Βικιπαίδεια

Γιοϊτσίρο Νάμπου

Ιαπωνοαμερικανός φυσικός
(Ανακατεύθυνση από Γιοϊσίρο Νάμπου)

Ο Γιοϊτσίρο Νάμπου (ιαπων. 南部 陽一郎, Nanbu Yōichirō, αγγλ. Yoichiro Nambu, 18 Ιανουαρίου 1921 – 5 Ιουλίου 2015) ήταν Ιαπωνο-Αμερικανός φυσικός, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου.[17] Γνωστός για τις συνεισφορές του στη θεωρητική φυσική, ο Γιοϊτσίρο μοιράσθηκε με τους επίσης Ιάπωνες Μακότο Κομπαγιάσι και Τοσιχίντε Μασκάουα το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 2008 για την ανακάλυψη (1960) του μηχανισμού της αυθόρμητης θραύσεως συμμετρίας στην υποατομική φυσική, που αρχικώς συνειδητοποιήθηκε για τη συμμετρία δεξιού-αριστερού στην ισχυρή αλληλεπίδραση και αργότερα στην ηλεκτρασθενή αλληλεπίδραση και στον μηχανισμό Χιγκς.[18] Προβλέφτηκε έτσι η ύπαρξη τουλάχιστον τριών οικογενειών κουάρκ στη φύση.[18]

Γιοϊτσίρο Νάμπου
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		南部 陽一郎 (Ιαπωνικά)
Γέννηση18  Ιανουαρίου 1921[1][2][3]
Τόκυο
Θάνατος5  Ιουλίου 2015[3][4][5]
Τογιονάκα
Αιτία θανάτουέμφραγμα του μυοκαρδίου
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής (από 1970)[6][1]
Ιαπωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΙαπωνικά
ΕκπαίδευσηDoctor of Science
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Τόκιο (έως 1952)
Πανεπιστήμιο του Πρίνστον[7]
Fukui Prefectural Fujishima High School
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταθεωρητικός φυσικός
καθηγητής πανεπιστημίου
φυσικός
ερευνητής
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο του Σικάγου
Osaka City University
Πανεπιστήμιο Ριτσουμέικαν
Πανεπιστήμιο του Τόκιο[8]
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΥποτροφία Γκούγκενχαϊμ[9]
Τάγμα του Πολιτισμού (1978)
Βραβείο Νόμπελ Φυσικής (2008)[10][11]
Μετάλλιο Βενιαμίν Φραγκλίνος (2005)
Μετάλλιο Όσκαρ Κλάιν (2005)[12]
Εθνικό Μετάλλιο των Επιστημών (1982)
Μετάλλιο Μαξ Πλανκ (1985)
βραβείο φυσικής Βολφ (1994)
Πρόσωπο Πολιτιστικής Αξίας (1978)
J. Robert Oppenheimer Memorial Prize (1976)
βραβείο Ντάνι Χάινεμαν για την Μαθηματική Φυσική (1970)[13]
Βραβείο Σακουράι (1994)[14][15]
Pomeranchuk Prize (2007)
ICTP Dirac Medal (1986)[16]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Σπουδές και σταδιοδρομία Επεξεργασία

Ο Γιοϊτσίρο Νάμπου γεννήθηκε στο Τόκιο και πήγε αποκλειστικά σε δημόσια σχολεία. Εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο, όπου σπούδασε φυσική και πήρε πτυχίο το 1942 και διδακτορικό το 1952, ενώ είχε ήδη διορισθεί σε θέση αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της πόλης της Οσάκα[19]. Το επόμενο έτος, σε ηλικία μόλις 29 ετών, έγινε καθηγητής α΄ βαθμίδας.[18]

Το 1952 προσκλήθηκε από το Ινστιτούτο Προχωρημένων Μελετών του Πρίνστον στις ΗΠΑ. Από εκεί μετακλήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου το 1954, όπου έγινε καθηγητής[20][21] το 1958. Το 1970 έγινε πολίτης των ΗΠΑ.[22]

Ερευνητικό έργο Επεξεργασία

 
Ο Γιοϊσίρο Νάμπου με συνεργάτες του το 1996

Ο Νάμπου πρότεινε την «αλλαγή χρώματος» της κβαντικής χρωματοδυναμικής[23], έχοντας εργασθεί παλαιότερα στην αυθόρμητη θραύση συμμετρίας στη σωματιδιακή φυσική[24] και έχοντας ανακαλύψει πως το πρότυπο δυαδικού συντονισμού θα μπορούσε να ερμηνευθεί από μία κβαντομηχανική θεωρία των χορδών.[25][26] Ο Νάμπου θεωρείται ως ένας από τους θεμελιωτές της θεωρίας των χορδών.[27] Η δράση Νάμπου-Γκότο στη θεωρία των χορδών ονομάσθηκε έτσι προς τιμή του Νάμπου και του Τετσούο Γκότο. Επίσης, τα μποζόνια μηδενικής μάζας που προκύπτουν σε θεωρίες πεδίου με αυθόρμητη θραύση συμμετρίας αναφέρονται κάποιες φορές ως «μποζόνια Νάμπου-Γκόλντστον».[28][29]

Θάνατος Επεξεργασία

Ο Νάμπου απεβίωσε από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 94 ετών στην Οσάκα.[30][31] Η κηδεία του και τα μνημόσυνά του έγιναν σε στενό οικογενειακό κύκλο.[30]

Τιμητικές διακρίσεις Επεξεργασία

Ο Γιοϊτσίρο Νάμπου τιμήθηκε με αρκετά βραβεία, παράσημα και άλλες διακρίσεις κατά τη διάρκεια της ζωής του. Μερικά από αυτά είναι: Το Βραβείο Μαθηματικής Φυσικής Ντάνι Χάινεμαν (1970), το «Βραβείο στη μνήμη του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ» (1977)[32][33], το ιαπωνικό Τάγμα του Πολιτισμού (1978), το Εθνικό Μετάλλιο Επιστήμης των ΗΠΑ (1982), το Μετάλλιο Μαξ Πλανκ (1985), το Βραβείο Ντιράκ του ICTP (1986), το Βραβείο Σακουράι της Αμερικανικής Φυσικής Εταιρείας (1994), το Βραβείο Βολφ Φυσικής (1994/1995) και το «Μετάλλιο Βενιαμίν Φραγκλίνου» του Ινστιτούτο Φραγκλίνου της Φιλαδέλφειας (2005).[19][34] Τέλος τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 2008 «για την ανακάλυψη του μηχανισμού της αυθόρμητης θραύσεως συμμετρία στην υποατομική φυσική».[18][35][36] Συγκεκριμένα, ο Νάμπου πήρε το ήμισυ του Βραβείου, ενώ οι άλλοι δύο επιστήμονες στους οποίους απονεμήθηκε, μοιράσθηκαν μεταξύ τους το άλλο μισό.


Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 www.britannica.com/EBchecked/topic/402205/Yoichiro-Nambu.
  2. ↑ 2,0 2,1 www.nndb.com/people/827/000177296/.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Yoichiro-Nambu. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ (Αγγλικά) Find A Grave. 149567302. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  5. ↑ Μουσείο Γκούγκενχαϊμ. yoichiro-nambu. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  6. ↑ news.bbc.co.uk/2/hi/7656538.stm.
  7. ↑ Ανακτήθηκε στις 8  Ιουλίου 2019.
  8. ↑ Ανακτήθηκε στις 3  Ιουλίου 2019.
  9. ↑ (Αγγλικά) Guggenheim Fellows database. yoichiro-nambu.
  10. ↑ www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2008/.
  11. ↑ www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/.
  12. ↑ www.okc.albanova.se/research/memorial-lecture/earlier-lectures.
  13. ↑ www.aps.org/programs/honors/prizes/heineman.cfm. Ανακτήθηκε στις 6  Οκτωβρίου 2018.
  14. ↑ www.aps.org/programs/honors/prizes/sakurai.cfm. Ανακτήθηκε στις 7  Οκτωβρίου 2018.
  15. ↑ www.aps.org/programs/honors/prizes/sakurai.cfm. Ανακτήθηκε στις 18  Φεβρουαρίου 2022.
  16. ↑ www.ictp.it/about-ictp/prizes-awards/the-dirac-medal/the-medallists.aspx.
  17. ↑ «2008年ノーベル物理学賞受賞の南部陽一郎 大阪大学特別栄誉教授がご逝去されました». Osaka University. 17 July 2015. http://www.osaka-u.ac.jp/ja/news/topics/2015/07/20150717_01. Ανακτήθηκε στις 17 July 2015. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Nambu, Yoichiro (2008). Karl Grandin, επιμ. «Les Prix Nobel – The Nobel Prizes 2008». Στοκχόλμη: The Nobel Foundation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2015. 
  19. ↑ 19,0 19,1 Hatsuda, Tetsuo. «Notable Alumni: Yoichiro Nambu». University of Tokyo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2015. 
  20. ↑ Chicago Tribune (8 Οκτωβρίου 2008): «University of Chicago physicist Yoichiro Nambu wins Nobel Prize»
  21. ↑ Grimes, William (17 July 2015), «Yoichiro Nambu, Nobel-Winning Physicist, Dies at 94», The New York Times, https://www.nytimes.com/2015/07/18/us/yoichiro-nambu-nobel-winning-physicist-dies-at-94.html 
  22. ↑ Matt Moore· Karl Ritter· Mari Yamaguchi· Herbert G. McCann (7 Οκτωβρίου 2008). «Chicago Professor Shares Nobel Prize In Physics». NPR. Associated Press.  Unknown parameter |name-list-style= ignored (βοήθεια)
  23. ↑ Serway, Raymond· Moses, Clement· Moyer, Curt (2004). «Elementary Particles». Modern Physics (3η έκδοση). Thomson Learning. σελ. 577. ISBN 1111794375. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2015 – μέσω Google Books. 
  24. ↑ Xing, Zhizhong· Shun Zhou (2011). «Neutrinos within the Standard Model». Neutrinos in Particle Physics, Astronomy and Cosmology. Zhejiang University Press. σελ. 23. ISBN 9783642175602. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2015 – μέσω Google Books. 
  25. ↑ Nambu, Y.: «Quark model and the factorization of the Veneziano amplitude», στο Symmetries and quark models (σσ. 269-277), World Scientific, Σιγκαπούρη 1970
  26. ↑ Pesic, Peter (2014). «Unheard Harmonies». Music and the Making of Modern Science. Massachusetts Institute of Technology Press. ISBN 9780262027274. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2015 – μέσω Google Books. 
  27. ↑ Jones, Andrew Zimmerman· Robbins, Daniel (2010). «Ten Notable String Theorists». String Theory for Dummies. Hoboken, New Jersey: Wiley Publishing. σελ. 347. ISBN 9780470595848. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2015 – μέσω Google Books. 
  28. ↑ Y. Nambu and G. Jona-Lasinio, Phys. Rev. 122, 345-358 (1961) doi:10.1103/PhysRev.122.345
  29. ↑ Y. Nambu & G. Jona-Lasinio, Phys. Rev.. 124, 246-254 (1961) doi: 10.1103/PhysRev.124.246
  30. ↑ 30,0 30,1 «南部陽一郎 大阪大学特別栄誉教授のご逝去について». 大阪大学. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2015. 
  31. ↑ «Nobel laureate in physics, Yoichiro Nambu dies at 94». EFE. 17 July 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 July 2015. https://web.archive.org/web/20150721210113/http://www.laprensasa.com/309_america-in-english/3229007_nobel-laureate-in-physics-yoichiro-nambu-dies-at-94.html. Ανακτήθηκε στις 18 July 2015. 
  32. ↑ Walter, Claire (1982). Winners, the blue ribbon encyclopedia of awards . Facts on File Inc. σελ. 438. ISBN 9780871963864. 
  33. ↑ «J. Robert Oppenheimer Prize awarded to Yoichiro Nambu». Physics Today (American Institute of Physics) 29 (3): 76-78. Μάρτιος 1976. doi:10.1063/1.3023388. 
  34. ↑ «Yoichiro Nambu». Franklin Institute. Απρίλιος 2005. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2015. 
  35. ↑ Jonathan Amos (7 Οκτωβρίου 2008). «Cosmic imperfections celebrated». BBC. 
  36. ↑ Pollard, Niklas (7 October 2008). «Two Japanese, American win 2008 physics Nobel». Reuters. https://www.reuters.com/article/scienceNews/idUSTRE4963JJ20081007. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γιοϊτσίρο_Νάμπου&oldid=10293594"