Βουλκάνο

Το Βουλκάνο ή Βουρκάνου (ιταλικά: Vulcano, σικελικά: Vurcanu) είναι ηφαιστειογενές νησί του Αρχιπελάγους των Αιολίδων, ευρισκόμενο 14 ναυτικά μίλια βόρεια της Σικελίας. Στην πραγματικότητα αποτελείται από δύο νησιά, το Βουλκάνο και το Βουλκανέλο, τα οποία ενώνονται με έναν ισθμό που σκεπάζεται από τη θάλασσα όταν έχει τρικυμία.

Βουλκάνο

Γεωγραφία
Αρχιπέλαγος	Αρχιπέλαγος των Αιολίδων (νότια Τυρρηνική Θάλασσα)
Νησιωτικό σύμπλεγμα	Αιολίδες Νήσοι
Έκταση	21 km²
Υψόμετρο	501 μ
Υψηλότερη κορυφή	Μόντε Άρια
Χώρα
Ιταλία
Δήμος	Λίπαρι
Επαρχία	Μεσσήνης
Περιφέρεια	Αυτόνομη Περιφέρεια Σικελίας
Δημογραφικά
Πληθυσμός	715 (απογραφής 2001)
Σχετικά πολυμέσα

Η έκτασή του ανέρχεται σε 21 τ.χμ., ο πληθυσμός σε 715 κατοίκους (απογραφή 2001 Αρχειοθετήθηκε 2011-09-27 στο Wayback Machine.) και διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Λίπαρι. Η απόσταση μεταξύ Βουλκάνο και Λίπαρι είναι λίγο μικρότερη από μισό μίλι.

Το νησί ζει κυρίως από τον τουρισμό που συγκεντρώνει χάρη στις ιαματικές πηγές και τα λασπόλουτρα. Παράγει επίσης κρασί ίδιας ποιότητας με το σαντορινιό - τα αμπέλια εισήχθησαν τον 19ο αιώνα από τον Βρετανό Τζέιμς Στίβενσον, ο οποίος κατείχε το βόρειο κομμάτι του κυρίως νησιού από το 1860, αλλά το εγκατέλειψε μετά την επανενεργοποίηση του ηφαιστείου το 1888.

Γεωλογικά χαρακτηριστικά

Το Βουλκάνο είναι ένα από τα τέσσερα ενεργά ηφαίστεια της Ιταλίας, φιλοξενώντας πέντε κρατήρες:

• Στον νότο βρίσκονται οι Μόντε Άρια (υψόμετρο 501 μέτρα), Μόντε Σαρατσένο (481) και Μόντε Λουτσία (188) - στρωματοηφαιστειακής προέλευσης και οι τρεις, βρίσκονται σε διαδικασία σχηματισμού κοινής καλδέρας.
• Στον βορρά βρίσκεται το Βουλκανέλο (123), το οποίο αναδύθηκε από τη θάλασσα το 183 π.Χ..
• Στο κέντρο του νησιού βρίσκεται ο κώνος Φόσα που φιλοξενεί τον Μεγάλο Κρατήρα (Gran Cratere). Ο κρατήρας σχηματίζει την καλδέρα Λέντια.

Ο κρατήρας με την πιο έντονη πρόσφατη δραστηριότητα είναι ο Μεγάλος - υπολογίζεται ότι από τις αρχές της 4ης χιλιετίας π.Χ. μέχρι σήμερα έχει προκαλέσει τουλάχιστον επτά μείζονες εκρήξεις, με τελευταία αυτήν των ετών 1888-1890 που προκάλεσε δεκάδες θανάτους. Η έκρηξη αυτή προσέφερε πολύτιμα στοιχεία στον - αυτόπτη μάρτυρα - Τζουζέπε Μερκάλι, τα οποία συντέλεσαν στη θεμελίωση της ηφαιστειολογίας ως σύγχρονης επιστήμης.

Προέλευση του ονόματος

Για την ιστορία της περιοχής, βλ. Ιστορία των Αιολίδων Νήσων

Οι Αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν το νησί Θηρασία και Θέρμεσσα και πίστευαν ότι στα έγκατά του κατοικούσε κατά καιρούς ο Ήφαιστος - ο Στράβων το ονομάζει «ἱερὰν Ἡφαίστου». Η σημερινή ονομασία προέρχεται από τους Ρωμαίους, οι οποίοι εντόπιζαν εκεί το εργαστήριο του Βούλκαν (το αντίστοιχο του Ηφαίστου στη ρωμαϊκή μυθολογία). Όταν έβλεπαν καπνό ή φωτιά να βγαίνει από τους κρατήρες, πίστευαν ότι πλησίαζε πόλεμος, επειδή θεωρούσαν πως ο Βούλκαν κατασκεύαζε νέα όπλα για τον θεό Μαρς.

Σε αντίθεση με τους Έλληνες που δίστασαν να το εποικίσουν λόγω των δηλητηριωδών αναθυμιάσεων, οι Ρωμαίοι εγκατέστησαν ένα μικρό πληθυσμό που ασχολήθηκε με την εξόρυξη αλουνίτη και θείου. Με το πέρασμα του χρόνου το νησί ταυτίστηκε με τα φαινόμενα που φιλοξενούσε, με αποτέλεσμα το όνομά του να χρησιμοποιείται γενικά για όλα τα ηφαίστεια. Εν συνεχεία μέσω της λατινικής γλώσσας, αυτό πέρασε στις περισσότερες γλώσσες της Ευρώπης - εξ' ου και οι λέξεις volcano στα αγγλικά, Vulkan στα γερμανικά, volcan στα γαλλικά κ.ο.κ.