Δημοκρατία του Κρουσόβου
Η Δημοκρατία του Κρουσόβου (βουλγαρική και σλαβομακεδονικά: Крушевска Република) ήταν μια βραχύβια πολιτική οντότητα που ανακηρύχτηκε το 1903 από αντάρτες της Εσωτερικής Μακεδονικής Αδριανουπολίτικης Επαναστατικής Οργάνωσης (ΕΜΕΟ) στο Κρούσοβο κατά την αντιοθωμανική εξέγερση του Ίλιντεν.[1] Σύμφωνα με τις επακόλουθες βουλγαρικές και σλαβομακεδονικές αφηγήσεις, ήταν μία από τις πρώτες σύγχρονες δημοκρατίες στα Βαλκάνια.
| Δημoκρατία του Κρουσόβου Крушевска Република (Κρούσεβσκα Ρεπούμπλικα) | |||||
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Σύνθημα «Свобода или смърть» («Ελευθερία ή Θάνατος») | |||||
| Πρωτεύουσα | Κρούσοβο | ||||
| Πολίτευμα | Δημοκρατία | ||||
| Πρόεδρος | |||||
| - | 1903 | Νικόλαος Κάρεφ | |||
| Ιστορία | |||||
| - | Κατάληψη του Κρουσόβου | 3 Αυγούστου 1903 | |||
| - | Κατάλυση | 13 Αυγούστου 1903 | |||
| Σήμερα |  Βόρεια Μακεδονία
| ||||
Ιστορία Επεξεργασία
Στις 3 Αυγούστου 1903, οι αντάρτες κατέλαβαν την πόλη του Κρουσόβου στο Βιλαέτι του Μοναστηρίου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (στη σημερινή Βόρεια Μακεδονία) και ίδρυσαν μια επαναστατική κυβέρνηση. Η οντότητα υπήρχε μόνο για 10 ημέρες: από τις 3 Αυγούστου έως τις 13 Αυγούστου, με επικεφαλής τον Νικόλαο Κάρεφ.[2] Ήταν υπό ισχυρή αριστερή επιρροή, απορρίπτοντας τον εθνικισμό των εθνοτικών μειονοτήτων και ευνοώντας συμμαχίες με τους κοινούς μουσουλμάνους ενάντια στο Σουλτανάτο, καθώς και την ιδέα για μια Βαλκανική Ομοσπονδία.[3]
Μεταξύ των διαφόρων εθνοθρησκευτικών ομάδων (μιλλέτ) στο Κρούσοβο εξελέγη ένα Ρεπουμπλικανικό Συμβούλιο με 60 μέλη - 20 αντιπροσώπους από την καθεμία: Αρμάνοι (Βλάχοι), Σλαβόφωνοι, Βλαχόφωνοι και Αλβανόφωνοι Έλληνες Πατριαρχικοί και Μακεδόνες Βούλγαροι (Εξαρχικοί).[4][5][6][7] Το Συμβούλιο εξέλεξε επίσης ένα εκτελεστικό όργανο - την Προσωρινή Κυβέρνηση, με έξι μέλη (2 από κάθε προαναφερμένη ομάδα)[8] με καθήκον την προώθηση του νόμου και της τάξης και τη διαχείριση των προμηθειών, των οικονομικών και της ιατρικής περίθαλψης. Το «Μανιφέστο του Κρουσόβου» δημοσιεύθηκε. Γραμμένο από τον ο Νίκολα Κίροφ, σκιαγράφησε τους στόχους της εξέγερσης, καλώντας τον μουσουλμανικό πληθυσμό να ενώσει τις δυνάμεις του με την προσωρινή κυβέρνηση στον αγώνα ενάντια στην οθωμανική τυραννία, για να επιτύχει την ελευθερία και την ανεξαρτησία.[9] Τόσο ο Νίκολα Κίροφ και ο Νίκολα Κάρεφ ήταν μέλη του Βουλγαρικού Σοσιαλδημοκρατικού εργατικού κόμματος, από όπου πήραν αυτές τις αριστερές ιδέες.[10]
Ωστόσο, ο Κάρεφ αποκαλούσε τα μέλη του τοπικού συμβουλίου «αδελφοί Βούλγαροι», ενώ οι αντάρτες κυμάτιζαν βουλγαρικές σημαίες, σκότωσαν πέντε Έλληνες Πατριαρχικούς, κατηγορώντας τους ότι ήταν οθωμανικοί κατάσκοποι, και στη συνέχεια επιτέθηκαν στους τοπικούς μουσουλμάνους (Τούρκους και Αλβανούς). Εφόσον η πόλη ελεγχόταν από το μέλη της ΕΜΕΟ, η Πατριαρχική πλειοψηφία ήταν ύποπτη και τρομοκρατούμενη.[11]
Αρχικά έκπληκτη από την εξέγερση, η οθωμανική κυβέρνηση έλαβε έκτακτα στρατιωτικά μέτρα για την καταστολή της. Μετά από σφοδρές μάχες κοντά στο Μετσκιν Καμεν, οι Οθωμανοί κατάφεραν να καταστρέψουν τη Δημοκρατία του Κρουσόβου, διαπράττοντας αγριότητες εναντίον των ανταρτικών δυνάμεων και του τοπικού πληθυσμού.[12] Σήμερα ένα τεράστιο μνημείο στο λόφο πάνω από το Κρούσοβο σηματοδοτεί το αόριστο όνειρο των επαναστατών του Ίλιντεν. Στην περιοχή υπάρχει ένα άλλο μνημείο που ονομάζεται Μετσκιν Καμεν. Αυτό ήταν το μέρος όπου η ομάδα του Πιτου Γκουλι προσπάθησε να υπερασπιστεί την πόλη του Κρουσόβου από τα οθωμανικά στρατεύματα που έρχονταν από το Μοναστήρι. Όλη η ομάδα και ο αρχηγός τους (βοϊβόδας) έχασαν τη ζωή τους. Ως αποτέλεσμα των πυροβολισμών, η πόλη έπιασε μερικώς φωτιά.[13]
Σύγχρονες αναφορές Επεξεργασία
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στη Γιουγκοσλαβική Μακεδονία, που τότε προσαρτήθηκε στη Βουλγαρία, οι νεοδιοργανωμένοι κομμουνιστές παρτιζάνοι ανέπτυξαν την ιδέα κάποιου είδους συνέχειας μεταξύ του αγώνα τους και του αγώνα των ανταρτών του Κρουσόβου.[14] Επιπλέον, ενθάρρυναν τον πληθυσμό να αγωνιστεί για την «ελεύθερη Μακεδονία» και εναντίον των «φασιστών Βουλγάρων κατακτητών». Μετά τον πόλεμο η ιστορία συνεχίστηκε στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας, όπου η Δημοκρατία του Κρουσόβου συμπεριλήφθηκε στο εθνικό της πάνθεον. Οι νέες κομμουνιστικές αρχές εξαφάνισαν με επιτυχία τα εναπομείναντα Βουλγαροφιλικά αισθήματα.[15] Στο πλαίσιο των προσπαθειών να αποδείξουν τη συνέχεια του νέου «Μακεδονικού» έθνους και των πρώην ανταρτών, ισχυρίστηκαν ότι οι ακτιβιστές της ΕΜΕΟ, είχαν Μακεδονική εθνική συνείδηση.[16] Η ίδρυση της βραχύβιας οντότητας θεωρείται σήμερα στη Βόρεια Μακεδονία ως προοίμιο της ανεξαρτησίας του σύγχρονου αυτού κράτους.[17]
Ωστόσο, Σλαβομακεδόνες ιστορικοί όπως ο Μπλάζε Ριστόφσκι αναγνώρισαν ότι η Δημοκρατία του Κρουσόβου, που είναι σήμερα ένα σύμβολο της κρατικής κυριαρχίας της Βόρειας Μακεδονίας, απαρτίζετο από ανθρώπους που αυτοχαρακτηρίζονταν ως «Έλληνες», «Βλάχοι» και «Βούλγαροι».[18][19][20] Στις αρχές του 20ού αιώνα, το Κρούσοβο κατοικείτο από έναν σλαβικό πληθυσμό, Αρωμάνους και Ορθοδόξους Αλβανούς με τους κατοίκους των πόλεων να χωρίζονται σε εθνικοθρησκευτικές ομάδες σύμφωνα με διάφορα οθωμανικά μιλλέτ, με τους Έλληνες Πατριαρχικούς να είναι η μεγαλύτερη κοινότητα, ακολουθούμενη από τους Βούλγαρους Εξαρχικούς και τους Βλάχους.[21][22][23] Όταν ο ανθρωπολόγος Κειθ Μπράουν επισκέφθηκε το Κρούσοβο την παραμονή του 21ου αιώνα, ανακάλυψε ότι η τοπική αρμανική διάλεκτος δεν έχει ακόμα κανέναν τρόπο να διακρίνει τους όρους «Σλαβομακεδόνας» και «Βούλγαρος» και χρησιμοποιεί τον χαρακτηρισμό Vurgari, δηλαδή «Βούλγαροι», και για τις δύο εθνοτικές ομάδες.[24]
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Υπήρξε μάλιστα μια προσπάθεια να διαμορφωθεί ένα είδος επαναστατικής κυβέρνησης με επικεφαλής τον σοσιαλιστή Νικόλαο Κάρεφ. Το μανιφέστο του Κρουσόβου ανακοινώθηκε, διαβεβαιώνοντας τον πληθυσμό ότι η εξέγερση ήταν εναντίον του σουλτάνου και όχι εναντίον μουσουλμάνων εν γένει και ότι θα συμπεριλάμβανε όλους τους λαούς. Καθώς ο πληθυσμός του Κρουσόβου ήταν τα δύο τρίτα βλαχόφωνοι Έλληνες και Πατριαρχικοί Σλάβοι, αυτή ήταν μια σοφή κίνηση. Παρά τις υποσχέσεις αυτές, οι αντάρτες ύψωσαν παντού βουλγαρικές σημαίες και σε πολλές περιπτώσεις η εξέγερση συνεπαγόταν επιθέσεις εναντίον μουσουλμάνων Τούρκων και Αλβανών που οι ίδιοι οργανώθηκαν για αυτοάμυνα.» Who are the Macedonians? Hugh Poulton, C. Hurst & Co. Publishers, 1995, ISBN 1850652384, σελ. 57.
- ↑ Historical Dictionary of the Republic of Macedonia, Dimitar Bechev, Scarecrow Press, 2009, (ISBN 0810862956), σελ. 114.
- ↑ «Θα ήταν παρόλα αυτά τραβηγμένο να θεαθεί στον μακεδονικό σοσιαλισμό μια έκφραση εθνικής ιδεολογίας... Είναι δύσκολο να τοποθετηθεί η τοπική σοσιαλιστική έκφραση του εθνικού και κοινωνικού ερωτήματος των τελών του 19ου και αρχών του 20ου αιώνα πλήρως υπό τις κατηγορίες του σημερινού μακεδονικού και βουλγαρικού εθνικισμού. Αν οι Βούλγαροι ιστορικοί σήμερα καταδικάζουν τις «εθνικές-μηδενιστικές» θέσεις αυτής της ομάδας, οι Μακεδόνες συνάδελφοί τους φαίνονται ενοχλημένοι από το γεγονός ότι δεν ήταν αρκετά «συνειδητή» του διακριτού εθνικού χαρακτήρα των Μακεδόνων.» Entangled Histories of the Balkans – Volume Two, Roumen Daskalov, Diana Mishkova, BRILL, 2013, (ISBN 9004261915), σελ. 503.
- ↑ Contested Ethnic Identity: The Case of Macedonian Immigrants in Toronto, 1900–1996, Chris Kostov, Peter Lang, 2010, (ISBN 3034301960), p. 71.
- ↑ Fieldwork Dilemmas: Anthropologists in Postsocialist States, Editors Hermine G. De Soto, Nora Dudwick, University of Wisconsin Press, 2000, (ISBN 0299163741), pp. 36–37.
- ↑ Tanner, Arno (2004). The Forgotten Minorities of Eastern Europe: The history and today of selected ethnic groups in five countries. East-West Books. σελ. 215. ISBN 952-91-6808-X.
- ↑ The past in question: modern Macedonia and the uncertainties of nation, Keith Brown, Publisher Princeton University Press, 2003, (ISBN 0-691-09995-2), σσ. 81–82.
- ↑ Diana, Mishkova (1 Ιανουαρίου 2009). We, the People: Politics of National Peculiarity in Southeastern Europe. Central European University Press. ISBN 9789639776289.
Πηγές Επεξεργασία
- Силянов, Христо. Освободителните борби на Македония, т. I, София 1933, гл. VI.1 (Βουλγάρικα)
- 13-те дена на Крушевската република, Георги Томалевски (Βουλγάρικα) на български (Βουλγάρικα)
- Η Δημοκρατία του Κρουσόβου και η εξέγερση του Ιλίνντεν (Αγγλικά)