Διονύσιος Αγάθος
Ο Διονύσιος Αγάθος (1885-1956) ήταν Έλληνας αξιωματικός ο οποίος στη διάρκεια της Κατοχής συνεργάστηκε με τους Γερμανούς. Το καλοκαίρι του 1944 ανέλαβε την ηγεσία του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Μακεδονίας- Θράκης.
| Διονύσιος Αγάθος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Διονύσιος Αγάθος (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 1885 Κέρκυρα |
| Θάνατος | 3 Νοεμβρίου 1956 Θεσσαλονίκη |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | Ελληνικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
Είχε γεννηθεί στην Κέρκυρα αλλά εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη μετά την απελευθέρωσή της το 1912. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου φέρεται να ήταν κατάσκοπος των Κεντρικών Δυνάμεων. Παρέμεινε στον ελληνικό στρατό μέχρι και τον πόλεμο του '40 στη διάρκεια του οποίου φέρεται να καταδικάστηκε από το Στρατοδικείο σε θάνατο προφανώς για εσχάτη προδοσία. Τελικά η ποινή δεν εκτελέστηκε πιθανόν λόγω της γερμανικής εισβολής και της Κατοχής που επακολούθησε. [1]
Δραστηριότητα στην Κατοχή Επεξεργασία
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής ο Αγάθος παρέδιδε σε καθημερινή βάση δελτία πληροφοριών στο αρμόδιο Επιτελικό Γραφείο 1c του Στρατιωτικού Διοικητή Θεσ/νίκης Αιγαίου και συμμετείχε σε επίλεκτη ομάδα αντικατασκοπίας των Γερμανών συνεργαζόμενος μεταξύ άλλων με τον Γεώργιο Πούλο, τον Ταγματάρχη Πεζικού Γεώργιο Ζαρταλούδη (ψευδώνυμο Ζορμπάς) και τον Επισμηναγό Εμμανουήλ Γαρουφαλή (ψευδώνυμο Πτερωτός). Στο αρχηγείο της Μυστικής Αστυνομίας Στρατού (Geheime Feldpolizei) που βρισκόταν στην οδό Τσιμισκή 72, ο Αγάθος είχε δικό του γραφείο. [2]
Επιπλέον ο Αγάθος είχε αναπτύξει στενές σχέσεις και με τις βουλγαρικές κατοχικές δυνάμεις κάτι στο οποίο πιθανόν έπαιξε ρόλο ότι η σύζυγός του ήταν από τη Βουλγαρία και τόσο η ίδια όσο και η μητέρα της ήταν εγγεγραμμένες στη Βουλγαρική Λέσχη Θεσσαλονίκης. [3]
Μέσω της συνεργασίας του με τις γερμανικές αρχές κατοχής ο Αγάθος μπορούσε να παρεμβαίνει, έναντι υψηλής αμοιβής, για την απελευθέρωση κρατουμένων από το στρατόπεδο του Παύλου Μελά, στη Θεσσαλονίκη. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση ενός πανδοχέα που είχε καταδικαστεί για ζωοκλοπή και ο οποίος τελικά αποφυλακίστηκε με παρέμβαση του Αγάθου, αφού όμως κατέβαλε 50.000 δραχμές, και ενώ όλες οι προηγούμενες προσπάθειες των δικηγόρων του για μετατροπή της ποινής του είχαν αποτύχει.
Επίσης στον Αγάθο πιστώθηκε από την Υπηρεσία Διαχειρίσεως Ισραηλιτικών Περιουσιών ένα γαλακτοπωλείο του Αλμπέρτο Σαρφατή, στην οδό Βασιλέως Ηρακλείου 8, που ο Άγαθος το μετέτρεψε σε πολυτελέστατο γαλακτοπωλείο- ζαχαροπλαστείο και έγινε στέκι των Γερμανών και των Ελλήνων συνεργατών τους. Το κατάστημα αυτό εξοπλίστηκε με αντικείμενα αξίας 4.400.900 δραχμών που αφαιρέθηκαν από το κατάστημα του Μπενρουμπή στην οδό Καποδιστρίου. [4]
Το Δεκέμβριο του 1943 ύστερα από παρέμβαση των γερμανικών αρχών κατοχής στη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας ανέλαβε την έμμισθη θέση του πράκτορα αυτοκινήτων των υπεραστικών γραμμών Ασβεστοχωρίου-Χορτιάτη και δύο μήνες αργότερα έγινε Γενικός Επιθεωρητής του γενικού Πρακτορείου Αυτοκινήτων και των Υποπρακτορείων Αυτοκινήτων Εσωτερικού. [5]. Από τη θέση του αυτή συνέχισε να δίνει πληροφορίες στους Γερμανούς για άτομα που συμμετείχαν σε αντιστασιακές οργανώσεις. Σε σημείωμα που υπέβαλε τον Μάρτιο του 1944 στο Επιτελικό Γραφείο του 1c και στο Τμήμα Στρατιωτικής Διαχείρισης ανέφερε:
«... προ ημερών ταξιδεύσας εκτός της πόλεως ενήργησα ως Γενικός Επιθεωρητής των Πρακτορείων αυτοκινήτων και των Υποπρακτορείων του Εσωτερικού έλεγχον των φορτηγών και επιβατικών αυτοκινήτων κατά των οποίον διεπίστωσα ότι, διάφορα στρατιωτικά αυτοκίνητα (γερμανικά και βουλγάρικα) ως και τα τοιαύτα της Εταιρίας Μεταφορών Σένκερ & Σια [ ...] μεταφέρουν διάφορα επιλήψιμα πρόσωπα, εκ των οποίων τινά τελευταίως συνελήφθησαν και παρεδόθησαν εις την Γκέ Έφ Πέ...» [6]
Στη δίκη του αρχηγού του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Μακεδονίας-Θράκης Γεωργίου Σπυρίδη και του συγκατηγορουμένου του Νικόλαου Χερτούρα, (Φεβρουάριος-Μάρτιος 1943), ο Αγάθος ήταν ένας από τους μάρτυρες κατηγορίας καθώς επιδίωκε να ανέλθει ο ίδιος στην ηγεσία του εθνικοσοσιαλιστικού χώρου στη Θεσ/νίκη. Επιπλέον η καταδίκη του Νικολάου Χερτούρα, διευκόλυνε τον Αγάθο καθώς ο μέχρι τότε Γενικός Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Επισιτιστικών και Οικονομικών Αναγκών Μακεδονίας με τις απαγορεύσεις του είχε δημιουργήσει διάφορα εμπόδια στις εμπορικές δραστηριότητες του Κερκυραίου αξιωματικού. [7]
Τελικά ο Αγάθος ανέλαβε την ηγεσία του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Μακεδονίας-Θράκης το καλοκαίρι του 1944 οπότε έπεσε σε δυσμένεια ο μέχρι τότε αρχηγός και αντικαταστάτης του Σπυρίδη, Γρηγόριος Παζιώνης. Υπό την ηγεσία του τα μέλη του κόμματος προχώρησαν, με εκβιασμούς και απειλές, σε εγγραφές στο κόμμα διαφόρων ατόμων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση ενός οπαδού του Αγάθου, ο οποίος καταδικάστηκε από δικαστήριο της Θεσσαλονίκης για εκβιασμό κατοίκων της Χαλκιδικής αλλά τελικά απελευθερώθηκε με παρέμβαση του αρχηγού του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Μακεδονίας-Θράκης. Σύμφωνα με μαρτυρία ο Αγάθος αφού κάλεσε τον εισαγγελέα να εμφανιστεί με τη δικογραφία ενώπιον των Γερμανικών Στρατιωτικών Αρχών, την έσκισε θέλοντας να δείξει ότι πίσω από αυτόν ήταν οι Γερμανικές Στρατιωτικές Αρχές. [8]
Μετά την αποχώρηση των Γερμανών Επεξεργασία
Το φθινόπωρο του 1944 και ενώ τα γερμανικά στρατεύματα αποχωρούσαν από την Ελλάδα, ο Αγάθος, όπως και άλλοι συνεργάτες των Γερμανών, διέφυγε στη Γερμανία. Από εκεί, λόγω της επικείμενης κατάρρευσης της Γερμανίας, προσπάθησε, μαζί με τον Παζιώνη, να βρει καταφύγιο στην Ελβετία. Τον Μάιο του 1945 οι δύο τους εμφανίστηκαν σε άθλια κατάσταση στην πρεσβεία της Ελλάδας στη Βέρνη και κρύβοντας τα πραγματικά τους στοιχεία ζήτησαν βοήθεια για να επιστρέψουν στην Ελλάδα, ισχυριζόμενοι ότι ήταν αντιστασιακοί που τους είχαν πάρει ομήρους οι Γερμανοί. Στον Αγάθο και στον Παζιώνη αρχικά χορηγήθηκαν από τις ελβετικές αρχές προσωρινές ταυτότητες προσφύγων και τέθηκαν υπό καθεστώς επιτήρησης ενώ ο Έλληνας πρέσβης ενημέρωσε σχετικά το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας. Όταν το τελευταίο ειδοποίησε ότι επρόκειτο για άτομα που καταζητούνταν βάσει ενταλμάτων σύλληψης του Ειδικού Επιτρόπου Δοσιλόγων Θεσ/νίκης, ο Αγάθος και ο Παζιώνης συνελήφθησαν και κρατήθηκαν μέχρι την έκδοσή τους στην Ελλάδα[9]
Φυλάκιση και θάνατος Επεξεργασία
Δεν είναι γνωστό πότε και πώς ο Αγάθος επέστρεψε στην Ελλάδα. Την 1η Σεπτεμβρίου 1947 και, έχοντας καταδικαστεί λίγο νωρίτερα (Αύγουστος 1947) ερήμην (καθώς βρισκόταν στη Φλώρινα) σε ισόβια και ολική δήμευση της περιουσίας του, εμφανίστηκε στην αστυνομία της Φλώρινας και συνελήφθη. Λίγες μέρες αργότερα οδηγήθηκε στις φυλακές Επταπυργίου. Κατά της καταδικαστικής απόφασης άσκησε ανακοπή ισχυριζόμενος ότι δεν είχε μπορέσει να μεταβεί στη Θεσσαλονίκη λόγω δυσχερειών στις συγκοινωνίες. Έτσι στις 25 Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς έγινε νέα δίκη στην οποία οι μάρτυρες υπεράσπισης ήταν πολλοί περισσότεροι από τους μάρτυρες κατηγορίας και η ποινή που του επιβλήθηκε ήταν 12 χρόνια και δήμευση της μισής περιουσίας του. Το 1948 και το 1950 υπέβαλε αίτηση χάριτος που όμως και τις δύο φορές απορρίφθηκε. Τελικά ο Αγάθος πέθανε στις 3 Νοεμβρίου του 1956 στο σπίτι του στην οδό Φειδίου. [10]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Στράτος Ν. Δορδανάς, Έλληνες εναντίον Ελλήνων-Ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην κατοχική Θεσσαλονίκη 1941-1944, εκδόσεις Επίκεντρο,σ. 90-91
- ↑ Στράτος Ν. Δορδανάς, Έλληνες εναντίον Ελλήνων-Ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην κατοχική Θεσσαλονίκη 1941-1944, εκδόσεις Επίκεντρο,σ. 92,95
- ↑ Στράτος Ν. Δορδανάς, Έλληνες εναντίον Ελλήνων-Ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην κατοχική Θεσσαλονίκη 1941-1944, εκδόσεις Επίκεντρο,σ. 93
- ↑ Στράτος Ν. Δορδανάς, Έλληνες εναντίον Ελλήνων-Ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην κατοχική Θεσσαλονίκη 1941-1944, εκδόσεις Επίκεντρο,σ. 95, 425,427
- ↑ Στράτος Ν. Δορδανάς, Έλληνες εναντίον Ελλήνων-Ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην κατοχική Θεσσαλονίκη 1941-1944, εκδόσεις Επίκεντρο,σ. 97
- ↑ Στράτος Ν. Δορδανάς, Έλληνες εναντίον Ελλήνων-Ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην κατοχική Θεσσαλονίκη 1941-1944, εκδόσεις Επίκεντρο,σ. 98,99
- ↑ Στράτος Ν. Δορδανάς, Έλληνες εναντίον Ελλήνων-Ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην κατοχική Θεσσαλονίκη 1941-1944, εκδόσεις Επίκεντρο,σ. 394-395
- ↑ Στράτος Ν. Δορδανάς, Έλληνες εναντίον Ελλήνων-Ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην κατοχική Θεσσαλονίκη 1941-1944, εκδόσεις Επίκεντρο,σ. 99-101
- ↑ Στράτος Ν. Δορδανάς, Η γερμανική στολή στη ναφθαλίνη-Επιβιώσεις του δοσιλογισμού στην Μακεδονία 1945-1974, εκδόσεις Εστία, σελ. 98-99
- ↑ Στράτος Ν. Δορδανάς, Η γερμανική στολή στη ναφθαλίνη-Επιβιώσεις του δοσιλογισμού στην Μακεδονία 1945-1974, εκδόσεις Εστία, σελ. 139-140
Πηγές Επεξεργασία
- Στράτος Δορδανάς,Έλληνες εναντίον Ελλήνων-Ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην κατοχική Θεσσαλονίκη 1941-1944, εκδόσεις Επίκεντρο
- Στράτος Ν. Δορδανάς, Η γερμανική στολή στην ναφθαλίνη, Επιβιώσεις του δοσιλογισμού στην Μακεδονία 1945-1974, εκδόσεις Εστία