Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ

Ο Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ (15 Ιανουαρίου 1918 - 28 Σεπτεμβρίου 1970) ήταν ο δεύτερος πρόεδρος της Αιγύπτου, υπηρετώντας από το 1956 μέχρι το θάνατό του. Ο Νάσερ ηγήθηκε της ανατροπής της μοναρχίας το 1952 και εισήγαγε εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις το επόμενο έτος. Μετά από μία απόπειρα κατά της ζωής του το 1954 από μέλος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, διέλυσε την οργάνωση, έθεσε τον πρόεδρο Μουχάμαντ Ναγκίμπ σε κατ' οίκον περιορισμό και ανέλαβε την εξουσία, γινόμενος επίσημα πρόεδρος τον Ιούνιο του 1956.

Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ جمال عبد الناصر
Πρόεδρος της Αιγύπτου
Περίοδος 23 Ιουνίου 1956 – 28 Σεπτεμβρίου 1970
Αντιπρόεδρος	Ζακάρια Μοχιεντίν (1961-1964, 1965-1968) Ανουάρ Σαντάτ (1964, 1969-1970) Αλί Σαμπρί (1965-1968) κ.ά.
Πρωθυπουργός	Ο ίδιος (1954-1962) Αλί Σαμπρί (1962-1965) Ζακάρια Μοχιεντίν (1965-1966) Μουχάμαντ Σεντκί Σουλαϊμάν (1966-1967) Ο ίδιος (1967-1970)
Προκάτοχος	Μουχάμαντ Ναγκίμπ
Διάδοχος	Ανουάρ Σαντάτ
Πρωθυπουργός της Αιγύπτου
Περίοδος 19 Ιουνίου 1967 – 28 Σεπτεμβρίου 1970
Πρόεδρος	Ο ίδιος
Διάδοχος	Μαχμούντ Φαουζί
Περίοδος 18 Απριλίου 1954 – 29 Σεπτεμβρίου 1962
Πρόεδρος	Μουχάμαντ Ναγκίμπ Ο ίδιος
Προκάτοχος	Μουχάμαντ Ναγκίμπ
Διάδοχος	Αλί Σαμπρί
Περίοδος 25 Φεβρουαρίου 1954 – 8 Μαρτίου 1954
Πρόεδρος	Μουχάμαντ Ναγκίμπ
Προκάτοχος	Μουχάμαντ Ναγκίμπ
Διάδοχος	Μουχάμαντ Ναγκίμπ
Υπουργός Εσωτερικών
Περίοδος 18 Ιουνίου 1953 – 25 Φεβρουαρίου 1954
Πρωθυπουργός	Μουχάμαντ Ναγκίμπ
Διάδοχος	Ζακάρια Μοχιεντίν
Πρόεδρος του Επαναστατικού Διοικητικού Συμβουλίου
Περίοδος 14 Νοεμβρίου 1954 – 23 Ιουνίου 1956
Προκάτοχος	Μουχάμαντ Ναγκίμπ
Διάδοχος	Η θέση καταργήθηκε
Γενικός Γραμματέας του Κινήματος των Αδεσμεύτων
Περίοδος 5 Οκτωβρίου 1964 – 8 Σεπτεμβρίου 1970
Προκάτοχος	Γιόσιπ Μπροζ Τίτο
Διάδοχος	Κένεθ Καούντα
Πρόεδρος του Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας
Περίοδος 17 Ιουλίου 1964 – 21 Οκτωβρίου 1965
Προκάτοχος	Χαϊλέ Σελασιέ Α΄
Διάδοχος	Κβάμε Νκρούμαχ
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση	15 Ιανουαρίου 1918, Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος
Θάνατος	28 Σεπτεμβρίου 1970 (52 ετών) Κάιρο, Αίγυπτος
Εθνότητα	Αιγύπτιος
Πολιτικό κόμμα	Αραβική Σοσιαλιστική Ένωση
Σύζυγος	Τάχια Καζέμ
Παιδιά	5
Επάγγελμα	Στρατιωτικός
Υπογραφή
Στρατιωτική υπηρεσία
Πίστη	Αίγυπτος
Υπηρεσία/κλάδος	Αιγυπτιακός στρατός
Βαθμός	Συνταγματάρχης
Σχετικά πολυμέσα

Η δημοτικότητα του Νάσερ στην Αίγυπτο και στον αραβικό κόσμο ανέβηκε στα ύψη μετά την κρατικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ και την πολιτική του νίκη στην επακόλουθη Κρίση του Σουέζ. Ζήτησε υπό την κυβέρνησή του να αυξηθεί η ενότητα των αραβικών κρατών, η οποία κορυφώθηκε με τον σχηματισμό της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας με τη Συρία από το 1958 έως το 1961. Το 1962 ο Νάσερ ξεκίνησε μια σειρά από σημαντικές σοσιαλιστικές μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της Αιγύπτου. Από το 1963 οι υποστηρικτές του Νάσερ πήραν την εξουσία σε πολλές αραβικές χώρες αλλά ο ίδιος ο Νάσερ ενεπλάκη στον Εμφύλιο Πόλεμο της Βόρειας Υεμένης και αργότερα στον πολύ μεγαλύτερο Αραβικό Ψυχρό Πόλεμο. Ξεκίνησε την δεύτερη προεδρική του θητεία τον Μάρτιο του 1965, μετά την αποχώρηση των πολιτικών του αντιπάλων από την προεκλογική εκστρατεία. Μετά την ήττα της Αιγύπτου στον Πόλεμο των Έξι Ημερών με το Ισραήλ το 1967, ο Νάσερ παραιτήθηκε αλλά επέστρεψε στην εξουσία μετά από διαδηλώσεις που απαίτησαν την επαναφορά του στο αξίωμα. Μέχρι το 1968, ο Νάσερ είχε γίνει πρωθυπουργός, είχε συμμετάσχει στον πόλεμο απόκτησης της χαμένης επικράτειας, είχε αρχίσει μια διαδικασία μη πολιτικοποίησης του στρατού και είχε εκδόσει μια σειρά από μεταρρυθμίσεις για πολιτικό φιλελευθερισμό. Με το πέρας της Συνόδου Κορυφής του Αραβικού Συνδέσμου το 1970, ο Νάσερ υπέστη καρδιακή προσβολή και πέθανε. Η κηδεία του στο Κάιρο προκάλεσε μια έκρηξη θλίψης στον αραβικό κόσμο.

Ο Νάσερ παραμένει μια ηγετική μορφή στον αραβικό κόσμο, ιδιαίτερα για τις μεταρρυθμίσεις που έκανε για την κοινωνική δικαιοσύνη και την αραβική ενότητα, την πολιτική εκσυγχρονισμού και τις αντι-ιμπεριαλιστικές προσπάθειες. Η προεδρία του συνέπεσε με την αιγυπτιακή πολιτιστική έκρηξη και ξεκίνησε μεγάλα βιομηχανικά έργα, όπως το φράγμα του Ασουάν. Οι επικριτές του Νάσερ άσκησαν μια αρνητική κριτική απέναντι στον αυταρχισμό του, στις παραβιάσεις που έκανε στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην κυριαρχία του στο στρατό όσον αφορά τα πολιτικά θεσμικά όργανα, εγκαθιστώντας ένα σχέδιο στρατιωτικής και δικτατορικής κυριαρχίας στην Αίγυπτο.

Η ζωή του

Γιος ταχυδρομικού υπαλλήλου, γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 1918 και σπούδασε στη Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία του Καΐρου, από την οποία και αποφοίτησε το 1938, ενώ διακρίθηκε στον πόλεμο εναντίον του Ισραήλ το 1948. Υπήρξε ένας από τους βασικούς ιδρυτές της παραστρατιωτικής οργάνωσης των «Ελεύθερων Αξιωματικών», η οποία, εκμεταλλευόμενη τη πικρία του λαού εκ του πολέμου με το Ισραήλ, ανέτρεψε την αιγυπτιακή δυναστεία του Βασιλιά Φαρούκ Α΄ στις 23 Ιουλίου 1952 και το 1953 ανακήρυξε την Αίγυπτο δημοκρατία ισλαμικού τύπου.

Στη συνέχεια το 1954 ο Νάσερ ανέτρεψε και τον πρώτο πρόεδρο της Αιγυπτιακής Δημοκρατίας συνταγματάρχη Μουχάμαντ Ναγκίμπ θέτοντάς τον σε κατ' οίκον περιορισμό (με αιτιολογία τη μετριοπαθή στάση του απέναντι στο Σουδάν) και ανέλαβε την προεδρία κατόπιν ανελεύθερων εκλογών το 1956 υπό την (αφανή) διπλωματική προστασία της Σοβιετικής Ένωσης. Τον ίδιο χρόνο η Αγγλία και οι ΗΠΑ συνομολογούν με την Αίγυπτο για την (βοήθεια) στη κατασκευή του μεγάλου φράγματος του Ασουάν και παράλληλα ο Νάσερ ζήτησε μεγάλες στρατιωτικές προμήθειες για τον στρατιωτικό εξοπλισμό της χώρας.

Μοίρασε την εθνική γη στους ακτήμονες και εθνικοποίησε πολλές ξένες επιχειρήσεις, με πρώτη τη διαχείριση της διώρυγας του Σουέζ. Τότε ξέσπασε οξύτατη κρίση και μάλιστα μετά την ανάληψη εκ μέρους της Αγγλίας και Γαλλίας συνεπικουρούμενη και από το Ισραήλ μεγάλης στρατιωτικής επέμβασης την οποία τελικά τα Ηνωμένα Έθνη καταδίκασαν ως παράνομη και οι δύο Δυνάμεις αναγκάσθηκαν να υποχωρήσουν. Η εξέλιξη αυτή έκανε τον Νάσερ να φαντάζει ως ήρωας.

Το 1958 ίδρυσε την Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία συμπράττοντας με τη Συρία, την Ιορδανία και τον Λίβανο σε ένα διακρατικό τύπο "αραβικού σοσιαλισμού" η οποία όμως αργότερα το 1961 αυτοδιαλύθηκε. Οι ΗΠΑ και η Αγγλία συνέχισαν να αρνούνται την στρατιωτική εξοπλιστική προμήθεια του Αιγυπτιακού στρατού. Ο Νάσερ τότε στράφηκε προς τη Ρωσία. Το γεγονός χαιρετίστηκε ιδιαίτερα από το Κρεμλίνο και ο Πρόεδρος Χρουστσώφ του επεφύλαξε θερμή υποδοχή. Τότε η Σοβιετική Ένωση ανέλαβε και τη κατασκευή του φράγματος του Ασουάν. Ήταν 9 Ιανουαρίου 1960 όταν οι Πρόεδροι Νάσερ και Χρουστσώφ, επιβαίνοντες σε ποταμόπλοιο, έριξαν μικρές πέτρες ως θεμέλιους λίθους στο σημείο κατασκευής του φράγματος.

Ο Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ

Την 7 Ιουνίου του 1960 ο Νάσερ επισκέφθηκε την Αθήνα κατόπιν επίσημης πρόσκλησης του Βασιλιά Παύλου. Από την επίσκεψη αυτή ξεκίνησε η δημιουργία του Ελληνοαραβικού Επιμελητηρίου και απαλείφθηκαν οι κατά των Ελλήνων της Αιγύπτου αξιώσεις δήμευσης περιουσιών και απελάσεων. Την επίσκεψη εκείνη ανταπέδωσε ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος στον οποίο ο Νάσερ επεφύλαξε θερμή υποδοχή. Ήταν ο πρώτος επίσημος της Δύσης που επισκέφθηκε τη χώρα μετά την μεταστροφή της Αιγύπτου στο Ανατολικό μπλοκ. Πρωτεργάτης εισηγητής της (αναγκαιότητας) ανταλλαγής αυτών των επισκέψεων ήταν ο Σοφοκλής Βενιζέλος.

Η επιρροή του Νάσερ δεν μειώθηκε παρά τη συντριπτική ήττα των Αράβων από τους Ισραηλινούς στον πόλεμο των έξι ημερών τον Ιούνιο του (1967). Με τη λήξη του πολέμου σε ραδιοφωνικό μήνυμά του ανήγγειλε στον αιγυπτιακό λαό την παραίτησή του. Η είδηση συγκίνησε τον αιγυπτιακό λαό τόσο που ξεχύθηκε στους δρόμους του Καΐρου σε μια τεράστια πορεία-συγκέντρωση, ζητώντας την παραμονή του στην προεδρία. Έτσι και παρέμεινε.

Από τις 21 ως τις 23 Δεκεμβρίου συγκλήθηκε στην πρωτεύουσα του Μαρόκου, Ραμπάτ, αραβική διάσκεψη. Παρά τις επίμονες προσπάθειες του Νάσερ για ανάληψη χειροπιαστών οικονομικών, πολιτικών και στρατιωτικών δεσμεύσεων στον κοινό αραβικό αγώνα εναντίον του Ισραήλ, οι μετριοπαθείς Άραβες ηγέτες, μεταξύ των οποίων οι ηγέτες της Υεμένης Ιριάνι, του Κουβέιτ Αλ Σαμπάχ, του Λιβάνου Σαρλ Ελί και του Μαρόκου Χασάν, αντέδρασαν με επιφυλακτικότητα. Απογοητευμένος ο Νάσερ αποχώρησε από τη διάσκεψη και συγκρότησε στην Τρίπολη (Λιβύη), στις 26 Δεκεμβρίου, "τρόικα" των επαναστατικών αραβικών καθεστώτων με τον Μουαμάρ αλ Καντάφι και τον Σουδανό στρατηγό Γκαφάαρ Νιμέιρι.

Θάνατος

Επιστρέφοντας από ένα μεγάλο ταξίδι στη Μόσχα, όπου στο περιθώριο των πολιτικών του επαφών υπεβλήθη σε εξονυχιστικές ιατρικές εξετάσεις, ο Νάσερ αποσύρθηκε σε αναγκαστικές διακοπές εν όψει προγραμματισμένων ιατρικών επεμβάσεων για την αντιμετώπιση οξύτατων καρδιακών και κυκλοφορικών προβλημάτων. Δεν πρόλαβε όμως να ξεκουραστεί ούτε μία μέρα, καθώς ξέσπασε ο εμφύλιος στην Ιορδανία, με αποτέλεσμα να διακόψει τις διακοπές του και να επιδοθεί σε ένα μαραθώνιο διαβουλεύσεων με στόχο τον τερματισμό της αιματοχυσίας, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο την ήδη κλονισμένη υγεία του.

Το πρωί της 28ης Σεπτεμβρίου 1970, μόλις μία ημέρα μετά την υπογραφή της συμφωνίας ειρήνης, καθώς ο Νάσερ αποχαιρετούσε τον εμίρη του Κουβέιτ στο αεροδρόμιο του Καΐρου, ένιωσε ξαφνική αδιαθεσία, ζαλίστηκε και επέστρεψε στο σπίτι του. Οι γιατροί που τον επισκέφθηκαν δεν πρόλαβαν να του προσφέρουν τίποτα ουσιαστικό. Το ίδιο απόγευμα, ο 52χρονος Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ πέθανε από θρόμβωση της στεφανιαίας, βυθίζοντας την Αίγυπτο αλλά και όλο τον αραβικό κόσμο σε βαρύτατο πένθος. Αξιωματικός καριέρας, αφοσιωμένος στρατιώτης της αραβικής ενότητας και ανεξαρτησίας, ήρωας του αραβοϊσραηλινού πολέμου του 1947, πρωτεργάτης της ανατροπής της μοναρχίας το 1952, ηγέτης της χώρας από το 1954, περιβεβλημένος με την αίγλη της νίκης εναντίον Άγγλων, Γάλλων και Ισραηλινών στην κρίση του Σουέζ το 1956, κορυφαία προσωπικότητα του κινήματος των Αδεσμεύτων και θεμελιωτής του εκσυγχρονισμού της Αιγύπτου με κολοσσιαία έργα και βαθιές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις: Αυτόν τον Νάσερ έκλαψαν με ανυπόκριτα δάκρυα και εκδηλώσεις μαζικής λαϊκής υστερίας στο Κάιρο και σ' όλα τα αραβικά εδάφη, συγχωρώντας του τη βαριά ήττα του Πολέμου των Έξι Ημερών και το άνοιγμα του δρόμου για έναν οδυνηρό συμβιβασμό.

Έπειτα από ένα πάνδημο λαϊκό προσκύνημα, 4 εκατομμύρια ολοφυρόμενων Αιγυπτίων κατέκλυσαν την πλατεία Ραμσή, την 1η Οκτωβρίου 1970, και συνόδευσαν τη σορό του μεγάλου ηγέτη σε μια ανεπανάληπτη στην παγκόσμια ιστορία νεκρική πομπή. Ήταν τέτοια η υστερία του πλήθους που κατά τη διάρκεια της πομπής πέθαναν, είτε από καρδιακή προσβολή είτε επειδή ποδοπατήθηκαν από αλλόφρονες συμπολίτες τους, 48 Αιγύπτιοι, ενώ σημειωνόταν ένας σοβαρός τραυματισμός κάθε λεπτό της ώρας. Ο ίδιος ο διάδοχος του Νάσερ, Ανουάρ Σαντάτ -η εκλογή του οποίου επικυρώθηκε στις 15 Οκτωβρίου με δημοψήφισμα- έπαθε ένα ελαφρύ καρδιακό επεισόδιο και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, για να επιστρέψει τρεις ώρες αργότερα.

Πολλοί υπήρξαν επικριτές του έργου του, όπως και πολλοί οι θαυμαστές του. Επί των ημερών του κατέρρευσε η ανθούσα μέχρι τότε ελληνική παροικία της Αιγύπτου (όπως και άλλες παροικίες, άλλων εθνικοτήτων), λόγω των εθνικοποιήσεων πολλών βιομηχανιών από το 1957 και μετά, και της απαγόρευσης εξόδου συναλλάγματος από τη χώρα, που εξανάγκασαν πολλές χιλιάδες Έλληνες να εγκαταλείψουν τη χώρα. Πολλοί από αυτούς μετανάστευσαν στην Αυστραλία, Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδά, Βραζιλία, Νότια Αφρική, Δυτική Ευρώπη και Ελλάδα.

Ο ίδιος εφάρμοσε αστυνομοκρατούμενη εσωτερική πολιτική που εφαρμόσθηκε και σε άλλες χώρες της Μεσογείου, ενέπλεξε τη χώρα σε δύο πολέμους, με την Υεμένη, πενταετή (1962-1967) και με το Ισραήλ (Πόλεμος των Έξι Ημερών) το 1967 με ασυγχώρητα μεγάλο αριθμό νεκρών, έστρεψε τη χώρα προς τη Σοβιετική Ένωση για να λάβει εξοπλισμούς που δεν μπόρεσαν να ενεργοποιηθούν στις κατάλληλες στιγμές ξεπουλώντας όλη τη παραγωγή δημητριακών και βάμβακος στη Σοβιετική Ένωση. Η στροφή αυτή μετά το θάνατό του αποδείχθηκε λανθασμένη και ακολούθησε αναστροφή, έτσι ώστε ο Κίσσινγκερ να χαρακτηριστεί και «μάγος» της Διπλωματίας. Ξεκίνησε ένα εθνικό - σοσιαλιστικό πολιτικό πρόγραμμα που εκ των πραγμάτων όχι μόνο δεν καρποφόρησε αλλά το μόνο που πέτυχε ήταν να γίνει ο ίδιος ίνδαλμα σε αρκετούς άλλους πραξικοπηματίες της Μεσογείου και όχι μόνο.

Αντίθετα, οι οπαδοί του εγκωμιάζουν τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις του. Του αναγνωρίζουν την απαλλαγή της χώρας από τη Δυναστεία του Φαρούκ που κάτω από το πάθος της καλοπέρασης και της χαρτοπαιξίας δεν αντιλαμβανόταν τις δυσκολίες που περνούσε η χώρα, ανεξαρτήτως του διπλωματικού επεισοδίου που είχε δημιουργηθεί εξ υπαιτιότητάς του σε βάρος της ελληνικής βασιλικής οικογένειας, που αποκαταστάθηκε όμως επί Νάσερ.

Γραπτά

Ο Νάσερ έγραψε τα ακόλουθα βιβλία, τα οποία κυκλοφόρησαν κατά την διάρκεια της ζωής του :

• Memoirs of the First Palestine War (Arabic: يوميات الرئيس جمال عبد الناصر عن حرب فلسطين) (1955 ; Akher Sa'a)
  • "Memoirs of the First Palestine War", in 2, no. 2 (Win. 73): 3–32 (πρώτο έργο που μεταφράστηκε στα αγγλικά, 1973)
• Egypt's Liberation: The Philosophy of the Revolution (Arabic: فلسفة الثورة) (1955 ; Dar al-Maaref)
• Towards Freedom (Arabic: في سبيل الحرية) (1959 ; Cairo-Arabian Company)

Βραβεία

• Μαλαισία : Honorary Recipient of the Order of the Crown of the Realm (1965)

Πηγές

• Abdelmalek, Anwar (1968), Egypt: Military Society, New York City: Random House, OCLC 314333504 
• Aburish, Said K. (2004), Nasser, the Last Arab, New York: St. Martin's Press, ISBN 978-0-312-28683-5, https://archive.org/details/isbn_9780312286835 
• Adi, Hakim; Sherwood, Marika (2003), Pan-African History: Political Figures from Africa and the Diaspora since 1787, New York: Routledge, ISBN 978-0-415-17352-0 
• Alexander, Anne (2005), Nasser Life and Times (illustrated έκδοση), London: Haus Publishing, ISBN 978-1-904341-83-3 
• Akram-Lodhi, Haroon; Borras, Saturnino M.; Kay, Cristóbal (2007), Land, Poverty and Livelihoods in an Era of Globalization: Perspectives from Developing and Transition Countries, New York: Routledge, ISBN 978-0-415-41449-4 
• Ansari, Hamied (1986), Egypt: The Stalled Society, Albany: State University of New York Press, ISBN 978-0-7914-9499-8 
• Asterjian, Henry D. (2007), The Struggle for Kirkuk: The Rise of Hussein, Oil, and the Death of Tolerance in Iraq, Westport, CT: Greenwood Publishing Group, ISBN 978-0-275-99589-8 
• Atiyeh, George Nicholas; Oweis, Ibrahim M. (1988), Arab Civilization: Challenges and Responses, New York: State University of New York Press, ISBN 978-0-7914-9541-4 
• Beinin, Joel (2005), The Dispersion of Egyptian Jewry: Culture, Politics, and the Formation of a Modern Diaspora, Cairo: American University in Cairo Press, ISBN 978-977-424-890-0 
• Bernard-Maugiron, Nathalie (2008), Judges and Political Reform in Egypt, Cairo: American University in Cairo Press, ISBN 978-977-416-201-5 
• Bidwell, Robin Leonard (1998), Dictionary Of Modern Arab History, Abingdon, UK: Routledge, ISBN 978-0-7103-0505-3 
• Bird, Kai (2010), Crossing Mandelbaum Gate: Coming of Age Between the Arabs and Israelis, 1956–1978, New York: Simon & Schuster, ISBN 978-1-4165-4440-1, https://archive.org/details/crossingmandelba00bird 
• Botman, Selma (1988), The Rise of Egyptian Communism, 1939–1970, New York: Syracuse University Press, ISBN 978-0-8156-2443-1 
• Brightman, Carol (2004), Total Insecurity: The Myth Of American Omnipotence, London: Verso Books, ISBN 978-1-84467-010-9, https://archive.org/details/isbn_9781844670109 
• Brooks, Risa (2008), Shaping Strategy: The Civil-military Politics of Strategic Assessment, Princeton, NJ: Princeton University Press, ISBN 978-0-691-12980-8 
• Brown, Leon Carl (2000), Religion and State: The Muslim Approach to Politics, New York: Columbia University Press, ISBN 978-0-231-12038-8 
• Brownlee, Jason (2007), Authoritarianism in an Age of Democratization, New York: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-86951-5 
• Brynen, Yaacov; Korany, Bahgat; Noble, Paul (1995), Political Liberalization and Democratization in the Arab World, 1, Boulder: Lynne Rienner Publishers, ISBN 978-1-55587-559-6, https://archive.org/details/politicalliberal0001unse 
• Byman, Daniel; Waxman, Matthew (2002), The Dynamics of Coercion: American Foreign Policy and the Limits of Military Might, New York: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-00780-1 
• Cook, Steven A. (2011), The Struggle for Egypt: From Nasser to Tahrir Square, New York: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-979526-0 
• Cooper, Mark N. (1982), The Transformation of Egypt, Hoboken: Taylor & Francis, ISBN 978-0-7099-0721-3 
• Cubert, Harold M. (1997), The PFLP's Changing Role in the Middle East, London: Psychology Press, ISBN 978-0-7146-4772-2 
• Daigle, Craig (2012), The Limits of Detente: The United States, the Soviet Union, and the Arab–Israeli Conflict, 1969–1973, New Haven: Yale University Press, ISBN 978-0-300-16713-9 
• Dann, Uriel (1989), King Hussein and the Challenge of Arab Radicalism, New York: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-536121-6 
• Darling, Linda T. (2013), A History of Social Justice and Political Power in the Middle East: The Circle of Justice From Mesopotamia to Globalization, New York: Routledge, ISBN 978-1-136-22018-0 
• Dawisha, Adeed (2009), Arab Nationalism in the Twentieth Century: From Triumph to Despair, Princeton: Princeton University Press, ISBN 978-0-691-10273-3 
• Dekmejian, Richard Hrair (1971), Egypt Under Nasir: A Study in Political Dynamics, Albany: State University of New York Press, ISBN 978-0-87395-080-0 
• Dokos, Thanos P. (2007), Security Sector Transformation in Southeastern Europe and the Middle East, Washington, D.C.: IOS Press, ISBN 978-1-58603-757-4 
• Fahmy, Ismail (13 September 2013), Negotiating for Peace in the Middle East (Routledge Revivals), Routledge, ISBN 978-1-135-09415-7, https://books.google.com/books?id=iZXcAAAAQBAJ&pg=PA20 
• Farid, Abdel Magid (1996), Nasser: The Final Years, Reading: Garnet & Ithaca Press, ISBN 978-0-86372-211-0 
• Ferris, Jesse (2013), Nasser's Gamble: How Intervention in Yemen Caused the Six-Day War and the Decline of Egyptian Power, Princeton University Press, ISBN 978-0-691-15514-2 
• Ginat, Rami (2010), Syria and the Doctrine of Arab Neutralism: From Independence to Dependence, Portland: Sussex Academic Press, ISBN 978-1-84519-396-6 
• Goldschmidt, Arthur (2008), A Brief History of Egypt, New York: Infobase Publishing, ISBN 978-0-8160-6672-8, https://archive.org/details/briefhistoryofeg00gold 
• Gordon, Joel (2000), «Nasser 56/Cairo 96: Reimaging Egypt's Lost Community», στο: Walter Armbrust, επιμ., Mass Mediations: New Approaches to Popular Culture in the Middle East and Beyond, Berkeley: University of California Press, ISBN 978-0-520-21925-0 
• Hamad, Mahmoud (2008), When the Gavel Speaks: Judicial Politics in Modern Egypt, BiblioBazaar, ISBN 978-1-243-97653-6 
• Haydock, Nickolas; Risden, Edward L. (2009), Hollywood in the Holy Land: Essays on Film Depictions of the Crusades and Christian-Muslim Clashes, Jefferson: McFarland and Company, ISBN 978-0-7864-4156-3, https://archive.org/details/hollywoodinholyl0000unse 
• Heikal, Mohamed Hassanein (1973), The Cairo Documents: The Inside Story of Nasser and His Relationship with World Leaders, Rebels, and Statesmen, New York City: Doubleday, ISBN 978-0-385-06447-7 
• Herf, Jeffrey (2009). Nazi Propaganda for the Arab World. Yale University. 
• Hourani, Albert (2002), A History of the Arab Peoples, Cambridge: Harvard University Press, ISBN 978-0-674-01017-8 
• Hourani, Albert; Khoury, Phillip Shukry (2004), The Modern Middle East: A Reader, London: I.B. Tauris, ISBN 978-1-86064-963-9 
• James, Laura M. (2008), «When Did Nasser Expect War? The Suez Nationalization and its Aftermath in Egypt», στο: Simon C. Smith, επιμ., Reassessing Suez 1956: New Perspectives on the Crisis and Its Aftermath, Aldershot, UK: Ashgate Publishing, ISBN 978-0-7546-6170-2 
• Jankowski, James P. (2001), Nasser's Egypt, Arab Nationalism, and the United Arab Republic, Boulder: Lynne Rienner Publishers, ISBN 978-1-58826-034-5 
• Joesten, Joachim (1974), Nasser: The Rise to Power, London: Odhams Press Limited, OCLC 317256563 
• Kandil, Hazem (2012), Soldiers, Spies and Statesmen: Egypt's Road to Revolt, Brooklyn: Verso Books, ISBN 978-1-84467-962-1 
• Kimmerling, Baruch; Migdal, Joel S. (2003), The Palestinian People: A History, Cambridge: Harvard University Press, ISBN 978-0-674-01129-8, https://archive.org/details/isbn_9780674011298 
• Kyle, Keith (2001), «Britain's Slow March to Suez», στο: David Tal, επιμ., The 1956 War: Collusion and Rivalry in the Middle East, London: Psychology Press, ISBN 978-0-7146-4840-8 
• Kyle, Keith (2011), Suez: Britain's End of Empire in the Middle East, London: I.B. Tauris, ISBN 978-1-84885-533-5 
• Litvin, Margaret (2011), Hamlet's Arab Journey: Shakespeare's Prince and Nasser's Ghost, Princeton: Princeton University Press, ISBN 978-0-691-13780-3 
• Makdissi, Usama (2011), Faith Misplaced: The Broken Promise of U.S.-Arab Relations: 1820–2001, New York: PublicAffairs, ISBN 978-1-58648-680-8, https://archive.org/details/faithmisplacedbr00makd 
• Mehrotra, Raja R. (1990), Nehru: Man Among Men, New Delhi: Mittal Publications, ISBN 978-81-7099-196-0 
• Mutawi, Samir A. (2002), Jordan in the 1967 War, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-52858-0, https://books.google.com/books?id=g9bBJusRJIMC&pg=PA94 
• Nelson, Cynthia (2000), Situating Globalization: Views from Egypt, Bielefeld: Transcript, ISBN 978-3-933127-61-7, https://archive.org/details/situatingglobali0000unse 
• Nutting, Anthony (1972), Nasser, New York City: E.P. Dutton, ISBN 978-0-525-16415-9, https://archive.org/details/nasser0000nutt 
• Osman, Tarek (2011), Egypt on the Brink: From Nasser to Mubarak, New Haven: Yale University Press, ISBN 978-0-300-16275-2, https://archive.org/details/egyptonbrinkfrom0000osma 
• Parker, Richard Bordeaux (1996), The Six-Day War: A Retrospective, Gainesville: University Press of Florida, ISBN 978-0-8130-1383-1 
• Peretz, Don (1994), The Middle East Today (6th έκδοση), Santa Barbara: Greenwood Publishing Group, ISBN 978-0-275-94576-3 
• Podeh, Elie (1999), The Decline of Arab Unity: The Rise and Fall of the United Arabic Republic, Portland: Sussex Academic Press, ISBN 978-1-902210-20-9 
• Podeh, Elie (2004), Rethinking Nasserism: Revolution and Historical Memory in Modern Egypt, Gainesville: University Press of Florida, ISBN 978-0-8130-2704-3 
• Pollack, Kenneth M. (2002), Arabs at War: Military Effectiveness, 1948–1991, Studies in war, society, and the military, Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press, ISBN 978-0-8032-3733-9, OCLC 49225708 
• Rasler, Karen; Thompson, William R.; Ganguly, Sumit (2013), How Rivalries End, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, ISBN 978-0-8122-4498-4 
• Reich, Bernard (1990), Political Leaders of the Contemporary Middle East and North Africa: A Biographical Dictionary, Santa Barbara: Greenwood Publishing Group, ISBN 978-0-313-26213-5 
• Reid, Donald Malcolm (1981), Lawyers and Politics in the Arab World: 1880–1960, Minneapolis: Bibliotheca Islamica, Inc., ISBN 978-0-88297-028-8 
• Rogan, Eugene (2011), The Arabs: A History, New York: Basic Books, ISBN 978-0-465-02822-1 
• Rubin, Barry (2010), Guide to Islamist Movements, Armonk: M.E. Sharpe, ISBN 978-0-7656-1747-7 
• Seale, Patrick (1990), Asad of Syria: The Struggle for the Middle East, Berkeley: University of California Press, ISBN 978-0-520-06976-3, https://archive.org/details/asadofsyriastrug00seal5 
• Salam, Nawaf A. (2004), Options for Lebanon, Location: I.B. Tauris, ISBN 978-1-85043-928-8 
• Stephens, Robert Henry (1972), Nasser: A Political Biography, New York: Simon & Schuster, ISBN 978-0-671-21224-7 
• Shemesh, Moshe; Troen, Selwyn Illan (1990), The Suez-Sinai Crisis: A Retrospective and Reappraisal, New York: Psychology Press, ISBN 978-0-7146-3356-5 
• Shlaim, Avi; Louis, William Roger (2012), The 1967 Arab-Israeli War: Origins and Consequences, Cambridge University Press, ISBN 978-1-107-00236-4, https://books.google.com/books?id=8YhNPNeBh8IC&pg=PA199 
• Stillman, Norman A. (2005). «Nasser, Gamal Abdel (1918–1970)». Στο: Richard S. Levy, επιμ. Antisemitism. A Historical Encyclopedia of Prejudice and Persecution. 1. ABC–CLIO. σελίδες 483–484. 
• Stork, Joe (2001), «Egypt», στο: Joel Krieger, επιμ., The Oxford Companion to Politics of the World, New York: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-511739-4 
• Sullivan, Earl L. (1986), Women in Egyptian Public Life, Syracuse, NY: Syracuse University Press, ISBN 978-0-8156-2354-0, https://archive.org/details/womeninegyptianp00sull 
• Talhami, Ghada Hashem (2007), Palestine in the Egyptian Press: From al-Ahram to al-Ahali, Lanham, MD: Lexington Books, ISBN 978-0-7391-1784-2 
• Tan, See Seng; Acharya, Amitav (2008), Bandung Revisited: The Legacy of the 1955 Asian-African Conference for International Order, Singapore: NUS Press, ISBN 978-9971-69-393-0 
• Tsourapas, Gerasimos (2016), «Nasser's Educators and Agitators across al-Watan al-'Arabi: Tracing the Foreign Policy Importance of Egyptian Regional Migration, 1952–1967», British Journal of Middle Eastern Studies 43 (3): 324–341, doi:10.1080/13530194.2015.1102708, http://www.gtsourapas.net/wp-content/uploads/2016/01/BJMES_Tsourapas.pdf 
• Yaqub, Salim (2004), Containing Arab Nationalism: The Eisenhower Doctrine and the Middle East, Chapel Hill, NC: University of North Carolina Press, ISBN 978-0-8078-5508-9 
• Vatikiotis, Panayiotis J. (1978), Nasser and His Generation, London: Croom Helm, ISBN 978-0-85664-433-7  online
• Viorst, Milton (1987), Sands of Sorrow: Israel's Journey from Independence, London: I.B.Tauris, ISBN 978-1-85043-064-3 
• Weston, Mark (2008), Prophets and Princes: Saudi Arabia from Muhammad to the Present, New York: John Wiley & Sons, ISBN 978-0-470-18257-4 
• Wilford, Hugh (2013). America's Great Game: The CIA's Secret Arabists and the Making of the Modern Middle East. Basic Books. ISBN 978-0-465-01965-6. 
• Woodward, Peter (1992), Nasser, London: Longman, ISBN 978-0-582-03388-7, https://archive.org/details/nasser0000wood 

Περαιτέρω ανάγνωση

• Beattie, Kirk J. "Nasser's Egypt: A Quest for National Power and Prosperity." in Nation Building, State Building, and Economic Development: Case Studies and Comparisons (Routledge, 2015) pp. 146–164.
• Hasou, Tawfig Y. The struggle for the Arab world: Egypt's Nasser and the Arab League (Routledge, 2019).
• Joya, Angela. The Roots of Revolt: A Political Economy of Egypt from Nasser to Mubarak (Cambridge University Press, 2020).
• Khalifah, Omar. Nasser in the Egyptian Imaginary (Edinburgh University Press, 2016), Nasser in Egyptian literature.
• McAlexander, Richard J., “Couscous Mussolini: US Perceptions of Gamal Abdel Nasser, the 1958 Intervention in Lebanon and the Origins of the U.S.-Israeli Special Relationship,” Cold War History 11 (Aug. 2011), 363–85.
• McNamara, Robert. "The Nasser factor: Anglo-Egyptian relations and Yemen/Aden crisis 1962–65." Middle Eastern Studies 53.1 (2017): 51–68.
• Salem, Sara. "Four Women of Egypt: Memory, Geopolitics, and the Egyptian Women's Movement during the Nasser and Sadat Eras." Hypatia 32.3 (2017): 593–608. online
• Šćepanović, Janko. "Unwanted Conflict? The Analysis of the Impact of Misperception, Beliefs and Psychology of President Nasser at the Outbreak of the Six Day War." Chinese Journal of International Review 1.02 (2019): 1950003. online
• Shechter, Relli. The rise of the Egyptian middle class: socio-economic mobility and public discontent from Nasser to Sadat (Cambridge University Press, 2018).
• Waterbury, John. The Egypt of Nasser and Sadat (Princeton University Press, 2014).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Site for President Gamal Abdel Nasser. Bibliotheca Alexandrina and the Gamal Abdel Nasser Foundation. 8 October 2012. An archive of speeches, photos and documents related to Nasser.
• Presidency biography