Για άλλες χρήσεις, δείτε: Δελφίνι (αποσαφήνιση).

Τα δελφίνια είναι θαλάσσια θηλαστικά, που ανήκουν στην ίδια τάξη με τις φάλαινες. Υπάρχουν περίπου 18 γένη δελφινιών και 40 είδη. Η ονομασία αναφέρεται κυρίως στα "γνήσια δελφίνια" της υπο-οικογένειας των Δελφινιδών, που όμως επεκτείνεται και σε άλλα είδη ("μη γνήσια δελφίνια"), όπως αυτά της οικογένειας των Πλατανιστιδών και των Στενιδών

Δελφίνι
Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων:
Πρώτο Μειόκαινο- σήμερα
Ένα ρινοδέλφινο πηδά μέσα στα κύματα που σηκώνει η πλώρη ενός καραβιού
Ένα ρινοδέλφινο πηδά μέσα στα κύματα που σηκώνει η πλώρη ενός καραβιού
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia)
Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata)
Ομοταξία: Θηλαστικά (Mammalia)
Τάξη: Κητώδη (Cetacea)
Υποτάξη: Οδοντοκήτη (Odontoceti)
Οικογένεια: Δελφινίδες (Delphinidae) και Πλατανιστοειδή (Platanistoidea)
Gray, 1821
Γένη

Δες κείμενο παρακάτω.

Το μέγεθος των ενηλίκων ποικίλλει από 1,2 μέτρα και 40 κιλά, όπως το δελφίνι του είδους Maui's Dolphin, μέχρι 9,5 μέτρα και 10 τόνους, όπως η όρκα. Απαντώνται σε όλες σχεδόν τις θάλασσες του κόσμου, καθώς και σε ορισμένα μεγάλα ποτάμια, όπως είναι ο Αμαζόνιος και ο ποταμός Γιανγκτσέ της Κίνας. Είναι ζώα σαρκοβόρα και τρέφονται κυρίως με ψάρια και καλαμάρια. Τη νύχτα τα θηλυκά κοιμούνται στην επιφάνεια του νερού, ενώ τα αρσενικά αναδύονται κάθε μισή ώρα για να αναπνεύσουν. Η οικογένεια Δελφινίδες είναι η μεγαλύτερη των Κητωδών και από εξελικτική άποψη σχετικά νέα. Τα δελφίνια εμφανίστηκαν πριν από περίπου δέκα εκατομμύρια χρόνια, κατά το Μειόκαινο. Τα δελφίνια θεωρούνται από τα πλέον ευφυή ζώα και έχουν καταστεί δημοφιλή στους ανθρώπους εδώ και πολλούς αιώνες για την παιχνιδιάρικη συμπεριφορά τους και τη φιλική τους εμφάνιση.

Ονομασία

Επεξεργασία

Η ονομασία προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη δελφίς, που συνδέεται με το δελφύς ("μήτρα"). Έτσι, το όνομα του ζώου μπορεί να μεταφραστεί ως "ψάρι με μήτρα".[1] Από τη λατινική γλώσσα το delphinus,<dolfinus<παλαιό γαλλικό daulphin, με την επανεισαγωγή του ph στη λέξη.

Συστηματική ταξινόμηση

Επεξεργασία
 
Κοινό δελφίνι.
 
Ρινοδέλφινο
 
Spotted Dolphin
 
Commerson's Dolphin
 
Dusky Dolphin
 
Όρκες (επιστημονική ονομασία: Orcinus orca)
 
Το Μπότο (Boto) ή Δελφίνι του Αμαζονίου.
  • Υφομοταξία Οδοντοκήτη, δηλαδή κήτη με δόντια
    • Οικογένεια Δελφινίδες, δελφίνια των ωκεανών
      • Γένος Delphinus
      • Γένος Tursiops
      • Γένος Lissodelphis
        • Northern Rightwhale Dolphin, Lissodelphis borealis
        • Southern Rightwhale Dolphin, Lissiodelphis peronii
      • Γένος Sotalia
        • Tucuxi, Sotalia fluviatilis
      • Γένος Sousa
      • Γένος Stenella
        • Atlantic Spotted Dolphin, Stenella frontalis
        • Clymene Dolphin, Stenella clymene
        • Pantropical Spotted Dolphin, Stenella attenuata
        • Spinner Dolphin, Stenella longirostris
        • Ζωνοδέλφινο, Stenella coeruleoalba
      • Γένος Steno
      • Γένος Cephalorynchus
        • Χιλιανό δελφίνι, Cephalorhynchus eutropia
        • Δελφίνι του Κόμμερσον, Cephalorhynchus commersonii
        • Δελφίνι του Χέβισαϊντ, Cephalorhynchus heavisidii
        • Δελφίνι του Έκτορα, Cephalorhynchus hectori
      • Γένος Grampus
      • Γένος Lagenodelphis
        • Δελφίνι του Φρέιζερ, Lagenodelphis hosei
      • Γένος Lagenorhyncus
        • Λευκόπλευρο δελφίνι του Ατλαντικού (Atlantic White-Sided Dolphin), Lagenorhynchus acutus
        • Dusky Dolphin, Lagenorhynchus obscurus
        • Hourglass Dolphin, Lagenorhynchus cruciger
        • Δελφίνι του Ειρηνικού με λευκές πλευρές, Lagenorhynchus obliquidens
        • Δελφίνι του Πηλ, Lagenorhynchus australis
        • Λευκόρρυγχο δελφίνι, Lagenorhynchus albirostris
      • Γένος Orcaella
        • Australian Snubfin Dolphin, Orcaella heinsohni
        • Δελφίνι του Ιραουάντι, Orcaella brevirostris
      • Γένος Peponocephala
        • Πεπονοκέφαλη φάλαινα, Peponocephala electra
      • Γένος Orcinus
      • Γένος Feresa
        • Πυγμαία όρκα, Feresa attenuata
      • Γένος Pseudorca
      • Γένος Globicephala
    • Οικογένεια Πλατανιστοειδή (Platanistoidea), δελφίνια των ποταμών

Έξι είδη από την οικογένεια Δελφινίδες αποκαλούνται κοινά «φάλαινες», ωστόσο αποτελούν δελφίνια με την αυστηρή έννοια του όρου.

  • Πεπονοκέφαλη φάλαινα, Peponocephala electra
  • Όρκα, Orcinus orca
  • Πυγμαία όρκα, Feresa attenuata
  • Ψευδόρκα, Pseudorca crassidens
  • Long-finned Pilot Whale, Globicephala melas
  • Short-finned Pilot Whale, Globicephala macrorhynchus

Εξέλιξη και ανατομία

Επεξεργασία
 
Η ανατομία του δελφινιού.

Τα σημερινά δελφίνια, όπως και οι φάλαινες, κατάγονται από τα χερσαία Αρτιοδάκτυλα θηλαστικά. Κολύμπησαν στο νερό για πρώτη φορά πριν από 50 εκατομμύρια χρόνια, την εποχή του Ηώκαινου.

Οι σκελετοί των σύγχρονων δελφινιών περιλαμβάνουν δύο μικρά κυλινδρικά οστά λεκάνης, τα οποία πιστεύεται ότι αποτελούν υπολείμματα από τα πόδια που άλλοτε είχαν τα δελφίνια. Ο σκελετός των μπροστινών πτερυγίων των δελφινιών χωρίζεται σε δάκτυλα, όπως και των υπόλοιπων θηλαστικών. Τον Οκτώβριο του 2006 αλιεύτηκε στην Ιαπωνία ένα σπάνιο δελφίνι, που έφερε πτερύγια σε κάθε πλευρά της γενετικής του σχισμής. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτά ήταν ανεπτυγμένα από πριν πόδια.[2]

Ανατομία

Επεξεργασία

Έχει χρώμα μπλε σκούρο στη ράχη και λευκό στην κοιλιά. Το κύριο χαρακτηριστικό του είναι το ρύγχος του, που σχηματίζει ένα πραγματικό ράμφος και αποτελείται από δύο σιαγόνες με 100 περίπου κωνικά δόντια. Ανάμεσά τους υπάρχουν κενά, ώστε να προσαρμόζονται τα δόντια της κάτω γνάθου. Διαθέτει ένα σταθεροποιητικό ραχιαίο πτερύγιο, όπως οι καρχαρίες. Το πτερύγιο της ουράς είναι οριζόντιο και κινείται προς τα πάνω και προς τα κάτω. Λείπουν εντελώς τα πίσω άκρα, ενώ τα εμπρόσθια άκρα έχουν μεταμορφωθεί σε πτερύγια. Ο εγκέφαλος του ζώου είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος: σε βάρος είναι ελαφρά μεγαλύτερος από του ανθρώπου, ενώ η αναλογία όγκου του εγκεφάλου προς βάρος του ζώου είναι η μεγαλύτερη ανάμεσα στα θηλαστικά μετά από αυτή του ανθρώπου και της φάλαινας. Η αναπνοή του γίνεται με πνεύμονες. Μπορεί να φθάσει σε μήκος τα 2 μέτρα περίπου.

Τα δελφίνια δεν έχουν τρίχωμα, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα θηλαστικά, Ωστόσο, γεννιούνται με λίγες τρίχες στην άκρη του ράμφους τους, τις οποίες χάνουν λίγο μετά τη γέννησή τους.[3] Η μόνη εξαίρεση είναι το δελφίνι του ποταμού Μπότο, το οποίο έχει μικρές τρίχες στο ράμφος.[4]

Τα αναπαραγωγικά τους όργανα βρίσκονται στο κάτω μέρος του σώματος. Τα αρσενικά έχουν δύο οπές, μία που κρύβει το πέος και μία πίσω για τον πρωκτό. Τα θηλυκά έχουν μία γενετική οπή, που στεγάζει τον κόλπο και τον πρωκτό. Σε καθεμιά πλευρά της γενετικής οπής των θηλυκών βρίσκεται και ένας γαλακτοφόρος αδένας. Οι μαστοί του βρίσκονται κοντά στους βουβώνες. Το γάλα εκτοξεύεται κατευθείαν στο στόμα του νεογνού. Η περίοδος θηλασμού διαρκεί τουλάχιστον έξι μήνες.

Το 2008 επιστήμονες βρήκαν ότι η ουρά του ζώου προσφέρει ώθηση 96 κιλών, τρεις φορές μεγαλύτερη από την ώθηση που πετυχαίνει να αναπτύξει ο Μάικλ Φελπς.[5]

Αισθήσεις

Επεξεργασία

Τα περισσότερα δελφίνια βλέπουν πολύ καλά τόσο μέσα όσο και έξω από το νερό, ενώ η ακοή τους είναι ανώτερη από αυτήν του ανθρώπου. Αν και έχουν από ένα μικρό αυτί σε κάθε πλευρά του κεφαλιού τους, πιστεύεται ότι η ακοή μέσα στο νερό γίνεται με τη μετάδοση των ηχητικών κυμάτων από την κάτω σιαγόνα στο μέσο ους. Η ακοή τους χρησιμοποιείται και σαν σύστημα ηχοεντοπισμού, που τα βοηθά να προσανατολίζονται και να κινούνται. Πιστεύεται ότι σε αυτό βοηθά η διάταξη των δοντιών τους, που συλλέγουν σαν κεραίες τους ήχους και βοηθούν στον καθορισμό της θέσης των αντικειμένων.[6] Η αφή τους είναι επίσης αρκετά καλή, ενώ στερούνται οσφρητικών νεύρων και για το λόγο αυτό πιστεύεται ότι απουσιάζει σε αυτά η αίσθηση της όσφρησης.[7]. Ωστόσο, διαθέτουν γεύση και μπορούν να προτιμούν συγκεκριμένα είδη ψαριών. Ο αισθητηριακός ρόλος των τριχών στο ρύγχος τους, αν υπάρχει, είναι άγνωστος.

Τα δελφίνια έχουν την ικανότητα να εκπέμπουν ήχους, με τους οποίους επικοινωνούν αλλά και για να κυνηγήσουν την τροφή τους. Όταν κυνηγούν, τα σήματα αυξάνονται από 1 σε 500 το δευτερόλεπτο, ώστε να σχηματίζουν ακριβείς εικόνες στον εγκέφαλό τους. Οι ήχοι που αναγνωρίζονται διακρίνονται μόλις σε τρεις κατηγορίες, μία από τις οποίες είναι τα σφυρίγματα, με τα οποία μπορούν να μεταφέρουν μηνύματα το ένα στο άλλο[8] αλλά και αναγνωριστικά της ταυτότητας κάθε δελφινιού. Τα δελφίνια χρησιμοποιούν επίσης ριπές παλμών, ο ρόλος των οποίων δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμα, καθώς και πλαταγίσματα (ή κλικ), τα οποία χρησιμοποιούνται για ηχοεντοπισμό και είναι από τους δυνατότερους ήχους που παράγουν θαλάσσια ζώα.[9]

Συμπεριφορά

Επεξεργασία

Είναι ζώα κοινωνικά και ζουν κατά αγέλες έως δώδεκα ατόμων. Σε περιοχές όπου αφθονεί η τροφή, μπορεί να ενωθούν πολλές αγέλες και ο συνολικός πληθυσμός της ομάδας να φτάσει τα χίλια άτομα. Τα δελφίνια επικοινωνούν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας σφυρίγματα, πλαταγίσματα και άλλους ήχους. Επίσης, χρησιμοποιούν υπέρηχους για ηχοεντοπισμό. Τα μέλη των ομάδων μπορεί να εναλλάσσονται μεταξύ τους, όμως τα δελφίνια μπορούν να οικοδομήσουν ισχυρούς προσωπικούς δεσμούς. Έτσι, θα μείνουν με τα άρρωστα ή τραυματισμένα μέλη της ομάδας, βοηθώντας τα ορισμένες φορές να κολυμπήσουν. Η αλτρουιστική αυτή συμπεριφορά δεν περιορίζεται στο είδος τους. Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις δελφινιών που προστατεύουν κολυμβητές από καρχαρίες κάνοντας κύκλους γύρω τους,[10][11] καθώς και δελφίνια που βοηθούν τις φάλαινες που έχουν εξωκείλει να ξαναβρούν το δρόμο προς τα ανοιχτά.

Τα ζώα αυτά δείχνουν και πολιτιστική συμπεριφορά, κάτι που έως τώρα θεωρούνταν ότι είναι αποκλειστικότητα του ανθρώπου. Το 2005 στην Αυστραλία ανακαλύφθηκε ότι το είδος Ινδίας και Ειρηνικού (Tursiops aduncus) διδάσκει στα νεαρά δελφίνια τη χρήση εργαλείων, [12] συγκεκριμένα κομματιών σπόγγου που τοποθετούν στο ρύγχος τους προκειμένου να το προστατέψουν κατά το κυνήγι. Άλλο ένα τέτοιο παράδειγμα παρατηρήθηκε στα ποταμίσια δελφίνια της Βραζιλίας, όπου μια μελέτη διαπίστωσε πως τα αρσενικά δελφίνια κουβαλούν κλαδιά και κομμάτια φυτών για να εντυπωσιάσουν τα θηλυκά.[13]

Τα δελφίνια διαθέτουν επίσης και επιθετικότητα, που εκδηλώνεται κυρίως μεταξύ των αρσενικών δελφινιών, συχνά για τους ίδιους λόγους που εμφανίζεται και στους ανθρώπους, όπως διαφωνίες μεταξύ συντρόφων ή ανταγωνισμό για κάποιο θηλυκό. Έχει παρατηρηθεί πως ο χαμένος μιας διαμάχης μπορεί να φύγει σε εξορία, αφήνοντας την ομάδα στην οποία ανήκε. Τα αρσενικά δελφίνια του είδους Bottlenose (ρινοδέλφινα) είναι επίσης γνωστό πως σκοτώνουν τα μικρά τους.

Παρακάτω υπάρχουν κάποιες ερμηνείες για το τι μπορούν να σημαίνουν κάποια στοιχεία στη συμπεριφορά των δελφινιών.

Τρίψιμο των πτερύγιων = Γειά σου! Μου έλειψες!

Στάση του σώματος σε σχήμα s = Προσοχή!

Προσέγγιση από πίσω = Ας παίξουμε!

Χτύπημα της ουράς = Απομακρύνσου

Ακούμπισμα του πτερυγίου στα πλευρά ενός άλλου δελφινιού = Εεε, δώσε μου ένα χεράκι.

Αναπαραγωγή και σεξουαλικότητα

Επεξεργασία

Η συνουσία στα δελφίνια γίνεται κοιλιά με κοιλιά και σε πολλά είδη γίνονται μεγάλα σε διάρκεια προκαταρκτικά παιχνίδια. Η περίοδος κύησης του θηλυκού ποικίλλει από είδος σε είδος, από 11-12 μήνες ως και γύρω στους 17 μήνες. Το θηλυκό γεννά ένα νεογνό με μήκος γύρω στα 60 εκατοστά. Το μικρό κολυμπά αμέσως, αλλά για δύο εβδομάδες ακολουθεί τη μητέρα του. Η ηλικία στην οποία φτάνουν σε σεξουαλική ωρίμανση επίσης διαφέρει ανάλογα με το είδος. Τα δελφίνια έχουν σεξουαλικές επαφές για λόγους εκτός της αναπαραγωγής, ενώ μερικές φορές εμπλέκονται σε πράξεις ομοφυλοφιλικής φύσεως.[14] Πολλές φορές η σεξουαλική συμπεριφορά των αρσενικών δελφινιών προς τα θηλυκά αλλά και προς άλλα αρσενικά είναι βίαιη[15] Περιστασιακά, τα δελφίνια μπορεί να δείξουν σεξουαλική συμπεριφορά απέναντι σε άλλα ζώα, ακόμα και στον άνθρωπο.[16]

Το δελφίνι τρέφεται με Κεφαλόποδα, μαλακόστρακα και επίσης μικρά ψάρια. Οι ψαράδες συνήθως το φοβούνται γιατί σχίζει τα δίχτυα τους, ωστόσο υπάρχουν αρχαίες μαρτυρίες για συνεργασία ανθρώπων και δελφινιών στο ψάρεμα, μεταξύ των άλλων από τον Πλίνιο τον πρεσβύτερο,[17] ενώ μια τέτοια μορφή συνεργασίας διατηρείται ακόμα και σήμερα στην πόλη Λαγκούνα της Βραζιλίας. Εκεί, τα δελφίνια οδηγούν τα ψάρια στην ακτή όπου βρίσκονται οι ψαράδες και τους δίνουν σήμα όταν πρέπει να ρίξουν τα δίχτυα τους. Τα δελφίνια κατόπιν τρέφονται με τα ψάρια που καταφέρνουν να ξεφύγουν από τα δίχτυα.[18]

Κυριότεροι εχθροί του είναι οι άνθρωποι. Ειδικότερα, πολλά δελφίνια σκοτώνονται από αλιευτικά με δίχτυα, ειδικά όσα χρησιμοποιούν αφρόδιχτα. Άλλα χρησιμοποιούνται για ψυχαγωγία σε πάρκα, σε τσίρκα και ενυδρεία, όπως επίσης και στις έρευνες πολλών ναυτικών ερευνητικών ινστιτούτων. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν ιδρυθεί οργανώσεις για την προστασία των δελφινιών και έως ένα βαθμό έχουν τεθεί περιορισμοί στη χρήση αφρόδιχτων. Η μόλυνση των θαλασσών και των υδάτων, επίσης, έχει θέσει σε κίνδυνο πολλά είδη δελφινιών. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το Δελφίνι του ποταμού Γιανγκτσέ, που έχει κηρυχθεί ουσιαστικά εξαφανισμένο από το 2006 (πιστεύεται ότι επιβιώνουν ένα ή δυο δελφίνια).

Άλλος σημαντικός εχθρός του δελφινιού είναι ο καρχαρίας. Το κρέας των δελφινιών τρώγεται, παρ’ όλο που κάτι τέτοιο γενικά δεν συνηθίζεται.

Μυθολογία

Επεξεργασία

Τα δελφίνια είναι κοινός τόπος στην ελληνική μυθολογία. Έχουν βρεθεί πολλά νομίσματα που παριστάνουν άντρες ή αγόρια να ιππεύουν αυτά τα ζώα. Θεωρούνταν μάλιστα καλός οιωνός για ένα πλοίο να θεαθούν δελφίνια στη διάρκεια του ταξιδιού του. Στο παλάτι της Κνωσού έχουν βρεθεί τοιχογραφίες με αναπαραστάσεις δελφινιών. Στη μυθολογία του Ινδουισμού, το δελφίνι του Γάγγη σχετίζεται με τη θεότητα Γάγγα του ποταμού.

Ως θεραπεία

Επεξεργασία

Δελφίνια έχουν χρησιμοποιηθεί σε μελέτη για τυχόν θετικές επιδράσεις της αλληλεπίδρασης με δελφίνια στη θεραπεία ατόμων με ψυχολογικά προβλήματα και με αναπτυξιακές δυσκολίες, για παράδειγμα στη θεραπεία της κατάθλιψης.[19] Ωστόσο, η έρευνα δέχθηκε κριτική.[20]

Στρατιωτική χρήση

Επεξεργασία

Οι στρατοί πολλών χωρών χρησιμοποιούν τα δελφίνια για τη διάσωση αγνοουμένων ή παγιδευμένων ανθρώπων. Ωστόσο, η χρήση τέτοιων στρατιωτικών δελφινιών τέθηκε υπό αμφισβήτηση όταν κατά τον πόλεμο του Βιετνάμ κυκλοφόρησαν φήμες ότι εκπαιδεύονταν από το Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό με σκοπό να σκοτώνουν Βιετναμέζους δύτες.[21] Το 2000 έγινε γνωστό ότι δελφίνια που εκπαιδεύονταν από το ρωσικό Πολεμικό Ναυτικό πωλήθηκαν στο Ιράν.[22]

Στην τέχνη

Επεξεργασία

Τα δελφίνια αποτελούν δημοφιλές μοτίβο στην τέχνη, που χρονολογείται από τα αρχαία χρόνια. Παραδείγμα αποτελεί η Κρήνη του Τρίτωνα του Τζαν Λορέντσο Μπερνίνι.

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Νέα Εγκυκλοπαιδεία, εκδ. Μαλλιάρης – Παιδεία, 2006, τ. 7, σελ. 272-73.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. The American Heritage® Dictionary of the English Language, Fourth Edition, online entry at Dictionary.com, ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 2006.
  2. Associated Press / FOX news (2006), Japanese Researchers Find Dolphin With 'Remains of Legs', άρθρο, ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου του 2006.
  3. Ερευνητικό Ινστιτούτο Θαλάσσιων Θηλαστικών (IMMS), Dolphin Frequently Asked Questions: Why is a dolphin a mammal and not a fish? Αρχειοθετήθηκε 2008-07-23 στο Wayback Machine., το άρθρο ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου του 2008.
  4. VirtualExplorers.org, All About Dolphins - Amazon River Dolphin fact sheet, το άρθρο ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου του 2008.
  5. Καθημερινή[νεκρός σύνδεσμος], Ώθηση 96 κιλών αναπτύσσει η ουρά των δελφινιών, 24 Νοεμβρίου 2008.
  6. Goodson, A.D. and M. Klinowska. "A Proposed Echolocation Receptor for the Bottlenose Dolphin (Tursiops truncatus): Modelling the Receive Directivity from Tooth and Lower Jaw Geometry", in Thomas and Kastelein, eds, NATO ASI Series A: Sensory Abilities of Cetaceans, vi.196:255-267 (Plenum NY, 1990) ISBN 0-306-43695-7
  7. SeaWorld, Bottlenose Dolphins - Senses Αρχειοθετήθηκε 2010-02-25 στο Wayback Machine., άρθρο- ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 2006.
  8. Atlantic Spotted Dolphin vocalizations, chapter Delphinid vocalizations. Αρχειοθετήθηκε 2008-10-29 στο Wayback Machine., the dolphin communication project, το άρθρο ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου του 2007.
  9. W. W. L. Au, The Sonar of Dolphins (Springer, NY, 1993).
  10. CBC News (2004), Dolphins save swimmers from shark, το άρθρο ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου του 2007.
  11. Celizic, Mike (8 Νοεμβρίου 2007). «Dolphins save surfer from becoming shark's bait». MSNBC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Δεκεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2007. 
  12. Rowan Hooper for New Scientist (2005), Dolphins teach their children to use sponges, το άρθρο ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 2006.
  13. Nic Fleming, Science correspondent for the Telegraph (2008), Dolphins woo females with bunches of weeds Αρχειοθετήθηκε 2008-10-07 στο Wayback Machine., Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2008.
  14. Herzing D.L., Rogers C.A., for the Wild Dolphin Project, Directionality of sexual aggression in mixed-species encounters between Atlantic Spotted dolphins and Bottlenose dolphins in the Bahamas Αρχειοθετήθηκε 2008-06-25 στο Wayback Machine. (2005), το άρθρο ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου του 2007.
  15. Scott et. al,Aggression in bottlenose dolphins: evidence for sexual coercion, male-male competition, and female tolerance through analysis of tooth-rake marks and behaviour Αρχειοθετήθηκε 2009-03-25 στο Wayback Machine. (2005), το άρθρο ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου του 2007.
  16. Amy Samuels, Lars Bejder, Rochelle Constantine and Sonja Heinrich (2003), Marine Mammals: Fisheries, Tourism and Management Issues, chapter 15, pages 266 to 268, Cetaceans that are typically lonely and seek human company. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 2006.
  17. M.B. Santos, R. Fernández, A. López, J.A. Martínez and G.J. Pierce (2007), Variability in the diet of bottlenose dolphin, Tursiops truncatus, in Galician waters, north-western Spain, 1990 – 2005 (.pdf), article retrieved April 3 2007.
  18. The Telegraph (2006), Brazil's sexiest secret Αρχειοθετήθηκε 2007-12-23 στο Wayback Machine., Ανακτήθηκε 5 Αυγούστου 2008.
  19. Christian Antonioli and Michael A. Reveley, (2005), Randomised controlled trial of animal facilitated therapy with dolphins in the treatment of depression Αρχειοθετήθηκε 2006-08-25 στο Wayback Machine..
  20. Biju Basil, Maju Mathews (2005). «Methodological concerns about animal facilitated therapy with dolphins». BMJ 331 (7529): 1407. doi:10.1136/bmj.331.7529.1407. PMID 16339258. http://www.bmj.com/cgi/content/full/331/7529/1407. 
  21. PBS - Frontline, The Story of Navy dolphins., το άρθρο ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου του 2008.
  22. BBC News (2000), Iran buys kamikaze dolphins, το άρθρο ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου του 2008.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία