξεργασία

 
Αφίσα για τη γαλλική ταινία Vercingétorix του Κάντιντο ντε Φαρία, 1909.

Ο Ιούλιος Καίσαρ, έχοντας διοριστεί διοικητής της ρωμαϊκής επαρχίας της Ναρβωνικής Γαλατίας (σύγχρονη Προβηγκία) το 58 π.Χ., προχώρησε στην κατάκτηση των γαλατικών φυλών τα επόμενα χρόνια, διατηρώντας τον έλεγχο μέσω μιας προσεκτικής στρατηγικής «διαίρει και βασίλευε». Χρησιμοποίησε τον φανατισμό ανάμεσα στις γαλλικές ελίτ, ευνοώντας ορισμένους ευγενείς έναντι άλλων με πολιτική υποστήριξη και ρωμαϊκές πολυτέλειες. Είχαν γίνει αρκετές προσπάθειες εξέγερσης, όπως αυτή του Αμπιόριξ το 54 π.Χ., όλες όμως εξασφάλιζαν μόνο τοπική στήριξη. Ο Βερκιγγετόριξ, κατάφερε να ενοποιήσει τις γαλατικές φυλές εναντίον των Ρωμαίων και υιοθέτησε πιο σύγχρονους τρόπους πολέμου.

Στις αρχές του 52 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρ βρισκόταν στην Ιταλία. Οι Καρνούτοι, πιστεύοντας ότι ο Καίσαρ θα αργούσε να επιστρέψει στη Γαλατία λόγω πολιτικών αναταραχών στη Ρώμη, έκαναν την πρώτη κίνηση, σφάζοντας τους Ρωμαίους πολίτες που είχαν εγκατασταθεί στα εδάφη τους, συγκεκριμένα στο Κέναβο, κοντά στη σημερινή Ορλεάνη.

Όταν τα νέα έφθασαν στην Γεργοβία, πόλη των Αρβέρνων, ο Βερκιγγετόριξ, νεαρός ευγενής, ξεσήκωσε τους υποτελείς του να συμμετάσχουν στην εξέγερση αλλά ο ίδιος και οι οπαδοί του εκδιώχθηκαν από την πόλη από τους υπόλοιπους ευγενείς επειδή αυτοί πίστευαν ότι θα κατατροπώνονταν από τους Ρωμαίους. Απτόητος ο Βερκιγγετόριξ συγκέντρωσε στρατό, κατέλαβε την Γεργοβία και ανακηρύχθηκε βασιλιάς. Έκανε συμμαχίες με άλλες φυλές και έχοντας ομόφωνα λάβει την ανώτατη διοίκηση των στρατευμάτων τους, επέβαλε την εξουσία του με σκληρή πειθαρχία, ομήρους και παραδειγματική τιμωρία των οκνηρών και παρανομούντων.

Όταν τα έμαθε αυτά ο Καίσαρ, αποφάσισε να επιστρέψει, συγκέντρωσε στρατεύματα στην Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατία και εισέβαλε στη Γαλατία.

Ο Βερκιγγετόριξ υιοθέτησε την πολιτική της υποχώρησης σε φυσικές οχυρώσεις και εφάρμοσε τη στρατηγική της καμμένης γης, πυρπολώντας τις πόλεις και ερημώνοντας τη γη ώστε να εμποδίζει τον ανεφοδιασμό των ρωμαϊκών λεγεώνων.

 
Ο Βερκιγγετόριξ παραδίνεται στον Καίσαρα, πίνακας του Λάιονελ Ρόγιερ, 1899
 
Οι εκστρατείες του Καίσαρα στη Γαλατία

Ο Βερκιγγετόριξ έκαψε, λοιπόν, μεγάλο μέρος γης βαδίζοντας βόρεια με τον στρατό του από την Γεργοβία σε μια προσπάθεια να στερήσει τον Καίσαρα από τα μέσα και το ασφαλές καταφύγιο των πόλεων και των χωριών κατά μήκος της πορείας των ρωμαϊκών λεγεώνων νότια. Ωστόσο, η πρωτεύουσα των Βιτουρίγων, το Αβάρικο (σημερινό Μπουρζ), ένας γαλατικός οχυρωμένος οικισμός (oppidum) στο δρόμο του Καίσαρα, αντέδρασε. Λόγω των ισχυρών διαμαρτυριών της πόλης, που ήταν προστατευμένη λόγω του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και ισχυρών  αμυντικών ενισχύσεων, ο Βερκιγγετόριξ αποφάσισε να μην την κάψει και στρατοπέδευσε έξω από το Αβάρικο. Εκεί επικεντρώθηκε στη διεξαγωγή παρενοχλητικών κινήσεων εμποδίζοντας την τροφοδοσία των ρωμαϊκών μονάδων που κατέφθαναν υπό την αρχηγία του Καίσαρα και του Λαβήνιου. Μόλις έφθασαν στο Αβάρικο, ωστόσο, οι Ρωμαίοι, υποφέροντας από επισιτιστικά προβλήματα, το πολιόρκησαν και το κατέλαβαν. Σε αντίποινα για 25 μέρες πείνας και κακουχιών που απαιτήθηκαν για να παραβιάσουν την άμυνα του Αβαρίκου, οι Ρωμαίοι έσφαξαν σχεδόν ολόκληρο τον πληθυσμό περίπου 40.000, αφήνοντας μόνο 800 ζωντανούς περίπου. Στη συνέχεια ο Καίσαρ εισέβαλε στην περιοχή των Αρβερνών. Η επόμενη μεγάλη μάχη ήταν στη Γεργοβία, ισχυρά οχυρωμένη πόλη των Αρβέρνων και γενέτειρα του Βερκιγγετόριγος. Κατά τη διάρκεια αυτής της μάχης, οι Γαλάτες συνέτριψαν τις λεγεώνες και τους συμμάχους του Καίσαρα, προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες. Οι ρωμαϊκές λεγεώνες του Καίσαρα αποσύρθηκαν. Στη συνέχεια, ο  Βερκιγγετόριξ αποφάσισε να ακολουθήσει τον Καίσαρα, αλλά υπέστη σοβαρές απώλειες (όπως και οι Ρωμαίοι και οι σύμμαχοι) κατά τη διάρκεια μιας μάχης και υποχώρησε σε έναν άλλο οχυρό οικισμό, την Αλέσια.[12]

Η μάχη της Αλέσια Επεξεργασία

Φθάνοντας ο Καίσαρας στην Αλέσια τον Σεπτέμβριο 52 π.Χ., κατασκεύασε ένα ξύλινο τείχος γύρω από την πόλη για να την πολιορκήσει και αμέσως μετά ένα δεύτερο παρόμοιο και στρατοπέδευσε ανάμεσα στα δύο τείχη. Σύντομα η πόλη έμεινε χωρίς τρόφιμα. Όταν έφθασαν γαλατικές ενισχύσεις έξω από τα διπλά τείχη, παρά τις σκληρές μάχες, δεν κατάφεραν να διεισδύσουν και τράπηκαν σε φυγή ενώ το ίδιο απέτυχαν και οι απόπειρες εξόδου των πολιορκημένων. Ο Βερκιγγετόριξ παραδόθηκε στον Καίσαρα, ελπίζοντας ότι θα περιόριζε την τιμωρία των εξεγερμένων. Φυλακίστηκε για σχεδόν έξι χρόνια, πριν εμφανιστεί δημόσια στο θρίαμβο του Καίσαρα το 46 π.Χ. Μετά τον θρίαμβο εκτελέστηκε, πιθανότατα από στραγγαλισμό. [12]

Μνημεία Επεξεργασία

 
Άγαλμα του Βερκιγγετόριγος στην Κλερμόν-Φεράν

Το 1865, ο Ναπολέοντας Γ΄ ανέθεσε ένα μνημείο του Βερκιγγετόριγος ύψους επτά μέτρων, το οποίο δημιούργησε ο γλύπτης Αιμέ Μιλέ στην περιοχή που θεωρείται ότι βρισκόταν η Αλέσια, 60 χλμ βορειοδυτικά της Ντιζόν, στην Βουργουνδία. Ο αρχιτέκτονας του μνημείου ήταν ο Εζέν Βιολέ-λε-Ντυκ. [13] Η επιγραφή στη βάση, γραμμένη από τον Εζέν Βιολέ-λε-Ντυκ:

La Gaule unie

Formant une seule nation

Animée d'un même esprit,

Peut défier l'Univers.


Μετάφραση

Η Γαλατία ενωμένη

Δημιουργώντας ένα μόνο έθνος

Κινούμενο από ένα κοινό πνεύμα

Μπορεί να αψηφήσει το Σύμπαν.


Πολλά άλλα μνημεία και αγάλματα του Βερκιγγετόριγος ανεγέρθηκαν στη Γαλλία κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, συμπεριλαμβανομένου ενός από τον Ωγκύστ Μπαρτολντί στην Κλερμόν-Φεράν.[14]

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. Καμία πηγή δεν μας δίνει την ακριβή ημερομηνία γέννησης του Βερκιγγετόριγος. Η ημερομηνία 80 π.Χ. είναι μια προσέγγιση που προέρχεται από μια επαγωγή από το κείμενο του Καίσαρα που τον ονομάζει έφηβο (adulescens), που σημαίνει ότι είναι λίγο μικρότερος των 30 ετών (ηλικία στην οποία κάποιος πραγματικά γίνονταν ενήλικος στη Ρώμη).
  2. Η σημερινή Ωβέρνη.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. «Верцингеторикс» (Ρωσικά)
  2. «Верцингеторикс» (Ρωσικά)
  3. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  4. «Верцингеторикс»
  5. «Vercingetorix» (Ρωσικά)
  6. Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  7. 7,0 7,1 «Βερκιγγετόριγα - Dizionario Greco Antico : Flessione, Grammatica, Declinazione, Coniugazione, Ortografia, Identificazione - Lexigram». www.lexigram.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2019. 
  8. . «Matasović 2017, p. 398». 
  9. Matasović 2017, p. 200.
  10. Evans, D. Ellis (1967). Gaulish personal names: a study of some Continental Celtic formations. Clarendon P. pp. 121 & 122.
  11. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι Αλέξανδρος και Καίσαρας, εκδ.ΖΗΤΡΟΣ, σελ.446
  12. 12,0 12,1 Ιούλιος Καίσαρ, Απομνημονεύματα περί του Γαλατικού πολέμου , έβδομο βιβλίο
  13. . «Art and Architecture, 2006». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2007. 
  14. . «(7.3M), American Anthropologist, 1994, 96: 584–605. Dietler, M., A tale of three sites: the monumentalization of Celtic oppida and the politics of collective memory and identity, World Archaeology, 1998, 30: 72–89» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2016.