Διογένης ο Απολλωνιάτης
Ο Διογένης ο Απολλωνιάτης ήταν αρχαίος Έλληνας φυσικός και φιλόσοφος από την Απολλωνία της βόρειας Κρήτης,[1] μαθητής του Αναξιμένη. Το όνομα του πατέρα του ήταν Απολλοθέμις.
| Διογένης ο Απολλωνιάτης | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 460 π.Χ. Σωζόπολη |
| Θάνατος | 5ος αιώνας π.Χ. |
| Χώρα πολιτογράφησης | Σωζόπολη |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | φιλόσοφος |
| Περίοδος ακμής | 5ος αιώνας π.Χ. |
Φιλοσοφία Επεξεργασία
Ο Διογένης ο Απολλωνιάτης άκμασε τον 5ο αιώνα π.Χ.. Υπήρξε οπαδός της Ιωνικής Σχολής και έγραψε στην ιωνική διάλεκτο. Η βασική θεωρία του βασιζόταν στα ακόλουθα:
- «Αρχικά υπήρχε χαώδης ύλη την οποία διέστειλε, εξωοποίησε και την διέπει ο Νους». Ο αέρας είναι το αρχικό στοιχείο, «στοιχείον μέγα, και ισχυρόν και αΐδιον και αθάνατον και πολλά είδος», του κόσμου, κυβερνήτης των πάντων, που δίνει στα ζώα τη ζωή, την κίνηση και τη νόηση. Πάντα τα όντα, καθώς και πάντα τα φαινόμενα του ανθρώπινου βίου, σωματικού και ψυχικού, όπως η πορεία του αίματος, η ενέργεια των αισθήσεων κ.λπ. κατά τον Απολλωνιάτη προέρχονται από τις μεταβολές που παρουσιάζει ο αέρας οι οποίες και συντελούνται «συνεπεία αραιώσεως και πυκνώσεως αυτού». «Ἐδόκει δὲ αὐτῷ τάδε: στοιχεῖον εἶναι τὸν ἀέρα, κόσμους ἀπείρους καὶ κενὸν ἄπειρον: τόν τε ἀέρα πυκνούμενον καὶ ἀραιούμενον γεννητικὸν εἶναι τῶν κόσμων.»[2]
Επεχείρησε όπως διαφαίνεται να συνδυάσει την υλιστική θεωρία του δασκάλου του Αναξιμένη με εκείνη του Αναξαγόρα όπου και κυριαρχεί το Ένα ως Αρχή του κόσμου, και αυτό είναι ο αέρας (του Αναξιμένη), ο οποίος περιέχει τον κοσμοποιό Νου του Αναξαγόρα. Οργανικά φαινόμενα όπως ο ύπνος εξηγούνται από αυτόν σε σχέση με τον αέρα, π.χ. αναφέρει ότι ο ύπνος οφείλεται στη μερική έξοδο του αέρα από το σώμα, ενώ ο θάνατος στην ολική.
Αξιόλογες είναι μερικές κοσμολογικές θεωρίες του Διογένη του Απολλωνιάτη, κατά τις οποίες αν η «ουσία του αέρα» είναι βαριά, σχηματίζει γη, ενώ αν είναι «κούφη» αποτελεί τον Ήλιο και τους αστέρες. Ο Ήλιος μοιάζει, έλεγε, με σφουγγάρι από τους πόρους του οποίου κυκλοφορεί θερμός αέρας, το οποίο χαρακτήριζε ως τη «Διαπνοή του Κόσμου». Η ωφελιμότητα του Ήλιου είναι ολοφάνερη ως προς τη γέννηση των φυτών, των ζώων και των ανθρώπων, γιατί όλα προήλθαν από τον πηλό με τη βοήθεια της ηλιακής θερμότητας.
- Στις Νεφέλες του Αριστοφάνη οι απόψεις του Διογένη παρουσιάζονται στο στόμα του Σωκράτη.
- Σύμφωνα με χωρίο του Διογένη του Λαερτίου, ο Απολλωνιάτης διώχθηκε για αθεΐα, όπως και ο Αναξαγόρας.
Συγγραφικό έργο Επεξεργασία
Από το έργο του φιλοσόφου και φυσικού Περί φύσεως σώθηκαν λίγα μόνο αποσπάσματα, κυρίως από τον Σιμπλίκιο, που εκδόθηκαν για πρώτη φορά από τον S. Morn στη Βόννη το 1829. Το έργο αυτό πρέπει να γράφτηκε μετά το 405 π.Χ., δηλαδή μετά τη Ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς, επειδή μνημονεύει ένα μετεωρίτη που έπεσε τότε στην περιοχή.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Οι αρχαίες πόλεις της Κρήτης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2010.
- ↑ Διογένης Λαέρτιος: Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων Θ' 57 (αρχαίο κείμενο), http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0257%3Abook%3D9%3Achapter%3D9
Πηγές Επεξεργασία
- Πάπυρος Larousse Britannica, τόμ. 21ος, σελ. 104
- Κ. Γεωργακόπουλος: Αρχαίοι Έλληνες Θετικοί Επιστήμονες, εκδ. Γεωργιάδης, Αθήναι 1995, σελ.146, ISBN 960-316-058-X
- Diels, H.: "Fragmente der Vorsokratiker, σελ. 2, 64
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Soury, J.: "Diogene d' Appolonie" (Revue sientifique) 7/5/1898. Ανατύπωση.
- Krase, E.: "Diogenes von Apollonia" - Progr. Posen, 1909
- Jaeger, Werner: "Die Theologie der fruhen griech", Denker 1953
- Diels, H.: "Fragmente der Vorsokratiker", 1960
- Sarton, G.: "Introduction to the History of Science" - F. Krieger Publ. Co. - Malabar Fa, 1975
- G.S. KIRK / J. E. RAVEN / MALCOLM SCHOFIELD, Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, μετάφρ. Δημοσθένη Κούρτοβικ, εκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα 1988, 2006 (4η έκδοση), σσ. 431-448
Άρθρα Επεξεργασία
- Νικολαΐδου Έ.: »Διογένης ο Απολλωνιάτης: Ο τελευταίος Προσωκρατικός», Ο Φιλελεύθερος, 28.8.2021, https://www.philenews.com/f-me-apopsi/arthra-apo-f/article/1278015/