Δειόταρος
Ο Δειόταρος ο Φιλορωμαίος, λατιν.: Deiotarus, Γαλατικά και Ελληνικά Δειόταρος, (π. 105 π.Χ. - 42, 41 ή 40 π.Χ.) [2] ήταν τετράρχης των Τολιστοβογίων στη δυτική Γαλατία της Μ. Ασίας και βασιλιάς της Γαλατίας (Γραικο-Γαλατίας). Εθεωρείτο ένας από τους πιο έμπειρους Κέλτες βασιλείς, κυβερνώντας τις τρεις φυλές της Κελτικής Γαλατίας από το φρούριό του στο Bλούκιον. [3]
| Δειόταρος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 120 π.Χ. |
| Θάνατος | 41 π.Χ. |
| Χώρα πολιτογράφησης | Γαλατία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | τετράρχης |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Αδοβογιόνα η Πρεσβύτερη Αδοβογιόνα Δειόταρος Φιλοπάτωρ[1] |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | βασιλιάς |
Το όνομα Δειόταρος μεταφράζεται γενικά στα Γαλατικά Κελτικά «θεϊκός ταύρος» (* deiuo tauros, βλ. παλαιο-ιρλανδικό dia, ουαλικά duw, παλαιά ουαλικά duiu, "God" και παλαιά ιρλανδικά tarb, ουαλικά tarw "ταύρος", με δυτικο-κελτική μετάθεση του συμπλέγματος -uro σε -ruo ). [4] [5]
Βιογραφία Επεξεργασία
Ο Δειόταρος ήταν πιστός σύμμαχος των Ρωμαίων και ενεπλάκη στους αγώνες μεταξύ των Ρωμαίων στρατηγών, που οδήγησαν στην πτώση της Δημοκρατίας από το 44 π.Χ. Άλλαξε παράταξη και υποστήριξε τη Β΄ Τριανδρία, διατηρώντας έτσι το βασίλειό του μέχρι το τέλος του.
Αναφέρεται για πρώτη φορά στην αρχή του Γ΄ Μιθριδατικού Πολέμου, όταν οδήγησε τα στρατεύματα του Μιθριδάτη ΣΤ΄ του Πόντου υπό τον Εύμαχο από τη Φρυγία και ήταν μάρτυρας, όταν ο Μιθριδάτης ΣΤ΄ είδε την εισβολή του στη Φρυγία να σταματά από τους Ρωμαίους (και τα δύο συνέβησαν το 75 π.Χ. ή 74 π.Χ.). Ο πιο σημαντικός φίλος του Δειόταρου ήταν ο Πομπήιος, ο οποίος, όταν τακτοποίησε τις υποθέσεις της Ασίας -μετά την αποτυχία της εισβολής του Μιθριδάτη ΣΤ΄ στη Φρυγία και την τελική ήττα του από τους Ρωμαίους το 65, 64, 63 ή το 62 π.Χ.- αντάμειψε τον Δειόταρο -για τη βοήθειά του εναντίον του βασιλιά του Πόντου- με τον τίτλο του βασιλιά και με την αύξηση της επικράτειας (τμήμα του ανατολικού Πόντου, το οποίο η Σύγκλητος του παραχώρησε τη Μικρή Αρμενία και το μεγαλύτερο μέρος της Γαλατίας). Στο ξεκίνημα του εμφυλίου πολέμου το 49 π.Χ. ο Δειόταρος τάχθηκε φυσικά με τον παλαιό προστάτη και σύμμαχό του Πομπήιο και τους Αρίστους (Optimates) στον αγώνα τους ενάντια στον Ιούλιο Καίσαρα, ο οποίος αψηφούσε τη Σύγκλητο. Όταν ο Πομπήιος ηττήθηκε στη μάχη των Φαρσάλων το 48 π.Χ., διέφυγε στη Μ. Ασία. Μετά τα Φάρσαλα, ο Δειόταρος θα αντιμετώπιζε την εκτέλεση, αλλά σώθηκε με το να αλλάξει παράταξη και αργότερα με την υπεράσπιση του Κικέρωνα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Φαρνάκης Β΄, γιος του Μιθριδάτη, είχε καταλάβει τη Μικρή Αρμενία και νίκησε τις Γαλατικές λεγεώνες του Δειόταρου, που ήταν μέρος του στρατού του Δομιτίου Καλβίνου στη μάχη της Νικόπολης. Ευτυχώς για τον Δειόταρο, ο Ιούλιος Καίσαρας εκείνη την εποχή (47 π.Χ.) έφθασεαπό την Αίγυπτο στην Μ. Ασία, όπου τον συνάντησε ο τετράρχης με το ένδυμα ενός ικέτη. Ο Καίσαρας τον συγχώρησε για το ότι είχε ταχθεί με το μέρος του Πομπήιου, τον διέταξε να αναλάβει τη βασιλική του ενδυμασία και έσπευσε εναντίον τού Φαρνάκη Β΄, τον οποίο νίκησε στα Ζήλα.
Ως συνέπεια των παραπόνων ορισμένων Γαλατών πριγκίπων, ο Δειόταρος στερήθηκε μέρος των κυριαρχιών του το 47 π.Χ., αλλά του δόθηκε χάρη από τον Καίσαρα και του επετράπη να διατηρήσει τον τίτλο του βασιλιά. Με το τέλος του Μιθριδάτη του Κιμμερίου Βοσπόρου, τετράρχη των Τρόκμιων, ο Δειόταρος ήταν υποψήφιος για την κενή θέση. Άλλοι τετράρχες πίεζαν επίσης τις διεκδικήσεις τους. Επιπλέον ο Δειόταρος κατηγορήθηκε στη Ρώμη το 45 π.Χ. από τον εγγονό του, Κάστορα, ότι αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον Καίσαρα, όταν ο τελευταίος -τότε δικτάτορας- ήταν φιλοξενούμενός του στη Γαλατία. Ο Μ. Τ. Κικέρων, ο οποίος είχε πολύ καλή γνώμη για τον Δειόταρο όταν τον είχε γνωρίσει ως κυβερνήτης της Κιλικίας, ανέλαβε την υπεράσπισή του, και η υπόθεση εκδικάστηκε στο σπίτι του ίδιου του Καίσαρα στη Ρώμη: ο Κικέρων είπε στον Ιούλιο Καίσαρα: «...διότι ήταν ο βασιλιάς Δειόταρος, που μεγάλωσε την οικογένειά σου, όταν ήταν άθλια και σκοτεινή, και την έφερε από το σκοτάδι στο φως. Ποιος άκουσε ποτέ για τον πατέρα σου, ή ποιου ήταν, πριν ακούσουν ποιανού γαμπρός ήταν;» [6] Το θέμα αφέθηκε να παύσει για λίγο και η δολοφονία του Καίσαρα από τη Σύγκλητο εμπόδισε την έκδοση οποιασδήποτε τελικής απόφασης. Στην ομιλία του ο Κικέρων είχε απορρίψει την κατηγορία της δολοφονίας, αναφέροντας πως η κατανομή των επαρχιών ήταν η πραγματική αιτία των καυγάδων μεταξύ του Δειόταρου και των συγγενών του.
Μετά το τέλος του Καίσαρα, ο Μάρκος Αντώνιος -για μεγάλο χρηματικό αντίτιμο- ανακοίνωσε δημόσια ότι, σύμφωνα με τις οδηγίες που άφησε ο Καίσαρας, ο Δειόταρος έπρεπε να αναλάβει πάλι την κατοχή όλης της επικράτειας, την οποία είχε στερηθεί. Όταν ξεκίνησε ξανά ο εμφύλιος πόλεμος, ο Δειόταρος πείστηκε να υποστηρίξει την αντι-καισαριακή μερίδα του Βρούτου και του Κάσσιου, αλλά μετά τη μάχη των Φιλίππων το 42 π.Χ. πέρασε στην Β΄ Τριανδρία. Έτσι παρέμεινε στο βασίλειό του μέχρι το τέλος του σε πολύ προχωρημένη ηλικία.
Ο Δειόταρος ήταν ο προστάτης, στον οποίο ήταν αφιερωμένο το ελληνικό αγροτικό εγχειρίδιο του Διοφάνη από τη Νίκαια.
Οικογένεια Επεξεργασία
Ήταν νυμφευμένος με τη Βερενίκη πριγκίπισσα της Περγάμου, κόρη του Άτταλου Γ΄ Φιλομήτορος Ευεργέτου βασιλιά της Περγάμου και της συζύγου του από τη δυναστεία των Ατταλιδών. Ήταν οι γονείς της:
- Αδοβογιόνας, που παντρεύτηκε τον Βρογίταρο βασιλιά της Γαλατίας, ο οποίος βασίλευσε ταυτόχρονα με τον πεθερό του. [7] Αυτοί ήταν γονείς του:
- Αμύντα, τετράρχη των Τρόκμων και βασιλιά της Γαλατίας.
Υστεροφημία Επεξεργασία
Η Legio XXII Deiotariana, μια ρωμαϊκή λεγεώνα, ανήγαγε τη γενεαλογία της πίσω στον Δειόταρο. Αρχικά ήταν μέρος του Γαλατικού Στρατού και ισοδυναμούσε με τρεις λεγεώνες. Αφού υπέστη μια ήττα, ενοποιήθηκε σε μια ενιαία λεγεώνα και λειτούργησε ως άτυπη ρωμαϊκή λεγεώνα υπό τον Ιούλιο Καίσαρα μέχρι το τέλος του Δειόταρου, οπότε και ενσωματώθηκε στον Ρωμαϊκό Στρατό με συνονόματο τον πρώην βασιλιά του.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Benedikt Niese: «Deiotarus 3» (Γερμανικά) 1901. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2022.
- ↑ Lendering, Jona. «Legio XXII Deiotariana». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022.
- ↑ Berresford Ellis, Peter (1998). The Celts: A History. Caroll & Graf. σελ. 43. ISBN 0-7867-1211-2.
- ↑ Xavier Delamarre (2003). Dictionnaire de la langue gauloise. Editions Errance, Paris, p. 142.
- ↑ Matasovic, Ranko, Etymological Dictionary of Proto-Celtic, Brill, 2009, p. 371.
- ↑ "Speech in Behalf of King Deiotarus", by Marcus Tullius Cicero, translated by Charles Duke Yonge, A.B.
- ↑ Cicero. De harusp. resp. 13.
Βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία
- Encyclopedia, MS Encarta 2001, κάτω από το άρθρο "Γαλάτεια"
- John King, Kingdoms of the Celts .
- Βλέπε επίσης «Σημειώσεις τέλους» στην υποσημείωση Encyclopædia Britannica.