Ελληνική Επανάσταση του 1821: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ αλλ διαρθρ |
|||
Γραμμή 14:
Το γενικό σχέδιο των Φιλικών πρόβλεπε ότι η επανάσταση έπρεπε να ξεκινήσει τις πενήντα πρώτες ημέρες του [[1821]], όταν ο Υψηλάντης θα έφτανε στη [[Μάνη]] για να αναλάβει την αρχηγία της. Για την προετοιμασία της επανάστασης έφτασε στον [[Πελοπόννησος|Μοριά]] ήδη από το τέλος του [[1820]], ο [[αρχιμανδρίτης]] Γρηγόριος Δικαίος [[Παπαφλέσσας]], εξουσιοδοτημένος από την Εταιρεία να προετοιμάσει γενικά την επανάσταση και υπεύθυνος μαζί με τον [[Αναγνωσταράς|Αναγνωσταρά]] για την [[Μεσσηνία]].
Στις [[24 Δεκεμβρίου]] [[
Στις [[26 Ιανουαρίου]] γίνεται στη Βοστίτσα ([[Αίγιο]]) η λεγόμενη ''σύναξη των προεστών του Μοριά''. Μετέχουν επίσημοι αντιπρόσωποι των προεστών της [[Πάτρα]]ς και των [[Καλάβρυτα|Καλαβρύτων]], τρεις ιεράρχες (δεσπότες) μεταξύ των οποίων ο [[Παλαιών Πατρών Γερμανός]], διάφοροι προεστοί και καπεταναίοι από όλη την Πελοπόννησο και ο Παπαφλέσσας. Παπαφλέσσας και καπεταναίοι δηλώνουν έτοιμοι για εξέγερση, οι προεστοί είναι διστακτικοί και ζητούν εγγυήσεις για την υποστήριξη της Ρωσίας, τελικά συμφωνούν όλοι να περιμένουν την άφιξη του Υψηλάντη για να ξεκινήσει η εξέγερση.
[[Εικόνα:Ypsilantis.jpg|frame|right|Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης]]
Μετά την ουσιαστική αποτυχία στο συντονισμό μιας βαλκανικής εξέγερσης, ο [[Αλέξανδρος Υψηλάντης]] αποφασίζει να εισβάλει στα ρουμανικά πριγκηπάτα κηρύσσοντας την επανάσταση. Πρώτη πολεμική πράξη ήταν η διάβαση του ποταμού Προύθου, στην [[Μολδαβία]] στις [[22 Φεβρουαρίου]] [[1821]] και η είσοδος στο Γιάσι ([[Ιάσιο]]). Στις [[24 Φεβρουαρίου]] βγάζει την ιστορική του προκήρυξη που καλεί τους Έλληνες να πάρουν τα όπλα, βεβαιώνοντας ότι "μια κραταιά δύναμις" είναι έτοιμη να βοηθήσει τον αγώνα. Την [[1 Μαρτίου]] αρχίζει την πορεία του προς τη [[Βλαχία]] αφού ενώθηκε με τα τμήματα του [[Γεωργάκης Ολύμπιος|Γεωργάκη Ολύμπιου]], του Φαρμάκη και πολλών Ελλήνων εθελοντών. Μαζί με τον [[Ιερός Λόχος|Ιερό Λόχο]] που είχε συγκροτηθεί από 500 περίπου σπουδαστές των σχολών των πριγκηπάτων, η στρατιωτική δύναμη του Υψηλάντη έφτανε τους 7.000, μεταξύ των οποίων ήταν Βαλκάνιοι γείτονες (Σέρβοι, Βούλγαροι, Αρβανίτες).
Στις [[21 Μαρτίου]] ο Βλαντιμιρέσκου με 6.000 πεζούς και 2.500 ιππείς καταλαμβάνει το [[Βουκουρέστι]] μέσα σ ένα κλίμα γενικού ενθουσιασμού του πληθυσμού και ακολουθεί ο Υψηλάντης που μπήκε στην πόλη με τον στρατό του στις [[27 Μαρτίου]]. Όλα έδειχναν ότι τα δύο κινήματα, θα συνεργάζονταν για την επιτυχία της εξέγερσης όμως για ποικίλους λόγους αυτό δεν έγινε.▼
Σε διεθνές (ευρωπαϊκό) επίπεδο οι ισχυρές δυνάμεις της εποχής πλην της Ρωσίας, δεν βλέπουν με καλό μάτι την εξέγερση και μετά από μια σειρά διπλωματικών διεργασιών (Αγγλία, Αυστρία) και πιέσεων ο τσάρος της [[Ρωσία]]ς Αλέξανδρος αποκηρύσσει τελικά την εξέγερση και ο [[Πατριάρχης]] [[Γρηγόριος Ε']] της [[Κωνσταντινούπολη]]ς αφορίζει τον Υψηλάντη και καλεί τον πληθυσμό να μείνει υπάκουος στο καθεστώς. Τα γεγονότα αυτά επηρεάζουν το κίνημα και από το σημείο αυτό και μετά λανθασμένες επιλογές από το ελληνικό και ρουμανικό στρατόπεδο φέρνουν την τελική αποτυχία της εξέγερσης.▼
Πρώτα ήρθε η διάσπαση των επαναστατών και η σύλληψη και εκτέλεση του Βλαντιμιρέσκου από τους Έλληνες, την νύχτα της [[27 Μαΐου]]. Οι Οθωμανοί παρακινημένοι από τους ντόπιους μπαίνουν με ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις στο Βουκουρέστι και ο Υψηλάντης, σε απελπιστική θέση υποχωρεί αμαχητί προς τα [[Καρπάθια]]. Στις [[7 Ιουνίου]] δίνεται από τους μαχητές του Ιερού Λόχου η πολυαίμακτη μάχη στο [[Δραγατσάνι]], όπου έπεσαν νεκροί διακόσιοι νέοι σπουδαστές και σαράντα πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους Οθωμανούς. Ο Υψηλάντης υποχωρώντας φτάνει στα αυστριακά σύνορα, συλλαμβάνεται από τους αυστριακούς και φυλακίζεται στο φρούριο του Μούνκατς. Λίγο μετά την αποφυλάκισή του επτά χρόνια αργότερα, θα πεθάνει από καρδιά.▼
Στη [[Μολδαβία]] τα τμήματα του Ολύμπιου, του Φαρμάκη και του Καρπενησιώτη συνέχισαν τον άνισο αγώνα με τις τουρκικές δυνάμεις. Ο Καρπενησιώτης συγκρούεται με τους Οθωμανούς στο Γαλάτσι και τον Προύθο με σοβαρές απώλειες. Ο Ολύμπιος, μετά από πολλές συγκρούσεις, καταφεύγει με έντεκα μαχητές στη Μονή Σέκου, αντιστέκεται ηρωικά και στις [[23 Οκτωβρίου]] βάζουν φωτιά στη μπαρουταποθήκη του μοναστηριού και τινάζονται στον αέρα μαζί με τους εχθρούς. Ο Φαρμάκης προδόθηκε στους Οθωμανούς από Άγγλους και Αυστριακούς και θανατώθηκε με φρικτά βασανιστήρια.▼
Την [[1 Μαρτίου]] ξεκινά από την [[Κωνσταντινούπολη]] με προορισμό την Πελοπόννησο, μετά από ενέργειες του Φιλικού [[Εμμανουήλ Ξάνθος|Ξάνθου]], ένα καράβι φορτωμένο με προκηρύξεις για εξέγερση. Με το καράβι αυτό θα φτάσει στη Μάνη στα τέλη Μαρτίου και η είδηση της εξέγερσης στα ρουμανικά πριγκηπάτα. Κάποιες αναταραχές των χριστιανών στην Πόλη σχετικές με την εξέγερση στα πριγκηπάτα, θα δώσουν όταν ξεσπάσει η επανάσταση στο Μοριά αφορμή για σφαγές.
Γραμμή 51 ⟶ 35 :
Στην Καλαμάτα συστάθηκε η ''Μεσσηνιακή γερουσία'' και ο [[Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης]] τοποθετήθηκε επικεφαλής της. Πρώτη πράξη της νέας εξουσίας ήταν να στείλει έγγραφο προς τα χριστιανικά έθνη ζητώντας τη βοήθειά τους και αυτό το έγγραφο είναι και η πρώτη πράξη διεθνούς δικαίου της επανάστασης. Στην Πάτρα ιδρύθηκε το ''Αχαϊκό διευθυντήριο'', από τους προεστούς Λόντο και Χαραλαμπάκη, τον Παπαδιαμαντόπουλο και το δεσπότη Παλαιών Πατρών Γερμανό.
▲Στα πριγκηπάτα η επανάσταση εξαπλώνεται με επιτυχία. Οι Ρουμάνοι σύμμαχοι ήταν συσπειρωμένοι γύρω από τον εθνικό τους ηγέτη, συνεργάτη των Φιλικών Τούντορ (Θεόδωρος) [[Τούντορ Βλαντιμιρέσκου|Βλαντιμιρέσκου]], που είχε κηρύξει επανάσταση ένα μήνα πριν ο Υψηλάντης περάσει τον Προύθο. Στις [[21 Μαρτίου]] ο Βλαντιμιρέσκου με 6.000 πεζούς και 2.500 ιππείς καταλαμβάνει το [[Βουκουρέστι]] μέσα σ ένα κλίμα γενικού ενθουσιασμού του πληθυσμού και ακολουθεί ο Υψηλάντης που μπήκε στην πόλη με τον στρατό του στις [[27 Μαρτίου]]. Όλα έδειχναν ότι τα δύο κινήματα, θα συνεργάζονταν για την επιτυχία της εξέγερσης όμως για ποικίλους λόγους αυτό δεν έγινε.
Κατά την παράδοση στις [[25 Μαρτίου]] [[1821]], ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε το λάβαρο της επανάστασης στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας κοντά στα Καλάβρυτα και αυτό θεωρείται σαν έναρξη της επανάστασης, όμως νεότερες έρευνες δείχνουν ότι αυτό είναι λάθος, καθώς κανένα μεγάλο γεγονός δεν φαίνεται να έγινε εκείνη την ημέρα{{Fn|1=2}}. Στην Στερεά Ελλάδα κηρύχθηκε επίσημα η έναρξη της επανάστασης στις [[27 Μαρτίου]], στη [[μονή οσίου Λουκά]] κοντά στη Λιβαδειά, με παρόντες τους οπλαρχηγούς [[Αθανάσιος Διάκος|Αθανάσιο Διάκο]] και [[Βασίλης Μπούσγος|Βασίλη Μπούσγο]] και προκρίτους της περιοχής.▼
▲Κατά την παράδοση στις [[25 Μαρτίου]] [[1821]], ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε το λάβαρο της επανάστασης στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας κοντά στα Καλάβρυτα και αυτό θεωρείται σαν έναρξη της επανάστασης στην Ελλάδα, όμως νεότερες έρευνες δείχνουν ότι αυτό είναι λάθος, καθώς κανένα μεγάλο γεγονός δεν φαίνεται να έγινε εκείνη την ημέρα{{Fn|1=2}}. Στην Στερεά Ελλάδα κηρύχθηκε επίσημα η έναρξη της επανάστασης στις [[27 Μαρτίου]], στη [[μονή οσίου Λουκά]] κοντά στη Λιβαδειά, με παρόντες τους οπλαρχηγούς [[Αθανάσιος Διάκος|Αθανάσιο Διάκο]] και [[Βασίλης Μπούσγος|Βασίλη Μπούσγο]] και προκρίτους της περιοχής.
Στο συμβούλιο των οπλαρχηγών στη Μεσσηνία ο Κολοκοτρώνης πρότεινε σαν βασικό στόχο την Τρίπολη, που ήταν το στρατιωτικό και διοικητικό κέντρο της Πελοποννήσου και μετά από τη διαφωνία του Μαυρομιχάλη, που είχε οριστεί αρχιστράτηγος, άρχισε πορεία στρατολόγησης στην [[Αρκαδία]]. Ανάλογες πορείες έκαναν άλλοι οπλαρχηγοί σε διάφορες περιοχές. Στις [[29 Μαρτίου]] ο Κολοκοτρώνης είχε μαζέψει 6.000 άνδρες και προσπάθησε να πολιορκήσει την [[Καρύταινα]], όμως στην πρώτη έξοδο των Τούρκων, το στράτευμα διαλύθηκε. Δεν απογοητεύτηκε και μεθοδικά εγκατέστησε φρουρές σε επίκαιρα σημεία γύρω από την [[Τρίπολη]] ([[Λεβίδι]], [[Πιάνα]], [[Χρυσοβίτσι]], [[Βέρβαινα]], [[Βαλτέτσι]]), για να μπορούν να ελεγχθούν οι δρόμοι που οδηγούσαν προς τα εκεί.
Γραμμή 60 ⟶ 46 :
Τα κάστρα πολιορκούσαν ομάδες ατάκτων υπό την "διοίκηση" ντόπιων καπεταναίων, προεστών ή ιεραρχών που είχαν ξεσηκωθεί και ο αριθμός των πολιορκητών δεν ήταν σταθερός αλλά αυξομειώνονταν ανάλογα με τις περιστάσεις. Η πιο οργανωμένη πολιορκία ήταν της Τρίπολης (Κολοκοτρώνης, Νικηταράς) η οποία δεν ήταν ασφυκτική αλλά επιτελική με κατοχή και οχύρωση καίριων υψωμάτων γύρω από την πόλη, που έλεγχαν της προσβάσεις προς αυτή. Το οθωμανικό ιππικό όμως είχε το πάνω χέρι στο οροπέδιο της πόλης, επιτρέποντας τον ανεφοδιασμό της με τα απαραίτητα.
▲Σε διεθνές (ευρωπαϊκό) επίπεδο
Οι ειδήσεις για εξέγερση και στο Μοριά έφτασαν στο τέλος Μαρτίου και στην [[Υψηλή Πύλη]]. Η πρώτη αντίδραση ήταν η προσπάθεια περιορισμού της εξέγερσης στο Μοριά, που εκδηλώθηκε με τρομοκρατικές σφαγές διακεκριμένων προσώπων και προεστών στην Πόλη, αλλά και σε άλλες πόλεις της αυτοκρατορίας που το ελληνικό στοιχείο ήταν σημαντικό, όπως τις Κυδωνίες ([[Αϊβαλί]]), [[Ρόδο]], [[Κύπρο]]. Δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί η έκταση και ο αριθμός των θυμάτων των σφαγών σε αυτές τις περιοχές. Ανήμερα το [[Πάσχα]] ([[10 Απριλίου]] [[1821]]), μετά τη θεία λειτουργία, καθαιρέθηκε και απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε' (πάνω από 70 ετών τότε), σε μιά καθαρά πολιτική κίνηση της Πύλης, αφού δεν είχε δοθεί κανενός είδους αφορμή για αυτή την ενέργεια. Το σώμα του, αφού έμεινε κρεμασμένο για τρεις μέρες, περιφέρθηκε στην πόλη από τον όχλο, μεταφέρθηκε με ακάτιο και ρίχτηκε στην μέση του [[Κεράτιος κόλπος|Κεράτιου]] κόλπου{{Fn|1=3}}.▼
Η πρώτη στρατιωτική αντίδραση από τους Οθωμανούς στις ειδήσεις για εξέγερση των Ελλήνων ήρθε από τον Γιουσούφ πασά Σέρεζλη (από τις [[Σέρρες]]). Βρισκόταν με στρατό στο Βραχώρι ([[Αγρίνιο]]) καθ' οδόν προς την Εύβοια όταν έμαθε για την πολιορκία της Πάτρας. Διεκπεραιώθηκε μέσω Ρίου στην Πελοπόννησο στις [[3 Απριλίου]], έκαψε την Πάτρα, αιφνιδίασε και διάλυσε τους πολιορκητές του φρουρίου της και εγκαταστάθηκε εκεί. Το φρούριο (ακρόπολη) της Πάτρας και τα γειτονικά φρούρια του Μοριά (Ρίο) και της Ρούμελης (Αντίρριο) θα μείνουν στα χέρια των Οθωμανών σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, δίνοντας στα τουρκικά στρατεύματα μια σημαντική δίοδο πρόσβασης προς τα ενδότερα της Πελοποννήσου.
▲Οι ειδήσεις για εξέγερση έφτασαν στο τέλος Μαρτίου και στην [[Υψηλή Πύλη]]. Η πρώτη αντίδραση ήταν η προσπάθεια περιορισμού της εξέγερσης στο Μοριά, που εκδηλώθηκε με τρομοκρατικές σφαγές διακεκριμένων προσώπων και προεστών στην Πόλη, αλλά και σε άλλες πόλεις της αυτοκρατορίας που το ελληνικό στοιχείο ήταν σημαντικό, όπως τις Κυδωνίες ([[Αϊβαλί]]), [[Ρόδο]], [[Κύπρο]]. Δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί η έκταση και ο αριθμός των θυμάτων των σφαγών σε αυτές τις περιοχές. Ανήμερα το [[Πάσχα]] ([[10 Απριλίου]] [[1821]]), μετά τη θεία λειτουργία, καθαιρέθηκε και απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε' (πάνω από 70 ετών τότε), σε μιά καθαρά πολιτική κίνηση της Πύλης, αφού δεν είχε δοθεί κανενός είδους αφορμή για αυτή την ενέργεια. Το σώμα του, αφού έμεινε κρεμασμένο για τρεις μέρες, περιφέρθηκε στην πόλη από τον όχλο, μεταφέρθηκε με ακάτιο και ρίχτηκε στην μέση του [[Κεράτιος κόλπος|Κεράτιου]] κόλπου{{Fn|1=3}}.
Αρχές Απριλίου άρχισαν να κινούνται και τα νησιά. Παρόλο που η Φιλική Εταιρεία είχε διείσδυση σε αυτά παρατηρείται σχετική καθυστέρηση στον ξεσηκωμό, που οφείλεται σε τοπικές οργανωτικές αλλά και κοινωνικές ιδιαιτερότητες, και σε κάποια από αυτά λαϊκές εξεγέρσεις προηγούνται και επισπεύδουν την κήρυξη της επανάστασης. Η [[Σάμος]] ξεσηκώθηκε νωρίς από τον Φιλικό [[Λυκούργος Λογοθέτης|Λυκούργο Λογοθέτη]]. Στις [[30 Μαρτίου]] ξεσηκώθηκε η [[Ύδρα]] από τον πλοίαρχο δεύτερης σειράς Αντώνη Οικονόμου. Οι ''οικοκυραίοι'' (πλοιοκτήτες) ήταν διστακτικοί και ο Οικονόμου ίδρυσε στις [[31 Μαρτίου]] τη ''Διοίκηση'', σε αντιδιαστολή με την υπάρχουσα ''Καγγελαρία''. Στις [[3 Απριλίου]] ξεσηκώθηκαν από ντόπιους φιλικούς οι [[Σπέτσες]] και ακολούθησαν ο [[Πόρος]], η [[Σαλαμίνα]] και η [[Αίγινα]] και στις [[10 Απριλίου]] τα [[Ψαρά]]. Την ίδια μέρα ο αρματολός [[Γιάννης Δυοβουνιώτης]] μπήκε στην Μπουδουνίτσα ([[Μενδενίτσα]]) της Ρούμελης. Στην Αττική ο Φιλικός Μελέτης Βασιλείου και άλλοι ντόπιοι μικροκαπετάνιοι αφού στρατολόγησαν αγρότες και χωρικούς για αρκετές μέρες, μπήκαν αιφνιδιαστικά στην Αθήνα στις [[15 Απριλίου]], περιορίζοντας τους ντόπιους Τούρκους στο κάστρο της Ακρόπολης και την ίδια μέρα η [[Ύδρα]] κήρυξε επισήμως την επανάσταση. Στις [[18 Απριλίου]] οι Ρουμελιώτες αρματολοί Διάκος, Δυοβουνιώτης και Πανουργιάς μπήκαν στο Πατρατζίκι ([[Υπάτη]]).
Γραμμή 88 ⟶ 76 :
Το Μάιο με πρωτοβουλία της Μεσσηνιακής γερουσίας συγκλήθηκε πανπελοποννησιακή συνεύλευση στην [[Μονή Καλτεζών|Μονή των Καλτεζών]], υπό την προεδρία του [[Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης|Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη]]. Συμμετείχαν ισχυροί προύχοντες ή αντιπρόσωποί τους, ιεράρχες και λίγοι στρατιωτικοί και Φιλικοί. Προσκλήσεις στάλθηκαν και στα τρία ναυτικά νησιά τα οποία όμως δεν συμμετείχαν. Με ανακοίνωσή της στις [[26 Μαΐου]], συστάθηκε η ''Πελοποννησιακή Γερουσία'', στην οποία περιήλθαν όλες οι εξουσίες και η ευθύνη της διεύθυνσης των επαναστατικών πραγμάτων για όλη την Πελοπόννησο. Μέλη της Γερουσίας αυτής ήταν αντιπρόσωποι από όλα τα μεγάλα προυχοντικά τζάκια της Πελοποννήσου, ο [[Παλαιών Πατρών Γερμανός]], ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και γραμματέας ο Ρήγας Παλαμήδης. Επρόκειτο για μια εσπευσμένη αλλά συντονισμένη ενέργεια των ισχυρών να αντιπαρατεθούν στην εξουσία του [[Δημήτριος Υψηλάντης|Δημήτριου Υψηλάντη]], που αναμενόταν να φτάσει στην Πελοπόννησο. Μέχρι την άφιξή του η Γερουσία αυτή έκανε εκλογές επαρχιακών και κοινοτικών αντιπροσώπων και προκήρυξε γενική επιστράτευση.
▲Στα πριγκηπάτα η επανάσταση δεν είχε καλή εξέλιξη. Πρώτα ήρθε η διάσπαση των επαναστατών και η σύλληψη και εκτέλεση του Βλαντιμιρέσκου από τους Έλληνες, την νύχτα της [[27 Μαΐου]]. Οι Οθωμανοί παρακινημένοι από τους ντόπιους μπαίνουν με ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις στο Βουκουρέστι και ο Υψηλάντης, σε απελπιστική θέση υποχωρεί αμαχητί προς τα [[Καρπάθια]]. Στις [[7 Ιουνίου]] δίνεται από τους μαχητές του Ιερού Λόχου η πολυαίμακτη μάχη στο [[Δραγατσάνι]], όπου έπεσαν νεκροί διακόσιοι νέοι σπουδαστές και σαράντα πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους Οθωμανούς. Ο Υψηλάντης υποχωρώντας φτάνει στα αυστριακά σύνορα, συλλαμβάνεται από τους αυστριακούς και φυλακίζεται στο φρούριο του Μούνκατς. Λίγο μετά την αποφυλάκισή του επτά χρόνια αργότερα, θα πεθάνει από καρδιά.
▲Στη [[Μολδαβία]] τα τμήματα του Ολύμπιου, του Φαρμάκη και του Καρπενησιώτη συνέχισαν τον άνισο αγώνα με τις
Τον Ιανουάριο του [[1822]] η πρώτη εθνική σύνοδος, στην [[Επίδαυρο]] ανακήρυξε την ανεξαρτητοποίηση της Ελλάδας απο την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η ανακήρυξη αυτή επισφραγίστηκε μετά τις αξιοσημείωτες νίκες των μαχόμενων Ελλήνων, σε στεριά και θάλασσα.
| |||