Γιάκομπ Κορνέλις φαν Οοστσάνεν

Ολλανδός ζωγράφος

Ο Γιάκομπ Κορνέλις φαν Οοοστσάνεν (ολλανδικά: Jacob Cornelisz van Oostsanen, προ του 1470 - 1533) ήταν Ολλανδός ζωγράφος και σχεδιαστής ξυλογραφιών. Ήταν ένας από τους πρώτους σημαντικούς καλλιτέχνες που εργάστηκαν στο Άμστερνταμ κατά την εποχή που αυτό ήταν μια ανθούσα επαρχιακή κωμόπολη.

Γιάκομπ Κορνέλις φαν Οοστσάνεν
Γέννηση1472[1][2][3]
Όοστζααν
Θάνατος1533[4][2][5]
Άμστερνταμ
Χώρα πολιτογράφησηςΚάτω Χώρες των Αψβούργων[6]
Ιδιότηταχαράκτης[7] και ζωγράφος[8]
Σημαντικά έργαSaul and the Witch of Endor, Portrait of Jacob Cornelisz van Oostsanen και The Crucifixion
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία Επεξεργασία

 
Ζωγραφίζοντας το πορτρέτο της συζύγου του

Λίγα είναι γνωστά σχετικά με τον βίο του Γιάκομπ Κορνέλις φαν Οοοστσάνεν. Οι ιστορικοί στηρίζονται, κατά κύριο λόγο, στο βιογραφικό σκαρίφημα που συνέγραψε γι' αυτόν ο Κάρελ φαν Μάντερ, στα αρχεία του Άμστερνταμ και στα αρχεία της μονής Abdij van Egmond (αββαείο του Έχμοντ), μονής Βενεδικτίνων, η οποία του είχε δώσει παραγγελίες για ορισμένα έργα. Το όνομά του καταδεικνύει ότι ήταν από το Όοστζααν της Βόρειας Ολλανδίας, ανατολικά του ποταμού Ζάαν, βόρεια του Άμστερνταμ. Η οικογένειά του διαχειριζόταν γαίες στην περιοχή αυτή. Μια καλή εντύπωση της ζωής στην περιοχή εκείνη την εποχή παρέχει μια επίσκεψη στο Ζάανσε Σχανς (Zaanse Schans). Ολόκληρη την οικογένειά του αποτελούσαν ζωγράφοι. Ο Κορνέλις Μπούις Ι (Cornelis Buys I), γνωστός και ως Δάσκαλος του Αλκμάαρ ήταν αδελφός του, όπως και ο Κορνέλις Μπούις ΙΙ. Οι γιοι του, Κορνέλις Γιάκομπς και Ντιρκ Γιάκομπς έγιναν προσωπογράφοι, όπως και οι εγγονοί του Κορνέλις Αντόνις και Γιάκομπ Ντιρκς.

Όλες οι ημερομηνίες γεννήσεως ή βάπτισής τους έχουν χαθεί, και υπολογίζονται προσεγγιστικά από άλλες αρχειακές μαρτυρίες, όπως ημερομηνίες θανάτων άλλων μελών της οικογένειας. Όπως συμβαίνει και με τις αρχειακές μαρτυρίες σχετικές με τον Φρανς Χαλς, οι πρώτες γνωστές παραγγελίες προς τον Γιάκομπ Κορνέλις χρονολογούνται όταν αυτός ήταν σε ηλικία 35 ετών. Υποτίθεται ότι ως τότε εργαζόταν στο εργαστήριο κάποιου ζωγράφου και, κρίνοντας από προσεκτική εξέταση των τεχνικών που χρησιμοποιήθηκαν από ζωγράφους του Χάαρλεμ, αυτό έγινε πιθανότατα στο Χάαρλεμ.

Αγόρασε την πρώτη του κατοικία στο Άμστερνταμ το 1500, στην οδό Κάλφερστραατ (Kalverstraat). Είκοσι χρόνια αργότερα αγόρασε το γειτονικό σπίτι. Για τον λόγο αυτό μερικές φορές αποκαλείται και Κορνέλις φαν Άμστερνταμ. Στα αρχεία η σύζυγός του αναφέρεται ως χήρα για πρώτη φορά το 1533. Οι τελευταίες πληρωμές προς αυτόν, που αναφέρονται στα αρχεία του αββαείου Έχμοντ έγιναν κατά την περίοδο 1526 - 1528, για ένα ρετάμπλ, το οποίο χάθηκε κατά την Προτεσταντική Μεταρρύθμιση.

Σταδιοδρομία Επεξεργασία

 
Ο Χριστός εμφανίζεται ως κηπουρός στη Μαρία Μαγδαληνή

Κατά τα πρώτα του χρόνια, ο Γιάκομπ Κορνέλις βρισκόταν υπό την επιρροή του ζωγράφου από το Χάαρλεμ Χέρτχεν τοτ Σιντ Γιανς. Τα χρώματα και οι τεχνικές του καταδεικνύουν ότι έμαθε την τέχνη του στο Χάαρλεμ. Στη συνέχεια, επιρροή άσκησε στον καλλιτέχνη το έργο του Άλμπρεχτ Ντύρερ. Είναι πιθανόν να τον επισκέφθηκε στην Αμβέρσα κατά τη δεκαετία του 1520. Τα μοτίβα των πρώιμων πινάκων του υποδεικνύουν ότι εκπαιδεύτηκε ως σχεδιαστής ξυλογραφιών ή ως χρυσοχόος. Ένα από τα πρώτα του έργα ήταν Ο Χριστός ως κηπουρός.[9]

Σήμερα είναι γνωστοί περίπου 27 πίνακες και 200 ξυλογραφίες του. Τα χαρακτικά του είναι τα παραδοσιακά της βόρειας Ολλανδίας, μικρού μεγέθους σε στυλ εικονογραφήσεων βιβλίων. Χρησιμοποιούνται κείμενα που αφηγούνται τη δράση που παρουσιάζεται στο προσκήνιό τους.

Κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του σταδιοδρομίας, το ζωγραφικό του ύφος άλλαξε. Αρχικά ξεκίνησε ως τεχνίτης της ύστερης γοτθικής τεχνοτροπίας, υπό την επιρροή της Σχολής του Χάαρλεμ, για να τελειώσει με το ύφος που χρησιμοποιεί στον πίνακα Ο Σαούλ και η μάγισσα του Έντορ. Στον πίνακα αυτόν οι λεπτομέρειες είναι απλές, οι αναλογίες επιμηκυσμένες και οι πινελιές πιο χαλαρές. Αν και αρίστευσε ως τεχνικός ζωγράφος, δεν ήταν καλός καθοδηγητής. Ο ίδιος προχώρησε στην παρουσίαση σύγχρονων τάσεων στο αντικείμενο και το ύφος.

Συντηρητικός ήταν επίσης και ο συμβολισμός του. Ζωγράφιζε κυρίως θρησκευτικά θέματα με την παραδοσιακή εικονογραφία, σε συνδυασμό με την παλαιότερη και τη νεότερη, ως απάντηση στο γεγονός της Μεταρρύθμισης. Ορισμένα από τα έργα του, όπως Ο Χριστός ως ταπεινός Άνθρωπος (1510) χρησιμοποιήθηκαν από ουμανιστές μελετητές της Βίβλου και την ολιγαρχία του Άμστερνταμ, οι οποίοι επιδίωκαν να υπερασπίσουν την Καθολική "ορθοδοξία" απέναντι στους Μεταρρυθμιστές. Ο πίνακας αντιπροσώπευε τις Καθολικές πεποιθήσεις με εύληπτο τρόπο. Άλλοι πίνακες, όπως Η Γέννηση (1512) και ο Σαούλ και η Μάγισσα του Έντορ ήταν οπτικά όμοιοι με τα κείμενα των Καθολικών πατέρων.

Αργότερα, ο Γιάκομπ Κορνέλις δημιούργησε εργαστήριο με μαθητές, όπως ο γιος του, Ντιρκ Γιάκομπς, όπως έκανε ο Γιαν φαν Σκόρελ μετά από αυτόν. Στο εργαστήριο οι μαθητές του τον βοηθούσαν να σχεδιάσει εικονογραφήσεις βιβλίων, ξυλογραφίες και βιτρώ. Μετά το 1526 ο Γιάκομπ δημιούργησε μόνον έναν γνωστό πίνακα, την Αυτοπροσωπογραφία (1533). Οι ιστορικοί τέχνης οδηγήθηκαν στην αντίληψη ότι αυτή ήταν η χρονολογία θανάτου του, αλλά σύμφωνα με την Ολλανδή ιστορικό Ισαμπέλλα Χενριέττε φαν Έιγκεν (Isabella Henriette van Eeghen, 1913–1996) υπάρχει ένα επταετές κενό ανάμεσα στους πίνακες, κάτι όχι συνηθισμένο. Πρότεινε ότι αυτός που δημιούργησε την Αυτοπροσωπογραφία ίσως ήταν ο γιος του.

Ορισμένοι τον θεωρούν ως τον τελευταίο των Φλαμανδών ζωγράφων που δεν εμφάνισε ιταλική επιρροή.[10]

Φωτοθήκη Επεξεργασία

Πηγές Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

  Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Jacob Cornelisz. van Oostsanen στο Wikimedia Commons

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500115388. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. 2,0 2,1 «AGORHA» (Γαλλικά) 130720. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 155330529.
  4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. 118862383. Ανακτήθηκε στις 17  Οκτωβρίου 2015.
  5. LIBRIS. 285456. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  6. LIBRIS. 6  Νοεμβρίου 2012. libris.kb.se/katalogisering/nl036rc61zcdh6k. Ανακτήθηκε στις 24  Αυγούστου 2018.
  7. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 9  Αυγούστου 2021. 500115388. Ανακτήθηκε στις 7  Φεβρουαρίου 2024.
  8. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 9  Αυγούστου 2021. 500115388. Ανακτήθηκε στις 14  Φεβρουαρίου 2023.
  9. «christ_the gardener». www.wga.hu. 
  10.   «Jacob Cornelisz». Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913.