Γεώργιος Έξαρχος

Ο Γεώργιος Έξαρχος ήταν Έλληνας πράκτορας της Sicherheitsdienst (SD) στη διάρκεια της Κατοχής. Δρούσε στο χώρο του Πανεπιστημίου της Αθήνας όπου παρακολουθούσε φοιτητές, μέλη αντιστασιακών οργανώσεων, τους οποίους κατέδιδε στις γερμανικές αρχές ενώ συμμετείχε και σε βασανιστήρια στο Αρχηγείο της Γκεστάπο στην Αθήνα. Μετά την απελευθέρωση καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε.

Γεώργιος Έξαρχος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Γεώργιος Έξαρχος (Ελληνικά)
Γέννηση	1926
Θάνατος	19  Απριλίου 1945 Σκοπευτήριο Καισαριανής
Αιτία θανάτου	τραύμα από πυροβολισμό
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Ελληνικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας

Τα πρώτα χρόνια και η δράση του στη διάρκεια της Κατοχής

Γεννήθηκε το 1926 και προπολεμικά είχε καταταγεί στα Τάγματα Εργασίας. Μετά το τραυματισμό του, στη διάρκεια του βομβαρδισμού του Πειραιά από τη γερμανική αεροπορία, το 1941, απέκτησε μια μικρή μόνιμη αναπηρία και έπαιρνε αναπηρική σύνταξη. Στις αρχές του 1943 ο πατέρας του, που υποστήριζε τη ναζιστική ιδεολογία έφυγε για τη Σερβία, όπου συμμετείχε στις γερμανικές επιχειρήσεις κατά των παρτιζάνων ως μέλος ενός παραστρατιωτικού αντικομμουνιστικού σώματος Ρώσων. Την ίδια χρονιά διακόπηκε η αναπηρική σύνταξη που λάμβανε ο Έξαρχος με αποτέλεσμα να βρεθεί, μαζί με τη μητέρα του και τις αδερφές του, αντιμέτωπος με σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τον αντικομμουνισμό και τις φιλοφασιστικές του πεποιθήσεις, που του έχει καλλιεργήσει ο πατέρας του και είχαν ενταθεί κατά τη συμμετοχή του στα Τάγματα Εργασίας, τον οδήγησαν στη συνεργασία με τις κατοχικές δυνάμεις. Μέσω ενός φίλου του που υπηρετούσε στην Ειδική Ασφάλεια ήρθε σε επαφή με δύο Έλληνες πράκτορες της SD. Έλαβε κάρτα φοιτητή του Πολυτεχνείου και κυκλοφορούσε στη φοιτητική λέσχη και τη βιβλιοθήκη για να εντοπίζει φοιτητές που συμμετείχαν στην αντίσταση και να τους καταδίδει στους Γερμανούς.

Η σύλληψη, η δίκη και η καταδίκη του σε θάνατο

Στις 12 Οκτωβρίου 1944 τα γερμανικά στρατεύματα αποχώρησαν από την Αθήνα. Τα περισσότερα μέλη των Ταγμάτων Ασφαλείας τέθηκαν υπό περιορισμό στους στρατώνες στο Γουδί ενώ μέλη φιλοναζιστικών οργανώσεων οχυρώθηκαν σε ξενοδοχεία στο κέντρο της Αθήνας. Τρεις μέρες αργότερα, κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης διαδήλωσης που είχε οργανώσει το ΕΑΜ, με αίτημα τη τιμωρία των δωσίλογων, άτομα που βρίσκονταν στο ξενοδοχείο «Ερμής» άνοιξαν πυρ κατά των διαδηλωτών. Ακολούθησαν συμπλοκές ανάμεσα σε ένοπλους του ΕΛΑΣ και μέλη άλλων φιλοναζιστικών οργανώσεων, που βρίσκονταν στα παρακείμενα ξενοδοχεία «Εθνικό» και «Πάνθεον». Στη διάρκεια των συγκρούσεων έχασαν τη ζωή τους εφτά άτομα και 82 τραυματίστηκαν, κυρίως διαδηλωτές. Όταν οι συμπλοκές σταμάτησαν, με παρέμβαση του στρατιωτικού διοικητή της Αθήνας, στρατηγού Σπηλιωτόπουλου, οι ένοπλοι παραδόθηκαν σε Βρετανούς στρατιώτες. Στο ξενοδοχείο Ερμής βρισκόταν και ο Έξαρχος, ο οποίος μετά το τέλος των συγκρούσεων, κατάφερε να διαφύγει και βρήκε καταφύγιο σε σπίτι συγγενή του όπου λίγες μέρες αργότερα συνελήφθη από την αστυνομία.

Η δίκη του ξεκίνησε στις 8 Μαρτίου 1945 στο Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων στην Αθήνα. Σύμφωνα με τους μάρτυρες κατηγορίας στη διάρκεια της Κατοχής ο Έξαρχος είχε καταδώσει φοιτητές στις αρχές κατοχής και συμμετείχε σε βασανιστήρια στο Αρχηγείο της Γκεστάπο, στην οδό Μέρλιν. Μάρτυρες κατέθεσαν ότι τον είχαν δει σε μπλόκα να υποδεικνύει στους Γερμανούς ποια άτομα να συλλάβουν. Ο φοιτητής Εμμανουήλ Φθενάκης κατέθεσε ότι ο Έξαρχος τον χτύπησε με γροθιές και το κοντάκι του όπλου στη φοιτητική λέσχη. Ο έμπορος Χρήστος Δημόπουλος κατέθεσε ότι ο Έξαρχος μαζί με έναν άλλο πράκτορα της SD του ζήτησαν 110 λίρες για να μεσολαβήσουν στους Γερμανούς για την απελευθέρωσή του γιου του που είχε συλληφθεί επειδή είχε βγάλει λόγο σε συμφοιτητές του, στην Ανωτάτη Εμπορική αλλά μολονότι έδωσε τα χρήματα ο γιος του εκτελέστηκε. Επίσης ο Έξαρχος κάποιο διάστημα στη διάρκεια της Κατοχής είχε βρεθεί ως κρατούμενος στο στρατόπεδο στο Χαϊδάρι δήθεν ως μέλος της Αντίστασης προκειμένου να κατασκοπεύει τους κρατούμενους αντιστασιακούς.

Στην απολογία του ο Έξαρχος, απόλυτα ψύχραιμος και απαθής, υποστήριξε ότι είχε συλληφθεί από Ιταλούς καραμπινιέρους, το 1942, επειδή είχε ρίξει προκηρύξεις στο κέντρο της Αθήνας, με το Σύνδεσμο Αναπήρων αλλά λίγο αργότερα αφέθηκε ελεύθερος και στη συνέχεια κατατάχθηκε στα Τάγματα Ασφαλείας καθώς αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα. Ισχυρίστηκε ότι έπαιρνε εντολές μόνο από τα Τάγματα Ασφαλείας και ότι οι επαφές του με τη φιλοναζιστική «Οργάνωσις Εθνικών Δυνάμεων Ελλάδος» και την SD ήταν μόνο για να αποδείξει την αντικομμουνιστική του δράση. Αρνήθηκε ότι ευθυνόταν για το θάνατο του φοιτητή Ευγένιου Πασιανίδη και ισχυρίστηκε ότι η οικογένειά του ήθελε να τον εκδικηθεί επειδή είχε διακόψει τη σχέση του με την αδερφή του φοιτητή. Επίσης υποστήριξε ότι μετά τη σύλληψή του από την αστυνομία παραδόθηκε στους Άγγλους και μεταφέρθηκε μαζί με δωσίλογους υπουργούς στην Ερυθραία.

Ο συνήγορός του ζήτησε την επιείκεια του δικαστηρίου λόγω του νεαρού της ηλικίας του κατηγορουμένου. Αντίθετα ο εισαγγελέας του δικαστηρίου, Κωνσταντίνος Κόλλιας, ζήτησε τη καταδίκη του σε θάνατο. Ο αντιβασιλέας Δαμασκηνός απέρριψε την αίτηση χάριτος που υπέβαλε ο συνήγορος του και στις 19 Απριλίου 1945 ο Έξαρχος εκτελέστηκε στο Σκοπευτήριο Καισαριανής.

Πηγές

• Γεώργιος Έξαρχος, Η σταδιοδρομία και η νέμεση ενός αμετανόητου δωσίλογου, του Ιάκωβου Χονδροματίδη, ΙΣΤΟΡΙΑ Εικονογραφημένη, Τεύχος 605 –Νοέμβριος 2018