Μαύρη Θάλασσα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Συγχώνευση με Μαύρη Θάλασσα και μετατροπή σε ανακατεύθυνση |
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
{{coord|43.2969|34.0294|type:waterbody|format=dms|display=title}}
[[Image:Black Sea map.png|thumb|250px|Χάρτης της Μαύρης Θάλασσας.]]
Η '''Μαύρη Θάλασσα''' (γνωστή και ως '''Εύξεινος Πόντος''') είναι μία εσωτερική θάλασσα μεταξύ της νοτιοανατολικής [[Ευρώπη|Ευρώπης]] και της [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]]. Συνδέεται με τη [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσόγειο Θάλασσα]] μέσω του [[Βόσπορος|Βόσπορου]] και της [[Θάλασσα του Μαρμαρά|Θάλασσας του Μαρμαρά]], και με τη [[Θάλασσα του Αζόφ]] μέσω του [[Ισθμός του Κερχ|Ισθμού του Κερχ]].
Η εισροή θαλασσινού νερού μέσω του Βοσπόρου αγγίζει τα 200 Km<sup>3</sup> το χρόνο. Η εισροή γλυκού νερού από τις περιβάλλουσες περιοχές, ιδιαίτερα από την κεντρική και κεντρο-ανατολική Ευρώπη, συναθροίζει 320 Km<sup>3</sup> το χρόνο. Ο σημαντικότερος ποταμός που εισέρχεται στη Μαύρη Θάλασσα είναι ο [[Δούναβης]]. Η Μαύρη Θάλασσα διαθέτει έκταση 422.000 Km<sup>2</sup> και μέγιστο βάθος 2.210 m.
Οι χώρες που συνορεύουν με τη Μάυρη Θάλασσα είναι η [[Τουρκία]], η [[Βουλγαρία]], η [[Ρουμανία]], η [[Ουκρανία]], η [[Ρωσία]] και η [[Γεωργία_(χώρα)|Γεωργία]]. Η Κριμαϊκή χερσόνησος είναι Ουκρανική αυτόνομη δημοκρατία. Στις σημαντικές παράκτιες πόλεις συμπεριλαμβάνονται οι: [[Κωνσταντινούπολη]], [[Μπουργκάς]], [[Βάρνα_(Βουλγαρία)|Βάρνα]], [[Κοστάντα]], [[Γιάλτα]], [[Οδησσός]], [[Κέρχ]], [[Νοβοροσίσκ]], [[Σόχι]], [[Σουχούμι]], [[Πότι]], [[Μπατούμι]], [[Τραπεζούντα]], [[Σαμψούντα]].
==Όνομα==
[[Image:sochi_edited.jpg|right|thumb|Φωτογραφία της Μαύρης Θάλασσας, του 1915.]]
Ο όρος ''Μαύρη Θάλασσα'' δεν μπορεί να εντοπιστεί σε ημερομηνία νωρίτερη του [[13ος αιώνας|13ου αιώνα]]. Ο [[Στράβων]] αναφέρει πως στην αρχαιότητα, η Μαύρη Θάλασσα συχνά αποκαλείτο απλά ''Πόντος'' (δηλ. η Θάλασσα). Για το μεγαλύτερο μέρος η Ελληνο-Ρωμαϊκή παράδοση αναφέρεται στη Μαύρη Θάλασσα ως ''Εύξεινος Πόντος'', δηλ. ''Φιλόξενη Θάλασσα''. Ο όρος αποτελεί [[ευφημισμός|ευφημισμό]] που αντικατέστησε τον πρότερο όρο ''Άξεινος Πόντος'' (δηλ. ''Αφιλόξενη Θάλασσα''), τον οποίο πρωτοσυναντάμε στον [[Πίνδαρος|Πίνδαρο]] (αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.). Ο Στράβων πιστεύει πως η Μάυρη Θάλασσα αποκαλείτο αφιλόξενη προ της Ελληνικής αποικιοποίησης, γιατί η διάπλευσή της ήταν δύσκολη, και γιατί οι ακτές της κατοικούνταν από άγριες φυλές, και πως το όνομα άλλαξε σε ''φιλόξενη'' αφού οι Μιλήσιοι αποίκησαν την περιοχή, καθιστώντας την μέρος του Ελληνικού πολιτισμού. Ωστόσο, είναι πιθανό το όνομα Άξεινος να προήλθε από λαϊκή ετυμολογία, είτε από το Ιρανικό ''αξαίνα'' (σκοτεινός), είτε από Ασκανικά, π.χ Φρυγικά. Αν ισχύει η εκδοχή του αξαίνα-σκοτεινός, αυτό σημαίνει πως η επωνυμία Μαύρη Θάλασσα θα έχει τις ρίζες της στην Αρχαιότητα. Το κίνητρο για να ονομαστεί από τους αρχαίους η περιοχή έτσι, ίσως να συνδέεται με την αρχαία σύνδεση χρωμάτων με την κατεύθυνση της πυξίδας, αναφέροντας τον βορρά ως ''μαύρο'' και τον νότο ως ''κόκκινο''. Ο [[Ηρόδοτος]], για παράδειγμα, κάποια στιγμή στο έργο του χρησιμοποιεί εναλλακτικά τους όρους '''Ερυθρά Θάλασσα''' και '''Νότιος Θάλασσα'''. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή η ονοματοδοσία αυτή οφείλεται στους Τούρκους που συνήθιζαν να αποδίδουν τα σημεία του ορίζοντα με χρώματα. Μαύρο για τον βορρά, μπλε για τη δύση, λευκό για το νότο και πράσινο για την ανατολή. Η θάλασσα αυτή, ούσα στο βορρά της Τουρκίας ονομάστηκε μαύρη, στα Τούρκικα ''Karadeniz'', ενώ η [[Μεσόγειος]] αποκαλείται Λευκή Θάλασσα, στα Τουρκικά ''Akdeniz''.
Σήμερα το όνομα της Θάλασσας στις διάφορες γλώσσες είναι μεταφράσεις του ονόματος Μάυρη Θάλασσα: [[Τουρκική γλώσσα|Τούρκικα]] ''Kara Deniz'', [[Ρωσική γλώσσα|Ρώσικα]]: ''Черное Море'', [[Βουλγαρική γλώσσα|Βουλγαρικά]]: ''Черно море'', ''Cherno more'', [[Γεωργιανή γλώσσα|Γεωργιανά]]: ''შავი ზღვა'', ''shavi zghva'', [[Ουκρανική γλώσσα|Ουκρανικά]]: ''Chorne More'', [[Ρουμανική γλώσσα|Ρουμανικά]]: ''Marea Neagră'', κοκ.
==Ιστορία==
Οι στέππες στα βόρεια της Μαύρης Θάλασσας έχουν προταθεί ως η αρχική εστία των ομιλητών της [[Πρωτο-Ινδοευρωπαϊκή γλώσσα|Πρωτο-Ινδοευρωπαϊκής γλώσσας]],
προγόνου της [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|Ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής]] οικογένειας, από μερικούς μελετητές (Άλλοι μελετητές θεωρούν πως η εστία αυτή ήταν ανατολικότερα προς την [[Κασπία Θάλασσα]], και άλλοι προς την [[Ανατολία]]).
Το όνομα 'Μαύρη Θάλασσα' (αρχικά Άξεινος Πόντος (αφιλόξενη θάλασσα), αργότερα μετονομασμένος σε Εύξεινος Πόντος (φιλόξενη θάλασσα) για να κερδηθεί η εύνοια της θάλασσας) επινοήθηκε από τους [[Έλληνες|Αρχαίους Έλληνες]], λόγω του ασυνήθηστου μαύρου χρώματος, σε σύγκριση με την [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσόγειο Θάλασσα]]. (για διαφορετικές ετυμολογικές εκδοχές βλέπε το τμήμα Όνομα) Η ορατότητα στη Μαύρη Θάλασσα είναι κατά μέσο όρο περίπου 5 μέτρα, σε σχέση με τα 35 μέτρα που μπορεί να φτάσει στη Μεσόγειο. Ωστόσο, το νερό στις φωτεινές, καθαρές μέρες είναι όσο μπλε όσο και οποιασδήποτε άλλης θάλασσας. Η γη στο ανατολικό όριο της Μαύρης Θάλασσας, η [[Κολχίς]] (σημερινή [[Γεωργία_(χώρα)|Γεωργία]]), σηματοδοτούσε για τους Έλληνες ένα από τα όρια του αποικιακού τους χώρου.
Κατά την Ελληνική μυθολογία η περιοχή κατοικείτο από τη θεότητα «[[Πόντος]]», γιος του [[Αιθέρας|Αιθέρα]] και της [[Γαία|Γαίας]]. Είναι επίσης η θάλασσα την οποία διέσχισε ο [[Ιάσονας]] κατά την [[Αργοναυτική εκστρατεία]] με το μυθικό πλοίο [[Αργώ]]. Η μυθολογία φέρει δε τον [[Αυτόλυκος|Αυτόλυκο]], μέλος της Αργοναυτικής εκστρατείας, ως ιδρυτή της [[Σινώπη|Σινώπης]].
Κατά τους Ιστορικούς ο Πόντος αποικίζεται από τους Έλληνες από τον 8ο π.Χ. αιώνα. Η πόλη δε της Μιλήτου φέρεται σαν ιδρύτρια πολλών πόλεων τόσο στα δυτικά, όσο και στα ανατολικά παράλια του Ευξείνου Πόντου.
Πέρα από τη σημασία της θαλάσσιας χώρας, ο Πόντος είναι γνωστός στο ελληνικό στοιχείο και ως η βόρεια ακτή της Μικράς Ασίας που βρέχεται από τα νερά του Ευξείνου Πόντου. Οι κάτοικοι αυτής της περιοχής λέγονται [[Πόντιοι]].
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, η γεωγραφική περιοχή που εκτείνεται από την Σινώπη στα δυτικά έως την Γεωργία στα ανατολικά, φιλοξένησε τη [[οι Κομνηνοί|δυναστεία των Κομνηνών]] που ίδρυσε την [[Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Πόντου]] (1204-1461). Στο τέλος του πρώτου παγκόσμιου πολέμου οι ελληνορθόδοξοι του Πόντου επιχειρούν τη σύσταση είτε αυτόνομα, είτε σε συνεργασία με τους Αρμένιους, υπό μορφή συνομοσπονδίας, ανεξάρτητου κράτους. Το εγχείρημά τους απέτυχε με αποτέλεσμα τον αφανισμό και ξεριζωμό του ελληνορθόδοξου στοιχείου από την περιοχή που πήρε διάσταση γενοκτονίας.
==Γεωλογία==
Η Μαύρη Θάλασσα είναι το μεγαλύτερο μη οξυγωνομένο θαλάσσιο σύστημα. Αυτό είναι αποτέλεσμα του μεγάλου βάθους της θάλασσας και της σχετικά υψηλής αλμυρότητας (και ως εκ τούτου πυκνότητας) των νερών του βάθους• η ανάμειξη του φρέσκου νερού με το θαλασσινό περιορίζεται στο πολύ στα 100 με 150μ, ενώ το νερό κάτω από την επιφάνεια αυτή εναλλάσεται μόνο μια φορά τα χίλια χρόνια. Επομένως δεν υπάρχει καμία σημαντική ανταλλαγή αερίων με την επιφάνει, και ως αποτέλεσμα το αποσυντιθέμενο οργανικό υλικό στο κατακαθημένο ίζημα καταναλώνει κάθε διαθέσιμο [[οξυγόνο]].
Ενώ είναι γενικά αποδεκτό πως η Μαύρη Θάλασσα υπήρξε λίμνη γλυκού νερού (τουλάχιστον τα άνω στρώματά της) με ένα σημαντικά χαμηλότερο επίπεδο κατά τη διάρκεια του τελευταίου παγετώνα, η μετά τον παγετώνα ανάπτυξή της σε θάλασσα παραμένει ζήτημα εντατικής μελέτης και συζητήσεων. Υπάρχουν καταστροφολογικά σενάρια, όπως αυτά που προτείνουν οι Γουίλλιαμ Ράιαν και Γουόλτερ Πίτμαν, καθώς και μοντέλα που δίνουν έμφαση σε μια πιο σταδιακή
μεταβολή σε αλατούχες συνθήκες. Βασίζονται σε διαφορετικές θεωρίες για το επίπεδο που η λίμνη γλυκού νερού είχε φτάσει μέχρι την περίοδο που η Μεσόγειος Θάλασσα ήταν αρκετά ψηλά ώστε να ρέει πάνω τα Δαρδανέλλια και τον Βόσπορο. Από την άλλη, μια μελέτη στον θαλάσσιο πυθμένα στην πλευρά του Αιγαίου δείχνει πως την 8η χιλιετία π.Χ. υπήρχε μια μεγάλη ροή φρέσκου νερού που έβγαινε από την Μαύρη Θάλασσα. (''New Scientist'', [[4 Μαΐου]] [[2002]], σελ.13).
====Η Θεωρία Κατακλυσμού των Ράιαν-Πίτμαν====
Το [[1997]], οι Γουίλλιαμ Ράιαν και Γουόλτερ Πίτμαν από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια εξέδωσαν μια θεωρία κατά την οποία μια μαζική πλημμύρα συνέβη μέσω του [[Βόσπορος|Βοσπόρου]] κατά την αρχαιότητα. Ισχυρίζονται πως οι Μάυρη και Κασπία Θάλασσες ήταν μεγάλες λίμνες γλυκού νερού, αλλά γύρω στο 5600 π.Χ., η Μεσόγειος χύθηκε πάνω από μια βραχώδη ράχη υφάλου, δημιουργώντας την σημερινή επικοινωνία μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου. Την πρόταση της θεωρίας αυτής ακολούθησαν εργασίες που είτε την υποστηρίζουν, ή την αμφισβητούν. Παραμένει μέχρι σήμερα ενεργό θέμα συζήτησης μεταξύ των αρχαιολόγων.
==Βλέπε επίσης==
*[[Βουλγαρική Ακτή της Μαύρης Θάλασσας]]
==Παραπομπές==
* Charles King, ''The Black Sea: A History'', 2004, ISBN 0199241619
* William Ryan and Walter Pitman, ''Noah's Flood'', 1999, ISBN 0684859203
* Neal Ascherson, ''Black Sea'' (Vintage 1996), ISBN 0099593718
* Özhan Öztürk, Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük (Black Sea: Encyclopedic Dictionary). 2 Cilt (2 Volumes). Heyamola Publishing. Istanbul.2005 ISBN 975-6121-00-9.
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
*[http://www.blacksea-archaeology.org/ Κέντρο για την Αρχαιολογία της Μαύρης Θάλασσας] (διαθέσιμο σε Γερμανικά και Αγγλικά)
*[http://goobix.com/black-sea-pictures/ Goobix.com - Εικόνες της Μαύρης Θάλασσας] (από τον Φεβρουάριο 2005)
*[http://ebs.hit.bg/ Οικολογία της Μαύρης Θάλασσας]
*[http://www.sonbaski.com/fotograf1.htm Φώτο της Μαύρης Θάλασσας/Τουρκία]
*[http://earthfromspace.photoglobe.info/spc_blacksea.html Η Γη από το Διάστημα] - Μαύρη Θάλασσα
*[http://www.karalahana.com/english.html Μαύρη θάλασσα ]
*[http://www.lahana.org/resimler/index.php Εικόνα]
[[Κατηγορία:Θάλασσες]]
[[Κατηγορία:Μαύρη θάλασσα|*]]
[[Κατηγορία:Ελληνική ιστορία]]
[[Κατηγορία:Πόντος]]
[[an:Mar Negro]]
[[ar:بحر أسود]]
[[ast:Mar Negru]]
[[az:Qara dəniz]]
[[ba:Ҡара диңгеҙ]]
[[be-x-old:Чорнае мора]]
[[bg:Черно море]]
[[bn:কৃষ্ণ সাগর]]
[[br:Mor Du]]
[[bs:Crno more]]
[[ca:Mar Negra]]
[[crh:Qara deñiz]]
[[cs:Černé moře]]
[[cv:Хура тинĕс]]
[[cy:Y Môr Du]]
[[da:Sortehavet]]
[[de:Schwarzes Meer]]
[[en:Black Sea]]
[[eo:Nigra Maro]]
[[es:Mar Negro]]
[[et:Must meri]]
[[eu:Itsaso Beltza]]
[[ext:Mari Negru]]
[[fa:دریای سیاه]]
[[fi:Mustameri]]
[[fr:Mer Noire]]
[[frp:Mar Nêra]]
[[fy:Swarte See]]
[[gl:Mar Negro]]
[[he:הים השחור]]
[[hi:कृष्ण सागर]]
[[hr:Crno more]]
[[hu:Fekete-tenger]]
[[hy:Սև ծով]]
[[id:Laut Hitam]]
[[io:Nigra Maro]]
[[is:Svartahaf]]
[[it:Mar Nero]]
[[ja:黒海]]
[[jbo:xekri xamsi]]
[[jv:Segara Ireng]]
[[ka:შავი ზღვა]]
[[kk:Қара теңіз]]
[[ko:흑해]]
[[ku:Deryaya Reş]]
[[la:Pontus Euxinus]]
[[lb:Schwaarzt Mier]]
[[li:Zwarte Zie]]
[[lt:Juodoji jūra]]
[[lv:Melnā jūra]]
[[mk:Црно море]]
[[ml:കരിങ്കടല്]]
[[mn:Хар тэнгис]]
[[ms:Laut Hitam]]
[[nds-nl:Zwarte Zee]]
[[nl:Zwarte Zee]]
[[nn:Svartehavet]]
[[no:Svartehavet]]
[[nrm:Néthe Mé]]
[[oc:Mar Negra]]
[[os:Сау денджыз]]
[[pl:Morze Czarne]]
[[pt:Mar Negro]]
[[qu:Yana hatun qucha]]
[[rmy:Kali Deryav]]
[[ro:Marea Neagră]]
[[ru:Чёрное море]]
[[scn:Mari Nìuru]]
[[sh:Crno more]]
[[simple:Black Sea]]
[[sk:Čierne more]]
[[sl:Črno morje]]
[[sr:Црно море]]
[[sv:Svarta havet]]
[[sw:Bahari Nyeusi]]
[[ta:கருங்கடல்]]
[[tg:Баҳри Сиёҳ]]
[[th:ทะเลดำ]]
[[tr:Karadeniz]]
[[uk:Чорне море]]
[[ur:بحیرہ اسود]]
[[vec:Mar Néro]]
[[vi:Biển Đen]]
[[yi:שווארצער ים]]
[[zh:黑海]]
[[zh-yue:黑海]]
| |||