Δέντρο του Τενερέ

Το Δέντρο του Τενερέ (Γαλλικά: L'Arbre du Ténéré) ήταν μια μοναχική Ακακία, ^[1] στην έρημο Τενερέ της Σαχάρας, που για πολλά χρόνια θεωρούνταν το πιο απομονωμένο δέντρο στη Γη — το μοναδικό σε έκταση 400 χλμ.. Αργότερα αποδείχθηκε ότι δεν ήταν τόσο απομονωμένο, αφού το χωριό Τίμια του Νίγηρα, βρίσκεται σε απόσταση 150 χλμ. από το δέντρο.

Το Δέντρο του Τενερέ καθώς και το Χαμένο Δέντρο βορειότερα, είναι τα μόνα δέντρα που φαίνονται σε χάρτη κλίμακας 1:4.000.000.

Το Δέντρο κτυπήθηκε από φορτηγό το 1973 και έπεσε.^[2] Στις 8 Νοεμβρίου 1973 το νεκρό δέντρο μεταφέρθηκε στο Εθνικό Μουσείο του Νίγηρα στην πρωτεύουσα Νιαμέ ,ενώ ένα μεταλλικό γλυπτό στέκεται εκεί που ήταν το Δέντρο.

Ιστορικό Επεξεργασία

Το Δέντρο του Τενερέ ήταν το τελευταίο από μια ομάδα δέντρων που μεγάλωσαν όταν η έρημος ήταν λιγότερο ξερή από ότι είναι σήμερα. Το δέντρο στάθηκε μόνο του για δεκαετίες. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα του 1938-1939 ένα φρεάτιο ανοίχτηκε κοντά στο δέντρο και διαπιστώθηκε ότι οι ρίζες του δέντρου έφταναν στον υδάτινο ορίζοντα 33 – 36 μέτρα (108 έως 118 πόδια) κάτω από την επιφάνεια.

Ο Διοικητής της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής, Michel Lesourd, της γαλλικής κεντρικής υπηρεσίας των υποθέσεων της Σαχάρας, είδε το δέντρο στις 21 Μαΐου του 1939:

«

Πρέπει να το δει κανείς για να πιστέψει την ύπαρξή του. Πως μπορεί αυτό το δέντρο να ζει ενώ πλήθη από καμήλες ποδοπατούν τα χαμηλά κλωνάρια του; πως οι καμήλες δεν τρώνε τα φύλλα και τα αγκάθια του; γιατί οι Τουαρέγκ δεν κόβουν τα κλαδιά του να ανάψουν φωτιά για το τσάι τους; Η μόνη απάντηση είναι το δέντρο αποτελεί ταμπού για τους ντόπιους. Ένα παμπάλαιο έθιμο, η ετήσια συγκέντρωση των Αζαλάι σε αυτό το σημείο πριν διασχίσουν την έρημο Τενερέ, είναι ο λόγος σωτηρίας του. Το δέντρο χρησιμεύει σαν φάρος για τις φυλές των νομάδων Αζαλάι, που πηγαινοέρχονται ανάμεσα στο Αγκαντέζ και την Μπιλμά, μεταφέροντας φορτία αλατιού^[3]

»

Στο βιβλίο του "L'épopée du Ténéré", ο Γάλλος εθνολόγος και εξερευνητής Ανρί Λοτ περιέγραψε τις δυο επισκέψεις του στο Δέντρο του Τενερέ. Η πρώτη του επίσκεψη ήταν το 1934 με αφορμή την πρώτη διέλευση αυτοκινήτων μεταξύ Ντζανέτ και Αγκαντέζ. Περιγράφει το δέντρο ως «ακακία με εκφυλισμένο κορμό, μάλλον άρρωστη. Ωστόσο, το δέντρο έχει ωραία πράσινα φύλλα και μερικά κίτρινα άνθη». Το επισκέφτηκε ξανά 25 χρόνια αργότερα, στις 26 Νοεμβρίου 1959 με την αποστολή Berliet , αλλά διαπίστωσε ότι είχε υποστεί σοβαρή ζημιά:

«

Την προηγούμενη φορά το δέντρο ήταν πράσινο και είχε λουλούδια. Τώρα είναι σχεδόν άχρωμο και γυμνό. Με δυσκολία το αναγνώρισα. Είχε δυο ξεχωριστούς κορμούς, ενώ τώρα υπάρχει μόνο ο ένας κορμός και ένα κούτσουρο πλάι του, σαν να έχει ξεριζωθεί από το χώμα. Τι να συνέβη άραγε στο δυστυχισμένο δέντρο; Προφανώς, το χτύπησε φορτηγό που πήγαινε στην Μπιλμά... και όμως είχε τόσο χώρο για να το αποφύγει...αυτό το δέντρο που ήταν ιερό για τους νομάδες, που κανείς δεν τολμούσε να το αγγίξει.. έπεσε θύμα των μηχανών^[3]

»

Μεταλλικό γλυπτό του δέντρου (1985)

Το περίπτερο που στεγάζει τα απομεινάρια του δέντρου στο Νιαμέι

Αναφορές στη Τέχνη Επεξεργασία

Η ιστορία του Δέντρου καθώς και το γλυπτό που το αντικαθιστά πλέον παρουσιάζονται στην πολυβραβευμένη ταινία του 2006 Ο Μεγάλος Τελικός (La Gran final).^[4] Στην ταινία οι Τουαρέγκ προκειμένου να δουν τηλεοπτικά τον τελικό του Μουντιάλ του 2002, χρησιμοποιούν το γλυπτό ως αυτοσχέδια κεραία.

Το 2017 μια ομάδα καλλιτεχνών δημιούργησε ένα τεράστιο γλυπτό LED 4 ορόφων με τίτλο "Tree of Tenere" που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Burning Man.^[5] Το γλυπτό αποτελούνταν από 25.000 χυτά φύλλα που περιείχαν 175.000 LED.