Βυζαντινός Εμφύλιος Πόλεμος (1321-1328)

Ο Βυζαντινός Εμφύλιος Πόλεμος των ετών 1321–1328 ή Α΄ Παλαιολόγειος Εμφύλιος, ήταν μία σειρά συγκρούσεων, που διεξήχθησαν το 1320 μεταξύ του Αυτοκράτορα των Ρωμαίων Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου και του εγγονού του Ανδρόνικου Γ΄ Παλαιολόγου για τον έλεγχο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία το 1307, πριν τους Εμφύλιους Πολέμους.

Πριν από τον εμφύλιο πόλεμο Επεξεργασία

Ο Μιχαήλ Θ΄, γιος του Ανδρόνικου Β΄, ήταν συγκυβερνήτης και διάδοχος. Ήταν επίσης ο πατέρας του Ανδρόνικου Γ΄ και ενός άλλου γιου, τού Μανουήλ. Το 1320 ο Ανδρόνικος Γ΄ προκάλεσε κατά λάθος το τέλος του αδελφού του Μανουήλ· μετά από αυτό ο πατέρας τους πέθανε από τη θλίψη του. Το τέλος του Μανουήλ και η γενικά έκλυτη συμπεριφορά τού Ανδρόνικου Γ΄ και της ακολουθίας του, της αποτελούμενης ως επί το πλείστο από νεαρούς γόνους των μεγάλων αριστοκρατικών γενών της Αυτοκρατορίας, οδήγησαν σε μία βαθιά ρήξη στις σχέσεις μεταξύ του νεαρού Ανδρόνικου και του παππού του. [1]

1321: Πρώτη σύγκρουση Επεξεργασία

Ο Ανδρόνικος Γ΄ είχε πολλούς υποστηρικτές, μεταξύ των οποίων κυρίως ο Ιωάννης Καντακουζηνός και ο Συργιάννης, που είχαν εκμισθώσει διοικήσεις στη Θράκη, όπου η δυσαρέσκεια με τον παλιό Αυτοκράτορα ήταν μεγάλη. Το Πάσχα του 1321, ο Ανδρόνικος Γ΄ έφυγε από την πρωτεύουσα στην Αδριανούπολη, όπου έστησε την Αυλή του και ξεκίνησε εξέγερση εναντίον του παππού του. Ο Συργιάννης οδήγησε έναν μεγάλο στρατό προς την πρωτεύουσα, αναγκάζοντας τον γηραιό Αυτοκράτορα να διαπραγματευτεί. [2] [3] [4] Στις 6 Ιουνίου 1321 συνήφθη ειρηνευτική συμφωνία, σύμφωνα με την οποία ο Ανδρόνικος Γ΄ αναγνωρίστηκε ως συναυτοκράτορας και ανέλαβε τη Θράκη και περιφέρειες στη Μακεδονία, ενώ η υπόλοιπη επικράτεια -συμπεριλαμβανομένης της Κωνσταντινούπολης- παρέμεινε υπό τον Ανδρόνικο Β ΄, ο οποίος, ως ανώτερος Αυτοκράτορας, θα διεύθυνε την εξωτερική πολιτική της Αυτοκρατορίας. [5]

1322: Δεύτερη σύγκρουση Επεξεργασία

Η ειρηνευτική συμφωνία του 1321 δεν κράτησε πολύ, καθώς και οι δύο Ανδρόνικοι ακολούθησαν σχεδόν ανεξάρτητες εξωτερικές πολιτικές. Μέσα στη φατρία του Ανδρόνικου Γ΄ προέκυψε ρήγμα μεταξύ του Συργιάνη και του μεγάλου δομεστίκου Ιωάννη Καντακουζηνού. Ο Συργιάννης θεώρησε ότι δεν είχε ανταμειφθεί επαρκώς για την υποστήριξή του και επίσης δυσαρεστήθηκε για τη μεγαλύτερη εύνοια, που έδειξε ο Ανδρόνικος Β΄ στον Καντακουζηνό. Επιπλέον υπάρχει μία ιστορία, που ο Ανδρόνικος Γ΄ προσπάθησε να αποπλανήσει τη σύζυγο τού Συργιάνη. [2] [6] Ως αποτέλεσμα το Δεκέμβριο του 1321 ο Συργιάννης άλλαξε στρατόπεδο και υποστήριξε τον γηραιό Αυτοκράτορα, καταφεύγοντας στην Κωνσταντινούπολη. Αφού ανταμείφθηκε με τον τίτλο του μεγάλου δουκός, στη συνέχεια έπεισε τον Ανδρόνικο Β΄ να ξαναρχίσει τον πόλεμο. [3] [7] [8] Επειδή αρκετές πόλεις στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης είχαν πάει με τον νεότερο Ανδρόνικο, μία άλλη συμφωνία τον Ιούλιο του 1322 αποκατέστησε το προηγούμενο status quo. Αυτή η συμφωνία μεταξύ του παππού και του εγγονού άφησε τον Συργιάννη σε μία παράξενη θέση. Αυτός, έχοντας αποτύχει στις προσπάθειές του, άρχισε να σχεδιάζει τη δολοφονία του Ανδρόνικου Β΄ και να καταλάβει τον θρόνο για τον εαυτό του. Ωστόσο η συνωμοσία καταστράφηκε και ο Συργιάννης καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. [9] [10]

Στις 2 Φεβρουαρίου 1325 ο Ανδρόνικος Γ΄ στέφθηκε επίσημα ως συναυτοκράτορας από τον παππού του. Παρόλο που υπήρχαν λίγες αψιμαχίες κατά τη διάρκεια αυτής της σύγκρουσης, οι επιπτώσεις είχαν σημαντικό αντίκτυπο στην Αυτοκρατορία: οι συνεχείς μετακινήσεις στρατευμάτων, που είχαν συγκροτηθεί από αναγκαστική στρατολόγηση αγροτών, μείωσαν τη γεωργική παραγωγή και το εμπόριο διακόπηκε σοβαρά. [11]

1327–28: Τρίτη σύγκρουση Επεξεργασία

Τον Φεβρουάριο του 1327 συνέβη μία νέα σύγκρουση μεταξύ του Ανδρόνικου Γ΄ Παλαιολόγου και τού παππού του Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου, αλλά αυτή τη φορά συμμετείχαν και χώρες των Βαλκανίων στον πόλεμο. Από την πλευρά του Ανδρόνικου Β΄ βρισκόταν ο Σέρβος βασιλιάς Στέφαν Ούρος Γ΄ Ντεκάνσκι και από την άλλη πλευρά ο Βούλγαρος τσάρος Μιχαήλ Σισμάν, όπως συμφωνήθηκε από τη Συνθήκη του Τσερνομέν. Οι μάχες διεξήχθησαν για τα εδάφη της Μακεδονίας και μετά από αυτές τις νίκες, αυτές οι περιοχές -μαζί με την πόλη της Θεσσαλονίκης- πήγαν στα χέρια του Ανδρόνικου Γ΄. Τον Ιανουάριο του 1328 ο Ανδρόνικος Γ΄ και ο διοικητής του Ιωάννης Καντακουζηνός μπήκαν στα Θεσσαλονίκη. Μετά από αυτές τις νίκες στη Μακεδονία, ο Ανδρόνικος Γ΄ αποφάσισε να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη· πράγματι τον Μάιο του 1328 μπήκε στην Πόλη και, αφού ανάγκασε τον παππού του να παραιτηθεί, ανέλαβε ο ίδιος την εξουσία. Δύο χρόνια αργότερα ο ηλικιωμένος Αυτοκράτορας μεταφέρθηκε σε μοναστήρι, όπου απεβίωσε στις 13 Φεβρουαρίου 1332

Με τον Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο (1328–1341) ήρθε στο προσκήνιο μία νέα γενιά με τον Ιωάννη Καντακουζηνό ως ηγέτη, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την πολιτική, ενώ ο Ανδρόνικος Γ΄ ήταν υπεύθυνος τού στρατού. Ο εμφύλιος πόλεμος εξάντλησε την Αυτοκρατορία· η αξία του χρήματος υποτιμήθηκε, αλλά η νέα κυβέρνηση φρόντισε για τη νομοθεσία και τα δικαστήρια.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. Ostrogorsky, p. 499.
  2. 2,0 2,1 Fine (1994), p. 251
  3. 3,0 3,1 Nicol (1993), p. 157
  4. Bartusis (1997), p. 87
  5. Ostrogorsky, pp. 499-501
  6. Vásáry (2005), p. 121
  7. Kazhdan (1991), p. 1997
  8. Norwich (1996), p. 278
  9. Norwich (1996), p.282
  10. Nicol (1993), p. 158
  11. Ostrogorsky, p. 501

Πηγές Επεξεργασία

  • Bartusis, Mark C. (1997), The Late Byzantine Army: Arms and Society 1204–1453, University of Pennsylvania Press, ISBN 0-8122-1620-2
  • Bosch, Ursula Victoria (1965), Kaiser Andronikos III. Palaiologos. Versuch einer Darstellung der byzantinischen Geschichte in den Jahren 1321–1341 (in German), Adolf M. Hakkert
  • Fine, John Van Antwerp (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4.
  • Kazhdan, Alexander, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
  • Jeffreys, Elizabeth; Haldon, John; Cormack, Robin, eds. (2009), The Oxford Handbook of Byzantine Studies, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-925246-6
  • Nicol, Donald M. (1993). The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453 (Second ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-43991-6.
  • Nicol, Donald MacGillivray (1996), The Reluctant Emperor: A Biography of John Cantacuzene, Byzantine Emperor and Monk, C. 1295–1383, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-52201-4
  • Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2.
  • Ostrogorsky, George (1969), History of the Byzantine State, Rutgers University Press, ISBN 0-8135-0599-2