Η '''Διώρυγα του Ξέρξη''' ήταν ένα μεγάλο έργο της αρχαιότητας που κατασκευάστηκε στην χερσόνησο του [[Άθως|Άθω]], στηνστη [[Χαλκιδική]], από τον [[Περσία|Πέρση]] βασιλιά [[Ξέρξης|Ξέρξη]] κατά την διάρκεια των [[Περσικοί πόλεμοι|Περσικών πολέμων]].
Η διώρυγα κατασκευάστηκε το 480 π.χΧ. κατά τηντη διάρκεια μιας ακόμα εκστρατείας των Περσών. Ο Ξέρξης ήθελε να αποφύγει τον περίπλου του Άθω, όπουκαθώς την τελευταία φορά που το επιχείρησε είχε βυθιστεί ο στόλος του [[Μαρδόνιος|Μαρδόνιου]]. Την περιγραφή της διώρυγας μας τηντη μετέφερε ο [[Ηρόδοτος]] και ο [[Θουκυδίδης]], αλλά μεταγενέστεροι ιστορικοί την αμφισβήτησαν γράφοντας ότι ο Πέρσης βασιλιάς κατασκεύασε [[Δίολκος|Δίολκο]] και όχι διώρυγα,. Πάντως οι σημερινές έρευνες δείχνουν ότι ήταν διώρυγα.
Σύμφωνα με την περιγραφή του Ηρόδοτου<ref> Ηροδότου Ιστορίαι, βιβλίο ΣΤ΄, [7,22] </ref>, το έργο ο Ξέρξης το ανέθεσε στους [[Αρταχαίης|Αρταχαίη]] και [[Βούβαρος|Βούβαρο]]. Ο Αρταχαίης όμως λίγο πριν τελειώσει η διώρυγα αρρώστησε βαριά και πέθανε, κάτι που θεωρήθηκε μεγάλη συμφορά και κακός οιωνός από τον Ξέρξη. Ο ΑρταίχαιηςΑρταχαίης τάφηκε στην [[Άκναθος|Άκανθο]] με μεγάλες τιμές<ref>Ηροδότου Ιστορίαι, βιβλίο ΣΤ΄, [7,118]</ref>.
Η διώρυγα σήμερα βρίσκεται θαμμένη και έχει εντοπιστεί ανάμεσα στα χωριά [[Νέα Ρόδα Χαλκιδικής|Νέα Ρόδα]] και [[Τρυπητή Χαλκιδικής|Τρυπητή]]. Το [[2008]] έγιναν έρευνες από Βρετανούς και Έλληνες μηχανικούς που έδειξαν την ακριβήςακριβή της θέση αλλά και τις διαστάσεις της. Η διώρυγα έχει μήκος δύο χιλιόμετρα και πλάτος 30 μέτρα, και το μέγιστο βάθος της υπολογίζεται στα 15 μέτρα. Η διώρυγα είναιΕίναι ορατή από μεγάλο ύψος, αφού η θέση έχει πάθει καθίζηση. Οι αρχαιολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι αμέσως μετά τηντη χρήση της από τον Ξέρξη εγκαταλείφθηκε και με τα χρόνια επιχωματώθηκε <ref>Έθνος, φύλλο 26 Ιουλίου 2008, σελίδα 27</ref>.
