Κύκνος (μυθολογία): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο πιο διάσημος ήταν ο γιος του θεού [[Άρης (μυθολογία)|Άρη]] και της [[Πελόπεια|Πελοπείας]] ή της [[Πυρήνη|Πυρήνης]]. Αυτός ο Κύκνος αποπειράθηκε να σκοτώσει τον γιο του [[Δίας (μυθολογία)|Δία]], τον ονομαστό ήρωα [[Ηρακλής (μυθολογία)|Ηρακλή]]. Από τον μύθο του αγώνα μεταξύ Κύκνου και Ηρακλέους δημιουργήθηκε η παράδοση της ψευδοησιόδειας «[[Ασπίς Ηρακλέους|Ασπίδας του Ηρακλή]]». Πηγαίνοντας κάποτε ο Ηρακλής και ο [[Ιόλαος]] στον [[Κύηκας|Κύηκα]], τον βασιλιά της [[Τραχίνα|Τραχίνας]], συνάντησε στο τέμενος του Παγασαίου [[Απόλλων|Απόλλωνος]] τον Κύκνο με τον πατέρα του Άρη. Ο Κύκνος ήταν σύζυγος της κόρης του Κύηκα κι έκοβε τα κεφάλια όσων περνούσαν από εκεί επειδή ήθελε να χτίσει με τα κρανία ναό στον πατέρα του. Ο Ηρακλής μονομάχησε μαζί του και τον σκότωσε, ενώ πλήγωσε (με τη βοήθεια και της θεάς [[Αθηνά|Αθηνάς]]) τον ίδιο τον Άρη, που έτρεξε να βοηθήσει τον γιο του. Ο Κύηκας και οι περίοικοι έθαψαν τον Κύκνο, αλλά ο τάφος του παρασύρθηκε από τα νερά του ποταμού [[Άναυρος|Αναύρου]], που εκβάλλει στον Παγασητικό Κόλπο. Κατά τον [[Παυσανίας|Παυσανία]] πάντως η μονομαχία έγινε στις όχθες του [[Πηνειός|Πηνειού]]. Σύμφωνα πάλι με τη ''[[Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου]]'' η μονομαχία έλαβε χώρα κοντά στον [[Ίτωνος|Ίτωνο]] και τις [[Παγασές]]. Κατ' άλλη τέλος εκδοχή ο Ηρακλής μονομάχησε με τον Κύκνο στη [[Μακεδονία]], κοντά στον ποταμό [[Εχέδωρος|Εχέδωρο]]. Τη στιγμή που ο Άρης μπήκε ανάμεσα στους αντιπάλους, έπεσε ένας [[κεραυνός]] ανάμεσά τους και σταμάτησε η μάχη. Η αναμέτρηση Ηρακλή-Κύκνου απετέλεσε ένα από τα προσφιλέστερα θέματα της αρχαϊκής τέχνης: Στον θρόνο του Αμυκλαίου Απόλλωνα εικονιζόταν η ''«Ηρακλέους μονομαχία προς Κύκνον»'', ενώ στην [[Ακρόπολη Αθηνών|Ακρόπολη των Αθηνών]] ''«Κύκνος Ηρακλεί μαχόμενος»''. Το ίδιο και σε πολλά αγγεία: χαρακτηριστική είναι η μελανόμορφη αγγειογραφία του [[Κόλχος|Κόλχου]], όπου ο Κύκνος κείτεται νεκρός ενώ πάνω από το πτώμα του μάχονται ο Ηρακλής με τον Άρη. Τη σκηνή πλαισιώνουν ο Δίας, η Αθηνά, ο Ιόλαος, ο [[Φόβος (μυθολογία)|Φόβος]], ο [[Ποσειδώνας (μυθολογία)|Ποσειδώνας]], ο Απόλλων, ο [[Διόνυσος]] και ο [[Νηρέας (μυθολογία)|Νηρέας]].

 

 

Επίσης, αναφέρεται ο Κύκνος-γιος του [[Σθένελος|Σθενέλου]] και βασιλιάς των Λιγούρων, ο οποίος ήταν φίλος ή εραστής του [[Φαέθων|Φαέθωνα]]. Ο Κύκνος αυτός δίδαξε στον Απόλλωνα την τέχνη του τραγουδιού. Μετά τον θάνατο του Φαέθοντα ο Κύκνος μεταμορφώθηκε σε [[κύκνος (πτηνό)|κύκνο]] και στη συνέχεια στον [[Κύκνος (αστερισμός)|ομώνυμο αστερισμό]] από τον Απόλλωνα. Ο Κύκνος απεικονίζεται συνήθως στην αρχαία τέχνη κατά την πτώση του Φαέθοντα.