|
Το όνομα '''Ρωμανία''' απαντάται για πρώτη φορά το [[330]]. Κατ' αρχή μέχρι τον 5ο αι. δήλωνε άλλοτε τις δυτικές επαρχίες του ρωμαϊκού κράτους, άλλοτε τις ανατολικές. Από της κατάλυσης της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το [[476]], το όνομα άρχισε να σημαίνει αποκλειστικά το [[Βυζάντιο]]. Είναι αληθές ότι οι [[Βυζαντινοί ιστορικοί]] και χρονογράφοι σπάνια μεταχειρίστηκαν τη λέξη αυτή για την [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]]. Παρά ταύτα τα παραδείγματα είναι άφθονα από τον ΙΑ' αι. όπου οι Αυτοκράτορες στις εμπορικές συνθήκες που υπέγραφαν με άλλες χώρες χρησιμοποιούσαν τον όρο [[Ρωμανία]].
{{επιμέλεια}}
Επίσης οι ξένοι περιηγητές ματαχειρίζονταν αυτόν τον όρο όπως ο μουσουλμάνος πρίγκιπας Μελίκ που από αυταρέσκεια αυτονομάζοταν "Μέγας Μελίκ πάσης Ρωμανίας και Ανατολής".
'''Ρωμανία''' Το όνομα αυτό απαντάται για πρώτη φορά το [[330]]. Κατ΄ αρχή μέχρι τον 5ο αι. δήλωνε άλλοτε τις δυτικές επαρχίες του Ρωμαϊκού κράτους, άλλοτε τις ανατολικές. Από της κατάλυσης της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το [[476]], το όνομα άρχισε να σημαίνει αποκλειστικά το [[Βυζάντιο]]. Είναι αληθές ότι οι [[Βυζαντινοί ιστορικοί]] και χρονογράφοι σπάνια μεταχειρίστηκαν τη λέξη αυτή για την [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]]. Παρά ταύτα τα παραδείγματα είναι άφθονα από τον ΙΑ' αι. όπου οι Αυτοκράτορες στις εμπορικές συνθήκες που υπέγραφαν με άλλες χώρες χρησιμοποιούσαν τον όρο [[Ρωμανία]].
Επίσης οι ξένοι περιηγητές ματαχειρίζονταν αυτόν τον όρο όπως ο Μουσουλμάνος Πρίγκιπας Μελίκ που από αυταρέσκεια αυτονομάζοταν "Μέγας Μελίκ πάσης Ρωμανίας και Ανατολής".
Η ίδρυση των διαφόρων λατινικών κρατών στην Ανατολή είχε ως αποτέλεσμα την ευρύτερη διάδοση του ονόματος. Η επί των ερειπίων του καταλυθέντος Βυζαντινού κράτους ιδρυθείσα Αυτοκρατορία φέρει το όνομα: "IMPERIUM ROMANIAE". Με τη σειρά του ο [[Δόγης]] της [[Βενετία|Βενετίας]] έφερε τον τίτλο: "Dominus quartae partis et dimidiae totius Imperii Romaniae".
Ο [[Δόγης]] της [[Βενετία|Βενετίας]] έφερε τον τίτλο: "Dominus quartae partis et dimidiae totius Imperii Romaniae".
Μετά δε την κατάλυση της Λατινικής Αυτοκρατορίας, με το όνομα [[Ρωμανία]] σήμαιναν εκ νέου το [[Βυζάντιο]].
Σημειωτέο ότι σε μερικές περιπτώσεις με το όνομα αυτό αναφέρεται η [[Μικρά Ασία]], η [[Πελοπόννησος]] ακόμη και το [[Ναύπλιο]] που ονομαζόταν μέχρι στις αρχές του προηγούμενου αιώνα Napoli di Romania.
==Η προέλευση του ονόματος==
Τέλος με αυτό το όνομα φέρονταν χειροβομβίδες ιταλικής κατασκυής στο 2ο Π.Π.<br />
Λίγες δεκαετίες μετά τη διακήρυξη του Καρακάλλα, σύμφωνα με την οποία οι ελεύθεροι πολίτες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας είχαν το δικαίωμα να γίνουν πολίτες, το όνομα Ρωμανία, δηλαδή χώρα των Ρωμαίων, ήλθε στην επιφάνεια και αντικατέστησε σταδιακά το ''Imperium Romanum'', δηλαδή το κράτος των Ρωμαίων. Δεδομένου ότι ο όρος Έλληνας όχι μόνον είχε περιπέσει σε αχρηστία, αλλά υπονοούσε πλέον εκείνον που λάτρευε ακόμη τους αρχαίους θεούς ήταν κακόφημος, ταυτισμένος ''με παράνομες [[θρησκεία|θρησκευτικές]] ιδέες και απιστία προς το κράτος, οι ελληνόφωνοι προτίμησαν τη ταυτότητα του "«Ρωμαίου»" αντί του "«Έλληνα»" ως σίγουρο καταφύγιο στους καιρούς που άλλαζαν. Ελληνόφωνοι «Ρωμαίοι» κατοικούσαν την Αυτοκρατορία μέχρι την πτώση της τον δέκατο πέμπτο αιώνα''<ref>[http://www.romanity.org/htm/fox.e.01.ti_einai_an_einai_kati_enas_buzantinos.01.htm#rom Clifton R. Fox, ΤΙ ΕΙΝΑΙ, ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ, ΕΝΑΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ; στο www.romanity.org].</ref>.
== Ρωμανία: Από το Μεγαλείο προς την Πτώση, την Άλωση και τη Λήθη ==
==Το ιδεολογικό κατασκεύασμα της Ρωμανίας στη σύγχρονη εποχή==
'''Επιτομή ρωμαϊκών αιώνων – Μια ελληνική προοπτική, με έμφαση στα παραλειπόμενα'''<br />
Ο όρος Ρωμανία στη σύγχρονη εποχή αποτελεί τη βάση ενός ιδεολογήματος, σύμφωνα με το οποίο ο όρος «[[Βυζάντιο]]» είναι επινόηση της Δύσης, η οποία επιζητεί να να αλλάξει τον χαρακτήρα και την ονομασία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στην Ανατολή και να απεμπολήσει τον Ελληνικό λαό από του να ζητά την κληρονομιά του, καθώς εξαρχής η Ρώμη υπήρξε δημιούργημα των Ελλήνων. ''Οι νεοπαγανιστές, υποβοηθώντας το έργο των δυτικών προδοτικά ενάντια εις την ιστορία του ελληνισμού, δεν αποδέχονται την Ρωμανία (Βυζάντιο) ως συνέχιση της ιστορίας τους, αν και πολλές φορές αποδέχονται την παγανιστική ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ως εκ τούτου ενισχύουν ως δίκαιους διαδόχους της ελληνικής άλλοτε Ρώμης τους δυτικούς, περιορίζοντας τον ελληνισμό από την Μακεδονία ως την Κρήτη και πολλές φορές από την Αθήνα μέχρι την Πελοπόννησο ή την Σπάρτη''<ref>[http://www.apologitis.com/gr/ancient/byzantio.htm Βυζάντιο-Ρωμανία].</ref>.
=== 8ος-6ος αι πΧ ===
Η Ρώμη (Ρούμα, για τους Ετρούσκους) αναπτύσσεται χάριν της θέσεως της, και των γεφυροποιών της. Η πλειονότητα των Ρωμαίων είναι Λατίνοι που μιλούν γλώσσα του ουμβροσκικού κλάδου της Αριοευρωπαϊκής Γλωσσικής Ομάδας. Όμως η πόλη τους καθίσταται κέντρο ελέγχου της χώρας του Λατίου, για μιαν άρχουσα τάξη Ετρούσκων, που προωθήθηκαν από την ευρύτερη περιοχή της σημερινής Τοσκάνης. Οι Ετρούσκοι (ή Τυρσηνοί ή Τυρρηνοί), όπως και οι Ταρτήσσιοι στη νότια Ισπανία άλλωστε, έχουν διαμορφωθεί ως λαός από την πρόσμειξη ιθαγενών με αποίκους που ήρθαν από την περιοχή του Αιγαίου σε τουλάχιστον δύο κύματα (1ος & 2ος Αποικισμός, τον 12ο & 8ο αι πΧ αντίστοιχα). Οι επικήδειες τελετές των λαών του Αιγαίου περιλάμβαναν, κατά την εποχή των μύθων, διαγωνισμούς γυμναστικών και μουσικών ικανοτήτων, με το νικητή κάθε “άθλου” να επιβραβεύεται από τους συγγενείς του επιφανούς εκλιπόντος. Ενώ όμως το έθιμο αυτό, στην αρχαϊκή Ελλάδα γεννάει τον Αθλητισμό και εν μέρει το Θέατρο, στην Ετρουρία και το Λάτιο εξελίσσεται διαφορετικά, καταλήγοντας στα θεάματα της αρένας, όπως τις μονομαχίες μεταξύ των “γλαδιατόρων”. Σημειωτέον ότι κατά την εποχή που περιγράφουν οι μύθοι (16ος -12ος αι πΧ), ο Ελλαδικός χώρος κατοικούνταν από αρκετά έθνη που συμβίωναν σχετικά αρμονικά, παρόλο που μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες. Πραγματικά, από τους Τελχίνες (Κυκλαδίτες), Κρήτες, Λέλεγες, Αχαιούς, Δαναούς και Πελασγούς, μόνο οι Αχαιοί ήταν ελληνόφωνοι, ενώ οι ανάμεικτοι Δαναοί ήταν δίγλωσσοι. Εν τούτοις, όλοι τους μαζί ανέπτυξαν κοινό πολιτισμό, τον οποίο στη συνέχεια μεταλαμπάδευσαν σε όλη τη Μεσόγειο, από τη Φιλισταία, μέχρι τις χώρες των Κελτών και των Ιβήρων. Στη Ρώμη του 6ου αι πΧ, είναι έκδηλη τόσο η ετρουσκική, όσο και η σύγχρονη ελληνική πολιτιστική επιρροή, προερχόμενη από την Ελλάδα, αλλά και από τη Μεγάλη Ελλάδα, η οποία έχει δημιουργηθεί στη νότια Ιταλία από αρχαϊκούς Έλληνες αποίκους, χρονικώς ανάμεσα στο 16ο αι πΧ που έγινε ο αποικισμός των Πιθηκουσών & Αιολίδων Νήσων, και το 452 πΧ που ιδρύονται οι Θούριοι, δηλαδή παράλληλα με το σχηματισμό και την ακμή του έθνους των Ετρούσκων στο βορρά. 1η συνθήκη με την Καρχηδόνα (ΚαρτΧανταστ=Νεάπολις), μια πόλη που από φοινικική αποικία, έχει εξελιχθεί στο ισχυρότερο κράτος της Δυτικής Μεσογείου, μέσω του προσεταιρισμού όλων των άλλων φοινικικών οικισμών, αλλά και αρκετών ιθαγενών φυλών. Εκδίωξη του τελευταίου Ρωμαίου βασιλιά, Ετρούσκου στην καταγωγή. Εγκαθίδρυση δημοκρατικού πολιτεύματος. Εισβολή Ετρούσκου στρατηγού. Εισβολή Ελλήνων από την Κύμη. Η Ρώμη εφαρμόζει τις πολιτικές “λυγίζουμε, αλλά δεν σπάμε” και “ισχύς εν τη ενώσει”, που θα της επιτρέψουν να επιβιώσει αντιμετωπίζοντας δυναμικούς αντιπάλους, κατά τους επόμενους τρεις αιώνες.<br />
Βάσει της συγκεκριμένης ιδεολογίας οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα διεκδίκησης επί όσων πέτυχε η [[Ρωμαϊκή αυτοκρατορία]], αφού η [[Ρωμαϊκή δημοκρατία]], μεταγενέστερα η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και προσέτι αργότερον η ανατολική και η δυτική ρωμαϊκή αυτοκρατορία είναι ουσιαστικά δημιουργήματα του ελληνικού ή ελληνορωμαϊκού [[πολιτισμός|πολιτισμού]]. Αιτιολόγηση προς τούτο αποτελεί κατά τους υποστηρικτές αυτού του ιδεολογήματος στα όρια του σύγχρονου ελληνικού κράτους η πρώτη ''Νομική Διάταξη της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, ή Οργανισμός του Αρείου Πάγου, Γερουσίας της Ανατ. Ελλάδος, 4/11/1821'' στην οποία αναφέρεται:
=== 5ος αι πΧ ===
Με την εκδίωξη των Ετρούσκων, η πόλη αποζητά ηγεμονικό ρόλο επί των ιθαγενών του Λατίου. Ανταρσία των Λατίνων και άλλων συμμαχικών λαών –Αναγνώριση της αυτονομίας τους. Απόδοση πολιτικών εξουσιών σε πληβείους. Ένωση με τη φυλή των Ερνίκων. Η πόλη αποκτά συντονιστικό ρόλο στο κοινόν των Λατίνων. Ο πολεμόχαρος λαός των Σαμνιτών εξαπλώνεται στην κεντρική και νότια Ιταλία. Κατά τόπους αναμειγνύεται με τους κατακτημένους ιθαγενείς. Για παράδειγμα, στην Καμπανία εμφανίζονται οι παράλιοι Σαμνίτες, ύστερα από επιμιξία με τους Έλληνες αποίκους της περιοχής. Η εθνότητα αυτή θα ευδοκιμήσει για αρκετούς αιώνες με πόλεις ονομαστές, όπως η Ποσειδωνία (Ποζιτάνο), η Πομπηία και το Ηράκλειο.<br />
*Οι κοινωνικοί νόμοι των αειμνήστων χριστιανών αυτοκρατόρων της Ελλάδος μόνοι ισχύουσι κατά το παρόν εις την Ανατολικήν Χέρσον Ελλάδαν"
=== 4ος αι πΧ ===
Πόλεμος κατά της Βεΐου, της πλησιέστερης ετρουσκικής πόλεως-κράτους, λήγει με την κατάκτηση της πόλης αυτής. Εισβολή Γαλατών. –Συσπείρωση λαών, υπό την αιγίδα της Ρώμης, στο κεντρικό τμήμα της χερσονήσου, για την αντιμετώπιση των εισβολέων –Αύξηση γοήτρου για την πόλη που εφαρμόζει πλέον κυρίαρχη πολιτική επί των γειτονικών λαών, λατινικών, ως επί το πλείστον. 2η συνθήκη με την Καρχηδόνα. 1ος Σαμνιτικός Πόλεμος. Εξέγερση των Λατίνων. 2ος Σαμνιτικός Πόλεμος. 3η συνθήκη με την Καρχηδόνα.<br />
Επίσης το ''Προσωρινό πολίτευμα της Ελλάδος 1/1/1822'', όπου μεταξύ άλλων λέει:
=== 3ος αι πΧ ===
3ος Σαμνιτικός Πόλεμος. Κατάκτηση των ελληνικών πόλεων της Ιταλίας, και παράλληλη απόκρουση των επεμβάσεων του κοινού των Ηπειρωτών. Διεξαγωγή δύο σφοδροτατων πολέμων εναντίον της δημοκρατίας της Καρχηδόνας. Ο 1ος καταλήγει με την εξασφάλιση ναυτικής υπεροχής και την προσάρτηση της Σικελίας, που θ’αποτελέσει την πρώτη “επαρχία”, μια υποταγμένη χώρα σταθερής εκμετάλλευσης υπό άμεση ρωμαϊκή διοίκηση. Επόμενες επαρχίες, η Σαρδηνία και η Κορσική. Με το τέλος του 2ου πολέμου, κατά τον οποίο η Ρώμη μετά βίας επιβιώνει από την εκστρατεία του λαμπρού Καρχηδόνιου στρατηλάτη Αννίβα, προσαρτώνται οι Συρακούσες, οριστικοποιείται η κυριαρχία επί των εντεύθεν των Άλπεων Γαλατών, και προωθείται επέκταση στην Ιβηρική Χερσόνησο, με την οργάνωση των επαρχιών της Πέραν & της Δεύρο Βαιτικής.<br />
*"Άχρι της κοινοποιήσεως των ειρημένων κωδίκων, αι πολιτικαί και εγκληματικαι διαδικασίαι βάσιν έχουσι τους Νόμους των αειμνήστων Χριστιανών ημών αυτοκρατόρων".
=== 2ος αι πΧ ===
Καλλιέργεια της λατινικής γλώσσας και πολιτισμού, βάσει ελληνικών προτύπων. Ανάμειξη-παρέμβαση στην Ανατολική Μεσόγειο –Με την ανάπτυξη δικτύου συμμαχικών και πελατειακών κρατών πετυχαίνονται διαδοχικές νίκες επί των ανατολικών υπερδυνάμεων, των Αντιγονιδών, με πυρήνα τη Μακεδονία, και των Σελευκιδών, με πυρήνα τη Συρία & Μεσοποταμία (Ιράκ). –Πατρονάρισμα των λαών και αυτής της περιοχής, σύμφωνα με τις αρχές “καρότο & μαστίγιο”, και “διαίρει & βασίλευε”. Στις διάφορες χώρες-πελάτες, η Ρώμη εφαρμόζει φιλολιγαρχική πολιτική εξασφαλίζοντας τη στήριξη των αρχόντων, εντείνοντας όμως συγχρόνως τις κοινωνικές τριβές, αποσταθεροποιώντας έτσι, κι αποδυναμώνοντας τα κράτη αυτά. Αλλά και στην Ιταλία παρουσιάζονται τέτοιου είδους προβλήματα: Το κοινωνικό χάσμα γιγαντώνεται καθώς οι ανώτερες τάξεις αποκτούν τεράστιες περιουσίες από τα πλούσια λάφυρα της Ανατολής, ενώ οι ελεύθεροι αγρότες, που κυρίως συγκροτούν τις στρατιές, εξαθλιώνονται, αφού παραμελούνται τα χωράφια τους και γενικά η λιγοστή τους περιουσία, κατά τις χρονοβόρες εκστρατείες σε μακρινές χώρες. Οι αγρότες και οι βιοτέχνες ταλαιπωρούνται επιπλέον από τον ανταγωνισμό των εισαγόμενων από την Ανατολή προϊόντων, αλλά κι από την απληστία και αρπακτικότητα των μεγάλων γαιοκτημόνων. Από τα μέσα του αιώνα, επιδιώκεται πλέον και η προσάρτηση μακρινών υπερπόντιων πελατών, που μετατρέπονται οδυνηρά σε επαρχίες [Ιλλυρικόν, Μακεδονία, Ήπειρος, Αφρική (Καρχηδόνα), Αχαΐα (νότια Ελλάς), Ασία (Πέργαμος)]. Προώθηση κοινωνικών μεταρρυθμίσεων από τους αδελφούς Γράκχους, εξομαλύνουν τις κοινωνικές τριβές μεταξύ των Ρωμαίων πολιτών. Κοινωνικές εξεγέρσεις υποταγμένων λαών, όπως πχ του Εύνου στη Σικελία (136-32) και του Αριστονίκου στην Ασία (129). Πόλεμοι εναντίον των Νουμιδών, αλλά και εναντίον των επιτιθέμενων γαλατικών φύλων των Άμβρων και Τευτόνων.<br />
Εντέλει το ''Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος, Τροιζήνα, 1827'':
=== 1ος αι πΧ ===
Εξέγερση των Ιταλών συμμάχων, καταπνίγεται ανηλεώς. Όμως, κατόπιν, το κύριο αίτημα των επαναστατών ικανοποιείται –Όλοι οι κάτοικοι της Ιταλικής Χερσονήσου αναγνωρίζονται ως Ρωμαίοι πολίτες –Η Ρώμη καταλήγει ισχυρότερη. Στρατιωτική μεταρρύθμιση: Μετατροπή του στρατού από πατριωτικό σε επαγγελματικό. Οι συνεχείς, υπερπόντιοι και επεκτατικοί πόλεμοι εναντίον πλουσιοτέρων χωρών αυξάνουν την επιρροή των διαφόρων στρατηγών, που αποσπούν την αποκλειστική αφοσίωση αρκετών λεγεώνων, έκαστος. –Δημιουργείται, έτσι μια κατάσταση που μπορεί να εκτονωθεί μόνο μέσω εμφυλίου συρράξεως. Ακμή του βασιλείου του Πόντου και αντίτασή του κατά των Ρωμαίων. –Αρχικά κατάφερε να προσεταιριστεί δύο επαρχίες (την Ασία και την Αχαΐα, κυρίως μέσω των λαϊκών μαζών) –Όμως, ύστερα από τρεις μεγάλους πολέμους (τους “Μιθριδατικούς”) και πλείστες επεμβάσεις, η Ρώμη αποκτάει νέο ζωτικό χώρο, σε επαρχίες (Βιθυνία, Κυρηναϊκή & Κρήτη, Κύπρος, Συρία κ.ά) και σε πελάτες (Πόντος, Βόσπορος, Αρμενία, Ιουδαία κ.ά). Εμφύλιες διαμάχες και πόλεμοι ανάμεσα σε στρατηγούς, κατά τα πρώτα 2/3 του αιώνα. Εξέγερση των δούλων, υπό την καθοδήγιση του ικανότατου Θράκα μονομάχου Σπάρτακου. Κατακτητικός πόλεμος εναντίον των Πάρθων, καταλήγει σε πανωλεθρία –Η Ρώμη βρίσκει το αντίπαλον δέος της στην Ανατολή. Σταδιακή εξασθένιση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το κράτος μετατρέπεται από δημοκρατικό (ολιγαρχικά δημοκρατικό, έστω) σε μοναρχικό, πριν κλείσει ο αιώνας –Με τυπικό σεβασμό στους δημοκρατικούς θεσμούς, εδραιώνεται η δυναστεία της Ιουλίας-Κλαυδίας γενιάς. Ο πλουσιώτερος και πολυπληθέστερος πελάτης, η Αίγυπτος της Κλεοπάτρας Ζ΄ της Φιλοπάτωρος, ύστερα από δυναμική εμπλοκή στις υποθέσεις της Ρώμης στα πλαίσια των εμφυλίων πολέμων, μετατρέπεται τελικά άδοξα σε επαρχία.<br />
*"Έως ότου δημοσιευθώσι Κώδικες οι '''Βυζαντινοί''' Νόμοι (..) και οι παρά της Ελληνικής Πολιτείας δημοσιευόμενοι νόμοι έχουν ισχύν"<ref>Γκιώνης Δ. 1966, ''Περίγραμμα ιστορίας του μεταβυζαντινού δικαίου'', 290, 291, 293, 304, προσβάσιμο επίσης στον δικτυακό τόπο http://rwmania.greatnow.com/byzant-nev-exist.htm</ref>, αποτυγχάνοντες βέβαια να ερμηνεύσουν την εμφάνιση του όρου Βυζαντινοί.
=== 1ος αι ===
Χρυσή εποχή για τη λατινική λογοτεχνία. Ήττα στη Γερμανία –Η αυτοκρατορία επιβραδύνει την επέκτασή της. Εν τούτοις η Pax Romana είναι πια γεγονός. Αναδιοργάνωση στρατού και δημόσιας υπηρεσίας. Παρ’όλο που αναρρήσσονται ως αυτοκράτορες, ακατάλληλα άτομα, το κράτος λειτουργεί υποδειγματικά, με εξαίρεση ίσως την εξαντλητική απομύζηση της επαρχίας της Αιγύπτου. Συνεχείς δολοπλοκίες και συνομωσίες εντός κι εκτός του “οίκου του καίσαρος”. Αλλά και ο στρατός συχνά φέρεται απείθαρχα και τυχοδιωκτικά με αποκορύφωμα την πτώση του οίκου της Ιουλίας-Κλαυδίας γενιάς, και την εδραίωση στρατηγού ως αυτοκράτορα, ύστερα από το “μακρύ έτος”, την ταραχώδη χρονιά των 4 αυτοκρατόρων. Δυναστεία των Φλαβίων –Ο τρίτος και χειρότερος από αυτούς τους αυτοκράτορες στιγματίζεται ως ο “Αντίχριστος” από τους Χριστιανούς, οι οποίοι διώκονται εξίσου με τους υπολοίπους Ιουδαίους –Η εμπάθεια των αντιμαχόμενων καταγράφεται μεταξύ άλλων στην Αποκάλυψη του Ιωάννου. Καταστολή της ιουδαϊκής εξέγερσης.<br />
Ακριβέστερα, για τους υποστηρικτές του παρόντος ιδεολογήματος: ''«Στην ονομασία της ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ διαψεύστηκε και διαψεύδεται κάθε δυτική προσπάθεια να επικαλείται μια νεφελώδη «ελληνορωμαϊκή» κληρονομιά σαν υψηλή αποστολή της Δύσης. Η ύπαρξη της ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ αποκαλύπτει την «Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους» ως φάρσα και αποδείχνει ότι η Αναγέννηση τίποτα άλλο δεν αναγέννησε παρά ένα φάντασμα, που ούτε καν υπήρχε. Έτσι, η ύπαρξη της Ρωμιοσύνης βεβαιώνει ότι κάθε επίκληση της αρχαίας Ελλάδας, της αρχαίας Ρώμης, της Αυτοκρατορίας, του πολιτισμού, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η ιδεολογική συγκάλυψης κατακτητικών, αποικιοκρατικών δυναστικών προσπαθειών» [Lorenz Gyomorey , Η δύση της Δύσης, εκδ. Παπαζήση]''<ref>[http://rwmania.greatnow.com/byzant-nev-exist.htm Στο ίδιο].</ref>.
=== 2ος αι ===
Ρύθμιση του πολιτεύματος με την αποφυγή κληρονομικής ή στρατοκρατικής διαδοχής. Είναι η λαμπρή εποχή των υιοθετημένων αυτοκρατόρων (Νέρβας, Τραϊανός, Αδριανός, Αντωνίνος ο Ευσεβής, Λούκιος Βέρος & Μάρκος Αυρήλιος ο Φιλόσοφος). Περίοδος ακμής σε πολλούς τομείς. Ευημερία. Κορυφώνεται η ομογενοποίηση των λαών. Σημειώνεται σχετική εσωτερική ειρήνη, άνθιση της οικονομίας, αλλά και μέγιστη εδαφική έκταση, η οποία επιτυγχάνεται με νίκες εναντίον των Πάρθων (116 και 165), αν και σύντομα εγκαταλείπονται κράτη-πελάτες, που αποστατούν πίσω στην παρθική ηγεμονία. Μοναδικό δυσάρεστο της εποχής, αποτελεί το ξέσπασμα καταστρεπτικής επιδημίας (166), μάλλον ευλογιάς, που εξασθενεί δημογραφικά τη Ρωμανία. Γερμανικές φυλές, επωφελούμενες από την αποδυνάμωση της αυτοκρατορίας, προσπαθούν να καταπατήσουν τα σύνορά της. Εξάπλωση εναλλακτικών θρησκειών, από την Ανατολή ως επί το πλείστον. Προς το τέλος του αιώνα, ο θεσμός της καισαρικής υιοθεσίας εξασθενεί για χάριν της κληρονομικής διαδοχής. Μία μόνο τέτοια διαδοχή αρκεί για να παρουσιαστεί πρόβλημα, πάλι με την ικανότητα του αυτοκράτορα, που καταλήγει στην έκπτωσή του από την πορφύρα (192). Ύστερα από αδυσώπητη αναμέτρηση στρατηγών (2η χρονιά 4 αυτοκρατόρων, όταν η φρουρά των Πραιτοριανών βγάζει την πορφύρα σε πλειστηριασμό), επικρατεί ο καρχηδονιακός οίκος των Σεβήρων, με την υποστήριξη λεγεώνων επανδρωμένων από Ιλλυριούς. Οι φοινικόφωνοι Σεβήροι ευνοούν την είσοδό Ιλλυριών & Παννονών και σε επίλεκτα σώματα του ρωμαϊκού στρατού, για να μειωθεί η επιρροή των ιθαγενών της Ιταλίας. Έτσι, καταργείται η φρουρά των Πραιτοριανών, και επανιδρύεται με τη στρατολόγηση μη Ιταλών. Τελικά θ’αναδειχτούν Ιλλυριοί αυτοκράτορες, μέσω της στρατοκρατικής φύσης του πολιτεύματος στη Ρωμανία, κάποιοι από τους οποίους θα σώσουν το κράτος από βέβαιη καταστροφή, που σχεδόν θα επιφέρουν π.χ. η ισχυροποίηση της Περσίας του θρασύτατου οίκου των Σασσανιδών, οι εισβολές Γότθων και Σαρματών, και οι μαζικές αποσχίσεις επαρχιών. Έτσι κάπως θα εδραιωθεί και ο δικέφαλος δράκων στα λάβαρα των λεγεώνων, και σε θυρεούς μονάδων πεζικού (avxilia) και ιππικού (vexillationes). Υπονοείται ως μοτίβο σε εικαστικές εκφράσεις Κρητών & Αχαιών της Εποχής του Ορείχαλκου, ενώ αργότερα επέζησε ως το κηρύκειον του Ερμού, το σκήπτρον του Ασκληπιού, αλλά κι η ευλογία και συνάμα κατάρα του Τειρεσία. Από σύμβολο κάποιας κοινής μεσογειακής, αλλά προ πολλού ξεχασμένης λατρείας, αναγόμενης στη Νεολιθική εποχή, ο δικέφαλος δράκων, που εξακολουθούσε να γοητεύει τα ιλλυρικά έθνη, έγινε δημοφιλές έμβλημα ανά την επικράτεια, όταν στρατηγοί αυτής της εθνικότητας κατέλαβαν το αυτοκρατορικό αξίωμα. Θα έχει ξεπεράσει σε δημοτικότητα τον αετό του Διός, όταν θα γίνει έμβλημα και του πρώτου Χριστιανού αυτοκράτορα, του Φλαβίου Κωνσταντίνου, δηλαδή του Κωνσταντίνου Α' του Αγίου. Μέσω του οίκου του Αγίου Κωνσταντίνου, θα υιοθετηθεί από το χριστιανικό ιερατείο. Χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα, πρωτίστως ως σύμβολο εξουσίας πάνω στις πατερίτσες των επισκόπων. Βέβαια άλλαξε νόημα, αφού πλέον συμβολίζει το κακό, ύστερα από την προσθήκη του σταυρού στην κορυφή της επισκοπικής ράβδου κατά το δεύτερο μισό του 19ου αι, αλληγορώντας τη "μανιχαϊστική" διακριτότητα του κακού, αλλά και την υποταγή του στο αγαθόν (καλό). Προς το παρόν, νικηφόρος πόλεμος του Σεπτιμίου Σεβήρου εναντίον της Περσίας, επιτρέπει την προσάρτηση της βόρειας Μεσοποταμίας. Συγκεκριμένα, από την ηγεμονία των Πάρθων αποσπάται εφήμερα η Οσροηνή, αλλά και η Χάτρα, στην οποία βρίσκεται η μεγαλούπολη Κτησιφώντα.<br />
==Πολιτικές και αρχιτεκτονικές αποτυπώσεις==
=== 3ος αι ===
Γερμανικές εισβολές –Αποσταθεροποίηση βορείων συνόρων. Οι Γότθοι εισβάλλουν στο ελληνιστικό βασίλειο του Βοσπόρου (200-250), που μετατρέπεται σε ληστρικό-πειρατικό ορμητήριό τους. Σφετερισμός του θρόνου των Πάρθων Αρσακιδών από τους Πέρσες Σασσανίδες –Θάνατος του Ελληνισμού στο Ιράν και κλιμάκωση εχθροπραξιών με το αντίπαλον δέος. Γενικεύεται η απειθαρχία του ρωμαϊκού στρατού. Δολοπλοκίες στον οίκο των Σεβήρων. Το στρατοκρατικό χάος ξαναγίνεται κανόνας στη διαδοχή του αυτοκράτορα. Ο Άραβας αυτοκράτωρ Φίλιππος γιορτάζει τα 1000 χρόνια από την ίδρυση της Ρώμης. Επιδημία από την Αιθιοπία (250). Σταδιακή διχοτόμηση της αυτοκρατορίας σε Ανατολή και Δύση (Σαν κατάσταση δεν είναι άγνωστη: Υπήρχε π.χ πολιτικά το 40 πΧ). Ατυχής εκστρατεία του αυτοκράτορα της Ανατολής, Βαλεριανού, καταλήγει στην αιχμαλώτισή του από τους Πέρσες (260), παρόλο που ο στρατός του τελικά νικάει τον περσικό. Ενώ τη διοίκηση ολόκληρης της Ρωμανίας αναλαμβάνει ο γιος του και αυτοκράτωρ της Δύσης, Γαλλιηνός, ο Βαλεριανός θα ζήσει την υπόλοιπη ζωή του ως δούλος και ζωντανό τρόπαιο για τον Πέρση σάχη Σαπώρ, ο οποίος θα τον γδάρει μετά θάνατον, και θα κρεμάσει το δέρμα του, ως λάβαρο θριάμβου. Ενώ όμως οι Πέρσες καραδοκούν για να συντρίψουν τους Ρωμαίους, επί Γαλλιηνού το κράτος απειλείται πλέον σοβαρά και με εκ των έσω διάλυση. –Εμφανίζονται σφετεριστές απ’άκρη σ’άκρη στη Ρωμανία. –Στρατηγοί και αριστοκράτες διεκδικούν δυναμικά την πορφύρα στην περσική μεθόριο, την Αχαΐα, την Αίγυπτο, τη Γαλλία και τα σύνορα του π.Δούναβη, αποσταθεροποιώντας την αυτοκρατορία. Σε Γαλλία, Βρετανία, Ισπανία, τοπικοί αξιωματούχοι δημιουργούν αποσχιστικό κράτος, την αποκαλούμενη “γαλατική αυτοκρατορία” (imperivm galliarvm). Στην Ανατολή, ανταρσία στρατηγών που επιδίωκαν ν’αντικαταστήσουν το Γαλλιηνό, καταστέλλεται από τις δυνάμεις της Παλμύρας, ενός ισχυρού συριακού κράτους-πελάτη που υπό την κυβέρνηση του σημίτη πολέμαρχου Οδαίναθου, στηρίζει πλέον την άμυνα εναντίον των Περσών, αν και σύντομα, υπό την κυβέρνηση της θρυλικής Ζηνοβίας, θα παρουσιάσει κυριαρχικές τάσεις, επεκτεινόμενο εις βάρος της Ρωμανίας, προσαρτώντας π.χ την Αίγυπτο και την Ανατολία. Εν τούτοις, η ολική κατάρρευση της Ρωμανίας αποτρέπεται από μια σειρά Ιλλυριών αυτοκρατόρων, όπως ο Κλαύδιος Β΄ ο Γοτθικός, που θα ανακόψει την προέλαση των Γότθων, και ο Αυρηλιανός, που θ’ανακτήσει τη Γαλλία και την Παλμύρα, ενώ θα φροντίσει και για την επαρκή οχύρωση της Ρώμης. Καθιέρωση του δεσποτισμού κατά τα πρότυπα του περσικού οίκου των Σασσανιδών [π.χ μονιμοποιείται η μετατροπή του Prigeps=Πρώτος του δήμου (πρώτος μεταξύ ίσων), σε Dominvs (Orbi)=Κύριος (του Κόσμου), που διατυπώνονταν ήδη από τον προηγούμενο αιώνα]. Σταδιακή απομάκρυνση του αυτοκράτορα από τη “δημοκρατική” Ρώμη. –Δημοφιλής αυτοκρατορική έδρα, λόγω της εγγύτητάς της προς τη περσική μεθόριο, αποτελεί η [[Αντιόχεια|Αντιόχεια]]. Εφαρμογή της Τετραρχίας, με εκτεταμένες διοικητικές, στρατιωτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις που χαρακτηρίζονται από έντονο κρατικό παρεμβατισμό. –Η αυτοκρατορική εξουσία διανέμεται σε 2 “αυγούστους” (286), που κυβερνούν τη μισή Ρωμανία έκαστος, από τη Νικομήδεια (Ισμίντ) και το Μεδιόλανον (Μιλάνο), ενώ ακολούθως καθιερώνεται και η ενεργή διοίκηση της μισής από την περιορισμένη επικράτεια του κάθε “αυγούστου”, από το διορισμένο διάδοχό του, τον “καίσαρα” (293), με έδρες το Σίρμιο και τους Τρεβήρους (Τριερ), αντίστοιχα. Σφοδροί πόλεμοι εναντίον των Σασσανιδών καταλήγουν σε θρίαμβο και εδαφικές προσκτήσεις.<br />
Το ιδεολόγημα πλην της [[Ιστορία|ιστορικής]] του τεκμηρίωσης βρήκε την γεω[[πολιτική]] και [[αρχιτεκτονική]] του αποτύπωση στο σχεδιασμό μιας νέας [[πόλη|πόλης]], προορισμένης να φιλοξενήσει Ποντίους μετανάστες<ref>[http://www.trapezounta.com/article70.htm Χαραλαμπίδη Μ. 1999, ''ΡΩΜΑΝΙΑ, η αρχιτεκτονική μιας νέας πόλης'', Γόρδιος, Μακεδονία].</ref> Επίσης, από τον [[Μιχάλης Χαραλαμπίδης|Μιχάλη Χαραλαμπίδη]] έγινε πρόταση στην κυβέρνηση να προστεθεί στο όνομα Θράκη και το όνομα Ρωμανία, έτσι ώστε η περιφέρεια να ονομάζεται Θράκη-Ρωμανία<ref>[http://www.enet.gr/online/online_text/c=110,dt=28.06.2005,id=63775904 «Θράκη - Ρωμανία», ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 28/06/2005].</ref>.
=== 4ος αι ===
Ενώ ο ιδρυτής της Τετραρχίας, Διοκλητιανός, παραιτείται (305), όπως προβλέπεται, και αποσύρεται ειρηνικά από την πρωτεύουσα, Νικομήδεια, στην πόλη της αρεσκείας του, Ασπάλαθο (Σπλιτ), οι υφιστάμενοί του αλλοιώνουν υστερόβουλα τους νέους νόμους, υπονομεύοντας τη σταθερότητα της Ρωμανίας. Ο διάδοχος του, Γαλέριος, που παρεμπιπτόντως έχει επιλέξει ως πόλη συνταξιοδοτήσεώς του τη Θεσσαλονίκη, μάταια προσπαθεί να επιβληθεί στους υπολοίπους καίσαρες και αυγούστους, αλλά και στον ανήσυχο λαό. Το δυναμικό από την αυξανόμενη δυσαρέσκεια των πολιτών διοχετεύεται σε εναλλακτικές, μη παραδοσιακές θρησκείες, αλλά και στη διεξαγωγή σφοδρών πολέμων ανάμεσα στους διαφόρους αυγούστους, καίσαρες και σφετεριστές. Δηλαδή, το πείραμα της Τετραρχίας καταλήγει σ’άλλο ένα στρατοκρατικό χάος. Το χάος αυτό αποτελεί πλέον τη σταθερότερη αξία στην αυτοκρατορική διαδοχή. Πάντως, ορμώμενος από το Εβόρακον (Γιορκ) της Βρετανίας, ο Ελληνο-Ιλλυριός Κωνσταντίνος (ο Άγιος) κατορθώνει με την κατάλληλη πειθώ, που δεν είναι παρά ένας συνδυασμός σταυρού & ξίφους, να επιβληθεί σε ολόκληρη τη Ρωμανία (324-37), και να εδραιώσει νέα δυναστεία, οι γόνοι της οποίας, φευ, θ’αλληλοσπαραχθούν. Το 330 η πρωτεύουσα μεταφέρεται από τη Νικομήδεια στη Νέα Ρώμη (Κωνσταντινούπολη, χαϊδευτικά Πόλη ή Σταμπόλη). Πριν από τα μέσα του αιώνα, οι Πέρσες επανεπιτίθενται ανανεωμένοι. Ο τελευταίος απόγονος του Κωνσταντίνου, ο ανηψιός του, Ιουλιανός, αποστατεί από το Χριστιανισμό, όμως πριν πετύχει την αποκατάσταση της ανεξιθρησκείας, δολοφονείται κατά τη διάρκεια εκστρατείας στην περσική Μεσοποταμία (363). Η πορφύρα περνάει σε Χριστιανούς αξιωματικούς του. Δηλαδή τελικά αποκαθίσταται ο Χριστιανισμός, και η στρατοκρατική διαδοχή. Οι γερμανικές-γοτθικές μεταναστεύσεις συνεχίζονται δριμύτερες. Εμφάνιση στην Ευρώπη κλάδου της νομαδικής ουραλο-αλταϊκής αυτοκρατορίας των Ούννων, πρώτο κατόρθωμα των οποίων είναι η διάλυση της γοτθικής ηγεμονίας στη Σαρματία και το Βόσπορο. Παρεμπιπτόντως, σύμφωνα με την ετυμολογία των δυναστικών ονομάτων, η αρχική φυλή που δημιούργησε τους Ούννους, ανήκε στην τουγκουσική υποομάδα της Αλταϊκής Ομογλωσσίας, με κοιτίδα την κοιλάδα του π.Γενισεϊ. Οι Ίσαυροι ληστοκρατούν τη χερσόνησο της Ασίας. Καταστροφικοί σεισμοί, με αποκορύφωμα αυτόν του 365 με επίκεντρο στ’ανοικτά της Κύπρου, που προκαλεί παμμεσογειακό τσουνάμι, ιδαιτέρως καταστροφικό, όπως βεβαιώνει ο Αμμιανός Μαρκελλίνος, Αιγυπτιώτης Έλληνας στρατιωτικός που μετανάστευσε στην Ιταλία, όπου έγραψε στα λατινικά την “Ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία”, μια μαρτυρία για την περίοδο 354-78, αξιόπιστη όσο και το έργο του Θουκυδίδου. Όσοι Γότθοι δεν τάσσονται με τους Ούννους, συρρέουν ως πρόσφυγες σε αυτοκρατορικά εδάφη, κυρίως στην Κάτω Μοισία. –Τριβές με Ρωμαίους αξιωματούχους οδηγούν σε ολοκληρωτική διένεξη με τον αυτοκρατορικό στρατό. –Οι Γότθοι βγαίνουν κερδισμένοι κατά τη μάχη της Αδριανούπολης, όπου φονεύουν τον αύγουστο της Ανατολής, Ουάλη (364-78), ενώ λεηλατούν επανειλημμένως την ύπαιθρο του Ιλλυρικού. Ο ανηψιός του εκλιπόντος αυτοκράτορα Ουάλη, ο αύγουστος της Δύσεως, Γρατιανός (375-83), τοποθετεί ως συναύγουστο στην Ανατολή έναν από τους στρατηγούς του, τον Ισπανό Θεοδόσιο (379-95), με τον οποίο επέρχεται ο θρίαμβος του Χριστιανισμού –Κατάργηση όλων των άλλων θρησκειών (381) –Διωγμοί όλων των μη Χριστιανών και καταστροφή μνημείων, γραπτών και κτιστών, με συμβολικό αποκορύφωμα την καταστροφή του Σεραπείου το 391, όπου στεγάζονταν μεγάλο μέρος από το Μουσείο, η περίφημη Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας. Αυτονόμηση του επισκόπου (“πάπα”) Αλεξανδρείας (πχ Αθανάσιος, Θεόφιλος, Κύριλλος, Διόσκορος). Ενδοχριστιανικές διαμάχες. Η διοίκηση του στρατού ανατίθεται σε μάγιστρο του μαχίμου (magister militvm, στρατηλάτης), έναν για κάθε μισό της αυτοκρατορίας. Όμως τα πόστα αυτά συνήθως καλύπτουν βάρβαροι πολέμαρχοι από το βορρά. Από τους ισχυρότερους μάγιστρους στη Δύση, είναι ο Στιλίχων (395-408), ένας ημι-Βάνδαλος με αυξημένη επιρροή σε Ανατολή και Δύση. Το 394, ο Θεοδόσιος νικά και φονεύει τον ανεξίθρησκο αυτοκράτορα της Δύσης, Ευγένιο (392-94), αλλά και το Φράγκο μάγιστρο του μαχίμου της Δύσης, Αρβογάστη (388-94). Δηλαδή, ο Θεοδόσιος επικρατεί σε όλη τη Ρωμανία, αν και μιμούμενος το παράδειγμα του Αγίου Κωνσταντίνου, μοιράζει την αυτοκρατορία, ως προσωπική περιουσία, στους γιους του, με τον Αρκάδιο να παίρνει την Ανατολή, και τον Ονώριο να παίρνει τη Δύση (395). Κάποια στιγμή αυτήν την εποχή, καταργούνται οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Ο Ελληνισμός χάνει τη δημοτικότητά του, κατάσταση που θα διαρκέσει έως τον 9ο αι, οπότε θ’αρχίσουν απανωτές αναβιώσεις του ελληνικού πολιτισμού. Τώρα πάντως, ο λαός ξεσηκώνεται εναντίον των υπαρχουσών δομών και αξιών, περιλαμβανομένων και των ελληνικών ιδεών κι επιστημών. Έτσι όμως κυριαρχεί η μισαλλοδοξία στα φρονήματα των πολιτών, αφού χάνεται το κοσμοπολίτικο πνεύμα που πρέσβευε ο Ελληνισμός και που αποτελούσε τον κύριο παράγοντα συνοχής της αυτοκρατορίας. Στους επόμενους αιώνες η απώλεια αυτή θα γίνει ιδιαίτερα αισθητή, με τη Ρωμανία να ζημιώνεται όταν θα έρχεται αντιμέτωπη είτε με την πολυεθνική προσαρμοστικότητα των νομαδικών κρατών του βορρά, είτε με την ισοπεδωτική αδιαλλαξία του απλοϊκού Ισλάμ. Και στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα θα είναι συνήθως η αποστασία πολιτών, με την επακόλουθη συρρίκνωση της Ρωμανίας.<br />
Το ιστορικό [[εννοιολογικό πλαίσιο]] που περιέβαλλε το σχέδιο για τη Ρωμανία κατά το [[1994]], όταν εκφράστηκε δημόσια αυτό το αίτημα, είχε κυρίως να κάνει με την έξαρση του προσφυγικού προβλήματος, εξαιτίας των εθνοτικών συγκρούσεων στον Καύκασο. Η κριτική στο εγχείρημα έγινε από πολλές πλευρές αγγίζοντας ευρεία θεματολογία, από την αναγκαιότητα ίδρυσης μιας τέτοιας πόλης έως την ονομασία της<ref>''Κάποιοι θεωρούσαν ότι δεν θα έπρεπε το όνομα μιας αυτοκρατορίας να χρησιμοποιηθεί από έναν οικισμό (κριτική π. Γεωργίου Μεταλληνού), κάποιοι άλλοι θεωρούσαν ότι στη σύγχρονη εποχή ο όρος Ρωμανία είχε χάσει τη μεσαιωνική της σημασία και παρέπεμπε περισσότερο στη Ρουμανία (Romania), κάποιοι βυζαντινολόγοι υποστήριζαν ότι ο όρος Ρωμανία εισήλθε στη λαϊκή γλώσσα από τους Λατίνους, όταν δημιούργησαν μετά την Άλωση του 1204 το λατινικό κράτος της Κωνσταντινούπολης, κάποιοι εσωποντιακοί ανταγωνιστές της Ομάδας, θεωρούσαν ότι η Ρωμανία θα εξελιχθεί σε “ποντιακή Ντίσνεϊλαντ'' κείμενο προσβάσιμο [http://pontosandaristera.wordpress.com/2008/02/21/21-2-2008/ εδώ].</ref> .
=== 5ος αι ===
Εντείνεται η ληστρική συμπεριφορά των Ισαύρων, αλλά και η μαφιόζικη συμπεριφορά του εκάστοτε πάπα, δηλαδή του επισκόπου Αλεξανδρείας (“πάπας”=μπαμπάς στα ελληνικά της εποχής). Στην απόκτηση κοσμικής εξουσίας ακολουθεί δειλά και ο επίσκοπος (“πάπας”) Ρώμης, Λέων. Εντείνονται οι ενδοχριστιανικές έριδες. Η ευνοούμενη χριστιανική κοινότητα της δυναστείας του Αγίου Κωνσταντίνου, οι Αρειανοί, αφού έχασαν κάθε πολιτική επιρροή πριν κλείσει ο 4ος αι, κατήντησαν υπό διωγμό και ρατσιστικό διαχωρισμό, σαν μια οποιαδήποτε άλλη αίρεση (ή θρησκεία). Συνάντησαν δηλαδή τους Μανιχαϊστές, τους Μαρκιωνίτες, τους Σαμαρείτες, τους Ιουδαίους, τους διάφορους Γνωστικούς, τους Σαββατιανούς, τους Μοντανιστές, τους Μασσαλιανούς κ.ά., όπως και τους πιστούς ελληνικών (ελληνιστικών) και άλλων θρησκειών, στο περιθώριο της κοινωνίας. Αλλά οι Ομοουσιανοί, οι θριαμβευτές και κύριοι της “Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας” γρήγορα απέκτησαν απροσπέλαστα ρήγματα: Η [[Θεολογική σχολή της Αντιόχειας|Θεολογική σχολή της Αντιόχειας]], σχετικά ορθολογική και μετριοπαθής, στιγματίστηκε ως αιρετική από τις εκκλησίες της Ρώμης και της Νέας Ρώμης, κατ`απαίτηση της Σχολής της Αλεξανδρείας, στη σύνοδο της Εφέσου το 431. Οι πιστοί της ονομάστηκαν “Νεστοριανοί” από το όνομα του επισκόπου Νέας Ρώμης και Κ/πόλεως, Νεστορίου. Οι αφορισμένοι Νεστοριανοί ανέπτυξαν αξιόλογο αποστολικό έργο σε όλη την Ασία, όπου πρόσφευγαν. Οι διάσπαρτες κοινότητές τους άρχισαν να παρακμάζουν μόλις από τον 11ο αι (λόγω των σταυροφοριών και του ισλαμικού φανατισμού που αυτές ενέπνευσαν). Λόγω π.χ του Ταμερλάνου, ο Νεστοριανισμός σχεδόν εξολοθρεύεται κατά τον 15ο αι. Ο “καισαροπαπισμός”, δηλαδή ο αυξανώμενος ηγεμονισμός και οι φιλοδοξίες του πάπα Αλεξανδρείας τρομάζουν τις εκκλησίες Ρώμης και Νέας Ρώμης, αλλά κυρίως φοβίζουν την αυτοκρατορική αυλή. Έτσι τελικά εξουδετερώνεται και η Αλεξάνδρεια, με τη σύνοδο της Χαλκηδώνος, το 450. Ο κλήρος της στιγματίστηκε ως αιρετικός (“Ευτυχιανοί ή Διοσκορίτες ή Μονοφυσίτες ή Κόπτες”). Πάντως, παρόλη την παραδοσιακή απληστία του ανώτερου ιερατείου στην Αίγυπτο, η οποία θα μπορούσε να αιτιολογίσει μιαν εναντίωση του λαού, έως και την πτώση του κατεστημένου κλήρου, δηλαδή των Μονοφυσιτών, αντιθέτως αυτοί δεν έχασαν την επιρροή τους πάνω στο λαό της Αλεξάνδρειας και της Αιγύπτου. Ο Μονοφυσιτισμός παρέμεινε το σπουδαιότερο δόγμα στην κοιλάδα του Νείλου, μέχρι και τα υψίπεδα της Αιθιοπίας, για πολλούς αιώνες. Οι Μελχίτες (= “Βασιλικοί”, δηλαδή οι Ορθόδοξοι), αλλά και οι Μουσουλμάνοι, που κατέκτησαν την Αίγυπτο το 641, αποτελούσαν μειονότητες. Όμως ο παράφρων χαλίφης αλ Χακίμ (996-1021) των Φατιμιδών εγκαινίασε μιαν εποχή συχνών διωγμών του χριστιανικού στοιχείου, που καθιερώθηκαν την περίοδο των σταυροφοριών (11ος – 13ος αι). Ο 18ος αι βρίσκει συρρικνωμένες μειονότητες Κοπτών (παραφθορά της λέξης “Αιγύπτιοι”) στην Αιγύπτο και τη Νουβία, ενώ αντίθετα, ενώ αντίθετα στην Αιθιοπία οι Κόπτες ευημερούν ακόμα, ύστερα από αιώνες θρησκευτικών πολέμων εναντίον γειτονικών Μουσουλμάνων. Πάντως οι τρεις φορείς που περιθωριοποίησαν τους Μονοφυσίτες (αυτοκράτωρ Ανατολής και εκκλησίες Ρώμης και Νέας Ρώμης) στη σύνοδο της Χαλκηδώνος, δεν κατόρθωσαν να ξανασυντονιστούν ποτέ, τουλάχιστον για να πετύχουν κάτι αποτελεσματικώς. Κατά καιρούς, μέσω της αγάπης του λαού, γυναίκες της εκάστοτε αυτοκρατορικής οικογένειας (π.χ η σύζυγος του Αρκαδίου (395-408), Ευδοξία (Αθηναΐς), αργότερα η κόρη της, Πουλχερία, αλλά και η διάσημη Θεοδώρα με την ανηψιά της, Σοφία τον 6ο αι) αποκτούν, τεράστια επιρροή στα εκκλησιαστικά κυρίως ζητήματα, επισκιάζοντας “αγίους” και “χρυσοστόμους” πατριάρχες. Ανάμεσα στα επιτεύγματα του επάρχου Ανθεμίου, που αποκτά πολιτική επιρροή ύστερα από το θάνατο της Ευδοξίας, είναι η ίδρυση ονομαστού κρατικού πανεπιστημίου στο ανάκτορο της Μαγναύρας, του Πανδιδακτηρίου, αλλά και η ανέργεση των αποτελεσματικότατων Θεοδοσιανών Τειχών της Κ/πολης. Η επίσημη αυτοκρατορική, αλλά και εκκλησιαστική πολιτική, για την Παιδεία διαμορφώνεται σταδιακά σύμφωνα με την αρχή: “περιορισμένη και ελεγχόμενη, καθότι η Γνώση είναι δύναμη, δύσκολα χαλιναγωγίσημη”. Οι Ούννοι υποτάσσουν ή προσεταιρίζονται όλους σχεδόν τους λαούς της Ευρώπης, πέραν από τα όρια της Ρωμανίας, ενώ ταπεινώνουν τους αυτοκράτορες, σε επίπεδο υποτέλειας. Εν τω μεταξύ, πολλά “βάρβαρα” έθνη προσφεύγουν σε αυτοκρατορικά εδάφη για να γλιτώσουν από τη λαίλαπα των Ούννων, ενώ κατακλύζουν και το στρατό, ως φοιδεράτοι (foederatii). Λόγω της μαλθακότητας των γιων του Θεοδοσίου, οι δυο στρατηλάτες (μάγιστροι του μαχίμου = magistri militvm), απολαμβάνουν πλέον εξουσίες δικτατορικές, αλλά και την ευχέρεια ν’ανεβοκατεβάζουν αυτοκράτορες. Ο φοιδεράτος βασιλιάς των Βησιγότθων, Αλάριχος, λεηλατεί απερίσπαστος εκτεταμένες περιοχές της Ρωμανίας, περιλαμβανομένης και της Ελλάδας, ενώ ύστερα από διαπληκτισμό του με τον αυτοκράτορα της Δύσης, Ονώριο (395-423), αλλά και με τον Έλληνα Άτταλο (409-10, 414-15), έναν από τους πολλούς σφετεριστές στη Δύση αυτήν την περίοδο, κυριεύει και την ίδια τη Ρώμη (410). Συγχρόνως, κλιμακώνονται οι μεταναστεύσεις των βαρβάρων, με εισβολές ολοκλήρων φυλών. Στρέφονται όμως, τελικά, σχεδόν αποκλειστικώς προς τη Δύση. Πριν κλείσει ο αιώνας, το κράτος καταλύεται στη Δύση, από διαφόρους Γερμανούς και Σαρμάτες, αν και ο μάγιστρος του μαχίμου της Δύσης, ο Αέτιος (430-54), συντρίβει τους Ούννους το 451. Φρίσιοι, Φράγκοι, Αλαμαννοί και Βουργουνδοί κυριαρχούν στη Γαλλία, Βάνδαλοι & Αλανοί στην Αφρική, Γοτθο-Αλανοί (=Καταλανοί), Σουηβοί και Βησιγότθοι στην Ισπανία & νότια Γαλλία, Έρουλοι, Οστρογότθοι, Σουαβοί και Λομβαρδοί στην Ιταλία & δυτικό Ιλλυρικόν, Άγγλοι, Σάξονες και Ιούτοι στη Βρετανία. Ο ίδιος κίνδυνος αποσοβείται δυο φορές (το 400 και το 471) στην Ανατολή, με μάχες και σφαγές στην περιοχή πρωτευούσης –Κύρια συνέπεια της 1ης αντιμετώπισης των βαρβάρων είναι η ενδυνάμωση των Δήμων. Οι Δήμοι επίσημα αποτελούν συλλόγους φιλάθλων οργανωμένων για την υποστήριξη των ομάδων τεθρίππων, με ονόματα χρωμάτων, όπως Πράσινοι, Βένετοι (=Μπλε), Ρούσσοι (=Κόκκινοι), Λευκοί κ.ά, που συμμετέχουν σε ιπποδρομίες στην πρωτεύουσα και στις μεγάλες πόλεις. Κύρια συνέπεια της 2ης αντιμετώπισης των Γότθων και των Αλανών είναι η αύξηση της επιρροής του λαού των Ισαύρων, στην Ανατολία και το στρατό. Τότε ο αυτοκράτωρ Λέων ο Μακέλης (“χασάπης” στα βλάχικα, εξού και “μακελειό”) στρατολογεί τους βάναυσους, αν και ιθαγενείς, Ίσαυρους για ν’αντιμετωπίσει τον πανίσχυρο Αλανό μάγιστρο του μαχίμου, τον Άσπαρ, ο οποίος μάλλον ετοιμάζονταν να τον παύσει. Παρεμπιπτόντως, ο Λέων ως προσωπικότητα πρέπει ν’αποτελεί εξαίρεση στο ανθελληνικό κλίμα της εποχής, αφού ονομάζει την κόρη του, “Αριάδνη”, ενώ το γαμπρό του, τον Ίσαυρο πολέμαρχο Ταρασικοδισσα, μετονομάζει “Ζήνωνα”. Έχει προηγηθεί τιτάνια εκστρατεία ανάκτησης της Αφρικής με στόλο 1000 πλοίων (468). Τότε είχαν ενωθεί ανατολικές δυνάμεις του Λέοντος (457-74) και του μαγίστρου Άσπαρος (425-71), με δυτικές δυνάμεις του αυτοκράτορα Ανθεμίου (467-72), εγγονού του Έλληνα επάρχου Ανθεμίου, και του μαγίστρου Ρικιμερου (456-72), υπό τη διοίκηση του κουνιάδου του Λέοντος, του Βασιλίσκου. Το εγχείρημα απέτυχε, λόγω της ανικανότητας του Βασιλίσκου και της προδοτικής αδράνειας του Ρικιμερου, σφραγίζοντας την εγκατάλειψη της Δύσης στο έλεος των βαρβάρων. Ο Ζήνων, ως αυτοκράτωρ της Ανατολής πλέον (474-91), συμβιβάζεται με την τυπική υποτέλεια του Έρουλου πολέμαρχου Οδοάκρου, ο οποίος επιβάλλεται στην Ιταλία το 476, νικώντας τον τελευταίο δυτικό μάγιστρο του μαχίμου, το νοτάριο (γραμματέα) κάποτε του Αττίλα των Ούννων, Ορέστη (473-76), και παύοντας το σφετεριστή της Δύσης, Ρωμύλο Αυγουστύλο (475-76), το γιο του φιλόδοξου Ορέστη. Ενώ στη Δύση συμβαίνουν αυτά τα συνταρακτικά γεγονότα, στην Ανατολή ο Ζήνων ασχολείται με τις αναστατώσεις που διαρκώς προκαλεί η πεθερά του, Βηρινα, με χειρότερη την εξέγερση του αδελφού της, του σφετεριστή πλέον Βασιλίσκου (475-76). Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια ταραχών που προκαλούνται λόγω αυτής της εξέγερσης, καταστρέφεται από εκτεταμένη πυρκαγιά η περίφημη Βιβλιοθήκη του Ιουλιανού. Ο Ζήνων καταφέρνει να επιβιώσει, ενώ εστιάζει πλέον το ενδιαφέρον του αποκλειστικά στην ανασυγκρότηση της Ανατολής. Έτσι, αρκείται στο να παραλάβει τα αυτοκρατορικά εμβλήματα της Δύσης μαζί με διαβεβαίωση υπακοής από τον πόλεμαρχο Οδόακρο, ενώ δεν αντιδρά ούτε όταν ύστερα από το φόνο του τελευταίου αυτοκράτορα της Δύσης, Ιουλίου Νέπω (473-80), συζύγου ανηψιάς του Λέοντος, ο Οδόακρος κατακτά το τελευταίο προπύργιό του, τη Δαλματία. Επιπλέον, στα πλαίσια ενδυναμώσεως της Ανατολής, ο Ζήνων επιδιώκει μάταια να δώσει τέλος στις θρησκευτικές διαμάχες, επιβάλλοντας δια νόμου την ειρήνευση των πολιτών με την έκδοση του Ενωτικού. Ο επόμενος αυτοκράτωρ, ο Αναστάσιος (491-518), επίσης επιλέγει πολιτική μη-επεμβάσεως στη Δύση, απλά επικυρώνοντας την κατάκτηση της Ιταλίας από το φοιδεράτο βασιλιά των Οστρογότθων, Θεοδώριχο (493), αρκούμενος στην ενδυνάμωση της Ανατολής. Φροντίζει για τη θωράκιση της περσο-ρωμαϊκής μεθορίου, π.χ. χτίζοντας το Δάρας, ή Αναστασιούπολη, στην κουρδική επαρχία της Μεσοποταμίας.<br />
Σύμφωνα με τους εμπνευστές της ιδέας:
=== 6ος αι ===
Συνέχιση και κλιμάκωση θρησκευτικών ερίδων σε Συρία και Αίγυπτο, που βαθμιαία οδηγούν σε παρακμή τη μεγαλύτερη πόλη της αυτοκρατορίας, την [[Αλεξάνδρεια|Αλεξάνδρεια]]. Όμως είναι η [[Αντιόχεια|Αντιόχεια]], η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη, που πραγματικά δεινοπαθεί, αρχικά λόγω των καταστρεπτικών σεισμών που πλήττουν τη Συρία το 526 και το 528, αφήνοντας 250.000 θύματα, και στη συνέχεια λόγω των εισβολών των Περσών στην περιοχή (άλωση της πόλης το 540, άλωση της Απάμειας το 573), οι οποίοι αιχμαλωτίζουν 200.000 ανθρώπους από τα πέριξ. Γενικότερα αρχίζουν να ξεπέφτουν οι πόλεις, ελαττώνεται ο αστικός πληθυσμός της Ρωμανίας, αν και η πρωτεύουσα Κ/πολη, θα συνεχίσει να ευημερεί με γύρω στο μισό εκατομμύριο κατοίκους. Σταδιακή ισχυροποίηση των Δήμων (λαϊκές οργανώσεις με φίλαθλα, αλλά και συνδικαλιστικά ενδιαφέροντα), στην πρωτεύουσα και σε άλλες πόλεις, με αντιστρόφως ανάλογη αποδυνάμωση της παλαιάς αριστοκρατίας. Περιστασιακή απόδοση φόρων σε εισβολείς από το Βορρά (Ούννοι, Άβαροι κ.ά). Ο νεοπλουτισμός ανερχόμενων πολιτών φέρνει και νέα ήθη (π.χ. “ουννικός” ρυθμός ένδυσης και κόμμωσης, αλλά και “ινδικός” ρυθμός στη διακόσμηση). Βελτίωση και τελειοποίηση του Ρωμαϊκού Δικαίου. Το επιφανές αυτοκρατορικό ζεύγος της εποχής, ο Ιουστινιανός (518-27, 527-65) με τη Θεοδώρα, χρηματοδοτούν τα φιλόδοξα προγράμματά τους καταληστεύοντας την παλαιά αριστοκρατία, αλλά και θρησκευτικές και εθνικές μειονότητες, όπως οι Σαμαρείτες, οι Αρειανοί και οι εθνικοί Έλληνες. Διωγμοί και λεηλασία όσων δεν είναι Καθολικοί (=Ορθόδοξοι) Χριστιανοί. Απαγόρευση της εδραιωμένης εδώ κι αιώνες “εθνικής” παιδείας. Καταργούνται ακαδημαϊκές σχολές σε πόλεις όπως η [[Αντιόχεια|Αντιόχεια]], η Γάζα, αλλά και η [[Αθήνα|Αθήνα]], ονομαστή “φοιτητούπολη”, όπου κλείνουν τουλάχιστον 5 σχολές: Νέα Στοά, Κήπος των επικούρειων, Λύκειον των Περιπατητικών (αριστοτελικών), Ακαδημία των πλατωνικών, Νεοπλατωνικοί και, πιθανώς Νεοπυθαγόρειοι. Αναρχία και ταραχές σε διάφορες πόλεις, υποδαυλιζόμενες από τους Δήμους, που τολμούν ν’αμφισβητήσουν την εξουσία του αυτοκράτορα, τον οποίο επιχειρούν ανεπιτυχώς να παύσουν με τη Στάση του Νίκα –Εξουδετέρωση των Δήμων, αύξηση των εξουσιών του αυτοκράτορα, περαιτέρω εξουθένωση της Συγκλήτου και της αριστοκρατίας. Τα γεμάτα πλέον αυτοκρατορικά ταμεία χρηματοδοτούν μια σειρά δολοπλοκιών & εκστρατειών που καταλήγουν στη μερική ανάκτηση της Δύσεως. Επίσης, χρηματοδοτείται ένας οικοδομικός οργασμός στην Κ/πολη, αλλά και σε όλη την αυτοκρατορία, με συμβολικό αποκορύφωμα την ανέγερση του θαυμαστού ναού της Αγίας του Θεού Σοφίας. Ανάπτυξη της σηροτροφίας και της μεταξουργίας, ύστερα από κατασκοπευτική δραστηριότητα στην Κίνα “των 3 βασιλείων” και την Ταπροβάνη (Κεϋλάνη). Ξεσπάει “πανδημική” πανώλη (541-94) –Λέγεται ότι υποδιπλασιάζεται ο πληθυσμός της Ρωμανίας. Μόνο στην Κ/πολη καταγράφονται 230.000 θύματα, πριν σταματήσουν να κρατούν λογαριασμό. –Η επιδημία θα συνεχίσει να χτυπάει την Κ/πολη και άλλα αστικά κέντρα, με περιοδικότητα 10 ή 15 ετών, μέχρι τα μέσα του 7ου αι. Πόλεμοι εναντίον των Περσών –Σταδιακά η μεθόριος των δυο αυτοκρατοριών αφήνεται στη φύλαξη αραβικών πελατειακών σεϊχάτων. Οι Ρωμιοί αναθέτουν την άμυνά τους στη χριστιανική φυλή των Γασσανιδών. Όμως και οι Πέρσες εμπιστεύονται τα δυτικά τους σύνορα στην εξίσου χριστιανική φυλή των Λαχμιδών. Μάλλον ως παρενέργεια από την επεκτατική πολιτική της βασιλείας του Ιουστινιανού, σημειώνεται σοβαρή οικονομική κρίση, παρόλο που υφίσταται μια μάλλον ασυνήθιστη πολιτική σταθερότητα με τα αυτοκρατορικά ζεύγη Ιουστίνου Β΄ (565-78) και Σοφίας, Τιβερίου Β΄ (578-82) και Αναστασίας (Ινώ), και Μαυρικίου (582-602) και Κωνσταντίνας. Η οικονομική ύφεση, αλλά και η συνεχιζόμενη πανούκλα, υπονομεύουν την ακεραιότητα της Ρωμανίας, που δέχεται πιέσεις σε όλα της τα σύνορα. Οι Λομβαρδοί εισβάλουν στην Ιταλία (568), οι Πέρσες επιτίθενται συνεχώς από το 578 κι εξής, οι Βησιγότθοι παρενοχλούν τις ισπανικές κτήσεις, ενώ οι Αβαροσλάβοι δραστηριοποιούνται στο Ιλλυρικό (Βαλκάνια) με συμβολικό αποκορύφωμα το 582, όταν οι Άβαροι εκπορθούν την παλαιά έδρα του Ιλλυρικού, το Σίρμιο, ενώ σλαβικές φυλές λεηλατούν την Αθήνα. Οι Άβαροι, μαζί με Σλάβους, υποτελείς και μαθητευόμενους του αλταϊκού έθνους των Αβάρων στα του πολέμου, διηθίζονται στη χερσόνησο του Ιλλυρικού –Αμυντικές αναδιαρθρώσεις και προσφυγικές ανακατατάξεις στη χερσόνησο. Παρενοχλήσεις από Κατριγούρους, Ουτιγούρους (φυλές Ούννων, που θα ενωθούν και θα μετονομαστούν σε πρωτοΒούλγαρους) και από, συσχετιζόμενους με αυτούς, ανατολικούς Σλάβους, όπως είναι οι Πολυάνες (η κύρια συστατική φυλή των Ουκρανών), οι Ντρεβλιάνες (ζόρικη φυλή, που κατοικεί ακριβώς νότια από την κοιτίδα των Ντρεγκόβιτσων, και που θ’αργήσει να χάσει την ταυτότητά της), οι Δούλεβοι, οι Βολύνιοι, οι Μπούζανες, οι Άντες, οι Τίβερτσοι, οι Ουλίχοι, οι Χρωβάτες ή Κροάτες, και άλλα έθνη, που επίσης θ’αποτελέσουν το υπόστρωμα πάνω στο οποίο θα κτιστεί αρκετά αργότερα το έθνος των Ουκρανών, από τη σουηδική φυλή των Ρως). Όπως και οι ιουδαιόθρησκοι Χάζαροι, οι Βούλγαροι χρησιμοποιούνται από τη ρωμαϊκή διπλωματία για την αναχαίτιση των Περσών, των Αβάρων, των Λομβαρδών και, προσεχώς, των Αράβων. Οι Λομβαρδοί (ή Λογγιβάρδοι) προελαύνουν στην Ιταλία. Από το συνετό αυτοκράτορα Μαυρίκιο αντιμετωπίζεται το εξ Ανατολών αντίπαλον δέος (=Πέρσες), ενώ στη Δύση δημιουργούνται τα “εξαρχάτα”(=αυτόνομες διοικήσεις στα ανακτημένα δυτικά εδάφη) και τα “θέματα”(=αρχικώς, ευέλικτα στρατιωτικά σώματα στη διάθεση των εξάρχων). Νίκη εναντίον των Αβαροσλάβων, συμβάλλει στην αποκατάσταση της μεθορίου του π. Δούναβη. Ο ρωμαϊκός στρατός βαδίζει νικηφόρος και σταθμεύει βαθιά μέσα στην επικράτεια των Αβάρων. Προσάρτηση της Περσαρμενίας και άλλων εδαφών, μετά από νίκη εναντίον των Περσών. Όμως στις ανατολικές επαρχίες (Συρία, Αίγυπτος) συνεχίζεται πάντα η δυσαρέσκεια των πολιτών, που ενώ εκτονώνεται μέσω θρησκευτικών εντάσεων, μάλλον οφείλεται σε κοινωνικές τριβές, εξαιτίας της παραδοσιακής αναλγησίας της κρατικής μηχανής στις περιοχές αυτές.<br />
*''Το όνομα Ρωμανία είναι η απάντηση στη νοσταλγία και ταυτόχρονα μήνυμα επανεπικοινωνίας και συνεργασίας σε όλους τους Βαλκάνιους και Ευξείνιους λαούς''.
=== 7ος αι ===
Ολέθριο πραξικόπημα που ξεκινάει με την εκτέλεση της αυτοκρατορικής οικογένειας του Μαυρικίου & της Κωνσταντίνας, καταλήγει στην οριστική κατάρρευση της άμυνας του Ιλλυρικού. Οπότε, οι Αβαροσλάβοι προωθούνται σε ολόκληρη τη χερσόνησο. Από τις κοινότητες Σλάβων, τις σκλαβηνίες, που θα δημιουργηθούν στην Ελλάδα, οι σημαντικότερες είναι οι Ζαγορίτες στην Πίνδο, οι Δραγοβίτες με τους Βελεγισίτες στην κεντρική Μακεδονία, οι Μπεργίτες στην περιοχή των πόλεων Αχρίδα, Μπιτόλα και Βέλες, οι Σαγουδάτες στην ανατολική Μακεδονία, με τους Ρήγχινες και τους Στρυμωνίτες να κατοικούν ανατολικότερα, οι Σμολεάνες στ’ανατολικά του π.Νέστου, και οι [[Μηλιγγοί|Μηλιγγοί]] με τους [[Εζερίτες|Εζερίτες]] στην Πελοπόννησο. Εμφανίζονται και οι Βλάχοι, δηλαδή οι ομάδες λατινόφωνων νομάδων της Ιλλυρικής Χερσονήσου (σημ. Βαλκάνια). Οι περισσότεροι λατινόφωνοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας είναι είτε απόγονοι ιθαγενών της Ιταλικής Χερσονήσου, ανεξαρτήτως καταγωγής (π.χ. Ούμβριοι, Πικέντες, Σαμνίτες, Λίγυρες, Έλληνες), είτε απόγονοι Γαλατών, οι οποίοι είναι επίσης γνωστοί ως Κελτοί ή Κέλτες. Αναμφίβολα οι Γαλάτες συνεισέφεραν στην κουλτούρα και τον υλικό πολιτισμό των Ρωμαίων. Όμως, επίσης αναμφίβολα οι απανταχού φυλές τους εκλατινίστηκαν εύκολα, οπουδήποτε ήρθαν σ’επαφή με Ρωμαίους, με την εξαίρεση ίσως της Ουαλίας και της Κορνουάλης, όπου η λατινική δεν πρόλαβε να εδραιωθεί ως κύρια γλώσσα, όπως έγινε στην υπόλοιπη ρωμαϊκή Βρετανία. Εξίσου λατινικοί έγιναν και οι κελτικοί θύλακες της Ανατολής, όπως η Μοισία, η Δακία & η Γαλατία. Ο λόγος που η αφομοίωση έγινε κανόνας για τους Γαλάτες, ήταν η εγγύτητα των κελτικών διαλέκτων ως προς τη λατινική γλώσσα. Λέγεται ότι οι κατσαπλιάδες, που οδηγούσαν στη μάχη οι Γαλάτες πολέμαρχοι, διέθεταν “μαγικό φίλτρο” που τους χάριζε απεριόριστη δύναμη όταν αντιμετώπιζαν Ρωμαίους λεγεωνάριους, ή τουλάχιστον αυτό ισχυρίζονται οι σεναριογράφοι του Αστερίξ. Στην πραγματικότητα, όμως, ίσχυε το ακριβώς αντίθετο, αφού μπορεί να ειπωθεί με ασφάλεια ότι απεριόριστη δύναμη διέθεταν μόνο οι λεγεώνες, λόγω της οργάνωσής τους, της πειθαρχίας τους, ίσως μάλιστα και λόγω του κάρδαμου, το μάσημα του οποίου πιστεύονταν ότι προσδίδει θάρρος κατά τον αχό της μάχης. Εξού και τα “καρδαμώνω” και “καρδαμωμένος”, εκφράσεις στην ελληνική γλώσσα που προδίδουν ότι οι ρωμαϊκές λεγεώνες στελεχώνονταν και από Έλληνες. Άλλωστε Έλληνες, Ρωμαίοι κι εκλατινισμένοι Γαλάτες αλληλεπιδρούσαν στην αυτοκρατορία της Ρώμης. Υπήρχε ένας αρχαίος γερμανικός προσδιορισμός, “Wealas”, που χαρακτήριζε τους πολιτισμένους λαούς του Νότου, λαοί που γι’αρκετούς αιώνες τώρα αυτοαποκαλούνταν συλλογικά “Ρωμαίοι”. “Wealas” απλά σήμαινε “οι Άλλοι”, ίσως με μια σκωπτική χροιά, για τους φθονερούς και βάρβαρους Γερμανούς & Γότθους. Η ονομασία που παραλλάχτηκε στην ελληνική ως “Βλάχοι”, δεν παύει να είναι ομώνυμη του “Ουαλοί” και του “Βαλώνοι”. Βλάχοι θα ονομαστούν από τους γοτθογραικικούς πληθυσμούς της περιοχής πρωτευούσης (Νικομήδεια & Κωνσταντινούπολη), οι ομάδες λατινόφωνων προσφύγων που, εκτοπιζόμενοι από τις κατά τόπους πατρίδες τους από τους Αβαροσλάβους επιδρομείς, καταφεύγουν στις Διναρικές Άλπεις (όπου θα σχηματιστούν οι Ιστρο-Ρωμάνοι, αλλά και οι Μορλάκοι, εκ του “Μαύροι Βλάχοι”), την Πίνδο (οι Μεγλενίτες, ή Μεγλενο-Ρωμάνοι), το Αιμιμόντο (οι Αρωμανέστοι, ή Αρμανέστοι, και οι Ρωμάνοι της Μοισίας) και τα Καρπάθια (οι Δακο-Ρουμάνοι και οι Μολδαβοί). Τον ίδιο καιρό, και για τον ίδιο λόγο, Έλληνες πρόσφυγες καταφεύγουν στη Σικελία, τη Μικρασία και τα Κλίματα (Κριμέα). Επίσης, απόγονοι των Ιλλυριών καταφεύγουν στα νησιά του δαλματικού αρχιπελάγους (όπου τελικά θ’αφομοιωθούν από λατινόφωνους και σλαβόφωνους λαούς), και στην Αλβανία. Παρεμπιπτόντως, τα ιλλυρικά έθνη συχνά αποτελούσαν φυτώρια έμψυχου δυναμικού, τόσο για τον Ελλαδικό χώρο, όσο και για την Ιταλική Χερσόνησο. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότερες από τις φυλές που κατοικούσαν επί της αδριατικής ακτής της αρχαίας Ιταλίας, ήταν ιλλυρικές. Εισβολή Σασσανιδών Περσών. Συνέχιση θρησκευτικών ερίδων. Επιβάλλεται ο Ηράκλειος, που θα εδραιώσει νέα δυναστεία, αρμενική αυτήν τη φορά, μέσω του στρατού του πατέρα του, του εξάρχου της Καρχηδώνος. Ο οικ. πατριάρχης Σέργιος προσπαθεί να συμβιβάσει τις εκκλησιαστικές αποκλίσεις, εφευρίσκοντας το Μονοθελητιστικό Δόγμα, που πρόσκαιρα διαδίδεται ευρέως στους Αρμενίους, παρόλο που ο ίδιος ο εγγυητής του, ο Αρμένιος αυτοκράτωρ Ηράκλειος, δεν είχε πειστεί απόλυτα. Πάντως το δόγμα αυτό ακολουθούν μέχρι σήμερα οι Μαρωνίτες του Λιβάνου, της Συρίας και της Κύπρου. Οι Πέρσες κατακτούν ολόκληρη την Ανατολή (Oriens, δηλαδή Αίγυπτο, Συρία κι Ανατολία), ενώ βεβηλώνουν τους Αγίους Τόπους, αποσπώντας πλείστα ιερά κεμήλια, με κυριώτερο τον Τίμιο Σταυρό, που είχε παρουσιάσει η βασιλομήτωρ Ελένη η Αγία. Συνάπτεται συμμαχία με ογουρικά τουρκικά έθνη, όπως οι Βούλγαροι και οι Χάζαροι, για την αντιμετώπιση των Αβάρων και των Περσών, που από κοινού πολιορκούν την Κ/πολη, το 626. Υπό την καθοδήγιση του μαγίστρου Βώνου και του πατριάρχου Σεργίου, που ευαισθητοποιούν το λαϊκό αίσθημα (“Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια”), οι πολιορκημένοι Ρωμιοί καταφέρνουν ν’απωθήσουν τους βαρβάρους από την περιοχή πρωτευούσης. Την ίδια εποχή, ύστερα από μαζικές στρατολογήσεις Αρμενίων, ο αυτοκράτωρ Ηράκλειος βαδίζει βαθιά μέσα στην περσική επικράτεια, συντρίβωντας τους Πέρσες. Κατά τη διαδικασία ανακαλύπτεται το ινδικό ζαχαροκάλαμο. Για 6η φορά, ρωμαϊκός στρατός κατακτά την περιοχή της περσικής πρωτεύουσας, Κτησιφώντος (επί Τραϊανού, Σεπτιμίου, Λουκίου Βέρου, Γορδιανού Γ΄, Ιουλιανού και τώρα επί Ηρακλείου). Πάντως και τώρα η παλιά πρόληψη που υποστήριζε ότι η διάβαση του π.Τίγρη επιφέρει καταστροφή δεν διαψεύδεται, αφού αρκετά σύντομα ξεκινάει η επέλαση των Μουσουλμάνων Αράβων. Οι λιμιτανέοι (ακρίτες) που σταθμεύουν στην ειρηνεύσασα περσο-ρωμαϊκή μεθόριο δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση του νέου εχθρού από την έρημο. Όμως, ούτε οι στρατιές της Ανατολής (Orientem) και της Αρμενίας (Armeniaem) που καταφτάνουν στην περιοχή κατορθώνουν να προασπίσουν την αυτοκρατορία, αφού αποδεικνύονται ανεκπαίδευτες, απροετοίμαστες για την πρόκληση. Ιστορικό ανάλογο αποτελεί η ανικανότητα του αμερικανικού στρατού, του τόσο νικηφόρου κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1945), μόλις μερικά χρόνια αργότερα, κατά τον πολέμο της Κορέας (1950-53). Έτσι, μάχη που πραγματοποιείται το 636, εντός της επικράτειας των Γασσανιδών, από την πόλη Γαβιθά έως τον Ιερομίακα (Γιαρμούκ), παραπόταμο του π. Ιορδάνη, εξελίσσεται σε πανωλεθρία για το ρωμαϊκό στρατό, με χιλιάδες νεκρούς και εκμηδενισμό της μαχητικής ικανότητας των δυο στρατηλατών, των magistri militvm Orientem & Armeniaem, οι δυνάμεις των οποίων σύντομα θα περιοριστούν στην προστασία της Ανατολίας, όπου θα εκφυλιστούν στους θεματικούς στρατούς των Ανατολικών & των Αρμενιάκων, αντίστοιχα. Μάλλον λόγω της λαϊκής δυσαρέσκειας, σε συνδυασμό βέβαια με την ανυπαρξία επαρκών δυνάμεων άμυνας, και η Συρία, αλλά κυρίως η Αίγυπτος, περνούν σχεδόν αμαχητί στην κυριαρχία του ισλαμικού χαλιφάτου (Γάζα 637, Ιερουσαλήμ 638, [[Αντιόχεια|Αντιόχεια]] 640, Αλεξάνδρεια 642). Ομοίως καταρρέει και η άμυνα ολόκληρης της περσικής αυτοκρατορίας. Το εξαρχάτο της Καρχηδώνος αντιστέκεται, αλλά σύντομα οι Άραβες φτάνουν μέχρι τον Ωκεανό. Ο ρωμαϊκός στόλος ανακαταλαμβάνει πρόσκαιρα την Αλεξάνδρεια το 644, γεγονός που ωθεί τους Άραβες στο να καταπιαστούν πυρετωδώς με ναυτικούς εξοπλισμούς. Έτσι, η πρώτη σημαντική αραβο-ρωμέικη ναυτική αναμέτρηση, μια ναυμαχία στην ακτή της Λυκίας, καταλήγει σε συντριβή των Ρωμαίων (655) –Οι Άραβες υπερέχουν πλέον και στις θάλασσες. Την ίδια εποχή, οι Λογγιβάρδοι προελαύνουν στην Ιταλία –Πτώση της Γένουας (650). Ενώ για 1η φορά ύστερα από την κρίση του 3ου αι απειλείται πλέον η ύπαρξη της Ρωμανίας, ο αρμενικός οίκος έχει ν’αντιμετωπίσει και ενδοδυναστικές, αλλά και θρησκευτικές έριδες. Ο οικ. πατριάρχης, Παύλος, δημοσιεύει τον Τύπο, σε μια προσπάθεια συμβιβασμού των χριστιανικών φατριών, καταδικάζοντας όμως την Έκθεση, το μονοθελητιστικό μανιφέστο του προκατόχου του, Σεργίου. Ο πάπας Ρώμης, Μαρτίνος, καταδικάζει και την Έκθεση, και τον Τύπο, διακηρύσσοντας την ανεξαρτησία του. Γι’αυτό συλλαμβάνεται από τον έξαρχο της Ραβέννας, Ολύμπιο, και εξορίζεται στη Χερσώνα. Υπό τη διαρκή απειλή των Αβαροσλάβων στο Ιλλυρικό και των Αράβων στο Αιγαίο και την Ανατολία, ο εγγονός του Ηρακλείου, αυτοκράτωρ Κώνστας Β΄ ο Πωγωνάτος (=Μουσάτος), εκστρατεύει στην Ιταλία, όπου επιχειρεί να υλοποιήσει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στη Δύση, ένα σχέδιο που είχε εκπονηθεί από το επιτελείο του παππού του όταν η ασφάλεια της Κ/πολης φαίνονταν αβέβαιη, λόγω της αβαρο-περσικής συμμαχίας. Όμως, ο μισητός απ’όλους Κώνστας Β΄ δολοφονείται σε λουτρό των Συρακουσών, οπότε ο γιος και διάδοχός του, Κωνσταντίνος Δ΄, αναγκάζεται ν’ακυρώσει το σχέδιο που δεν επιθυμούσε κανείς άλλος, και να παραμείνει στην Κ/πολη. Εκεί θα κάνει ότι μπορεί για να εξασφαλίσει την επιβίωση της Ρωμανίας από τη λαίλαπα των εξωτερικών εισβολέων. Ο αραβικός στόλος επικρατεί και στο Αιγαίο, καταλαμβάνοντας τα περισσότερα νησιά και παράλια από τη Λυκία και την Κρήτη, έως και την Κύζικο με το ναύσταθμό της, ενώ πολιορκεί συστηματικά και την Κ/πολη (674-78 και 717-18). Εν τούτοις, εφευρείται και αναπτύσσεται από ένα μηχανικό από τη Συρία, ονόματι Καλλίνικο, το “υγρόν πυρ”, ένα είδος εμπρηστικής βόμβας, μια πρώιμη ναπάλμ, που εξασφαλίζει την υπεροχή του αυτοκρατορικού στόλου, αποκλειστικά εντός της Προποντίδας (Μαρμαρά) όμως, αφού η χρήση του περιορίζεται για την άμυνα της Κ/πόλεως. Πάντως ο αυτοκρατορικός στόλος συμβάλλει στην ανάκτηση της Κιλικίας, ενώ κυριεύει την Ασκαλώνα, την Άκρα και την παράλια Καισάρεια. Σημειώνονται επαφές για πρώτη φορά μεταξύ των πρωτοΒούλγαρων, των Δραγοβιτών και των Ρωμιών κατά τη δεκαετία του 670, όταν κατόπιν διαπραγματεύσεων του πατρικίου Μαύρου, του Έλληνα αξιωματούχου του πρωτοΒούλγαρου άρχοντα Κουμπερ, πραγματοποιείται η μετοίκηση των Σερμησιανών Βουλγάρων από την περιοχή του Σιρμίου (βόρεια Σερβία) στις γύρω από τη Θεσσαλονίκη σκλαβηνίες (ιστορική Μακεδονία), ύστερα από την αποστασία τους από την κυριαρχία των Αβάρων, και την προσχώρησή τους στις δυνάμεις της Ρωμανίας. Πάντως οι Δραγοβίτες-Ντρεγκόβιτσοι δεν σχετίζονταν με τους Βούλγαρους και την ουκρανική κοιτίδα τους, αφού κατέβηκαν από τη σημερινή Λευκορωσία, όπου κλάδος τους παρέμεινε και αναμείχθηκε με τους Κρίβιτσους και τους Πόλοτσους, σχηματίζοντας αρκετά αργότερα το έθνος των Λευκορώσων. Η δημιουργία της σημερινής Βουλγαρίας ανάγεται στην επική μετανάστευση του Ασπαρίχ, το 681. Έχοντας ζήσει ως όμηρος στην Κωνσταντινούπολη, ένας χαρισματικός άρχοντας του ανάμικτου λαού των Βούλγαρων, ο Ασπαρίχ (γοτθο-αλανικό όνομα), επαναλαμβάνει με τους νομάδες του το εγχείρημα της μετανάστευσης των Γότθων από τη Σαρματία (περίπου από τη σημερινή Ουκρανία), στην Κάτω Μοισία (μεταγενέστερο Παρίστριον), ηγούμενος και 7 σλαβικών φυλών (προερχομένων κι αυτών από τη σημερινή Ουκρανία) και προσεταιριζόμενος τους ιθαγενείς της περιοχής, οργανώνει πυκνό δίκτυο οχυρωματικών έργων –Δηλαδή, φέρνει το λαό του για να κατοικήσει στη Ρωμανία για πάντα (681 μΧ). Οι άρτι αφιχθέντες Βούλγαροι βοηθούνται κι από κλάδο των Σεβεριάνων, της προγονικής φυλής των Σέρβων και των Σόρβων, που βρίσκεται ήδη νότια του π.Δούναβη. Είναι οι κατοπινοί Σέρβοι που, έχοντας διασπαστεί από τους κατοπινούς Σόρβους που κινούνται βορειοδυτικά, προτίμησαν να εγκατασταθούν στη βόρεια μεθόριο της Ρωμανίας, ευπρόσδεκτοι από τον Αρμένιο αυτοκράτορα Ηράκλειο (610-41 μ.Χ), ύστερα από νίκη τους εναντίον των Αβάρων, λίγο πριν από τα μέσα του 7ου αι μΧ. Εικάζεται ότι οι Σεβεριάνοι διαμορφώθηκαν μέσω σλαβικής επιρροής επί της ναχο-νταγκεστάνιας φυλής των “Σέρβων”, η ύπαρξη της οποίας μαρτυρείται στην κοιλάδα του π.Βόλγα (ο αρχ. π.Ρα) κατά το διάστημα 1ος – 2ος αι μ.Χ. Πάντως με κάθε βεβαιότητα, η σλαβική φυλή των Σεβεριάνων αποτελεί επίσης, μαζί με τους Σμολεάνους, τους Ραντίμιτσους, τους Βιάτιτσους και τους Σλοβένους (στα πέριξ του παλαιού Νόβγκοροντ), το υπόστρωμα πάνω στο οποίο θα κτιστεί το ρωσικό έθνος του βορρά, από τη σουηδική φυλή των Ρως (Ρως <= Ρουοτσι = οι Σουηδοί στη φιλανδική, και γενικότερα στις γλώσσες των Ουράλιων εθνών, τα περισσότερα από τα οποία θα κατακτηθούν και θ’αφομοιωθούν τελικά από τους Ρώσους του βορρά). Αξίζει να σημειωθεί ότι από κλάδο των Σλοβένων που κάποια στιγμή θα μεταναστεύσει δυτικά, κατάγονται οι Τσέχοι, οι Μοραβο-Σλοβάκοι και οι Σλοβένοι της ευρύτερης περιοχής της Παννονίας και του Ιλλυρικού. Από τους τελευταίους θα προέλθουν όχι μόνο οι σημερινοί Σλοβένοι, αλλά κατά μεγάλο μέρος και οι γερμανόφωνοι Αυστριακοί. Ο λαός της Αυστρίας κατάγεται από αλληλουχία ποικίλων εθνικών προσμείξεων, γεγονός που δεν τον εμποδίζει από το να φαντασιώνεται ότι αποτελείται από γνήσιους, “καθαρούς” απογόνους αρχαίων Γερμανών. Προς το τέλος του αιώνα, κυρίως ύστερα από την επιτυχημένη εκστρατεία του Ίσαυρου στρατηγού των Ανατολικών, Λεοντίου, για την προάσπιση της Αρμενίας και της Ιβηρίας (Γεωργίας), που κατέληξε στη λεηλασία της Ατροπατηνής (Αζερμπαϊτζαν) και της Αλβανίας (Νταγκεστάν), αλλά και μετά από πολυετείς διαπραγματεύσεις, εξασφαλίζεται βραχύβια συνθήκη ειρήνης με το ισλαμικό χαλιφάτο των Ομεϋαδών –με<br />
1) την καταβολή αυξημένης “χορηγίας” από τους Άραβες στους Ρωμιούς,<br />
*''Η προσδοκία όμως για την ίδρυση της Ρωμανίας υπάρχει σ’ αυτούς και είναι πολλοί, που πίστεψαν και προωθούν την ιδέα της νέας πόλης εκφράζεται δε από τον στοίχο, ανώνυμου Πόντιου ποιητή, για την πτώση της Κωνσταντινούπολης «Η Ρωμανία κι’ αν επέρασεν ανθεί και φέρει κι’ άλλο» όπου αυτό το άλλο που ανθεί είναι η ιδέα για την πόλη της Ρωμανίας.''<ref>[http://www.eleftherovima.gr/cgi-bin/news/viewnews.cgi?newsid978186226,19447, «Ρωμανία, μια νέα πόλη στη Θράκη» στο ''Ελεύθερο Βήμα'': 30/12/2000]</ref>
2) οικονομική & πολιτική συγκυριαρχία σε Κύπρο, Αρμενία και Ιβηρία (Γεωργία),<br />
3) κι εκτοπισμό των Μαρδαϊτών και των μαχητικοτέρων από τους Κυπρίους, μακριά από το χαλιφάτο.<br />
Οι Κύπριοι μετοικούν στην Προποντίδα, σε εδάφη που είχαν ρημάξει Άραβες επιδρομείς, αλλά θα επαναπατριστούν σύντομα, όταν θα έχουν ξαναρχίσει οι εχθροπραξίες. Αντιθέτως, η πολεμόχαρη συριακή εθνότητα των Μαρδαϊτών εγκαθίσταται οριστικά στις σκόρπιες αυτοκρατορικές κτήσεις στο Αιγαίο και το Ιόνιο Πέλαγος. Το χριστιανικό ιερατείο πρωτοστατεί στην αντίσταση κατά των Αράβων –Οπότε, από στοργή ο λαός μετατρέπει το “ιερέας” σε “παπάς”(=μπαμπάς στα ελληνικά αυτής της εποχής). Άλλωστε, Καθολικοί (“Ορθόδοξοι”) Χριστιανοί Σύριοι (με πιο μαζική την ομάδα των Μαρδαϊτών προσφύγων, από το Λίβανο) κατακλύζουν τη Μικράν Ασία και τα νησιά, κι από την αλληλεπίδραση της ελληνικής γλώσσας με την αραμαϊκή (ή συριακή, που ανήκει στη Σημιτική Ομογλωσσία) δημιουργείται το “μπαμπάς”, εκ του ελληνικού “παπάς” και του αραμαϊκού “αμπα” (εξού και το σαφώς μεταγενέστερο “αβάς”). Ο Λεόντιος εκθρονίζει και ρινοτομεί τον τελευταίο γόνο του αρμενικού οίκου του Ηρακλείου, Ιουστινιανό Β΄, εγκαινιάζοντας άλλη μια περίοδο στρατοκρατικής αναρχίας. Η πτώση της Καρχηδώνος, η ανάκτησή της και η αδυναμία υπεράσπισής της, εντείνουν την ανησυχία στο στρατό, που αναδεικνύει στην πορφύρα το δρουγγάριο (ναύαρχο) των Κιβυρραιωτών, Αψίμαρο, ως Τιβέριο Γ΄.<br />
Ωστόσο, η όλη ιδέα έμεινε στα χαρτιά, καθώς σύμφωνα με τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη η κυβέρνηση αντί να προωθεί την ιδέα της Ρωμανίας για την οποία μάλιστα ψήφισαν 204 βουλευτές, προωθεί τα χρυσωρυχεία<ref>[http://www.enet.gr/online/online_text/c=110,dt=24.04.2002,id=4639956 Χαραλαμπίδης: Αντί για Ρωμανία προωθούν χρυσωρυχεία ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 24/04/2002].</ref>
=== 8ος αι ===
Ύστερα από μέτριες νίκες εναντίον των Αράβων, επέρχεται νέα αποτυχία, η απώλεια της Αρμενίας. Ο έκπτωτος Ιουστινιανός Β΄ ο Ρινότμητος, αρχικά εξόριστος στην αυτόνομη Χερσώνα, δραπετεύει και νυμφεύεται τη κόρη του χαγάνου των Χαζάρων (Θεοδώρα, η 1η ξένη αυτοκράτειρα), ο οποίος όμως αποφασίζει να τον παραδώσει στην Κ/πολη για να μη θυσιάσει τη συμμαχία του με τους Ρωμιούς. Έτσι ο Ιουστινιανός Β΄ δραπετεύει εκ νέου, καταφεύγει στους Βούλγαρους, οι οποίοι τον βοηθούν να επιστρέψει στο θρόνο του. Όμως η στρατιά που θα στείλει για να εκδικηθεί τη Χερσώνα και ν’αναστείλει την αυτονομία της, στασιάζει και ενδύει με πορφύρα τον Αρμένιο Βαρδάνη, ως Φιλιππικό, ο οποίος όμως αποδεικνύεται Μονοθελητιστής με εικονοκλαστικές τάσεις. Έτσι σύντομα, τον ανατρέπει ο πρωτοσεκρέτης του, ο Αναστάσιος Β΄, που φροντίζει αποτελεσματικά για την οχύρωση της Κ/πολης και της Θράκης. Και αυτός όμως εκθρονίζεται από τον εκλεκτό των αδικηθέντων Οψικίων στρατευμάτων, το Θεοδόσιο Γ΄ τον Ορθόδοξο, ο οποίος αποκαθιστά την ορθόδοξη άποψη στην Ανατολική Εκκλησία, δηλαδή το θέλημα του πάπα Ρώμης. Επίσης συνθηκολογεί με τους Βούλγαρους, αναγνωρίζοντας την κυριαρχία τους επί των Ζαγοριτών, σλαβικού έθνους στην Ελλάδα. Όμως εξαναγκάζεται να παραιτηθεί για χάρη του στρατηγού των Ανατολικών, Λέοντος Γ΄, ο οποίος ύστερα από την επικίνδυνη ρευστότητα της κυβέρνησης, εξαιτίας της ανεξέλεγκτης στρατοκρατικής διαδοχής, εδραιώνει τη συριακή δυναστεία. Τα μέλη της, που θ’αποκαλούνται σκωπτικά, μεταξύ άλλων, “Ίσαυροι”, από τους αντιπάλους τους, θα οργανώσουν με επιτυχία την άμυνα της πρωτεύουσας εναντίον των Αράβων. Όμως, ύστερα από την αποτελεσματκή απόκρουση των Αράβων, ο έχων σημιτική αντίληψη για τα θεία ζητήματα, Λέων Γ΄, διατάζει την απαγόρευση των ακροτήτων που σημειώνονται κατά τη λατρεία των εικόνων. Έτσι ξεσπάει η εικονομαχία (726). –Αποξένωση των ιθαγενών της Ελλάδας (όπου εξεγείρεται ο Κοσμάς ο Κρης το ίδιο έτος, με επιτελείς τον τουρμάρχη Αγαλλιανό και το δρουγγάριο Στέφανο), της Ιταλίας (όπου εξεγείρεται ο Βασίλειος Ονομάγουλος) και της Συρίας (όπου η κατοχή των Αράβων γίνεται ευκολώτερη, με συνεργάτες όπως η οικογένεια του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού). Ο Λέων Γ΄ καταπνίγει τις επαναστάσεις, ενώ αποσπά από την “πνευματική” εξουσία του πάπα Ρώμης την κάτω Ιταλία, τη Σικελία και το Ιλλυρικόν, το οποίο περιλαμβάνει την Ελλάδα. Όμως οι περιοχές αυτές εξακολουθούν να τάσσονται κατά των εικονοκλαστών. Θρησκευτικοί πρόσφυγες, κυρίως μοναχοί, κατακλύζουν την Ιταλία. Στη Συρία, οι ως επί το πλείστον, εικονολάτρες Ρωμιοί με κορυφαίο τον οίκο του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, συμφιλιώνονται όλο και περισσότερο με τους κατακτητές, τους Άραβες Ομμεϋάδες. Οι Άραβες παραμένουν πανίσχυροι, παρόλο που αποκρούονται κι από τους Φράγκους, αλλά κι από τους Χαζάρους. Η Χαζαρία, η άρχουσα τάξη της οποίας προσηλυτίζεται κατά τα μέσα του αιώνα στον Ιουδαϊσμό από Εβραίους της Περσίας, θα παραμείνει πιστή σύμμαχος της Ρωμανίας για αιώνες. Οι Χάζαροι και οι Γεωργιανοί μισούν αλλήλους, όμως αποτελούν σταθερούς συμμάχους των Ρωμιών εναντίον των Μουσουλμάνων. Η ενθάρρυνση των ελευθέρων αγροτών και η οργάνωση “θεμάτων” (=στρατιωτικών νομών με ντόπιες, αυτάρκεις και ευέλικτες στρατιές) ενισχύουν την αμυντική ικανότητα και το φρόνημα των πολιτών. Όμως σταδιακά αρχίζει να δημιουργείται μια νέα αριστοκρατία από τη διοίκηση του στρατού, οι “δυνατοί”, που θα καταδυναστεύσουν το κράτος μέχρι το τέλος του. Συντρίβεται αραβική αρμάδα που αποπλέει από την Ισκανταριγια (Αλεξάνδρεια) το 747. Όμως στη Δύση, οι Λογγιβάρδοι κατακτούν την έδρα του εξαρχάτου, Ραβέννα (750), ενώ οι Φράγκοι αναπτύσσονται ανταγωνιστικά, και ο πάπας εμπεδώνει την αυτοτέλειά του. Στο τέλος, οι Φράγκοι υποτάσσουν τους Λομβαρδούς και “παραχωρούν” στον πάπα εδάφη του πρώην εξαρχάτου της Ραβέννας (Ρωμάνια & Πεντάπολη) –Ο πάπας “εγκαταλείπει” την Ελληνίδα αυτοκράτειρα, και χρίζει ως αυτοκράτορα το βασιλιά των Φράγκων, Κάρολο, ο οποίος θεωρεί εαυτόν ίσον και συναυτοκράτορα των ομολόγων του στην Ανατολή, χωρίς όμως να παύει να τρέφει βλέψεις για τις κτήσεις τους. Ξεθυμαίνει η εικονομαχική ζέση.<br />
==Σημειώσεις-παραπομπές==
=== 9ος αι ===
Η Ελληνίδα Ειρήνη Σαρανταπήχου, αλλά και ο επόμενος αυτοκράτωρ, ο σφετεριστής Νικηφόρος, διεκδικούν δυναμικά τη χερσόνησο του Ιλλυρικού, παγιώνοντας την ανάκτηση του Ελλαδικού χώρου, και ενταντικοποιώντας την προσάρτηση της ηγεμονίας των Βουλγάρων. Όμως, δύο ατυχείς μάχες εναντίον των Βουλγάρων δυσχεραίνουν την αποκατάσταση της κυριαρχίας επί του Ιλλυρικού (Πρεσλαύα 811, Βερσινικία 813). Το κράτος υποπέφτει εκ νέου σε στρατοκρατική αναρχία. Ρυθμιστής αυτήν τη φορά είναι ο στρατηγός Βαρδάνης ο Τούρκος, δύο από τους γαμπρούς του οποίου γίνονται αυτοκράτορες. Είναι ο Λέων Ε΄ ο Αρμένιος (813-20) και ο Μιχαήλ Β΄ ο Φρύγας (820-29), γνωστότερος με το σκωπτικό προσδιορισμό “Τραυλός” από τους χρονικογράφους, επειδή εγκαινιάζει τη 2η περίοδο της εικονομαχίας. Η Βουλγαρία βαθμιαία μετατρέπεται από νομαδικό, άρα και εφήμερο, χανάτο, σε παρασιτικό-μιμητικό κράτος. Μιλώντας για παράσιτα, σχηματίζεται το αμιράτο του Χάντακα (824-961) στην Κρήτη, ύστερα από την αναστάτωση που προκαλεί η ατυχής επιλογή Ελλαδιτών αρχόντων, όπως π.χ. ο Γρηγόριος Πτερωτός, να στηρίξουν το στασιαστή Θωμά το Σλάβο. Μαζί με άλλα αμιράτα, όπως αυτά της Σικελίας (ελληνική μεγαλόνησος που αποστατεί στους Άραβες το 827, εξαιτίας της στασιαστικής δραστηριότητας του ναυάρχου Ευφημίου), του Μπάρι (847-71), της Μάλτας (870), της Τρίπολης, της Ταρσού, της Μελιτηνής, της Γερμανίκειας κ.ά., πολίτες της αυτοκρατορίας, διαφόρων εθνικοτήτων, στρέφονται εναντίον της και την λεηλατούν (Σαρακηνοί =Ληστές), με πρόφαση τον προσηλυτισμό τους στο Ισλάμ. Έτσι τελικά θα διαρρεύσει και το μυστικό του υγρού πυρός. Αυτή η γενικότερη κατάρρευση της αυτοκρατορικής κυριαρχίας διευκολύνεται από την εξέγερση του 3ου γαμπρού του Βαρδάνη, του Θωμά του Σλάβου (821-23). Ο Θωμάς στηρίζεται στους πληθυσμούς της Ελλάδας και του Αιγαίου, τους Ελλαδικούς, που δείχνουν δυναμικά τη δυσαρέσκειά τους για την κατεστημένη εξουσία, με ανταρσία των θεματικών στόλων και από θαλάσσης επίθεση εναντίον της πρωτεύουσας. Όμως, ο ελλαδικός στόλος κατακαίγεται από τον αυτοκρατορικό. Οπότε, η εξέγερση καταπνίγεται ολοσχερώς, με συνέπεια, η ανάκτηση της ευρωπαϊκής Ρωμανίας να παγώσει για πολλοστή φορά. Πάντως η φρυγική δυναστεία (ή Αμορίου) εδραιώνεται (820-67), ενώ συνεχίζεται σταθερά, η διεκδίκηση της Ελλάδας, της Θράκης και του Αιμιμόντου, όπου επιστρέφουν αρκετοί από τους Έλληνες πρόσφυγες. Θα είναι από κοινού Ρωμιοί με τους γηγενείς Ελλαδίτες (νησιώτες, ορεσίβιοι ή ταμπουρωμένοι αστοί), τους Αρβανίτες (απόγονοι των Ιλλυριών, δηλαδή Αλβανοί), τους Βλάχους του νότου (Αρωμανέστοι ή Αρμανέστοι, Μεγλενίτες και λατινόφωνοι Θράκης) και τους διαφόρους Σκλαβενίτες (ανήκοντες στις εντός της αυτοκρατορίας σλαβικές φυλές), αν και με πιο ασαφή διακριτότητα, πλέον. Οι εικονοκλάστες θα εξασθενήσουν οριστικά (843), επί της χήρας του Θεοφίλου του επονομαζόμενου από τους εικονολάτρες και “Σκληρού”, δηλαδή της Αρμένισσας βασιλομήτορος Θεοδώρας Μαμικονιάν (842-56), της Αγίας που υπήρξε αντίζηλος της Αγίας Κασσιανής. Πάντως η 2η περίοδος της Εικονομαχίας υπήρξε αλλιώτικη από την 1η, ως προς τη θεώρηση του ελληνικού πολιτισμού, αφού με τους Φρύγες αυτοκράτορες σημειώνεται αναθέρμανση του ενδιαφέροντος για τον Ελληνισμό. Σύμφωνα με την παρούσα επιστημονική άποψη, οι Φρύγες ήταν συγγενείς των Ελλήνων. Είχαν επεκταθεί από τη Μακεδονία, δηλαδή την κοιτίδα του ελληνο-φρυγικού κλάδου της Αριοευρωπαϊκής Γλωσσικής Ομάδας, δια μέσου της Ανατολίας, έως τη χώρα Ουραρτου (Αρμενία). Ο μεσόγειος, στεριανός γεωγραφικός προσανατολισμός τους, αλλά κυρίως η απουσία της πρόσμειξης με το λελεγικό υπόστρωμα του Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους, τους διαφοροποίησε από τους Έλληνες. Παρεμπιπτόντως, με κάποιο ομώνυμο εθνώνυμο του “Αχαιοί”, που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες πριν από το 12ο αι πΧ, πρέπει να αυτοπροσδιορίζονταν και οι Φρύγες, παρόλο που η γλώσσα τους είχε διαφοροποιηθεί από αυτήν των Αχαιών του Αιγαίου, δηλαδή των Ελλήνων. Μια ένδειξη για του λόγου το αληθές, οι μακρινοί απόγονοι των Φρύγων, οι Αρμένιοι, που αυτοπροσδιορίζονται μέχρι σήμερα με εθνώνυμο ομόηχο του “Αχαιοί”. Κατά τη διάρκεια της φρυγικής δυναστείας, και συγκεκριμένα επί του Θεοφίλου του Σκληρού (829-42), αναπτύσσεται οικιστική ανάπτυξη στην Κ/πολη για πρώτη φορά ύστερα από την αβαροπερσική πολιορκία του 626, υποδηλώνοντας αύξηση πληθυσμού και ευημερίας. Επί Μιχαήλ Γ΄ (842-67), του επονομαζομένου και “Μεθύσου” από εικονολάτρες ιστορικούς, ξεκινάει η σημαντικότερη Ελληνική Αναγέννηση, η οποία ανθίζει με την επόμενη δυναστεία, την επονομαζόμενη μακεδονική (866-…-1056), που ιδρύει ο Αρμένιος Βασίλειος Α΄, αν και μέσω του Λέοντος Στ΄ Σοφού, ίσως τελικά να προέρχεται από το Φρύγα Μιχαήλ Γ΄. Ο Μιχαήλ Γ΄, με την καθοδήγηση του καίσαρος Βάρδα, αναδιοργανώνει το Πανδιδακτήριον της Μαγναύρας, το λαμπρό πανεπιστήμιο κλασικών σπουδών της Κ/πολης, όπου διδάσκονταν η κληρονομιά του Ελληνισμού, πάντα, όμως, υπό το πρίσμα της κατεστημένης άποψης. Με πρύτανη το Λέοντα το Μαθηματικό, το πρόγραμμα σπουδών του πανεπιστημίου της Μαγναύρας εμπλουτίζεται με μαθήματα όπως Φυσική, Μαθηματικά και Αστρονομία. Διωγμοί των Παυλικιανών στην Ανατολία. Ξεσπά το 1ο δεολογικό και διπλωματικό Σχίσμα ανάμεσα στις εκκλησίες Ανατολής και Δύσης, με αιτία τον επεκτατισμό της Ρωμανίας επί λομβαρδικών πριγκηπάτων στην κεντρική Ιταλία, αλλά με αφορμή τη χειροτόνηση ως οικ. πατριάρχη ενός λαϊκού, του άξιου κατά τ’άλλα αξιωματούχου Φωτίου. Με αιχμή του δόρατος τους Αγίους αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο, εκδηλώνεται προσηλυτιστική δραστηριότητα της Καθολικής Εκκλησίας της Ανατολής, με εκπληκτική επιτυχία στις άρχουσες τάξεις της Μοραβίας (863) και της Βουλγαρίας (864), και με κατά τι λιγότερη απήχηση σε άλλους Σλάβους, όπως οι υπήκοοι των Χαζάρων (866), αλλά και οι εγχώριοι, στις σκλαβηνίες, δηλαδή τις ευάριθμες αυτόνομες κοινότητες εντός της Ρωμανίας (από τη Σερβία το 850, έως τη Δραγοβιτία το 879). Με τον καιρό πάντως, η Ανατολική Εκκλησία θα χάσει τη μάχη των εντυπώσεων, όταν μεταξύ αρκετών άλλων σφαλμάτων, θα παραιτηθεί από τη χρήση του όρου “Καθολική”. Όλες οι σλαβικές γλώσσες συγγενεύουν στενά μεταξύ τους, επειδή η επέκταση του αρχικού τους έθνους (πρωτοΣλάβοι), με την επακόλουθη δημιουργία θυγατρικών φυλών, πραγματοποιήθηκε σχετικά πρόσφατα. Έτσι και μόνο μέσω απλής γειτνίασης, διακριτά σλαβικά έθνη μπορούσαν κάποτε να καταλήξουν να μιλούν την ίδια ή παραπλήσια γλώσσα. Αυτό συμβαίνει ακόμα και σήμερα με τους σλαβόφωνους που κατοικούν επί της σερβο-βουλγαρικής μεθορίου, με αποτέλεσμα η εθνική τους συνείδηση να διεκδικείται κι από τις δυο χώρες, με τους μεν Σέρβους να τους αναγνωρίζουν ως τη σερβική φυλή “Τορλάκοι”, με τους δε Βούλγαρους να τους αναγνωρίζουν ως τη βουλγαρική φυλή “Σόπσκοι ή Σόποι”. Άλλο παράδειγμα αποτελούν οι ίδιοι οι Σέρβοι, δηλαδή το τμήμα των Σεβεριάνων που εισήλθε στη σημερινή Γιουγκοσλαβία, όπου επίσης είχαν εισέλθει Χρωβάτες ή Κροάτες, προερχόμενοι από την περιοχή της κατοπινής Σλοβακίας, της νότιας Πολωνίας και της ουκρανικής επαρχίας της Γαλικίας ή Ρουθηνίας. Και οι Σεβεριάνες ή Σέρβοι, και οι Χρωβάτες ή Κροάτες κατάφεραν ν’αφομοιώσουν πλείστες άλλες φυλές, μερικές από τις οποίες, δεν ήταν καν σλαβικές, διατήρησαν την εθνική τους ταυτότητα, και ενώ επιπλέον διχάστηκαν από το Σχίσμα των Εκκλησιών, εν τούτοις τα δύο αυτά έθνη κατέληξαν να μιλούν την ίδια ακριβώς γλώσσα, τη σερβο-κροατική. Με τον ίδιο τρόπο οι Δραγοβίτες – ή όπως αυτοαποκαλούνταν οι ίδιοι, Ντρεγκόβιτσοι – κατέληξαν να μιλούν παρόμοια γλώσσα με τους εκσλαβισμένους πλέον Βούλγαρους, επειδή συμμετείχαν στο ίδιο δυναμικό κράτος, αυτό του Συμεών του Μέγα (β. 893-927 μΧ), του πρώτου Βούλγαρου τσάρου & αυτοκράτορα, ο οποίος διεκδίκησε ν’επιβληθεί σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή Ρωμανία. Πάντως, το κοσμοπολίτικο πνεύμα του Ελληνισμού, ως Ρωμιοσύνη πλέον, από κάποια στιγμή και μετά αγκαλιάζει τους διάφορους Σκλαβενίτες. Οι Ζαγορίτες, οι Μηλιγγοί, οι Εζερίτες και ποικίλοι άλλοι σλαβικοί λαοί συμμετείχαν στο Ρωμέικον. Όμως, κάμποσες σκλαβηνίες, όπως οι Βεργίτες, οι Βελεγισίτες, οι Σαγουδάτες και οι Ρήγχινες, συσπειρώθηκαν με τους Δραγοβίτες, και εξελίχτηκαν σε ξεχωριστή εθνική οντότητα. Ο λόγος που συνέβη κάτι τέτοιο είναι προφανής. Οι περιοχές τους βρέθηκαν ακριβώς πάνω στη μεθόριο των Ρωμιών (που στην Ευρώπη βασικά είναι Έλληνες, Βλάχοι & Αλβανοί), προς τους Βούλγαρους και τους Σέρβους, δηλαδή τα δυο έθνη που κατεξοχήν έδρασαν ανταγωνιστικά προς τη Ρωμιοσύνη, διεκδικώντας με ξεχωριστά κρατικά μορφώματα την πρωτοκαθεδρία στην αυτοκρατορία της Ρωμανίας, κατά το διάστημα 10ος – 15ος αι μΧ οι Βούλγαροι, και 14ος – 15ος αι μΧ οι Σέρβοι. Αξίζει να σημειωθεί ότι το βουλγαρικό κράτος παρέμεινε πολυεθνικό για αρκετούς αιώνες, διεκδικώντας έτσι με φυσικότητα και την οικουμενικότητα της αυτοκρατορίας της Ρωμανίας. Σημαντικές δυναστείες της Βουλγαρίας αποτελούν οι Κομητόπουλοι (997-1018) και ο Τιχ (1257-77) που ήταν Δραγοβίτες-Ντρεγκόβιτσοι, αλλά και ο οίκος Ασάν (1186-...-1422) που ιδρύθηκε από Βλάχους του Παριστρίου, οι οποίοι είναι γνωστοί και ως Μοισο-Ρωμάνοι.<br />
<references />
=== 10ος αι ===
Οι Κρήτες Σαρακηνοί κυριαρχούν στο Αιγαίο, με ορμητήρια σε στρατηγικά μέρη όπως την Αίγινα και την Πάρο, και με αποκορύφωμα την άλωση της Θεσσαλονίκης, λεηλατούν κυρίως ότι είχε γλιτώσει από τους Αβαροσλάβους. Εντείνονται και οι εχθροπραξίες των Βουλγάρων. Η Ρωμανία χρησιμοποιεί το άρτι αφιχθέν στη Σαρματία (Ουκρανία) τουρκικό έθνος των Πατσινάκων ως εξισορροπιστή εναντίον των Βουλγάρων, των Ρώσων και των Ούγγρων. Περίοδος πορνοκρατίας στη Ρώμη, δεν διευκολύνει τις επεκτατικές βλέψεις των Ρωμιών στην Ιταλία. Επέρχεται ρήξη που ακολουθείται από συμφιλίωση, η οποία εξελίσσεται σε ψυχροπολεμικό ανταγωνισμό με τους Γερμανούς Όθωνες της Σαξονίας για την κυριότητα της Ιταλίας και το ονοματικό δικαίωμα της αυτοκρατορίας (brand-name copyright). Νικηφόρες εκστρατείες εναντίον διαφόρων Μουσουλμάνων. Κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του φιλόδοξου, όπως και αντισημίτη βασιλικού πεθερού, Ρωμανού Α΄ Λεκαπηνού, εγκαταλείπεται η συμμαχία με τους Χαζάρους, ίσως με αφορμή το διωγμό που θα υποστούν οι [[Ρωμανιώτες|Ρωμανιώτες]] [[Ιστορία_των_Εβραίων_στην_Ελλάδα|Ιουδαίοι]], οι οποίοι και θα βρουν καταφύγιο στη Χαζαρία. Πάντως, τους Χαζάρους θα ρημάξουν σύντομα οι Ρώσοι. Καταστολή της Βουλγαρίας και διαφόρων αμιράτων, της Κρήτης, της Ταρσού, της Μελιτηνής και της Γερμανικείας, μεταξύ άλλων. Ξεσπά διαμάχη με τους Ρώσους για την κυριότητα της Βουλγαρίας. Οι Δραγοβίτες ήταν φιλικότεροι από τους Βούλγαρους, ως προς τους Έλληνες, ανεξαρτήτως από πολιτικές σκοπιμότητες, όπως υποδηλώνει ο βίος του Ντόμπρομιρ Χρυσού, άρχοντα του Προσακου το 12ο αι. Στα κείμενα της εποχής φαίνεται ότι γενικά ήθελαν να περνούν για Ρωμιοί. Αλλά και οι Ρωμιοί μάλλον τους προτιμούσαν από τους κατά τι πιο ταραχώδεις Βούλγαρους. Είναι χαρακτηριστικό ότι ύστερα από την υποταγή όλων των εντός του π.Δούναβη χωρών από το Βασίλειο Β΄ Πορφυρογέννητο το 1018, διατηρήθηκε το αυτοκέφαλον της αρχιεπισκοπής της Αχρίδος, της πρωτεύουσας των Δραγοβιτών τσάρων, αλλά όχι της Πρεσλαύας, της αρχικής πρωτεύουσας των Βουλγάρων. Και ο Δραγοβίτης τσάρος & αυτοκράτωρ των Βούλγαρων, Κωνσταντίνος Τιχ, θα στηριχθεί κατά την ανάρρησή του στο θρόνο (1257-77) από τον Έλληνα πεθερό του, το βασιλέα & αυτοκράτορα Θεόδωρο Β΄ Δούκα Λάσκαρι. Το πόσο είχε προχωρήσει αυτή η αφομοίωση φαίνεται από την παραδοσιακή εμμονή των Δραγοβιτών με κάθε τι το ντόπιο, το ελληνικό, αλλά κι από το γεγονός ότι η γλώσσα τους προσιδιάζει κανόνες της ελληνικής (π.χ. το οριστικό άρθρο), γεγονός που υποδηλώνει ότι κάποια στιγμή η πλειονότητα των Δραγοβιτών μιλούσε σαν 2η γλώσσα τα ελληνικά. Αυτή η διαδικασία διακόπηκε στη μέση με την κατάρρευση της ελληνόγλωσσης αυτοκρατορίας της Ρωμανίας. Ανάλογο, αν και πιο επιτυχημένο παράδειγμα, από τη σύγχρονη εποχή αποτελεί η διάδοση της ρωσικής γλώσσας στα εκατοντάδες έθνη που κατοικούν την επικράτεια της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης. Ακόμα και τώρα που οι Ρώσοι έχουν παρακμάσει πολιτικά, κοινωνικά και ηθικά, η επιρροή της γλώσσας τους επιβιώνει και κατά περιοχές αυξάνεται. Μεγάλα και ανεξάρτητα έθνη, όπως οι Λευκορώσοι και οι Τουρκμένοι, έχουν σήμερα την πατρική τους ως 2η γλώσσα, χρησιμοποιώντας τη ρωσική ως καθομιλουμένη. Εκστρατεία “απελευθέρωσης” της Συρίας & Παλαιστίνης δεν ευδοκιμεί, ύστερα από το θάνατο του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή στα πέριξ της Αγίας πόλεως Ιερουσαλήμ. Ο εγχριστιανισμός του ηγεμονικού οίκου των Ρώσων θ’αναβαθμίσει τις σχέσεις των δύο κρατών, χωρίς όμως να άρει την αμοιβαία καχυποψία.<br />
==Δικτυακοί τόποι==
=== 1000-1081 ===
*http://www.romanity.org/indexe.htm
Στην εποχή της ύστερης μακεδονικής δυναστείας (1025-59) σημειώνονται τα ίδια φαινόμενα που παρατηρούνται εντονότερα, ή μάλλον με εντονότερες συνέπειες, στην περίοδο των Δουκών (1059-81), που επακολούθησε: Κατατρεγμός των ελευθέρων αγροτών, μέσω της συνεχούς ενδυνάμωσης των αριστοκρατών (των επονομαζόμενων Δυνατών), μια κατάσταση που κλονίζει την αυτοκρατορία, ενώ οι ελεύθεροι αγρότες καταστρέφονται βαθμιαία. Η ανεπιτυχής οικονομική πολιτική οδηγεί σε αργή αλλά σταθερή υποτίμηση του Νομίσματος (ο Σόλιδος). Η πολιτική κατάσταση όλης της περιόδου μπορεί να περιγραφεί ως “όργιο πάθους, σπατάλης και υπερβολής”, μιαν έκφραση που κυρίως αφορά την κόρη του Κωνσταντίνου Η΄ και ανηψιά του Βασιλείου Β΄, την αυτοκράτειρα Ζωή Πορφυρογέννητη (1028-55), και όλους τους ευνοούμενούς της. Αντίθετα, η αδελφή της, Θεοδώρα Πορφυρογέννητη (1042-56), με τη θρησκοληψία της και τη μιζέριά της, αποτελεί σαφώς εξαίρεση για την εποχή. Στην εξωτερική πολιτική, ο λαμπρός Βλάχος στρατηγός Γεώργιος Μανιάκης, έχοντας διακριθεί όταν αποσπάστηκε η Έδεσσα (Ούρφα) από τους Άραβες (1031), ελευθερώνει τη Σικελία (1038), χρησιμοποιώντας και τη φρουρά των Βαράγγων, ανάμεσα στους οποίους είναι κι ο Χάραλντ Χαρντραντε, που αργότερα θα γίνει βασιλιάς της Νορβηγίας, αλλά θα πεθάνει στην προσπάθειά του να κατακτήσει την Αγγλία (1047-66). Ο νικηφόρος αγγλικός στρατός του βασιλιά Χάρολντ Β΄ θα στραφεί στη συνέχεια για ν’αποκρούσει μάταια τον έτερο διεκδικητή του αγγλικού θρόνου, το δούκα της Νορμανδίας, Γουλιέλμο Β΄ το Νόθο. Ο δούκας θα καταστεί βασιλιάς της Αγγλίας ως Γουλιέλμος (Α΄) ο Κατακτητής (1066-87), χάριν στους σιδηρόφρακτους Νορμαννούς του. Κατά την εκστρατεία στη Σικελία θα χρησιμοποιηθούν και Νορμαννοί μισθοφόροι, επικεφαλής των οποίων είναι ο πολέμαρχος Γουλιέλμος ντε Χωτβίλ, που θα ονομαστεί Σιδηρόχειρ όταν θα φονεύσει σε μονομαχία τον αμιρά της Συρακούσας. Οι Νορμαννοί φημίζονται ως ακατανίκητοι, αλλά κι απείθαρχοι πολεμιστές. Τον ίδιο καιρό, επί τη ευκαιρία του θανάτου του βασιλιά Γκαγκικ Β΄ της Αρμενίας, με έδρα το Άνιο (1045), επιτυγχάνεται η προσάρτηση του κράτους του, το οποίο είχε εξαναγκαστεί να κληροδοτήσει ο προκάτοχός του, Ασώτ Δ΄ στον αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄ μια εικοσαετία νωρίτερα. Όμως η αμυντική ικανότητα και το φρόνημα των πολιτών καταρρακώνονται ραγδαία με τη χρήση (ιθαγενούς και ξένου) μισθοφορικού στρατού ολοένα και πιο διεφθαρμένου, με παράλληλη αμέληση των θεματικών δυνάμεων. Δηλαδή υπονομεύεται το υπόβαθρο που καθιστούσε ισχυρή τη Ρωμανία. Αλλά και τα αυτοκρατορικά τάγματα εκστρατείας αφήνονται τελικά να ατροφήσουν από τον οίκο των Δουκών, για τον φόβο των επίδοξων στασιαστών από την κλίκα των στρατιωτικών. Εξαπλώνονται οι Μανιχαίοι ή Αθίγγανοι, μιαν αίρεση που ίσως προήλθε από τους Μανιχαϊστές που διαμορφώθηκαν τον 3ο αι από τον Πέρση Δάσκαλο Μάνη (216-277 μ.Χ), συνδυάζοντας Χριστιανισμό, Γνωστικισμό και Ζωροαστρισμό, και που έχουν διαδοθεί, παράλληλα με τους Νεστοριανούς Χριστιανούς, έως τα βάθη της Ασίας (μέχρι και στην Κίνα). Φαίνεται πως δεν σχετίζονται άμεσα με τους Παυλικιανούς της Τεφρικής (ανεξάρτητο κράτος με επικεφαλής τον Καρβέα & το Χρυσόχειρο), που ενώ επίσης συνδύαζαν ποικίλες θρησκευτικές πεποιθήσεις, εν τούτοις είχαν αναπτύξει, επιπροσθέτως, αντιπατριωτικό μένος. Σε διάφορες εποχές, πχ (συριακής δυναστείας, Βασιλείου Α΄, Ιωάννη Τσιμισκή) η Θράκη αποτελούσε συνηθισμένο προορισμό για απείθαρχους αιρετικούς Μικρασιάτες. Ο Αλέξιος θα προσπαθήσει χωρίς επιτυχία να τους μεταστρέψει στην ορθή πίστη, κτίζοντας απέναντι από τη Φιλιππούπολη, την Αλεξιόπολη ή Νεόκαστρο, πόλη για τους μετανοημένους. Πάντως προσεταιρίζεται ολόκληρο τον πληθυσμό της περιοχής, και χρησιμοποιεί τακτικά στρατιωτικά σώματα “Μανιχαίων”, αν και δε θα διστάσει να εκτελέσει, δια πυρός στον Ιππόδρομο, το Βασίλειο, αρχηγό Βούλγαρων αιρετικών. Οι Έλληνες της εποχής αυτής, τους αποκαλούν όλους Μανιχαίους, όμως οι κατά τόπους Σλάβοι τους λένε Βογομίλους, ενώ στη Δύση είναι κυρίως γνωστοί ως Καθαροί. Όμως, Καθαροί ή Τέλειοι κανονικά ονομάζονται μόνο εκείνοι οι Μανιχαίοι που έχουν περάσει κάποιο συγκεκριμένο τελικό στάδιο μύησης κι έχουν φτάσει στο ύστατο επίπεδο ετοιμασίας που υποτίθεται ότι μπορούν να προσεγγίσουν θνητοί. Οι Μανιχαίοι διαδίδονται και στη Δύση [κυρίως στην Ιταλία και τη νότια Γαλλία (κτήσεις του κόμητος της Τουλούζης)] ως αντίδραση προς τη δεσποτικότητα της Μίας Αγίας Καθολικής Εκκλησίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η λέξη “κρετίνος” προέρχεται από την έννοια που παίρνει στη νοτιο-Γαλλική γλώσσα η λέξη “Chretien”, δηλαδή “Χριστιανός”. Σύμπνοια Ρώμης και Κ/πολης (δηλαδή, πάπα και αυτοκράτορα) εναντίον των Νορμαννών (γαλλόφωνων καταδρομέων, με απώτερη καταγωγή από τη Δανία), αποτυγχάνει λόγω μικροπολιτικών συμφερόντων (γεγονότα σωτήριων ετών 1053-54), που τελικά οδηγούν στο Σχίσμα, δηλαδή στη διχοτόμηση της Μίας Αγίας Καθολικής Εκκλησίας. Κύρια ευθύνη για τον τραγικό διχασμό φέρει ο αρχιεπίσκοπος Νέας Ρώμης, Κ/πόλεως και οικουμενικός πατριάρχης, Μιχαήλ Κηρουλάριος (1043-58), η υπέρμετρη φιλοδοξία του οποίου τάραξε την πολιτική ζωή της Ρωμανίας, ήδη από το 1043, με την τύφλωση του ευνούχου Ιωάννου Ορφανοτρόφου, του συγγενή και μέντορα των Παφλαγόνων αυτοκρατόρων Μιχαήλ Δ΄ και Ε΄. Την ίδια χρονιά (1043) ο Γιαροσλάβος ο Σοφός, μέγας ηγεμών του Κιέβου, πραγματοποιεί την τελευταία ρωσική επίθεση εναντίον της Κ/πολης. Εν τούτοις, σύντομα ο γιος του, ο Βσεβολοντ Γιαροσλάβιτς, θα παντρευτεί (γύρω στο 1046) την νόθα κόρη του Κωνσταντίνου Θ΄ Μονομάχου, Ειρήνα. Έτσι παράλληλα με την ανανέωση της ρωσο-ρωμαίικης συμμαχίας, θα γεννηθεί και θα κυβερνήσει στο Κίεβο, ο μέγας ηγεμών Βλάντιμιρ Β΄ Μονομάχος, που θα παντρευτεί την Γκυθα, κόρη του Χάρολντ Β΄ της Αγγλίας. Πάντως η μητέρα του, Ειρήνα, δεν αποτελεί ακριβώς το καμάρι της Κ/πολης, αφού είναι κόρη της Μαρίας Σκλήραινας, ξαδέλφης της 2ης συζύγου του Κωνσταντίνου Θ΄ κι αγαπημένης ερωμένης του, αλλά και δισέγγονης του Βάρδα Σκληρού, ο οποίος είχε στασιάσει 3 φορές επί Βασιλείου Β΄ Πορφυρογέννητου. Εν τω μεταξύ, έχοντας κληθεί για 2η φορά για απολογία στην Κ/πολη, ο καλύτερος στρατηγός της αυτοκρατορίας, ο Γεώργιος Μανιάκης έχει ήδη στασιάσει στην Ιταλία, κι επίσης κινείται εναντίον της Κ/πολης, διεκδικώντας την πορφύρα, μάταια, αφού θα σκοτωθεί κάπου στη Μακεδονία, κατά τη διάρκεια του 1043. Τέλος, το ίδιο έτος (το 1043) ο Νορμαννός πολέμαρχος Γουλιέλμος de Hauteville (που ονομάστηκε Σιδηρόχειρ όταν φόνευσε σε μονομαχία τον αμιρά της Συρακούσας, κατά τη διάρκεια της κατάκτησης της ισλαμικής Σικελίας από το Μανιάκη), καταφέρνει να πλήξει μακροπρόθεσμα τη Ρωμανία, ιδρύοντας την κομητεία της Απουλίας, σε εδάφη που καταπατά από το κατεπανάτο και το θέμα της Λογγιβαρδίας. Οι δυναμικοί Νορμαννοί εξαπλώνονται σαρωτικά στην περιοχή, από την ίδρυση της κομητείας της Αβέρσας το 1029, από τον οίκο Ντρεγκοτ, εις βάρος ντόπιων Λομβαρδών ηγεμόνων, έως την ίδρυση της κομητείας της Σικελίας, το 1059, από γόνο του οίκου των Χωτβίλ (Hauteville), εις βάρος των Μουσουλμάνων του νησιού. Ο αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Θ΄ ο Μονομάχος (1042-55) και ο πάπας Λέων Θ΄ (1049-55) πανικοβάλλονται από τις επιτυχίες των πολεμόχαρων Νορμαννών και προσπαθούν να συντονιστούν στρατιωτικά, όμως ο πατριάρχης Κηρουλάριος, απτόητος, επιδιώκει τα δικά του άνομα συμφέροντα. Συγκεκριμένα, το 1053, εκμεταλλευόμενος την ήττα και την πρόσκαιρη αιχμαλώτιση του πάπα Λέοντα Θ΄ από τους Νορμαννούς, προσπαθεί να επιβληθεί με αλαζονεία (και κουτοπόνηρη αφέλεια) στην Εκκλησία της Δύσεως, ενέργεια που επιφέρει ολέθριες συνέπειες, δηλαδή το Σχίσμα, αλλά και τη μεταστροφή της παπικής πολιτικής σε αέναη συμμαχία με τους Νορμαννούς. Αργότερα επιχειρεί να εκθρονίσει τον Ισαάκιο Κομνηνό (1057-59) για να γίνει ο ίδιος αυτοκράτορας, ενέργεια που δεν θα προλάβει να ολοκληρώσει, μονάχα λόγω του ξαφνικού θανάτου του. Άλλωστε ο Ισαάκ Κομνηνός αποτελούσε εύκολο στόχο, αφού δεν ήταν παρά ένας παρείσακτος στην κοινωνία της Κ/πολης, που ανέβηκε στο θρόνο περιστασιακά, με τη βοήθεια της φθίνουσας κλίκας των στρατιωτικών, από την οποία επιλέχτηκε για να αντικαταστήσει τον τελευταίο ευνοούμενο της μακεδονικής δυναστείας, τον Αλβανό στρατιωτικό Μιχαήλ Στ΄ Βρίγγα (1056-57), παρόλο που ήταν ένας γηραιός επαρχιώτης Δυνατός (=αριστοκράτης), από την Κασταμονή της Παφλαγονίας, με στρατιωτικές καταβολές και πρωτοποριακές, άρα καθολικά μισητές ιδέες. Λέγεται, πάντως πως αυτός πρώτος εισήγαγε ένα πανάρχαιο μικρασιατικό σύμβολο, το δικέφαλο αετό, ως αυτοκρατορικό έμβλημα. Τελικά επικρατεί ο οίκος των Δουκών (1059-81), όμως εξαιτίας της αντιμαχίας του με την κλίκα των στρατιωτικών (η οποία αναδεικνύει το Ρωμανό Δ΄ Διογένη (1067-71), από την Καππαδοκία, τον οποίο και νομιμοποιεί μέσω γάμου η Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα, χήρα του Κωνσταντίνου Ι΄ Δούκα (1059-67)) επέρχεται η απώλεια των ιταλικών κτήσεων (από Νορμαννούς) και των ασιατικών (από Σελτζούκους), πριν κλείσει ο αιώνας. Οι Σελτζούκοι, επιφανείς ηγεμόνες των Ογούζων Τούρκων, σαρώνουν την Ανατολία (1071-85) επωφελούμενοι από την αναρχία που επικρατεί στο στρατό, ύστερα από τη μάχη του Μαντζικέρτ, την πρόσκαιρη αιχμαλώτιση του αυτοκράτορα Ρωμανού Δ΄ και τον εκθρονισμό του από τον οίκο των Δουκών. Συγχρόνως, οι Νορμαννοί κατακτούν τα θέματα της Καλαβρίας, της Λογγιβαρδίας (Απουλία), της Σικελίας και το κατεπανάτο (πτώση του Μπάρι, 1071). Για την αντιμετώπισή τους, η Βενετία γίνεται ολοένα και πιο απαραίτητη, και εξίσου απαιτητική, τόσο ώστε εξελίσσεται από σύμμαχο, σε αλαζονικό ανταγωνιστή. Παράλληλα ανεξαρτοποιούνται κι οι υπόλοιπες χώρες του Αδριατικού Πελάγους: Βοσνία, Κροατία, Ζάρα, Ζέτα (πρώιν Διόκλεια), Ραγούσα, Ρασκία κ.ά. Ενώ η εξουσία του οίκου των Δουκών καταρρέει άδοξα, αλλά όχι αδικαιολόγητα, για το θρόνο συγκρούονται ο Έλληνας Νικηφόρος Βοτανειάτης, δομέστικος των Σχολών της Ανατολής, και ο Αλβανός Νικηφόρος Βρυέννιος, δούκας του θέματος του Δυρραχίου. Τελικά ως αυτοκράτωρ επικρατεί ο γηραιός Νικηφόρος Γ΄ Βοτανειάτης (1078-81), που όμως δεν προλαβαίνει να ανταπεξέλθει στο χάος που παρέλαβε, γιατί στασιάζει ο επίσης Έλλην, Νικηφόρος Μελισσηνός, στη Νίκαια, αλλά και ο Νικηφόρος Βασιλάκης (που ήταν στρατηγός του θέματος της Θεοδοσιουπόλεως, όταν έγινε η μάχη του Μαντζικέρτ) στο Δυρράχιο. Τελικά στη Βασιλεύουσα επικρατεί ως αυτοκράτωρ ένας νεαρός Παφλαγόνας, αξιωματικός του Βοτανειάτη, κουνιάδος του Μελισσηνού, γιος του δομέστικου Ιωάννου, αλλά και ανηψιός του Ισαάκιου Α΄, σύζυγος της Ειρήνης Δούκαινας, κόρης του Ανδρονίκου Δούκα κι εγγονής του καίσαρα Ιωάννου Δούκα. Είναι ο Αλέξιος Κομνηνός, που επίσης είναι απόγονος του Μανουήλ Ερωτικού, φρούραρχου της Νίκαιας στα τέλη του 10ου αι. Εν τω μεταξύ στα παιχνίδια εξουσίας παραμένει ένας παίκτης από τον οίκο των Δουκών. Είναι η όμορφη και μορφωμένη Μάρθα Μπαγκρατιονι (γνωστή και ως Μαρία της Αλανίας), κόρη του βασιλιά Παγκρατίου Δ΄ της Ιβηρίας (σημερινή Γεωργία) και της Μπορενα της Αλανίας (σημερινή Οσσετία) που προσπαθώντας μάταια να εξασφαλίσει το δικαίωμα διαδοχής του γιου της, Κωνσταντίνου Δούκα, εγκαταλείπει το Μιχαήλ Ζ΄ Δούκα (1071-78), παντρεύεται το Νικηφόρο Γ΄ Βοτανειάτη, ενώ τελικά γίνεται ερωμένη του Αλεξίου Κομνηνού κι αρραβωνιάζει το γιο της με την Άννα, την πρωτότοκη κόρη του Αλεξίου. Την ίδια εποχή αναφέρεται η παρουσία στη Ρωμανία και άλλων μελών της μικτής αριστοκρατίας που κυβερνάει τους λαούς του Καυκάσου. Ο αδελφός του αυτοκράτορα Αλεξίου, ο σεβαστοκράτωρ Ισαάκιος παντρεύεται την πρωτοπροέδρισσα Ειρήνη, κόρη του Δημητρίου, του άρχοντα της Αλανίας (σημερινής Οσσετίας) και μέγα επιμελητού της Ιβηρίας, αλλά και ξαδέλφη της Μάρθας Μπαγκρατιονι. Ο δούκας του θέματος της Χαλδίας, Θεόδωρος Γαβράς, παντρεύεται επίσης μιαν Αλάνισσα, την κόρη του αδελφού του Δημητρίου. Παρόλο που η πολιτική κατάσταση σταθεροποιείται κάπως στην Κ/πολη, με τη συνετή καθοδήγηση της βασιλομήτορος Άννας Δαλασσηνής, η υπόλοιπη αυτοκρατορία τείνει να βυθιστεί στην αναρχία. Εν τούτοις, ικανοί άρχοντες, κυρίως Αρμένιοι, ανακόπτουν την προέλαση των Σελτζούκων Τούρκων σε ορισμένες περιοχές της Ανατολίας, παρόλο που παραμένουν αδέσμευτοι από την εξουσία του αυτοκράτορα: <br />
*http://www.friesian.org/romania.htm
*http://www.romanity.org/htm/rom.el.01.romiosini_romania_roumeli.01.htm
1) Θεόδωρος Γαβράς, Έλληνας δούκας του θέματος της Χαλδίας, προστάτης των Ποντίων εναντίον της γεωργιανής επεκτατικότητας, αλλά, κυρίως, σύμβολο αντίστασης κατά της αφομοιωτικής τακτικής των Μουσουλμάνων εισβολέων,<br />
*http://www.cit.gu.edu.au/~s285238/Roman/RomanEmpire.html
2) Ρούπεν στα βουνά του Ταύρου (Ρουπενίδες: 1080-1226 {Πρόκειται για τη Μικρή Αρμενία, ένα κράτος που θ’αντέξει με άλλες δυναστείες έως το 1375}), <br />
3) ο αρμενικός οίκος των Ετουμιδών στο Λαμπρόν και στο Βάρβαρον (~ 1079-1285 {Ως δυναστεία στη Μικρή Αρμενία, το διάστημα 1226-1341}), <br />
4) Φιλάρετος στην [[Αντιόχεια|Αντιόχεια]] (μια πόλη και περιοχή τριεθνική, αποτελούμενη από Σύριους, Έλληνες και Αρμένιους κατοίκους),<br />
5) Βαχράμ Φιλάρετος στο Μαράς (Γερμανίκεια),<br />
6) Παγκράτης Βασιλιάν στη Χώρο και ο αδελφός του, Βασίλειος ο Ληστής στη Ραμπαν,<br />
7) Γαβριήλ στη Μαλάτεια (Μελιτηνή),<br />
8) Κωνσταντίνος στη Γέργερη,<br />
9) Τόρος που αποσπάει την Ούρφα (Έδεσσα) από τους Μεγάλους Σελτζούκους, και<br />
10) Ρουσσέλιος Φραγκόπουλος (Russel de Bailleul) πρώτα στη Γαλατία και υστερότερα στην Αμάσεια του Πόντου. Αυτός ο Ρουσσέλ είναι ο περιβόητος Φραγκονορμαννός που ως αρχηγός Λατίνων μισθοφόρων ιπποτών υπήρξε ένας από τους προδότες κατά τη μάχη του Μαντζικέρτ. <br />
Το αρμενικό έθνος συνέβαλλε καθοριστικά στην επιβίωση της Ρωμανίας κατά το ναδίρ που είχε σημειωθεί το διάστημα 602-905. Τότε, ενώ αρκετοί Έλληνες και Βλάχοι έχαναν την αφοσίωση και την πίστη τους στην αυτοκρατορία, κάποιοι λαοί στα όρια του κράτους, όπως οι Χάζαροι (Ογούροι, σαν τους Βούλγαρους, αλλά με ιουδαιόθρησκη άρχουσα τάξη), οι Λαζοί (καρτβελικό φύλο), οι Αβασγοί (Αμπχάζιοι) και οι Αλανοί (σαρματικό φύλο) επιδίωκαν κατά καιρούς τη γειτνίαση και συμμαχία. Όμως κυρίως οι Αρμένιοι και ορισμένοι Σύριοι (όπως οι Μαρδαΐτες του Λιβάνου), αναδείχτηκαν σε στήριγμα και ασπίδα της Ρωμανίας. Από τον Ηράκλειο έως την ανάρρηση του Σύριου Λέοντα Γ΄ το 717, οι περισσότεροι αυτοκράτορες του 7ου αι ήταν αρμενικής καταγωγής. Αλλά και κατά τη διαίρεση του κράτους σε θέματα από τον Λέοντα Γ΄, ένα από τα σημαντικότερα τμήματα της Ανατολίας ονομάστηκε θέμα Αρμενιακων (στρατευμάτων). Βέβαια οι Αρμένιοι ήταν σημαντικοί πολύ πριν από τον Ηράκλειο. Ένα παράδειγμα είναι η επιγαμία του ιλλυρικού οίκου του Αγίου Κωνσταντίνου (ύστεροι Φλάβιοι) με τον κλάδο του παρθικού οίκου των Αρσακιδών που είχε αναλάβει την διακυβέρνηση της Αρμενίας. Τότε συγκεκριμένα που ο Αρσάκης ο Τιγράνους παντρεύτηκε την Ολυμπιάδα, κόρη του [ύπαρχου του πραιτορίου] Αβλαβίου, και αρραβωνιαστικιά του εκλιπόντος Κώνστα, με πρωτοβουλία του κουνιάδου της, αυτοκράτορος Κωνστάντιου Β΄ (4ος αι). Γενικά οι Αρμένιοι προσέφεραν πάρα πολλά, όχι μόνο στην Ανατολή, αλλά και στη Δύση: Είναι εμφανής π.χ. η επίδραση της αρμενικής αρχιτεκτονικής στην ανάπτυξη του Ρωμανικού Ρυθμού, ίσως μέσω του ιεραποστολικού έργου των Μανιχαίων. Οι Αρμένιοι συνέβαλλαν και στην αναγέννηση της αυτοκρατορίας τον καιρό της μακεδονικής δυναστείας. Άλλωστε, τουλάχιστον ο ιδρυτής της δυναστείας, Βασίλειος, ήταν Αρμένιος. Βέβαια υπήρξαν και άλλα έθνη φιλικά προς τους Ρωμιούς. Ειδικά η συμμαχία της ουραλικής Ουγγαρίας με την ελληνική Ρωμανία, θ’αποδειχτεί ιδιαίτερα σταθερή, και μακροχρόνια, αφού θα διαρκέσει με μικρά διαλείμματα από το 1042 έως το 1453, με αποκορύφωμα κατά τα μέσα του 12ου αι, όταν εξετάζονταν σοβαρά το ενδεχόμενο συγχώνευσης των δύο κρατών από τον Ελληνο-Μαγυάρο αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνό (1143-80). Πάντως, κατά πολύ αποδοτικότερες για τους Ρωμιούς αποδείχτηκαν τελικά η ρωμαιο-χαζαρική συμμαχία (610-920), αλλά και η ρωμαιο-πετσενεγική συμμαχία (~ 940-1050).<br />
=== 1081-1180 ===
Περίοδος αναρχίας και εμφύλιων συρράξεων στην αυτοκρατορία της Ρωμανίας, αλλά και στο σουλτανάτο των Μεγάλων Σελτζούκων (ο πυρήνας του οποίου ήταν η περσική ενδοχώρα, με τις πόλεις Ισπαχάν και Νισαπούρ), τον κηδεμόνα, από το 1055, του χαλιφάτου των Αββασιδών (με έδρα τη Βαγδάτη), διευκολύνει την εδραίωση ανεξάρτητου κράτους αποστατών Σελτζούκων, ως ισλαμικής “ρωμαϊκής αυτοκρατορίας” (με έδρα αρχικώς τη Νίκαια, αργότερα το Ικόνιο) η οποία τελικά θα κατορθώσει να ενώσει όλους τους Μουσουλμάνους της Ανατολίας, μετά από την προσάρτηση του κατά τι ισχυρότερου εμιράτου των Δανισμενιδών (1174) με έδρα τη Σιβας (Σεβάστεια). Ο γάμος της φιλόδοξης πρωτότοκης κόρης του Αλεξίου, της Άννας Κομνηνής με τον ικανό, αλλά και συνετό Νικηφόρο, τον εγγονό του Βρυέννιου, συμφιλιώνει τους Κομνηνούς με τους Βρυέννιους. Έτσι, λόγω της δημοτικότητας των Βρυέννιων στην περιοχή, καθίσταται δυνατή η προάσπιση της ευρωπαϊκής Ρωμανίας. Αποκρούονται επιδρομές Νορμαννών (γαλλόφωνοι Σκανδιναβοί, από την Ιταλία), Ούγγρων (που προήλθαν από τη συγχώνευση των Ονογούρων Βούλγαρων με τους Μαγυάρους, ουραλικού έθνους από την κοιλάδα του π.Ομπ, την κοιτίδα των Λευκών Ούννων), Πιζανών (Ιταλοί), Ούζων (κλάδος των Ογούζων Τούρκων), Πατσινάκων (Πετσενέγοι Τούρκοι, παλιοί σύμμαχοι που κατέβαιναν τώρα ως πρόσφυγες, εξαιτίας της άφιξης νέων τουρκικών φυλών, και που προσπάθησαν μάταια να συντονίσουν οι Ρωμιοί Σελτζούκοι, για να επεκταθούν στην Ευρώπη και ν’αλώσουν την Κ/πολη), και Κουμάνων (Κυμτσάκ Τούρκοι, που μαζί με τους Ρωμιούς τσάκισαν τους Πατσινάκες στη μάχη του Λεβουνίου, αλλά ύστερα στήριξαν ένα διεκδικητή της πορφύρας, τον υποτιθέμενο γιο του Ρωμανού Διογένη). Ο Αλέξιος, δωροδοκώντας με 360.000 χρυσά Νομίσματα το Γερμανό ομόλογό του, αυτοκράτορα της Δύσης, Ερρίκο Δ΄ των Χοενστάουφεν, τον προτρέπει να επιτεθεί εναντίον των Νορμαννών, οι οποίοι αναγκάζονται έτσι ν’απαγκιστρωθούν από την Αλβανία και τον Ελλαδικό χώρο, για να προασπίσουν τις ιταλικές τους κτήσεις. Επόμενη επιδίωξη της διπλωματίας του Αλεξίου είναι ο προσεταιρισμός βαρώνων εντός της επικράτειας των Νορμαννών, για ν’αποκτηθούν ερείσματα που θα καταστήσουν δυνατή την ανάκτηση της ρωμέικης Ιταλίας. Όμως ανταποκρίνεται μόνο ο κόμης του Μόντε ντι Σαντ’Άντζελο, Ερρίκος, αφέντης της χερσονήσου Γκαργκάνο. Επίσης επιδιώκεται και πραγματοποιείται η Α΄ σταυροφορία. Σύμπραξη του αυτοκρατορικού στρατού με τους σταυροφόρους κι από θαλάσσης υποστήριξη με μοίρα 10 πλοίων υπό το ναύαρχο Ευστάθιο, αποδίδουν εδαφικά κέρδη για τη Ρωμανία στην Ασία, αλλά και ανάπτυξη σχέσεων, ανεξάρτητα από την παπική πολιτική, με Δυτικούς άρχοντες, όπως ο κόμης Ραϊμόνδος Δ΄ της Τουλούζης, ο Λατίνος που στήριξε τον Αλέξιο κατά τη διάρκεια της σταυροφορίας, πχ στη διένεξη για την κυριότητα της [[Αντιόχεια|Αντιόχειας]]. Στο άλλο άκρο στάθηκε ο γιος του ολέθριου Νορμαννού άρχοντα, του κόμητα της Απουλίας, Ροβέρτου Γυισκάρδου, ο Βοημούνδος de Hauteville, που επιδίωξε να βλάψει με κάθε τρόπο την αυτοκρατορία. Αρχικά με πανουργία, “πήγε να παραστήσει τον Κρητικό, σε Κρητικό”, όπως χαρακτηριστικά λέει η Άννα Κομνηνή στην “Αλεξιάδα” της, όταν ζήτησε από τον Αλέξιο να τον διορίσει δομέστικο των Σχολών της Ανατολής (= αρχηγό των αυτοκρατορικών σωμάτων εκστρατείας για τα ανατολικά μέτωπα), για να συντονίσει δήθεν τους Ρωμιούς με τους σταυροφόρους, εναντίον των Μουσουλμάνων, με την υπόσχεση να του παραδίδει όλα τα ρωμαϊκά εδάφη που θα αποσπώνται από την κυριαρχία των Σελτζούκων. Απίστευτη κουτοπονηριά ή θράσος εκ μέρους του Βοημούνδου, από τη στιγμή που το κύριο καθήκον του αντίστοιχου δομέστικου των Σχολών της Δύσεως, ήταν η αντιμετώπιση των εισβολών και των λεηλασιών του οίκου Χωτβίλ. Ύστερα προσπάθησε να οδηγήσει ένα τμήμα σταυροφόρων σε αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον της Κ/πολης. Τελικά εξαναγκάστηκε να παραδοθεί, όμως αυτός και τ’άλλα 5 μέλη του οίκου των Χωτβίλ που παρίσταναν τους σταυροφόρους, κατάφεραν να κρατήσουν την Αντιόχεια, κι ενώ ο Αλέξιος, οι Ρωμιοί κάτοικοι της πόλης, ο Ραϊμόνδος Δ΄ και οι περισσότεροι αρχηγοί των σταυροφόρων είχαν αντίθετη γνώμη. Για να το πετύχει, χρησιμοποίησε ποικίλες μεθόδους, η πιο γραφική των οποίων ήταν η παρουσίαση στο στράτευμα οραμάτων που υποτίθεται ότι υπέβαλλαν Άγιοι ή συγχωρεμένοι σεβάσμιοι σταυροφόροι (αφού οι ζωντανοί είχαν αντίθετη άποψη), τονίζοντας μεταξύ άλλων, την αναγκαιότητα της εκχώρησης της Αντιόχειας στον οίκο Χωτβίλ. Πάντως αναγκάστηκε ν’απολογηθεί για την άτιμη επίθεσή του, και να ορκιστεί ως βασσάλος του αυτοκράτορα Αλεξίου. Εμφάνιση του σώματος των Τουρκόπουλων ή Τουρκόπωλων ιππέων, εξοπλισμένων να πολεμούν με τον “σκυθικό τρόπο”, δηλαδή με τακτικές στέπας. Πάντα υπήρχαν μηχανισμοί προσεταιρισμού, ενδεχόμενου προσηλυτισμού και μαζικής στρατολόγησης εχθρικών μαχητών, όμως για πρώτη φορά δημιουργείται αυτοκρατορικό τακτικό σώμα, απαρτιζόμενο αμιγώς από Τούρκους, εγχείρημα που στέφεται με επιτυχία. Νίκες επί του Σελτζούκου εμίρη της Σμύρνης (αμιράς Τζαχχας), αλλά και επί των στασιαστών διοικητών της Κρήτης (δούκας κατεπάνω Καρύκης) και της Κύπρου (στρατηγός Ραψομάτης). Ο Τζαχχάς (εμίρ Τσαχα, τουρκιστί) προσεταιριζόμενος τους Έλληνες της περιοχής, είχε δημιουργήσει στόλο από 33 ιστιοφόρα και 17 κωπήλατα. Η δράση του είχε ξεκινήσει με την κατάκτηση της Λέσβου & Χίου, ύστερα είχε νικήσει το ρωμέικον πλώιμον στις Οινούσες, ενώ στη συνέχεια είχε προχωρήσει σε εκτεταμένες καταδρομές που κατέληξαν στην κατάληψη της Σάμου, της Ρόδου, του Αδραμυττίου και της Αβύδου. Ο Τζαχχάς είχε απλώς ακολουθήσει την πάγια τακτική που χρησιμοποιούν οι εχθροί της αυτοκρατορίας για ν’αποκτούν ναυτική υπεροχή έναντι των Ρωμιών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:<br />
1. Ο προσεταιρισμός των θαλασσινών του [ευρύτατα ελληνικού] βασιλείου του Βοσπόρου από τους Έρουλους (γερμανικού παγανιστικού μοναχικού τάγματος, εντός της επικράτειας των Οστρογότθων) το 250-375, με αποκορύφωμα μια φρενίτιδα λεηλασιών σε Πόντο, Αιγαίο και Κύπρο, τη διετία 267-69. <br />
2. Ο προσεταιρισμός των στόλων των επαρχιών Αφρικής, Βυζακηνής, Νουμιδίας & Τριπολιτανίας από τους Βάνδαλους το 429-534. Συνέπεια, η συστηματική λεηλασία ανά την Μεσόγειο, με συμβολικό αποκορύφωμα την πλιατσικολόγηση της Ρώμης το 455.<br />
3. Ο προσεταιρισμός των λαών της Αιγύπτου και της νότιας Συρίας από τους νικηφόρους Μουσουλμάνους Άραβες το 636-50. Συνέπεια ήταν η εδραίωση των πιστών του Ισλάμ στη Μεσόγειο Θάλασσα με την εμφάνιση θαλασσοπόρων Σαρακηνών (=ληστών).<br />
4. Ο προσεταιρισμός των Ελλήνων της Κρήτης (824) και της Σικελίας (827) από Σαρακηνούς, με συνέπεια, την περαιτέρω εξασθένηση του υπολείμματος αυτοκρατορίας. Το πειρατικό αμιράτο της Κρήτης (824-961) χτυπάει εκεί που πονάει: Με μόνιμα ορμητήρια όπως την Πάρο και την Αίγινα, λεηλατεί συστηματικά ό,τι δεν είχαν ρημάξει οι χερσαίως επιτιθέμενοι Αβαροσλάβοι, δηλαδή, Κυκλάδες, Ιόνιο, Αργοσαρωνικό, Κορινθιακό, Εύβοια, Χαλκιδική και Θεσσαλονίκη.<br />
Αποικισμός της Κρήτης από Δυνατούς (“οι 12 αρχοντόπουλοι”). Καθιέρωση οικογενειοκρατίας από τον οίκο των Κομνηνών. Άμεση αντίδραση στον νεποτισμό αυτό και την αναξιοκρατία, πρέπει να είναι η υπόθεση του Θεοδώρου Στυππειώτου (περί εκλογής άρχοντος Δημοκρατίας από τη Σύγκλητο, ύστερα από το θάνατο του Μανουήλ). Οι Βενετοί που συνήθως κυκλοφορούν και δραστηριοποιούνται ελεύθερα στη Ρωμανία, δεν μπορούν παρά να επισημάνουν την έλλειψη υγιούς πατριωτικού φρονήματος στους πολίτες της αυτοκρατορίας. Δηλαδή οι Ρωμιοί δεν αισθάνονται υπερήφανοι για τη χώρα τους, ούτε διαθέτουν μαχητική διάθεση για να την υπερασπιστούν, π.χ. από τους Νορμαννούς. Έτσι λοιπόν οι όχι και τόσο πιστοί σύμμαχοί τους, οι Βενετοί, αποθρασύνονται. Με ορόσημο τον αστραπιαίο πόλεμο που εξαπολύει ο “Terror Graecorvm” (Τρόμος των Γραικών) Δομήνικος Μικιέλι, δόγης της Βενετίας, κατά τον οποίο καίγεται ο αυτοκρατορικός στόλος που είχε στα σκαριά ο Ιωάννης Β΄ Κομνηνός (ο επονομαζώμενος και “Καλός” για την καλωσύνη του και την ομορφιά του), λεηλατούνται οι Κυκλάδες, η Βενετία μετατρέπεται σε αδυσώπητο παράσιτο κράτος, αρχικά με το προσωπείο του φίλου και συμμάχου κατά των Νορμαννών, που έχουν κατακτήσει τις ιταλικές κτήσεις και παρενοχλούν τις ελλαδικές: Οι Νορμαννοί επιδράμουν επανειλημμένως (1081-85, 1107, 1147-49 και 1185), και λεηλατούν τα θέματα του Δυρραχίου (Αλβανία), της Κέρκυρας, της Κεφαλληνίας, της Νικοπόλεως (Ήπειρος), της Δαλματίας, της Ελλάδος, της Πελοποννήσου, του Αιγαίου (Κυκλάδες), της Θεσσαλίας (άλωση Θεσσαλονίκης), του Στρυμώνος, του Βολερού, της Μακεδονίας (κοιλάδα του π Έβρου) και της Κύπρου, επιδιώκοντας και περαιτέρω προσαρτήσεις. Επιπλέον, καταφέρνουν τη διάρρηξη του μονοπωλίου μεταξιού και πολυτελών υφασμάτων, ενώ προσαρτούν και τα δουκάτα Γαέτας (1137), Νάπολης (1139) και Αμάλφης (1131. Παρεμπιπτόντως, οι παραδοσιακοί εχθροί των Αμαλφηνών, οι Πιζανοί, επωφελούνται από την αναστάτωση το 1135, όταν λεηλατούν το Αμάλφι, αφού πρώτα καταστρέψουν το στόλο του. Έτσι βρίσκουν την ευκαιρία οι απαίσιοι Βενετοί και πετυχαίνουν κάποια στιγμή, μέσα στον 12ο αι, να τους εκχωρηθεί η εκτεταμένη ακίνητη περιουσία που είχαν οι Αμαλφηνοί εντός της Ρωμανίας. Πάντως κατά την καταστροφή της πόλης ανακαλύπτεται ένα αντίγραφο των Πανδεκτών του Ιουστινιανού, γεγονός που θα συμβάλλει στην αναβίωση του Ρωμαϊκού Δικαίου στη Δύση). Οι πόλεμοι της Ρωμανίας κατά των Νορμαννών είναι επιζήμιοι για το ανθρώπινο δυναμικό, αλλά και για την οικονομία του κράτους, ενώ δεν εμποδίζουν τον οίκο των Hauteville, ή Altavilla, που τους κυβερνάει, από το να συνδέσει τις περιοχές της Κάτω Ιταλίας με τη Σικελία σε ενιαίο δυνατό κράτος, το ρηγάτο της Σικελίας, με έδρα το Παλέρμο (1127). Ο οίκος Χωτβίλ (Hauteville) χρησιμοποιεί επιδέξια το ανθρώπινο δυναμικό των κατακτημένων ιθαγενών, προφανώς λαμβάνοντας υπόψιν το πόσο λίγοι είναι οι Νορμαννοί του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το αξίωμα του “αμιράλη”. Προερχόμενος από το αραβικό “αμίρ αλ Μπαχρ” (“ηγεμών της Θαλάσσης”) που χρησιμοποιούνταν με την έννοια του “ναυάρχου” από τους Μουσουλμάνους της Σικελίας, ο όρος υιοθετείται από τους Νορμαννούς της κομητείας της Σικελίας για τους ναυάρχους τους. Η ιδιαιτερότητα του θεσμού του αμιράλη έγγυται στο γεγονός ότι ενώ ο προϊστάμενος των αμιραλών, ο “αμιράς αμιράδων”, αποτελεί ισχυρότατο αξίωμα, συνήθως δεν το κατέχει Νορμαννός:<br />
==== αμιράλες του νορμαννικού ναυτικού ====
'''κοινοί αμιράλες:'''<br />
• Ευγένιος – Έλληνας αμιράλης από την Τροϊα, ελληνική αποικία που είχε ιδρύσει ο Ρωμιός κατεπάνω Βασίλης Βοϊωάννης (1017-27) στην περιοχή Καπιτανάτο της Απουλίας <br />
• Ιωάννης – Γιος του αμιράλη Ευγενίου, αδελφός του αμιράλη Νικολάου και του λογοθέτη Φιλίππου, και ανηψιός του νοταρίου Βασιλείου, αξιωματούχων όλων του ρηγάτου – ελληνικής καταγωγής, από την Τροϊα – αμιράλης – Μαζί με το γαλλο-Νορμαννό καγκελάριο & αρχιερέα, τον πολυμαθή Γκουαριν, κατέστειλαν την ανταρσία ηγεμόνων της Καμπανίας, με σχετική επιτυχία (1134-35).<br />
'''αμιράδες αμιράδων:'''<br />
• 1107-27 – Χριστόδουλος (Αμπντούλ Ραχμάν αλ Νασρανι) – Έλληνας από το ισλαμικό τμήμα της Σικελίας – Επιπλέον, διετέλεσε πρωτονομπιλίσσιμος & πρωτονοτάριος του ρηγάτου – στην υπηρεσία της βασιλομήτωρος Αδελαΐδος ντελ Βαστο και του ρήγα Ρογήριου Β΄<br />
• 1127-52 – Γεώργιος Αντιοχεύς – Ρωμιός (Έλληνας ή Σύριος) από την [[Αντιόχεια|Αντιόχεια]]– αμιράλης, υπαρχηγός του Χριστοδούλου (1123) – Έδειξε την αξία του ήδη κατά την αποτυχημένη εκστρατεία εναντίον της παλαιάς έδρας των Φατιμιδών, της Μαντιας (1123). Συνέβαλε αποφασιστικά στην ενοποίηση των Νορμαννών της Ιταλίας υπό την κυριαρχία του ρήγα της Σικελίας (1127-31). Πρωτοστάτησε στην κατάληψη του Αμάλφι. Το 1132, προάχθηκε σε αμιρά αμιράδων (ammiratus ammiratorum ή άρχων αρχόντων), αξίωμα που υποδηλώνει τον ισχυρότερο άνθρωπο του ρηγάτου, εκτός από τον ίδιο το ρήγα. Κατέκτησε την Αφρική (Αλ Ιφρικιγια = Τυνησία και Τριπολιτανία, 1146-52), καταλύοντας τη δυναστεία των Ζιριδών. Λεηλάτησε τη Ρωμανία (1147-49), φροντίζοντας για τη διαμετακόμιση στο ρηγάτο πολυάριθμων Ρωμιών αιχμαλώτων, που ήταν κυρίως τεχνίτες εξειδικευμένοι σε προσοδοφόρες επιχειρήσεις, όπως η μεταξουργία και η αγγειοπλαστική.<br />
• 1152-53 – Φίλιππος της Μαντιας – Έλληνας ευνούχος, παλατινός αξιωματούχος, αμιράς αμιράδων – Κατέκτησε τη Μπόνα (αρχ. Ιππώνα) από τους Σαρακηνούς της δυναστείας των Αλμοαδών. Η επιστροφή του στο Παλέρμο πραγματοποιήθηκε “με θρίαμβο και δόξα”. Όμως σύντομα συνελήφθη, δικάστηκε και εκτελέστηκε για εξισλαμισμό και προδοσία. Μάλλον οι εχθροί του επωφελήθηκαν από τη γεροντική άνοια του ρήγα Ρογήριου Β΄ και άδραξαν την ευκαιρία, όχι μόνο να του αφαιρέσουν κάθε εξουσία, αλλά και να τον εξοντώσουν βιολογικά.<br />
• 1154-60 – Μάιος του Μπάρι – Λομβαρδός (δηλαδή, Ιταλός) – αμιράς αμιράδων. Μισητός απ’όλους εκτός από τον προϊστάμενό του, το ρήγα Γουλιέλμο τον Κακό (1154-66) – Πρωτοστάτησε στην απόκρουση επιθέσεων από δυνάμεις του πάπα, αλλά και των αυτοκρατόρων Μανουήλ Κομνηνού και Φρειδερίκου Μπαρμπαρόσσα (1154-58). Κατάφερε να κρατήσει διαιρεμένες τις δυνάμεις των εισβολέων, ενώ παράλληλα συνέβαλε στην καταστολή των εξεγέρσεων που ξέσπασαν μαζικά σε όλο το ρηγάτο, από τη Σικελία, έως την Απουλία. Προφανώς λόγω της κρισιμότητας της στιγμής, αναγκάστηκε, επιδέξια, να καταφύγει σε εφήμερη νορμαννο-ρωμέικη προσέγγιση, το 1155, όταν από κοινού με το στρατηγό Μιχαήλ Παλαιολόγο κατέλαβαν το Μπάρι – Εραστής της ρήγισσας Μαργαρίτας της Ναβάρρας – Με αφορμή την ανακατάληψη της Μαντιας από τους Μουσουλμάνους Αλμοάδες, δολοφονήθηκε στο Παλέρμο από ομάδα αριστοκρατών με συντονιστή το Ματθαίο Μπονέλλο, ένα Νορμαννό.<br />
• 1160-62 – Τα καθήκοντα του αμιράλη Μαΐου αναλαμβάνει τριανδρία (3 Familiares): 1) Ενερίκος Αρίστιππος – Έλληνας από την Καλαβρία – Ονομαστός λόγιος, αρχιδιάκονος της Κατάνιας (1155), πρέσβης στην Κ/πολη (1158-60), καγκελάριος, προϊστάμενος των Φαμιλιάρων, δηλαδή των Οικείων. Εξού και η αφορμή του χαμού του: Λέγεται ότι συγχνωτίζοταν με τις βασιλικές παλλακίδες εντός του οίκου του ρήγα Γουλιέλμου του Κακού, ο οποίος τον έπαυσε και τον φυλάκισε, μόλις το αντιλήφθηκε. 2) Σύλβεστρος της Μαρσίκου – Νορμαννός κόμης, μακρινός συγγενής του Γουλιέλμου του Κακού και γνώριμος των συνωμοτών που δολοφόνησαν τον Μάιο του Μπάρι. Πέθανε από φυσικό θάνατο. 3) Ριχάρδος Πάλμερ – Άγγλος, επίσκοπος Συρακούσας (1154) αρχιεπίσκοπος της Μεσσίνας (1182) Πέθανε το 1190 από τις κακουχίες που επέφερε ο Άγγλο-Νορμαννός βασιλιάς Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος στη Μεσσίνα. <br />
• 1162-66 – Σχηματίζεται 2η τριανδρία (3 Familiares): 1) Ριχάρδος Πάλμερ – Άγγλος, επίσκοπος Συρακούσας (1154) αρχιεπίσκοπος της Μεσσίνας (1182) Πέθανε το 1190 από τις κακουχίες που επέφερε ο Άγγλο-Νορμαννός βασιλιάς Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος στη Μεσσίνα. 2) Ματθαίος Αγιελλον – Ιταλός από το Σαλέρνο – νοτάριος, δηλαδή γραμματέας του αμιράλη Μαΐου, στη συνέχεια μέγας πρωτονοτάριος, ύστερα αντικαγκελάριος, τελικά καγκελάριος. Το διάστημα 1169-71 ανέλαβε από τον αρχιεπίσκοπο Παλέρμου, Βάλτερο Οφαμιλ (που την είχε το 1168-69), την πλήρη διακυβέρνηση του ρηγάτου, μέχρι την ενηλικίωση του Γουλιέλμου Β΄ του Αγαθού. Πέθανε το 1193 από φυσικό θάνατο. Συνέβαλλε στην επικράτηση του Τανκρέδου. Οπότε και ο ρήγας, πλέον, Τανκρέδος βοήθησε τους γιους του Ματθαίου. Ο Ριχάρδος, διορίστηκε κόμης της Αγιελλον, ενώ ο άλλος, ο Νικόλαος, χρίστηκε αρχιεπίσκοπος του Σαλέρνου. 3) Πέτρος (Άχμεντ ες Σικελι) – ευνούχος, κατής του Ντιβανίου (υπουργός Δικαιοσύνης), αμιράς, και τέλος, αμιράς αμιράδων το 1166.<br />
• 1166 – Πέτρος (Άχμεντ ες Σικελι) –Ευνοούμενος της ρήγισσας Μαργαρίτας, η οποία διέλυσε την τριανδρία δίνοντας στον Πέτρο τις πλήρεις εξουσίες ενός αμιρά αμιράδων –Προσηλυτισμένος Σαρακηνός από την Τζέρμπα, που κατηγορήθηκε ως κρυπτο-Μουσουλμάνος και προδότης (απασχολούσε αρμάδα 160 πλοίων σουλατσάροντας χωρίς στρατηγική & αποτελέσματα στις Βαλεαρίδες το 1159-60, όταν αλώθηκε η Μαντια και απωλέσθηκαν οι αφρικανικές κτήσεις), κατηγορία που φρόντισε να επαληθεύσει αποστατώντας, και υπηρετώντας με ζήλο το Γιουσούφ των Αλμοαδών. <br />
• 1166-68 – Στέφανος ντου Περκε – καγκελάριος – ξάδερφος της ρήγισσας Μαργαρίτας<br />
• Ευγένιος ντα Παλέρμο (1130-1202) – Γιος του αμιράλη Ιωάννου – Υπηρέτησε το ρήγα Γουλιέλμο Β΄ τον Αγαθό – ποιητής και μεταφραστής – συγγραφέας του “Hugo Falcandus” όπου καταγράφει γεγονότα του Παλέρμου κατά το διάστημα 1154-69 – μετέφρασε από τα ελληνικά στα λατινικά τη “Σιβυλλίνη Ερυθραίων” – επικεφαλής αρμάδας 284 πλοίων σε εκστρατεία εναντίον της Αιγύπτου (1174), προς στήριξην της φραγκο-ρωμέικης στρατιάς που επιχειρεί στην περιοχή από το 1169, στον απόηχο της Β΄ σταυροφορίας – όμως εξίσου υπεύθυνα πρωταγωνίστησε και στη βενετο-νορμαννική σύμπραξη εναντίον της Ρωμανίας (1175) – ως “μάγιστρος βαρώνων του Ντιβανίου”, που διατέλεσε για πολλά έτη, ρύθμισε την εδαφική διαφορά Αμάλφι με την πόλη Ραβελλο (1178) – εκστράτευσε εναντίον των Σαρακηνών Βαλεαρίδων Νήσων (1180-86).<br />
• 1184-97 – [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτος]] Βρεντεσίνος – Έλληνας “αμιράς αμιράδων” από την Απουλία – αμιράλης, στην υπηρεσία των ρηγάδων Γουλιέλμου Β΄ του Αγαθού και Τανκρέδου του Λέτσε – Κατά καιρούς θα ονομαστεί επιπλέον πρίγκηψ του Τάραντα, δούκας του θέματος του Δυρραχίου, παλατίνος κόμης της Κεφαλονιάς & Ζακύνθου (1185), και κόμης της Μάλτας (1192). Γνωστός και ως “Νέπτουνος” και “ρήγας της Θαλάσσης”! – σύζυγος της Μαρίνας, νόθας κόρης του Γουλιέλμου του Κακού. Υποταγή του ρηγάτου στους Γερμανούς του Ερρίκου Στ΄ του Σκληρού (1194)<br />
'''Κόμητες της Μάλτας'''<br />
• 1194-1204 – Γουλιέλμος ο Γράσσος (=Χοντρός), γιος ή γαμπρός του Μαργαρίτου – κόμης της Μάλτας, αμιράλης<br />
• 1204-1265 – Αρρίγκο Πεσκατόρε (=Ερρίκος ο Ψαράς) – Γενουάτης, γαμπρός και διάδοχος του Γουλιέλμου του Γράσσου – κόμης της Μάλτας, αμιράλης<br />
• 1265-66 – Νικόλας Πεσκατόρε – κόμης Μάλτας<br />
• ~1258-66 – Φίλιππος Κινάρδος – Φράγκος από την Κύπρο – αμιράλης στην υπηρεσία του Μανφρέδου των Χοενστάουφεν Υποταγή του ρηγάτου στους Φράγκους του Καρόλου ντ’Ανζού (1266-68) και διχοτόμηση του ρηγάτου από τον οίκο ντ’Ανζού και το βασίλειο της Αραγώνος (1282)<br />
• 1266-96 – Λουκίνα Πεσκατόρε – κόμισσα Μάλτας<br />
• ~1280-1300 – Ανδρέας Πεσκατόρε – κόμης Μάλτας<br />
• 1271-77 – Φίλιππος ντε Τουσι – γιος του Narjot de Toucy του πρεσβύτερου και εγγονός του Θεόδωρου Βρανά και της Άννας (Αγνής) της Φράγκας – στην υπηρεσία του Καρόλου d’Anzu – Αυθέντης της Τερζας<br />
• 1277-93 – Narjot ντε Τουσι, ο νεότερος – γιος του Φιλίππου – στην υπηρεσία του ανδεγαυικού οίκου (d’Anzu) – Επιπλέον ήταν αυθέντης της Τερζας, γενικός καπιτάνος του Δυρραχίου (~1277) και του Μοριά (1282) – Σύζυγος, από το 1278, της Λουκίας, που το 1288 έγινε τιτλούχος ηγεμόνισσα της Αντιοχείας και κόμισσα της Τριπόλεως.<br />
• 1282-1302 – Ρογήρος της Λαυρίας (Ρουτζιέρο ντι Λαουρια) – Σικελός – Γιος του Ριχάρδου από την πόλη Λαυρία ή Σκαλέα, μεγάλου κριτού, και της Ντόνα Μπέλα, μιας τροφού της Κωνσταντίας Β΄ των Χοενστάουφεν – Θεωρείται κορυφαίος ειδικός στη ναυτική τακτική. Με την πτώση των Χοενστάουφεν έγινε αμιράλης στην υπηρεσία του βασιλιά της Αραγώνος, Πέτρου Γ΄, και του οίκου της Βαρκελώνης γενικότερα. Νικούσε σε όποια επιχείρηση ηγούνταν. Το διάστημα 1282-87 πέτυχε 6 νίκες: <br />
i) Απόβαση στη Σικελία,<br />
ii) Υπεράσπιση της Μάλτας,<br />
iii) Μάχη του Καστελλαμάρε, όπου αιχμαλώτισε τον αρχηγό της φραγκικής δύναμης, το διάδοχο Κάρολο (Β΄) d’Anzu,<br />
iv) Καταστροφή της φραγκικής αρμάδας που απειλούσε την Αραγώνα, έξω από τη Βαρκελώνη,<br />
v) και συμμετοχή στις νικηφόρες χερσαίες επιχειρήσεις που ακολούθησαν,<br />
vi) Ναυμαχία των Κομήτων, κοντά στη Νάπολη, όπου με 40 γαλέρες τσάκισε 80 φράγκικες. Όμως τσακώθηκε με τον αραγωνέζο ρήγα της Σικελίας Φρειδερίκο, πολιορκήθηκε δις, συνελήφθη και φυλακίστηκε. Εν τούτοις, δραπέτευσε στην Αγγλία, όπου για λίγο υπηρέτησε τον Εδουάρδο Α΄, εναντίον των Φράγκων. Τελικά επέστρεψε στο ρηγάτο όπου και προσχώρησε στην υπηρεσία των Φράγκων του ανδεγαυικού οίκου (d’Anzu). Νίκησε τους Αραγωνέζους στη ναυμαχία του κάβ’Ορλάντο, όπου αιχμαλώτισε 18 γαλέρες (1299), και στη μάχη της Πόντσας (1300), όπου αιχμαλώτισε τον Φρειδερίκο. Εν τούτοις, συμφιλιώθηκε μαζί του, αμνηστεύτηκε και ονομάστηκε κόμης της Μάλτας (1300-13). Η ζωή του χαρακτηρίστηκε από σκληρότητα, ασυδοσία, απουσία πατριωτικού φρονήματος, αλλά και ηθικών αναστολών, προδίδοντας, ίσως, την πρώιμη παρουσία της υποκουλτούρας πάνω στην οποία θ’ανθίσει αρκετά αργότερα η παρακρατική αναρχία και το οργανωμένο έγκλημα στη νότια Ιταλία, δηλαδή στην επικράτεια του πάλαι ποτέ ρηγάτου της Σικελίας. Η υποκουλτούρα αυτή προσδιορίζεται κατά τόπους με εκφράσεις όπως “μαφία” και “ντραγκέττα” (=ανδραγαθία). Η πλησιέστερη παρεμφερής σημασία στη νεοελληνική διάλεκτο είναι η λέξη “μαγκιά”. <br />
Στη Ρωμανία εφαρμόζεται από τους αυτοκράτορες Ιωάννη Β΄ (Καλογιάννη) & Μανουήλ, επεκτατική πολιτική προς όλες τις κατευθύνσεις [π.χ. Ανατολία, Σερβία, εισβολή στη νότια Ιταλία (1154-58), Ταμάταρχα (ρωσική ηγεμονία του Τμουταρακαν, πλέον), Μικρή Αρμενία, [[Αντιόχεια|Αντιόχεια]] (νορμαννική ηγεμονία, πλέον) και αλλού], αποφέρει επιτυχίες, μάλλον ασύμφορες λόγω της χρήσης μισθοφόρων. Συνεργασία με την Πίζα και τη Γένουα, για την αντιμετώπιση της Βενετίας. Γενικά οι Κομνηνοί διατηρούσαν καλές σχέσεις με τους ομολόγους τους στη Δύση, τους αυτοκράτορες των Γερμανών (ιδίως με τον Κορράδο Γ΄ των Χοενστάουφεν), υπήκοοι των οποίων ήταν όσοι βόρειοι Ιταλοί, όπως οι Πιζανοί, οι Γενουάτες και οι Λομβαρδοί δεν τάσσονταν υπό την κυριαρχία του πάπα. Οι Γερμανοί αποκαλούνται επίσης Νεμιτζοί ή Αλαμανοί. Πάντως σε μία περίσταση ο αυτοκράτορας Μανουήλ θα στραφεί εναντίον του Γερμανού ομολόγου του και υπέρ του παπικού κράτους, σε μια ευφάνταστη προσπάθεια “ανάκτησης” της βόρειας Ιταλίας (με ορμητήριο την Αγκώνα και με δόλωμα άφθονο χρήμα), που φυσικά θ’αποτύχει. Επίσης, εκστρατεία για την τελειωτική προσάρτηση του σουλτανάτου των Σελτζούκων αποτυγχάνει απρόσμενα, ύστερα από την καταστροφή των αποσκευών της στρατιάς στο Μυριοκέφαλο. Συνετριμμένος ο Μανουήλ παραλληλίζει στις σημειώσεις του το ασήμαντο αυτό πισωγύρισμα με πανωλεθρίες του παρελθόντος, όπως τις ήττες στον Ιερομίακα και στο Μαντζικέρτ. Εν τούτοις, ο προσεταιρισμός της Ουγγαρίας προχωράει, αν και με αργό ρυθμό. Το τέλος του αιώνα βρίσκει την αυτοκρατορία με εξωτερική εμφάνιση ακέραια και κραταιά, αλλά στην ουσία οικονομικά εξουθενωμένη, ηθικά παρακμασμένη, και εσωτερικώς κατακερματισμένη από διάφορους ισχυρούς Δυνατούς (=αριστοκράτες), μερικοί από τους οποίους είναι και επίδοξοι αυτοκράτορες. Ενδείξεις της παρακμής είναι και τα εξής: Οι τοιχογραφίες αντικαθιστούν ακριβότερες μορφές απεικόνισης, όπως τα ψηφιδωτά και τ’αγάλματα, ενώ το Νόμισμα σταδιακά παύει να κινείται διεθνώς. Η ναυτιλία και το εμπόριο παρακμάζουν, λόγω κακής πολιτικής αλλά και δυσμενών συγκυριών. Από το 1082 αρχίζουν να δίνονται σκανδαλώδη εμπορικά προνόμια στους Βενετούς, που φτάνουν έως το καθεστώς της πλήρους ατέλειας το 1126. Οι ντόπιοι απλά δεν μπορούν να τους ανταγωνιστούν με τους Κανόνες (=νομοθεσία) του ίδιου τους του κράτους. Επιπλέον, το κράτος έχει να αντιμετωπίσει τη μια σταυροφορία μετά από την άλλη. Και οι Ρωμιοί συμφωνούν με τους Μουσουλμάνους γείτονές τους σε ένα πράγμα: Εκτός από το θάρρος τη στιγμή της μάχης, οι Φράγκοι (Φερέγκοι, στ’αραβικά) δεν κατέχουν απολύτως καμία άλλη αρετή. Κατά την αποτυχημένη Β΄ σταυροφορία (1147-49), που θα πραγματοποιηθεί με αφορμή την κατάληψη της κομητείας της Έδεσσας από τον ισλαμικό οίκο των Ζεγκιδών, αλλά με στρατηγικό στόχο την κατάληψη της Δαμασκού, οι Χριστιανοί ερίζουν μεταξύ τους. Αρχικά οι βασιλείς Σικελίας & Φραγκίας συνασπίζονται εναντίον των αυτοκρατόρων Ρωμανίας & Γερμανίας. Τελικά, όλοι στρέφονται εναντίον όλων. Εν μέσω της γενικευμένης αυτής δυσαρέσκειας, οι Καθαροί πληθαίνουν και οργανώνονται: Σε σύνοδο το 1167 στο St Felix-De-Caraman, παραβρίσκονται τέσσερις Μανιχαίοι επίσκοποι από τη νότια Γαλλία (Occitania), ένας από τη βόρεια Γαλλία, 6 από την Ιταλία (κυρίως από τη Λομβαρδία), αλλά και ο επίσκοπος Νικήτας[http://en.wikipedia.org/wiki/Nicetas,_Bogomil_bishop] των Δραγοβιτών (γνωστών ως Σλαβομακεδόνων σήμερα), ως εκπρόσωπος των Εκκλησιών των ανατολικών Μανιχαίων, αν και με την ένσταση του επισκόπου Πέτρου των Βουλγάρων, για την πρωτοβουλία του αυτήν. Από άλλες δυτικές πηγές γνωρίζουμε ότι η αυτοκρατορία της Ρωμανίας χωρίζονταν σε 8 Εκκλησίες Μανιχαίων, γεωγραφικά κατανεμημένες, αλλά και με σαφή εθνική υπόσταση, γεγονός που δεν αποκλείει την παρουσία πιστών της αίρεσης με εθνική συνείδηση ανεξάρτητη από γεωγραφικούς περιορισμούς, όπως π.χ. Ελλήνων και Βλάχων, αλλά και δεν την προϋποθέτει:<br />
*Εcclesiae Romana<br />
*Ecclesiae Dragometiae, Drugunthiae<br />
*Εcclesiae Bulgariae<br />
*Ecclesiae Sclavoniae, Bosniae<br />
*Εcclesiae Meliguae, Melenguiae<br />
*Εcclesiae Dalmatiae<br />
*Εcclesiae Philadelphiae<br />
*Ecclesiae Aransensis<br />
=== 1180 ===
Με το θάνατο του Μανουήλ Κομνηνού το θρόνο αναλαμβάνει ο 11χρονος γιος του, ο Αλέξιος Β΄ υπό την κηδεμονία 12μελούς συμβουλίου με επικεφαλής τον οικ. πατριάρχη Θεοδόσιο Βοραδειώτη. Όμως ο πατριάρχης παραμερίζεται από τη μητέρα του μικρού, 2η σύζυγο του Μανουήλ, αλλά και την “ομορφότερη γυναίκα της εποχής της”, τη Μαρία του Πουατιέ (κόρη της Κωνσταντίας de Hauteville, Νορμαννής ηγεμόνισσας της Αντιοχείας, από τον 1ο σύζυγό της, Ραϊμόνδο de Poitiers) η οποία αναλαμβάνει την εξουσία με την στήριξη του θετού ανηψιού, αλλά και εραστή της, του πρωτοσεβάστου και πρωτοβεστιαρίου Αλεξίου Κομνηνού, με την αρωγή δυνάμεων από Ιταλούς και Γεωργιανούς, αλλά και με την αγάπη του λαού της Κ/πολης, αρχικά τουλάχιστον. Αξίζει να σημειωθεί ότι για χάριν της όμορφης Μαρίας της Αντιόχειας, ο Μανουήλ είχε ψυχρανθεί με το νοτιο-γαλλικό οίκο Φρεντελον που όριζε τις κομητείες της Τουλούζης και της Τριπόλεως, και με τους περισσότερους από τους Χριστιανούς άρχοντες των Αγίων Τόπων. Συγκεκριμένα, όταν ύστερα από το θάνατο της γερμανίδας Ειρήνης (ή Μπέρθας του Σουλτσμπαχ), εστάλησαν στους Αγίους Τόπους ο Ιωάννης Κοντοστέφανος, ο δραγομάνος Θεοφύλακτος και ο ακόλουθος της φρουράς των Βαράγγων, Βασίλης Καματερός, για να επιλέξουν κάποια από τις λεβαντίνες αριστοκράτισσες ως νέα σύζυγο για τον αυτοκράτορα, αυτοί προτίμησαν τη Μαρία που ήταν ομορφότερη, αν και από το ήδη υποτελές πριγκηπάτο της Αντιοχείας, παρά την κατά τι λιγότερο όμορφη, αλλά με πολύ πιο μεγάλη επιρροή, Μελισάνθη, κόρη του κόμητα της Τριπόλεως, Ραϊμόνδου Β΄, και ανηψιά της βασίλισσας της Ιερουσαλήμ, Μελισάνθης λε Μπουργκ. Ουσιαστική αιτία της πραγματικά κακής αυτής επιλογής αποτελεί μάλλον η υπερπροσπάθεια της μητέρας της Μαρίας, της Κωνσταντίας ντε Χωτβίλ, έκπτωτης ηγεμόνισσας που ορθώς υπολόγισε στη στήριξη του μελλοντικού γαμπρού της, για ν’ανακτήσει την εξουσία στο πριγκηπάτο της Αντιοχείας. Παρόλο που το άστοχο αυτό συνοικέσιο είχε προκαλέσει τότε την οργή των λεβαντίνων αρχόντων, με τον κόμητα Ραϊμόνδο Β΄ να εξαπολύει, ως αντίποινα, επίθεση εναντίον της Κύπρου, εν τούτοις η Μαρία συνοδεύτηκε έως την Κ/πολη από τον Αλέξιο Βρυέννιο Κομνηνό και τον έπαρχο της Κ/πόλεως, Ιωάννη Καματερό, και παντρεύτηκε τον αυτοκράτορα Μανουήλ σε μεγαλόπρεπη τελετή, χοροστατούντων 3 Ρωμιών πατριαρχών (1161).<br />
=== 1181 ===
Η προσφάτως χηρεύσασα αυτοκράτειρα Μαρία, ως μοναχή Ξένη πλέον, κυβερνάει για λογαριασμό του ανήλικου γιου της, Αλεξίου Β΄. Όμως εξοργίζει το λαό της Κ/πολης με την εύνοια που δείχνει προς τους Λατίνους της πόλης. Σκανδαλίζει επιπρόσθετα το λαϊκό αίσθημα εξαιτίας της σχέσης της με τον εξίσου φιλοδυτικό πρωτοσέβαστο και πρωτοβεστιάριο Αλέξιο Κομνηνό, ανηψιό του εκλιπόντος Μανουήλ, γιο του σεβαστοκράτορα Ανδρονίκου Κομνηνού και της Ειρήνης Ροδοκανάκη. Είναι χαρακτηριστικό ότι έχει παντρέψει την κόρη του, Ευδοκία, με τον Γουλιέλμο Η΄ του Μονπελλιέ, ενώ η εγγονή του, Μαρία, θα παντρευτεί τον υποκόμη Μπαρράλ (Barral) της Μασσαλίας, βασσάλο του κόμη της Τουλούζης, στη συνέχεια τον κόμη Βερνάρδο Δ΄ του Comminges & Bigorre, για να παντρευτεί στο τέλος το βασιλιά της Αραγώνος, Πέτρο Β΄. Θα γεννήσει την Μπαρράλ (Barrale), υποκόμισσα της Μασσαλίας και τον Ιάκωβο Α΄, βασιλιά της Αραγώνος. Αντιπολιτευόμενοι την κυβέρνηση της αυτοκράτειρας Μαρίας της Αντιοχείας, είναι κυρίως η καισάρισσα Μαρία, κόρη του Μανουήλ και της Ειρήνης (Μπέρθας του Σουλτσμπαχ), με το σύζυγο της, Ραινιέρο το Μομφερρατικό. Επηρεάζουν την κοινή γνώμη υπέρ τους, ενώ μαζί τους τάσσεται και ο οικ. πατριάρχης Βοραδειώτης, που μετατρέπει το ναό της Αγίας Σοφίας σε αρχηγείο των αντικαθεστωτικών επιχειρήσεων. Γρήγορα ξεσπούν συγκρούσεις στους δρόμους της πρωτεύουσας με αφορμή τη σύλληψη του πατριάρχη, ύστερα από διαταγή του Αλεξίου Β΄. Ο Μουσουλμάνος αυτοκράτωρ Ρωμαίων, Κιλίτζ Αρσλάν Β΄ Ιτζαντιν, επωφελείται από την αναταραχή, εισβάλλοντας στην ασιατική Ρωμανία. Κατακτά τη Σωζόπολη της Πισιδίας, καταστρέφει το Κοτυαίον (Κιουτάχεια) της Φρυγίας, λεηλατεί την κοιλάδα του μικρού Μαιάνδρου (αρχ. π. Κάϋστρος), όμως αποκρούεται στην Αττάλεια. Ο Μπέλα Γ΄ του οίκου Αρπαντ της Ουγγαρίας, κάποτε, ενώ ήταν ακόμα διάδοχος του ουγγρικού θρόνου, είχε ορισθεί διάδοχος και της αυτοκρατορικής πορφύρας από το Μανουήλ με την προοπτική της συγχώνευσης της Ουγγαρίας με τη Ρωμανία. Σημειωτέον ότι ο αυτοκράτωρ Μανουήλ Κομνηνός είχε Ουγγαρέζα μητέρα, την Ειρήνη-Πιρόσκα του οίκου Αρπαντ, οπότε δεν είχε κανένα ενδοιασμό στο να ενώσει τις δυο δυναστείες, και τα δυο κράτη. Τότε ο Ούγγρος πρίγκηπας, ως “Μπέλος” είχε αρραβωνιαστεί την κόρη του αυτοκράτορα, την καισάρισσα Μαρία, ενώ αποτέλεσε τον πρώτο κάτοχο του τίτλου “δεσπότης”. Ελλείψει αρσενικού απογόνου για τον οίκο των Κομνηνών, τότε ήταν πρώτος στη σειρά διαδοχής. Τώρα όμως η κατάσταση είναι διαφορετική, και ο Μπέλα Γ΄ Αρπαντ, ως βασιλεύς της Ουγγαρίας πλέον, επωφελείται από τη πολιτική κρίση στη Ρωμανία και επιτίθεται εναντίον των πόλεων Μπρανίτσεβο και Βελιγράδι, προωθείται στην κοιλάδα του π. Μοράβα έως τη Ναϊσσό (Νις), ενώ φτάνει λεηλατώντας κι έως τη Σόφια. Ο αυτοκρατορικός στρατός υπό τους Αλέξιο Βρανά και Ανδρόνικο Λαπαρδά, που κινείται εναντίον του Μπέλου Γ΄, δεν καταφέρνει πολλά, πράγμα παράδοξο, αφού έως τώρα οι Ούγγροι συνήθως ηττώνται. Ο αυτοκράτωρ των Γερμανών, Φρειδερίκος Μπαρμπαρόσσα, ο 2ος του οίκου των Χοενστάουφεν, νικάει το διεκδικητή Ερρίκο τον Λέοντα, του οίκου των Γουέλφων, καθιστώντας το κράτος του ακόμα ισχυρότερο, προς λύπην του πάπα Ρώμης, που στηρίζει εδώ και χρόνια την αντιπολίτευση των Γουέλφων. Στους Αγίους Τόπους, ο 2ος σύζυγος της ηγεμόνισσας της Αντιοχείας, Κωνσταντίας ντε Χωτβιλ, ο τέως ηγεμών, κι εντελώς μανιακός, Ρεϊνάλδος του Σατιγιόν (ο επονομαζόμενος και “Λύκος”) ξεκινάει ληστρικές, και αργότερα πειρατικές, επιδρομές εναντίον Μουσουλμάνων, υπονομεύοντας υπάρχουσα συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στους Χριστιανούς και τους Μουσουλμάνους, προκαλώντας κρίση στην περιοχή.<br />
=== 1182 ===
Ο Ανδρόνικος Κομνηνός (ο “Σατανάς”), από το Οιναίο του Πόντου όπου τον είχε περιορίσει ο Μανουήλ επειδή δε σταματούσε ποτέ να προκαλεί συνομωσίες, σκάνδαλα και γενικώς προβλήματα, καταφτάνει στη Βασιλεύουσα, κερδίζει την αγάπη του λαού με δημαγωγίες, όπως πχ οι κατηγορίες εναντίον των Λατίνων (=Δυτικοί) πάροικων. Στην πραγματικότητα, ο Ανδρόνικος είναι κοσμοπολίτης, αφού λόγω της κακής του διαγωγής, ως προς τον αυτοκράτορα ξάδελφό του αλλά και γενικότερα, έζησε για πολλά χρόνια εκτός των ορίων της Ρωμανίας, όπως π.χ. στο Γκαλίς (ρωσική Γαλικία), την Αντιόχεια, την Τυφλίδα, την Ιερουσαλήμ, όπου διορίστηκε άρχων της Βηρυτού, τη Δαμασκό, αλλά και το Ικόνιο, όπου κατοικούσε και ο αδελφός του, ο Ιωάννης Κομνηνός Τζελεπης, φημισμένος λόγιος, γαμπρός του Σελτζούκου σουλτάνου Μασούντ, αλλά και του Αρμένιου άρχοντα των Ορέων, Λέοντα. Ο Ιωάννης, όπως και οι γιοι του, Ισαάκ και Σουλεϊμάν Σαχ, είναι Μουσουλμάνοι. Αργότερα ο οίκος των Οσμανλιδών θα ισχυρίζεται ότι κατάγεται τόσο από το ηγεμονικό ογουζικό γένος των Καγί, όσο κι από τον ελληνικό οίκο του Ιωάννη Κομνηνού Τζελεπη. Στην εποχή του Μανουήλ Α΄, η ευνοιοκρατία με βάση την καταγωγή είχε φτάσει σε τέτοιο κατάντημα, ώστε το να είσαι ένας Κομνηνός λειτουργούσε ως ελαφρυντικό για οποιοδήποτε ατόπημα. Έτσι ο αδελφός του αυτοκράτορα Καλογιάννη, ο Ισαάκ Κομνηνός και οι γιοι του, Ιωάννης Τζελεπης και Ανδρόνικος ανήγαγαν την εσχάτη προδοσία σε χόμπι. Στη Ρωμανία αυτού του έτους, αντιπολιτευόμενοι την κυβέρνηση της Μαρίας της Αντιόχειας είναι κυρίως η καισάρισσα Μαρία, ο σύζυγός της, Ραινιέρος ο Μομφερρατικός, αλλά και ο προσφάτως αφιχθείς Ανδρόνικος Κομνηνός, ο οποίος και τελικά επικρατεί ως νέος κηδεμών του Αλεξίου Β΄, αφού πρώτα ενθάρρυνε τον ευνούχο Πτερυγεονίτη να δηλητηριάσει τη σύμμαχό του, καισάρισσα Μαρία, και τον άντρα της. Παράλληλα προωθεί και διωγμό των Λατίνων προς τέρψιν των οπαδών του. –Αναφέρονται 80.000 θύματα. Φυλακισμένη στη Μονή του Αγ. Διομήδους και πανικόβλητη, η Νορμαννή Μαρία της Αντιόχειας προσπαθεί να έρθει σε συνεννόηση με τον Μπέλο Γ΄. Η στρατιά των Βρανά και Λαπαρδά, που αντιμετώπιζε στο βορρά τους Ούγγρους του Μπέλου Γ΄, ο οποίος κάποτε ήταν αρραβωνιασμένος με την καισάρισσα Μαρία Κομνηνή, πριν τον νυμφεύσει ο Μανουήλ με την Αγνή του Σατιγιόν, ετεροθαλή αδελφή της αυτοκράτειρας Μαρίας και κόρη της Κωνσταντίας, της ηγεμόνισσας της Αντιοχείας από το 2ο σύζυγό της, τον εξτρεμιστή Ρεϊνάλδο του Satillon, διασπάται λόγω αντικρουόμενης αφοσίωσης των στρατηγών προς το νέο συμβασιλέα. Έτσι ο τέως προστατευόμενος και διάδοχος του Μανουήλ, ο Μπέλος Γ΄ προσαρτά ανεμπόδιστος τη Δαλματία (από την οποία εκδιώκονται και οι Βενετοί), την Κροατία, τη Βοσνία και τη χώρα του Σίρμιου, ενώ ο σεβαστοκράτωρ Στέφανος Νεμάνια, ο Σέρβος άρχοντας της Ρασκίας, αποκηρύσσει την αυτοκρατορική κυριαρχία και στηρίζει τον Ούγγρο βασιλιά, διακηρύσσοντας όμως παράλληλα και την ανεξαρτησία του. Ο σουλτάνος Κιλίτζ Αρσλάν Β΄ συνεχίζει να προελαύνει, κατακτώντας τη ρωμαϊκή Φρυγία, αλλά και εκτεταμένα εδάφη στη νότια Μ. Ασία. Συγχρόνως ο ανυπότακτος Αρμένιος ηγεμόνας των Ορέων (του Ταύρου), Ρούπεν Γ΄, εισβάλλει στη ρωμαίικη Κιλικία. Ο Ιωάννης Κομνηνός Βατάτζης, στρατηγός του θέματος των Θρακησίων, επαναστατεί και επικρατεί στη σπουδαιότερη πόλη της δυτικής Μ. Ασίας, τη Φιλαδέλφεια. Ο αυτοκρατορικός στρατός που βαδίζει εναντίον του, αποκρούεται. Όμως η πόλη παραδίδεται σύντομα, μετά από το φυσικό θάνατο του Ιωάννη. Στη συνέχεια η εξέγερση θα καταπνιγεί από τον Ανδρόνικο Λαπαρδά. Οι γιοι του Βατάτζη, Αλέξιος & Μανουήλ, θα καταφύγουν στην ισλαμική Ρωμανία. Όμως, προφανώς λόγω των διασυνδέσεων που έχει ο Ανδρόνικος Κομνηνός στην Κόνυα (Ικόνιο), τελικά θα εκδοθούν στην Κ/πολη όπου θα τιμωρηθούν με τύφλωση.<br />
=== 1183 ===
Ο Ανδρόνικος Άγγελος και οι γιοι του καταφεύγουν στο βασίλειο της Ιερουσαλήμ όταν ανταρσία εναντίον του αντιβασιλέα Ανδρονίκου οδηγείται σε αποτυχία, ενώ και η Νίκαια με την Προύσα υποθάλπουν αντιφρονούντες. Απτόητος ο 65χρονος Ανδρόνικος Κομνηνός προωθεί την ενθρόνισή του, ενώ εκτελεί τον πρωτοσέβαστο Αλέξιο, στραγγαλίζει τη Μαρία της Αντιόχειας, για να φονεύσει μετά από δυο μήνες και τον αυτοκράτορα Αλέξιο Β΄. Συγκεκριμένα, ο εταιριάρχης Κωνσταντίνος Τρίψυχος, ο Θεόδωρος Δαδιβρηνός και ο Στέφανος Αγιοχριστοφορίτης, στραγγαλίζουν τον Αλέξιο Β΄ με χορδή τόξου, για να μη χυθεί το βασιλικό αίμα του. Η συνήθεια αυτή υιοθετήθηκε από τους Οθωμανούς για την εκτέλεση του θεσμού της Αδελφοκτονίας, που καθιερώθηκε ύστερα από τον εμφύλιο πόλεμο που προκλήθηκε ανάμεσα στους γιους του ελληνόσπορου οθωμανού σουλτάνου Μπαγιαζίτ Γιλντιριμ (=Κεραυνός), που ενώ είχε επεκτείνει εκρηκτικώς την οθωμανική εξουσία προς όλες τις κατευθύνσεις (1389-1402), τελικά προδόθηκε από δυσαρεστημένους Τουρκμάνους μαχητές, ηττήθηκε και αιχμαλωτίσθηκε από τον Ταμερλάνο στη μάχη της Άγκυρας, το 1402. Ο Μεχμέτ (Μωάμεθ) για να εδραιωθεί, αναγκάστηκε τότε να πολεμήσει εναντίον των στρατών των αδελφών του, Σουλεϊμάν (Σολομών), Ισα (Ιησούς) και Μουσα (Μωυσής). Οπότε, από το θάνατο του, το 1421, έως τη σταδιακή κατάργηση της Αδελφοκτονίας, στις αρχές του 17ου αι, δουλεύτηκε πολύ η μεταξένια χορδή τόξου. Ο Ανδρόνικος παντρεύει το νόθο γιο του Μανουήλ Α΄, Αλέξιο, με την Ειρήνη, νόθα κόρη του από τη σχέση του με τη Θεοδώρα Καλουσινή Κομνηνή, ανηψιά του Μανουήλ Α΄ και σύζυγο του βασιλιά της Ιερουσαλήμ, Βαλδουΐνου Γ΄ του Ανδεγαυικού (του οίκου d’Anjou (κομητεία της Ανδεγαυίας), από τον οποίο προήλθε ο βασιλικός οίκος Πλανταζενετ της Αγγλίας, και που όμως δεν έχει καμία σχέση με τον κλάδο του φραγκικού βασιλικού οίκου των Καπέτων που αναλαμβάνει το Ανζού ως δουκάτο από το 1246). Ο Ισαάκιος Κομνηνός καταφτάνει στην Κύπρο, αφού τον εξαγόρασε ο Ανδρόνικος από τους Ναΐτες Ιππότες, στους οποίους τον είχαν παραδώσει ανυπότακτοι Αρμένιοι όταν τον έπιασαν όμηρο στην Κιλικία. Ο Σέρβος σεβαστοκράτωρ Στέφανος Νεμάνια καθίσταται πλέον ανεξάρτητος άρχοντας της Ρασκίας, ενώ ο προστάτης του, ο Ούγγρος βασιλιάς, Μπέλος Γ΄, ελέγχει πλέον μεγάλες πόλεις της Ρωμανίας, όπως το Βελιγράδι, το Μπρανίτσεβο, τη Ναϊσσό και τη Σόφια. Με τη συνθήκη της Κωνσταντίας (Constance), ο αυτοκράτωρ των Γερμανών (ή Νεμιτζών), Φρειδερίκος Μπαρμπαρόσσα, αναγνωρίζει την οντότητα της λομβαρδικής λίγκας, ενός συνασπισμού πόλεων στη βόρεια Ιταλία, που απολαμβάνει την παπική ευλογία. Έχει προηγηθεί ήττα του αυτοκρατορικού στρατού στο Λενιάνο (Legnano) το 1176, που ανάγκασε τον Φρειδερίκο να συνθηκολογήσει με τους Ιταλούς επαναστάτες, που και τότε στηρίζονταν από τον πάπα, αλλά κι από τον αυτοκράτορα Μανουήλ. Ο Φρειδερίκος θα προσπαθεί μάταια για όλη του τη ζωή να εξασφαλίσει εξουσία επί της Εκκλησίας. Πρότυπό του αποτελεί ο απολυταρχισμός του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α΄. Στην Ασία, ένας Κούρδος πολέμαρχος, αρχικά στην υπηρεσία του οίκου των Ζεγκιδών, ο Αν Ναζίρ Σαλαχαντίν Γιουσούφ Ιμπν Αγιουμπ, γνωστότερος ως Σαλαδίνος, εκ της Αιγύπτου ορμώμενος, ξεκινά την προσάρτηση όλων των ισλαμικών χωρών, μέχρι και την κοιλάδα του Τίγρη. Αρχικά, ο αταμπεγκ (=πατριάρχης) Ζεγκί Ιμανταντίν, ήταν απλά ο κυβερνήτης της Μοσούλης, για λογαριασμό του σουλτάνου των Σελτζούκων του Χαμαντάν (της Περσίας). Με τον καιρό, ύψωσε το δικό του μπαϊράκι, απλώνοντας την κυριαρχία του στην Εγγύς Ανατολή, κατακτώντας και την κομητεία της Εδέσσης από τους Λατίνους (1143), προκαλώντας την Β΄ σταυροφορία (1147-49). Στη συνέχεια, ένας από τους γιούς του, ο Μαχμούντ Νουρεντίν, ενοποίησε όλη την ισλαμική Συρία, ενώ έστειλε και τον Κούρδο στρατηγό του, Σιρκούχ, να κυριεύσει το Μισίρι (δηλαδή την Αίγυπτο, το 1169). Όμως ο Σιρκούχ απεβίωσε σύντομα, αφήνοντας τη διοίκηση της στρατιάς του, αλλά και της Αιγύπτου, στον ανηψιό του, Σαλαδίνο. Στη συνέχεια, ο Σαλαδίνος, όχι μόνο στασιάζει στην Αίγυπτο, αλλά επιστρέφει στη Συρία, μετά από το θάνατο του Μαχμούντ Νουρεντίν ιμπν Ζεγκί (1174), και τελικά επιβάλλεται στις περισσότερες κτήσεις του οίκου των Ζεγκιδών.<br />
=== 1184 ===
Ο Ανδρόνικος παντρεύεται τη 13χρονη χήρα του Αλεξίου Β΄ και αδελφή του ρήγα των Φράγκων, Φιλίππου Β΄Αυγούστου, την Άννα (Αγνή) τη Φράγκα. Ξεσπά εξέγερση με επίκεντρο τις πόλεις Νίκαια, Προύσα και Λοπάδιον (ακριτικός οχυρωμένος οικισμός, που είχε ιδρύσει ο Ιωάννης Β΄), που όμως τελικά καταπνίγεται. Ακολουθούν δημεύσεις, σφαγές και εκτελέσεις δι’ανασκολοπισμού. Από τους αρχηγούς του κινήματος, ο Θεόδωρος Άγγελος τυφλώνεται, ενώ ο εγγονός της Θεοδώρας Κομνηνής και δισέγγονος του Αλεξίου Α΄, ο Ισαάκ Άγγελος, παίρνει χάρη, επειδή παραδίδεται. Ο Ανδρόνικος καταργεί τα λίγα, σε σχέση με τους Βενετούς, προνόμια των υπολοίπων Ιταλών που δραστηριοποιούνται στη Ρωμανία. Με τη δημοκρατία της Βενετίας, πάντως, έρχεται σε συνεννόηση όταν συμφωνεί στην καταβολή αποζημίωσης 1.500 χρυσών Νομισμάτων για τις ζημιές που υπέστησαν οι Βενετοί πολίτες εντός της Ρωμανίας από το 1171 έως της παρούσης. Ακόμα, επιχειρεί με το δικό του βάναυσο τρόπο να εξυγειάνει το κράτος: Καταπολεμά τη διαφθορά στις Θεματικές Διοικήσεις (= Τοπική Αυτοδιοίκηση) και προσπαθεί να πατάξει την ασυδοσία των μεγάλων γαιοκτημόνων. Επίσης, παύει την πώληση των δημοσίων αξιωμάτων, επιχειρώντας την αξιοκρατική τους απονομή. Εκθέτει τους αξιωματούχους της αυτοκρατορίας στο εξής δίλημμα: Ή σταματούν να εξαπατούν τους πολίτες, ή σταματούν να ζουν. Γενικότερα εφαρμόζεται λαϊκιστική πολιτική, ενώ σώζεται αναπαράσταση του Ανδρονίκου, με ρούχα, μπότες και δρεπάνι απλού αγρότη, ως μια μικρή μαρτυρία της προπαγάνδας του δημαγωγού αυτοκράτορα. Λέγεται ότι συμβούλευε τους γιους του να καλοπιάνουν και να χειραγωγούν τις μάζες, έτσι ώστε να μη φοβούνται τίποτα. Σε μια χαρακτηριστική περίπτωση δημόσιας εκτέλεσης, ο ρινότμητος Στέφανος Αγιοχριστοφορίτης, γνωστός στο λαό ως Αντιχριστοφορίτης, πρωτοστατεί στον αυθόρμητο λιθοβολισμό που προηγήθηκε του ανασκολοπισμού του Κωνσταντίνου Μακροδούκα και του Ανδρονίκου Δούκα, οικείους του ατίθασου Ισαάκιου Κομνηνού. Ο Αλέξιος, νόθος γιος του Μανουήλ Α΄, τυφλώνεται, ενώ η σύζυγός του, Ειρήνη Κομνηνή, παντρεύεται το Νικηφόρο Παλαιολόγο. Αμιράλης στο ρηγάτο της Σικελίας γίνεται ο [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτος]], ένας Γραικός από το Μπρίντεζι (Βρεντέσιο) της Ιταλίας, που ηγείται στόλου 200 πλοίων για την επερχόμενη εκστρατεία των Νορμαννών του ρηγάτου, εναντίον της Ρωμανίας. Ο φιλόδοξος ρήγας της Σικελίας, Γουλιέλμος Β΄ ο Αγαθός, ετοιμάζει να εξαπολύσει στη χώρα των Ρωμιών στρατιά της τάξης των 80.000, με 5.000 ιππότες. Αρκετοί από αυτούς τους δυτικούς πολεμιστές είναι διερχόμενοι προσκυνητές, καθοδόν για τους Αγίους Τόπους, που όμως δελεάζονται να συμμετάσχουν σε εγχείρημα που έχει “εξίσου ιερό σκοπό”.<br />
=== 1185 ===
Το χειμώνα, ο φαύλος και δεσποτικός Ισαάκιος Κομνηνός στασιάζει εναντίον του αυτοκράτορα, ανακηρύσσοντας εαυτόν ανεξάρτητο βασιλέα Κύπρου & Κιλικίας. Ο Νορμαννός ρήγας Γουλιέλμος Β΄ ο Αγαθός εξαπολύει κεραυνοβόλο επίθεση με αντικειμενικό στόχο πλέον, την προσάρτηση ολόκληρης της Ρωμανίας. Παράλληλα, από την πρωτεύουσά του, το Παλέρμο, υφαίνει συνομωσία στην οποία συμμετέχουν ένας ανηψιός του Ανδρονίκου, ονόματι Αλέξιος Κομνηνός, κάποιος Μαλεϊνός από τη Φιλιππούπολη, και ο Αλέξιος Σικουνδηνός, ο οποίος και ισχυρίζεται ότι προωθεί την ανάκτηση της πορφύρας από το δήθεν Αλέξιο Β΄. Ο Ανδρόνικος περιφρονεί τον υποτιθέμενο διεκδικητή (μάλιστα σχολιάζει ότι “τελικά αυτός ο Αλέξιος Β΄ ο Πορφυρογέννητος πρέπει να είναι δεινός κολυμβητής για να βουτηχθεί στο Βόσπορο και να βγει στην επιφάνεια στη Σικελία!”). Πάντως καταφέρνει να εξαρθρώσει πιο κοντινή συνομωσία στην οποία πρωτοστατεί ο νόθος γιος του Μανουήλ Α΄, αλλά και γαμπρός του ιδίου, σύζυγος της νόθας κόρης του, Ειρήνης, o προσφάτως τυφλωθείς Αλέξιος Κομνηνός. Όσοι κρίνονται ένοχοι τιμωρούνται με σκληρότατες, απάνθρωπες ποινές από τον Ανδρόνικο, που όμως αιφνιδιάζεται από την επιτυχία του ισχυρού στρατού των Νορμαννών που αφού αποβιβάστηκε στο Δυρράχιο, αντιμετωπίζει με επιτυχία πέντε σώματα του αυτοκρατορικού στρατού και μέσα σε δύο μήνες προελαύνει στην Εγνατία Οδό, καταλήγοντας στη Θεσσαλονίκη. Ο διοικητής Δαυίδ Κομνηνός αδυνατεί να υπερασπισθεί την πόλη, η οποία αλώνεται και λεηλατείται ανηλεώς. Αναφέρονται απώλειες 7.000 κατοίκων. Ο Ανδρόνικος θωρακίζει την άμυνα της Προποντίδας με στόλο 100 πλοίων. Όμως, ο γιος του, Ιωάννης, που εκστρατεύει εναντίον των Νορμαννών, συλλαμβάνεται λόγω της ανικανότητάς του, και τυφλώνεται. Ο Ανδρόνικος, ολοένα και πιο βίαιος και παρανοϊκός, διατάζει την εκτέλεση όλων των αιχμαλώτων πολιτών που κατηγορούνται για στάση ή προδοσία, αλλά και όλων των συγγενών αυτών. Όμως, ο Ισαάκ Άγγελος φονεύει τον τραχύ Αντιχριστοφορίτη, που είχε σταλεί για να τον συλλάβει, και καταφεύγει στην Αγιά Σοφιά. Ενθουσιασμένος απ’αυτήν την ανατροπή, ο λαός της Βασιλεύουσας, που δυσανασχετεί για το κράτος τρόμου που καθιέρωσε ο Ανδρόνικος, αλλά και για την επικείμενη επίθεση των Νορμαννών, εξεγείρεται και στο ναό της Αγίας Σοφίας ανακηρύσσει αυτοκράτορα τον – “θηλυπρεπή”, σύμφωνα με τον Ανδρόνικο – Ισαάκ. Ο Ανδρόνικος, που υπολόγιζε ότι “ισχύς του είναι η αγάπη του λαού”, παραδόξως, βρίσκει βάναυσο θάνατο από αγριεμένο όχλο, που απαρτίζεται από δυσαρεστημένους πολίτες, μεταξύ των οποίων και πολλοί συγγενείς θυμάτων του καθεστώτος του. Εν τω μεταξύ, ο Αλέξιος Βρανάς στη Μοσυνόπολη και στη συνέχεια στο Δημητρίτσι Σερρών, και οι Θεσσαλονικείς στην πόλη τους, συντρίβουν τους Νορμαννούς επιδρομείς, ενώ συλλαμβάνεται και τυφλώνεται ο Αλέξιος Κομνηνός, ο άνθρωπος που οι Νορμαννοί ανακήρυξαν αυτοκράτορα στη Σαλονίκη. Ο Αλέξιος Βρανάς με την αίγλη του σωτήρα κατά των Νορμαννών, συζεί με την έκπτωτη αυτοκράτειρα Άννα (Αγνή) τη Φράγκα, ενώ αποκτούν και μια κόρη. Πάντως, οι Νορμαννοί παραμένουν στα νησιά του Ιονίου Πελάγους (Κεφαλονιά, Κέρκυρα και Ζάκυνθος), όπου περιφρουρούν οι άθικτοι στόλοι του αμιράλη [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτου]] και του κόμητα του Λέτσε, Τανκρέδου. Ο [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτος]] πραγματοποιεί καταδρομή στην Κύπρο, την επικράτεια του Ισαάκιου Κομνηνού, τον οποίο στηρίζει εναντίον του αυτοκρατορικού πλωίμου που επιδιώκει την ανάκτηση του νησιού. Ο Γραικός αμιράλης, γνωστός με τα παρατσούκλια “Νέπτουνος” και “βασιλιάς της Θάλασσας”, συντρίβει τον αυτοκρατορικό στόλο κ’αιχμαλωτίζει πολλά πλοία, τα οποία στέλνει στη Σικελία. Ίσως είναι ο μοναδικός δυτικός θαλασσοπόρος της εποχής που χρησιμοποιεί πυξίδα, ήδη σε ευρεία χρήση στη Ρωμανία και τον ισλαμικό κόσμο, όπου διαδόθηκαν από την Κίνα. Η τόσο απλή και συνάμα τόσο χρήσιμη επινόηση, πρωτοεφευρέθηκε στην Κίνα κατά το 2ο με 1ο αι πΧ, την ίδια εποχή και για τον ίδιο λόγο που στον Ελληνιστικό Κόσμο εφευρίσκονταν πολυπλοκώτερα συστήματα υποβοήθησης της ναυτιλίας, όπως ο αστρολάβος και ο “μηχανισμός των Αντικυθήρων”. Όμως, εντελώς αντίστοιχα, “παράλληλα” που θα έλεγε και ο Πλούταρχος, με την παρακμή των επιστημών στην περιοχή της Μεσογείου, βυθίζοντας στη λήθη γνώσεις που αναπληρώθηκαν αιώνες αργότερα (π.χ. Μαθηματικός Λογισμός & Ανάλυση, που αναβίωσαν μόλις κατά το 17ο αι), έτσι και στην Άπω Ανατολή η πρόοδος της Γνώσης παρακωλύθηκε κατά τον πρώιμο Μεσαίωνα από τη Θρησκεία, την κατεστημένη αριστοκρατία και τους εξωτερικούς επιδρομείς. Οι Κινέζοι απέκρουσαν βαρβάρους όπως οι Ούννοι και οι Άβαροι, αλλά συγχρωτίστηκαν με άλλους, όπως οι Τούρκοι και οι Θιβετανοί. Ειδικά οι Τούρκοι συνεισέφεραν στην Κίνα των Τόμπα Μπέι, των Σούι και των Ταγκ, και στην επεκτατική πολιτική αυτών των δυναστειών. Όμως η τροχοπέδη που τέθηκε τότε στην επιστημονική σκέψη των Κινέζων, εμπόδισε την εκμετάλλευση της πυξίδας στη ναυτιλία, αφού η χρήση της περιορίστηκε στη μαγεία και τη μοιρολατρεία, το “Φεγκ Σουι”, εξέλιξη που αναιρέθηκε μόνο κατά τη διάρκεια της θαυμαστής δυναστείας των Σογκ ή Σουγκ (960-1279). Εξαιτίας της επαχθούς φορολογίας και με αφορμή τα εγκαίνια του ναού του Αγ. Δημητρίου στην πόλη Τύρνοβο, εξεγείρονται οι Βλάχοι αδελφοί Ασάνες, μερικώς κουμανικής καταγωγής. Ο Ισαάκ Β΄ Άγγελος παντρεύεται τη Μαρία (Μαργαρίτα), κόρη του Μπέλου Γ΄ της Ουγγαρίας, αποκαθιστώντας κάπως την σχέση των δύο κρατών. Όμως για ν’αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τους Νορμαννούς, συμμαχεί με τους Βενετούς με τους όρους που ίσχυαν πριν από το 1171 και την έξωση από την αυτοκρατορία που τους είχε κάνει τότε ο Μανουήλ Α΄. Επιπλέον, συμφωνεί να πληρώσει και αποζημίωση για τα διαφυγόντα κέρδη των Βενετών κατά το διάστημα 1171-85. Στους Αγίους Τόπους, ο Ραϊμόνδος Γ΄, κόμης της Τριπόλεως (και 3ος ανηψιός του Ραϊμόνδου Στ΄, κόμητα της Τουλούζης), ως επίτροπος του Βαλδουΐνου Δ΄ του Λεπρού, του ανήλικου βασιλιά της Ιερουσαλήμ και γιου της βασίλισσας Σίβυλλας και του μαρκησίου Γουλιέλμου Ζ΄ του Μομφερρατικού, συνάπτει νέα, τετραετή συνθήκη ειρήνης με τον Κούρδο ηγέτη, Σαλαδίνο, που έχει επικρατήσει και στη χώρα του παλιού του αφέντη, αλλά και συμμάχου του Μανουήλ Α΄ στο πρόσφατο παρελθόν, του άρχοντα Νουραντιν των Ζεγκιδών της Συρίας.<br />
=== 1186 ===
Το κράτος επί Ισαάκιου Β΄ βρίσκει το παλαιό κακό εαυτό του, αφού οι μεταρρυθμίσεις του Ανδρονίκου ακυρώνονται: Επιστρέφει η διαφθορά, με γνωρίσματα όπως η πώληση αξιωμάτων, ο χρηματισμός αξιωματούχων και ο εκβιασμός των πολιτών από τους φοροεισπράκτορες. Συγγραφέας της εποχής αναφέρει χαρακτηριστικά ότι “επί Ισαάκιου Β΄ αξιώματα και αναθέσεις πωλούνταν όπως τα λαχανικά στην αγορά”. Ο αυτοκράτωρ εκστρατεύει προσωπικά στο Παρίστριο (η κυρίως Βουλγαρία), όπου και νικά τους αδελφούς Ασάνες. Όμως αποσύρεται γρήγορα στην Κ/πολη, για να κινηθεί εναντίον άλλων ανταρτών στη Μ. Ασία. Βρίσκοντας την περιοχή αφύλακτη, οι Βλαχο-Βούλγαροι επαναστάτες δράττονται της ευκαιρίας κι ανασυντάσσονται. Ο ηγέτης τους, ο Θεοδώρ Ασαν, στέφεται τσάρος (=καίσαρ) και αυτοκράτωρ Ρωμαίων και Βουλγάρων, ως Πέτρος Δ΄, από τον επίσκοπο Τυρνόβου, Βασίλειο. Σε αντίθεση με το ρουσφετολόγο Έλληνα αυτοκράτορα, οι Βλάχοι αδελφοί Ασάνες μοιράζουν κρατικές γαίες ως “πρόνοιες”, εφαρμόζοντας το παλαιό σοσιαλειδές σύστημα του Βασιλείου Β΄ του Πορφυρογέννητου, κατά το οποίο στηρίζονται οι φτωχοί αγρότες, αλλά συνάμα ανανεώνεται το φρόνημα του μάχιμου δυναμικού. Επιχείρηση που οργανώνει ο Ισαάκ Β΄ εναντίον του Ισαάκιου Κομνηνού της Κύπρου, καταλήγει σε οικτρή αποτυχία. Την ίδια εποχή, ο Αρμένιος Λέων Β΄ (ο Μέγας) διαδέχεται τον αδελφό του Ρούπεν Γ΄ στην Κιλικία, όπου η ηγεμονία της Μικρής Αρμενίας όχι μόνο αψηφά τη Ρωμανία, αλλά έχει πλέον απορροφήσει και τις αυτοκρατορικές κτήσεις στη περιοχή. Ο Μπέλος Γ΄ της Ουγγαρίας προσεταιρίζεται τη δημοκρατία της Ζάρας. Ο Ισαάκ Β΄ παντρεύει την ανηψιά του, Ευδοκία Αγγελίνα, με το διάδοχο Στέφανο (Β΄) της Ρασκίας (Σερβίας). Ο διάδοχος του Φρειδερίκου Μπαρμπαρόσσα, Ερρίκος ο Σκληρός, νυμφεύεται τη θεία του ρήγα Γουλιέλμου Β΄ του Αγαθού, την Κωνσταντία, και αξιώνει για τον εαυτό του τον τίτλο του “καίσαρος”. Ο Κιλιτζ Αρσλαν Β΄ Ιτζεντιν μοιράζει τη διοίκηση της διευρυμένης πια επικράτειάς του σε 10 γιους του, έναν αδελφό και έναν ανηψιό. Κάποιοι από αυτούς τους μαλίκ ή μελίκ (=βασιλείς, στ’αραβικά) κόβουν δικά τους νομίσματα, ένδειξη μεγάλης αυτονομίας. Στους Αγίους Τόπους, ο Σαλαδίνος στρέφεται εναντίον των σταυροφορικών κρατών, τα οποία υποθάλπουν τον εξτρεμιστή Ρεϊνάλδο, ακυρώνοντας την τετραετή ανακωχή (1185-89). Στην Πενταποταμία (ΠαντζΑμπ) και το σημερινό Αφγανιστάν, ο τουρκικός οίκος των Γουριδών ανατρέπει τον επίσης τουρκικό οίκο των Γαζναβιδών. Η βραχύβια αυτοκρατορία των Γαζναβιδών υπήρξε σημαντική για την εθνολογική σύνθεση της Ευρώπης, αφού ο 2ος εκπρόσωπος της δυναστείας, ο Μαχμουντ της Γάζνα, είχε υποδουλώσει, σε επιδρομή του στις Ινδίες, τους νομάδες παρίες προγόνους των Τσιγγάνων γύρω στο 1000, πριν τους αφήσει ελεύθερους στο Χορασάν, απ’όπου τους παρέλαβαν οι Σελτζούκοι που τους έφεραν προς τη Δύση, για να συνεισφέρουν στην υποταγή των απίστων της Ρωμανίας. Εν τούτοις, οι Τζίγγανοι (από Αθίγγανοι) αποδείχτηκαν τελείως ανυπότακτοι και καθόλου πολεμόχαροι. Από τους λαούς της Ρωμανίας θεωρήθηκαν ότι είναι Αιγύπτιοι (εξού και η παραφθαρμένη ονομασία “Γύφτοι”). Όμως οι ίδιοι οι Τσιγγάνοι, κατά τις μετακινήσεις τους σε όλη την Ευρώπη, προτιμούσαν να περνούν για Ρωμιοί. Ως “Ρομ” ή “Ρομά” ή “Ρομάνι”, αυτοπροσδιορίζονται εως τα σήμερα.<br />
=== 1187 ===
Οι αδελφοί Πέτρος Δ΄ και Ιβάν Ασέν εξαπολύουν επίθεση φτάνοντας έως την κοιλάδα του π. Βαρδάρη (αρχ. π.Αξιός), όπου κατακτούν το φρούριο του Προσακου. Ο Ισαάκ Β΄ επιδιώκοντας βελτίωση σχέσεων με τη Δύση, παντρεύει την αδελφή του, Θεοδώρα, με τον Κορράδο, κόμη της Ιάφφας (αρχ. Ιόππα, στο βασίλειο της Ιερουσαλήμ), ο οποίος είναι γιος του μαρκησίου του Μονφερράτου, Γουλιέλμου Στ΄ ντ’Αλεράμο, κι αδελφός του εκλιπόντος Ραινιέρου Β΄ (συζύγου της καισάρισσας Μαρίας Κομνηνής), του εκλιπόντος Γουλιέλμου Ζ΄, κόμη της Ιάφφας & Ασκαλώνος (1ου συζύγου της Σίβυλλας, βασίλισσας της Ιερουσαλήμ) και του Βονιφάτιου (αρχηγού, αργότερα, της Δ΄ Σταυροφορίας και κατοπινού βασιλιά της Θεσσαλονίκης). Για τις μισθοφορικές τους υπηρεσίες προς την αυτοκρατορία, ο Ραινιέρος και ο Βονιφάτιος είχαν ήδη ανταμειφθεί με τον τίτλο του “καίσαρος”, πριν από την ανάρρηση του Ισαάκιου Β΄. Ο θριαμβευτής νορμαννομάχος, και σύντροφος της τέως αυτοκράτειρας Άννας της Φράγκας, ο Αλέξιος Βρανάς, στέλνεται εναντίον των προελαυνόντων Βουλγάρων. Όμως, επικουρούμενος από Γερμανούς συμμάχους, στασιάζει διεκδικώντας την πορφύρα, και κινείται προς την βασιλεύουσα, έξω από την οποία τον αντιμετωπίζουν και τον φονεύουν ο Ισαάκ Β΄ και ο γαμπρός του, ο Κορράδος. Στη συνέχεια ο Ισαάκ Β΄ κινείται εναντίον των Βούλγαρων επαναστατών, τους κερδίζει έπειτα από σκληρή μάχη στη Βερόη, όμως γενικά αδυνατεί να αντιμετωπίσει τον κλεφτοπόλεμο στον οποίο αυτοί καταφεύγουν. Διακηρύσσεται η αυτοτέλεια της Βουλγαρικής Εκκλησίας, με αρχηγό τον αρχιεπίσκοπο Τυρνόβου. Στους Αγίους Τόπους, στη μάχη στα Κέρατα του Χαττιν, όπου σκοτώνεται μεταξύ άλλων κι ο Ραϊμόνδος Γ΄, κόμης της Τριπόλεως, ο θριαμβευτής Σαλαδίνος καταστρέφει το χριστιανικό στρατό, αιχμαλωτίζει το βασιλιά της Ιερουσαλήμ, Γουίδο (Γκυ ντε Λουζινιάν), δηλαδή το 2ο σύζυγο της Σίβυλλας, εκτελεί προσωπικά το Ρεϊνάλδο, ενώ στη συνέχεια κατακτά ολόκληρο το βασίλειο εκτός από την πόλη Τύρο, την οποία υπερασπίζεται με επιτυχία ο νεοαφιχθείς από την Κ/πόλη, Κορράδος ντ’Αλεράμο, ο Μομφερρατικός, που καταφέρνει και συσπειρώνει τους τελευταίους Χριστιανούς μαχητές. Ο αρχιεπίσκοπος Τύρου, Ιωσίας, περιοδεύει στη Δύση εκλιπαρώντας για την σωτηρία του βασιλείου της Ιερουσαλήμ, μέσω νέας σταυροφορίας. Ο ρήγας της Σικελίας, Γουλιέλμος Β΄ ο Αγαθός, ανταποκρίνεται αμέσως στέλνοντας τον αμιράλη του, το [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτο]] με 60 πλοία και 200 ιππότες για να περιπολεί την ακτή των Αγίων Τόπων και να προστατεύει ό,τι έμεινε από τις αισθητά περιορισμένες κτήσεις των Χριστιανών, δηλαδή την πόλη της Τύρου, τη νορμαννική ηγεμονία της Αντιοχείας, τη νότιο-γαλλική κομητεία της Τριπόλεως και την αρμενική ηγεμονία των Ορέων του Ταύρου. Ο Τούρκος πολέμαρχος, Μοχάμμεντ του Γκορ, επεκτείνει την ισλαμική αυτοκρατορία των Γουριδών, προσαρτώντας εδάφη βαθιά μέσα στις Ινδίες.<br />
=== 1188 ===
Ο Ισαάκ Β΄ εκστρατεύει εναντίον των Βούλγαρων επαναστατών και πολιορκεί το φρούριο της Λοβιτζού, χωρίς όμως επιτυχία. Ο Λατίνος αρχιεπίσκοπος Τύρου, Ιωσίας, εξασφαλίζει τη διεξαγωγή μιας Γ΄ σταυροφορίας, έχοντας ήδη πείσει το ρήγα των Νορμαννών της Σικελίας, Γουλιέλμο Β΄ τον Αγαθό, του οίκου Χωτβίλ, τον οποίο όμως δεν δίστασε να επιπλήξει για τη συνήθεια του να στρατολογεί Ευρωπαίους προσκυνητές και να τους χρησιμοποιεί εναντίον των αδελφών Χριστιανών της Ρωμανίας. Επίσης πείθει και τον αυτοκράτορα των Νεμιτζών (Γερμανών) Φρειδερίκο Μπαρμπαρόσσα, του οίκου Χοενστάουφεν, ενώ συμφιλιώνει το Νορμαννό ρήγα των Ιγγλινών (Αγγλίας, Ερρίκος Β΄, του οίκου των Πλαταζενετ), με το ρήγα των Φράγκων (Γαλλίας, Φίλιππος Β΄Αύγουστος, του οίκου των Καπέτων). Όμως, η λυκοφιλία των βασιλέων Αγγλίας - Γαλλίας θα λήξει πριν κλείσει ο χρόνος. Στους Αγίους Τόπους, ο Σαλαδίνος, πάντα άψογος, ελευθερώνει τους αιχμαλώτους πολέμου, μεταξύ των οποίων είναι ο Γκυ των Λουζινιάν και ο Γουλιέλμος Στ΄ ντ’Αλεραμο, ενώ είχε δηλώσει ότι θα τους εκτελέσει. Όμως γενικεύονται οι επιθέσεις εναντίον των χριστιανικών κτήσεων. Ο Σαλαδίνος κατακτά το ένα οχυρό, μετά το άλλο, ενώ οι ενισχύσεις που καταφτάνουν από τη Σικελία, δεν επαρκούν για την άμυνα των Χριστιανών. Οπότε ο πρίγκηπας της Αντιόχειας, Βοημούνδος Γ΄ ο Τραυλός, γιος της Κωνσταντίας de Hauteville από τον 1ο σύζυγό της, το Ραϊμόνδο του Πουατιέ, συνάπτει ανακωχή με τους Mουσουλμάνους. Ο Σελτζούκος σουλτάνος Κιλίτζ Αρσλάν Β΄ Ιτζαντιν στέλνει αντιπροσωπεία υψηλόβαθμων αξιωματούχων του, για να συγχαρεί το σύμμαχό του, Σαλαδίνο, για την κατάληψη των Ιεροσολύμων. Επικεφαλής της διπλωματικής αποστολής είναι ο σύμβουλός του, Ιχτιγιαραντίν Χασάν Χοβρά, μουσουλμάνος Έλληνας από τον επιφανέστερο οίκο του Πόντου, δηλαδή από την οικογένεια των Γαβράδων, κατά καιρούς, αμιράς και βεζίρης (=πρωθυπουργός) της ισλαμικής Ρωμανίας. Ο επίσης Έλληνας αμιράλης των Νορμαννών της Σικελίας, [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτος]], καταπλέει στην κομητεία της Τριπόλεως, όπου αναγκάζει το Σαλαδίνο να λύσει την πολιορκία του περίφημου Κρακ ντε Σεβαλιέ.<br />
=== 1189 ===
Ο Ισαάκ Β΄ διαπραγματεύεται συμμαχία με το Σαλαδίνο, ζητώντας στήριξη εναντίον των Σελτζούκων του σουλτανάτου της Ρωμανίας, με αντάλλαγμα την εμπόδιση του περάσματος των σταυροφόρων από αυτοκρατορικά εδάφη. Η κοινή γνώμη όμως είναι αντίθετη σε μια συμμαχία με Μουσουλμάνους εναντίον Χριστιανών, οπότε τελικά δεν κλείνει η συμφωνία αυτή, αν και ανανεώνεται η συνθήκη ειρήνης που είχε υπογραφεί επί Ανδρονίκου, τέσσερα χρόνια νωρίτερα. Ενδεικτική αυτού του λαϊκού αισθήματος πρέπει να είναι η σωζόμενη δημόσια ομιλία που εκφώνησε ο λόγιος Νικήτας Χωνιάτης στις αρχές του επομένου έτους. Εν τω μεταξύ, ο Δοσίθεος, ένας Βενετός μοναχός από τη Μονή Στουδίου αντικαθιστά τον Έλληνα οικ. πατριάρχη Νικήτα Β΄ Μουντάνη. Κατ’απαίτηση λαού και κλήρου αναγκάζεται να παραιτηθεί για χάριν του Λεοντίου Θεοτοκίτου, όμως ο Ισαάκ Β΄ επιμένει στην επιστροφή του. Σύντομα πραγματοποιούνται κι άλλες χάρες για τους Βενετούς: Αποκτούν εκ νέου εγκαταστάσεις στο Πέραν, ενώ εγκαινιάζεται η καταβολή ετήσιων δόσεων για την εξόφληση της αποζημίωσης για τις ζημιές που προκάλεσε στη γαληνοτάτη δημοκρατία του Αγ. Μάρκου η έξωση των πολιτών της από την Αυτοκρατορία το 1171 (Τότε που τους συνέλαβε ο Μανουήλ Α΄ και τους έστειλε στον Αγύριστο). Εξεγείρεται ο Θεόδωρος Μαγκαφάς και ανακηρύσσεται βασιλεύς Φιλαδελφείας. Ο Ισαάκ Β΄ επιτίθεται στην πόλη, όμως σύντομα αναγκάζεται να λύσει την πολιορκία και να χορηγήσει αμνηστία στο Μαγκαφά και στους πολίτες της Φιλαδελφείας, επειδή πλησιάζει στη Βασιλεύουσα η σταυροφορική στρατιά του Φρειδερίκου Μπαρμπαρόσσα. Εν τούτοις, ο μέγας δομέστικος (=αρχηγός ΓΕΕΘΑ) Βασίλειος Βατάτζης, μη αρκούμενος στην προφορική υποταγή των Φιλαδελφεινών, δωροδοκεί κόσμο για να καταφέρει να συλλάβει το Μαγκαφά, ο οποίος τελικά προσφεύγει στο Ικόνιο, στην αυλή του Σελτζούκου σουλτάνου Κιλίτζ Αρσλάν Β΄ Ιτζεντιν. Στον εβδομηντάρη πλέον Κιλίτζ Αρσλάν Β΄ καταφεύγει επίσης άλλος ένας υποτιθέμενος “Αλέξιος Β΄”, ο οποίος είχε εμφανιστεί αρχικά στην κοιλάδα του Μαιάνδρου. Στους Αγίους Τόπους, ο Γκυ των Λουζινιάν εφορμά από την Τρίπολη και πολιορκεί την Άκρα. Ο Φρειδερίκος Μπαρμπαρόσσα εισέρχεται στην Αυτοκρατορία και κυριεύει τη Φιλιππούπολη, επειδή ο Ισαάκ Β΄ είχε δώσει εντολή να μην τον αφήσουν να περάσει από τη μεθόριο του Αίμου (σύνορα με τους αντάρτες του οίκου Ασαν). Όταν απεσταλμένοι του Μπαρμπαρόσσα που οδεύουν προς την Κ/πολη, συλλαμβάνονται, ο γιος του Μπαρμπαρόσσα, Φρειδερίκος της Σουαβίας, κυριεύει το Διδυμότειχο και ζητάει την παπική ευλογία για πολεμήσει και τους Έλληνες. Εν τω μεταξύ κατά τη διάρκεια του έτους, ο Έλληνας αμιράλης των Νορμαννών της Σικελίας, ο [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτος]], εμποδίζει το Σαλαδίνο από το να κατακτήσει διάφορες οχυρές θέσεις των Χριστιανών, όπως το Μαρκάμπ, η Λαοδίκεια και η Τύρος. Όμως πεθαίνει, χωρίς να έχει αποκτήσει γιο, ο ρήγας των Νορμαννών της Σικελίας, ο Γουλιέλμος Β΄ ο Αγαθός, ο οποίος, παρεπιπτώντος, ήταν σύζυγος της Ιωάννας, κόρης του Ερρίκου Β΄ της Αγγλίας και αδελφής του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, ενώ φοβούμενος τις γερμανικές βλέψεις, ως διάδοχό του είχε ονομάσει τον πεθερό του, Ερρίκο Β΄, το Νορμαννό ρήγα των Ιγγλινών. Εν τούτοις, πεθαίνει και ο Ερρίκος Β΄, και τον διαδέχεται ο γιος του, Ριχάρδος, παρόλο που έχει ήδη στασιάσει από την αρχή του έτους θέλοντας να κατέβει στη Μεσόγειο, αν και στη συνέχεια και ο άλλος γιος, ο Ιωάννης, τάσσεται υπέρ της σταυροφορίας μαζί με τον εχθρό του Ερρίκου Β΄, τον Φίλιππο Β΄Αύγουστο. Εν τω μεταξύ, ρήγας των Νορμαννών της Σικελίας εκλέγεται ο κόμης του Λέτσε και νόθος γιος ενός θείου του Γουλιέλμου Β΄ του Αγαθού, ο φιλέλληνας Τανκρέδος, που αποπλέει από την Αντιόχεια, μαζί με τον [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτο]] και το στόλο του, για να επιστρέψει στο Παλέρμο και ν’αναλάβει το θρόνο. Άφιξη Δανών και Φλαμανδών σταυροφόρων στην Τύρο.<br />
=== 1190 ===
Ο Ισαάκ Β΄ επιτρέπει στον Φρειδερίκο Μπαρμπαρόσσα να διασχίσει τη Ρωμανία και δέχεται να τον βοηθήσει να περάσει στην Ασία. Πάντως η στρατιά των Νεμιτζών σταυροφόρων οδηγείται στην Καλλίπολη, σε ασφαλή απόσταση από την Κ/πολη, διεκπεραιώνεται στη Μ. Ασία και συνοδεύεται παραλιακά, προς το νότο. Έπειτα οδηγείται (προφανώς όχι τυχαία) μέσω της κοιλάδας του Μαιάνδρου στο Μυριοκέφαλο, δηλαδή στην τοποθεσία όπου οι Σελτζούκοι ενέδρευσαν και τσάκισαν το στρατό του Μανουήλ Α΄, το 1176. Όμως, οι σταυροφόροι δεν ηττώνται, αν και αρχικά ανησυχούσαν, γι’αυτό και είχαν επιδιώξει μάταια να διασχίσουν τη γη των Σελτζούκων, ειρηνικά. Κόντρα σε προβλέψεις και ευσεβείς πόθους, οι Γερμανοί νικούν δυο φορές τους Σελτζούκους, και κατακτούν την πρωτεύουσά τους, δηλαδή το Ικόνιο. Ο Μπαρμπαρόσσα συνεχίζει θριαμβευτικά την πορεία προς τους Αγίους Τόπους μπαίνοντας στη Μικρή Αρμενία, όμως πεθαίνει απρόσμενα στον ποταμό Καλύκαδνο, κοντά στη Σελεύκεια. Η στρατιά του γρήγορα αποδιοργανώνεται και σχεδόν διασκορπίζεται, αλλά ο πυρήνας της, με επικεφαλής το Φρειδερίκο της Σουαβίας, καταφέρνει να φτάσει στην Αντιόχεια. Εν τω μεταξύ, ο αυτοκρατορικός στρατός ξανακυριεύει τη σερβική χώρα Ρασκία του Στεφάνου Νεμάνια. Ο Ριχάρδος και ο Φίλιππος Β΄Αύγουστος ενώνουν τις δυνάμεις τους στη Βουργουνδία και τελικώς καταφτάνουν στη Μεσσίνα, μια σπουδαία ελληνική πόλη της Σικελίας, όπου τους φιλοξενεί ο Τανκρέδος, ο νέος ρήγας των Νορμαννών. Ύστερα από αντιμαχία των ανδρών του με τους κατοίκους της Μεσσίνας, ο Ριχάρδος, ο επονομαζόμενος και Λεοντόκαρδος, κατακτά το φρούριο της Μπανιάρας, ενώ κυριεύει και λεηλατεί την πόλη, καίοντας και το λιμάνι. Η πολυεθνική σταυροφορική στρατιά του Ριχάρδου απαρτίζεται από Νορμαννούς, Άγγλους, Ουαλούς, Ιρλανδούς, Βάσκους, Φράγκους, νότιο-Γάλλους, Ισπανούς και Καταλανούς, προερχομένους από κτήσεις της Αγγλίας, της Ακουιτανίας και της Ναβάρρας. Υψηλοί αξιωματούχοι του ρήγα Τανκρέδου, όπως ο αμιράλης [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτος]], ο στρατηγός Ιορδάνης ντου Πιν, αλλά και οι αρχιεπίσκοποι του Μονρεάλε, του Ρηγίου και της Μεσσίνας βρίσκονται αντιμέτωποι με τη μανία του αγενούς φιλοξενούμενου, τόσο ώστε τελικά εγκαταλείπουν την πόλη. Η αφορμή δόθηκε, συγκεκριμένα, όταν οι Γραικοί ιθαγενείς, με επικεφαλής τον τοπικό αρχιεπίσκοπο, το φιλόδοξο Άγγλο Ριχάρδο Παλμερ, εξαγριώθηκαν με τη συμπεριφορά του βασιλιά Ριχάρδου και των στρατιωτών του, που κακομεταχειρίζονταν χυδαία τις γυναίκες της περιοχής, ενώ επιτέθηκαν και σε κοντινό νησί, όπου καταδίωξαν με αναίδεια τους καλογέρους από Ορθόδοξο μοναστήρι, τη Μονή του Σωτήρος του Φάρου. Ο Φίλιππος Β΄Αύγουστος επιχειρεί να μεσολαβήσει και να συμφιλιώσει το Ριχάρδο με τον αρχιεπίσκοπο, όμως ο Ριχάρδος επιδιώκοντας να αναγνωρισθεί ο ίδιος ρήγας, και των ντόπιων Νορμαννών, διστάζει να συγκρατήσει το στρατό του. Εν τούτοις, τελικά αρκείται στην είσπραξη άφθονου χρυσού ως αποζημίωση για να ξεχάσει το κληροδότημα που δεν πρόλαβε να αναλάβει ο πατέρας του, ο Ερρίκος Β΄, ενώ απαιτεί άλλο τόσο χρυσό για να προικίσει την αδελφή του, Ιωάννα, τη χήρα του προηγούμενου ρήγα της Σικελίας. Επιπλέον, επιβάλλει τον 4χρονο ανηψιό του, Αρθούρο της Βρετάνης, ως διάδοχο του ρήγα Τανκρέδου. Στους Αγίους Τόπους, η στρατιά του Μπαρμπαρόσσα υπό την ηγεσία του γιου του, Φρειδερίκου της Σουαβίας, φτάνει στην Άκρα. Πεθαίνει η βασίλισσα της Ιερουσαλήμ, Σίβυλλα, και οι κόρες της, οπότε το θρόνο αναλαμβάνει η ετεροθαλής αδελφή της, η Ισαβέλλα, κόρη μιας δισέγγονης του Ιωάννη Β΄ (Καλογιάννη) Κομνηνού, της Μαρίας Κομνηνής, 2ης συζύγου του βασιλιά της Ιερουσαλήμ, Αμορύ (Αμαλάριχου). Παρεμπιπτώντος, και ο προκάτοχος του Αμαλάριχου, ο Βαλδουίνος Γ΄ είχε επίσης νυμφευτεί μια Κομνηνή, τη Θεοδώρα Καλουσινή, εγγονή του αυτοκράτορα Ιωάννη Β΄ (Καλογιάννη). Ο Κορράδος ο Μομφερρατικός, πάντως, σπεύδει να νυμφευτεί τη νέα βασίλισσα, Ισαβέλλα, παραβλέποντας το γεγονός ότι είναι ήδη παντρεμένος με τη Θεοδώρα Αγγελίνα, την αδελφή του αυτοκράτορα Ισαάκιου Β΄.<br />
=== 1191 ===
Ο Βενετός οικ. πατριάρχης Δοσίθεος εξαναγκάζεται πάλι σε παραίτηση. Αντικαθίσταται από το Γεώργιο Β΄ Ξιφιλίνο. Ο Ισαάκ Β΄ εκστρατεύει εναντίον των Βούλγαρων επαναστατών, αλλά βρίσκοντας τις θέσεις τους οχυρωμένες, εγκαταλείπει την προσπάθεια. Ενώ όμως αναχωρεί, πέφτει σε ενέδρα στην οροσειρά του Αίμου, κοντά στη Βερόη. Ο στρατός του καταστρέφεται, ενώ μόλις που καταφέρνει να γλιτώσει ο ίδιος. Μέσα στον επόμενο χρόνο, οι Βούλγαροι κατορθώνουν να επεκταθούν προς όλες τις κατευθύνσεις, κατακτώντας μια σειρά από σημαντικές πόλεις όπως Χιλή (Αγχίαλος), Βάρνα (αρχ. Οδησσός), Σόφια (Σαρδική), Νις (Ναϊσσός). Αλλά και ο Φρειδερίκος της Σουαβίας πέφτει νεκρός μπροστά στα τείχη της Άκρας. Ο Φίλιππος Β΄Αύγουστος αναχωρεί για την Άκρα, ενώ ο Ριχάρδος μένει λίγο ακόμα στη λεηλατημένη Μεσσίνα, μαζί με τη μητέρα του, Ελεονώρα της Ακουιτανίας, την αδελφή του, Ιωάννα, χήρα του προηγούμενου ρήγα της Σικελίας και τη μνηστή του, Βερεγκάρια της Ναβάρρας. Στους Αγίους Τόπους, έχουν μαζευτεί πάνω από 100.000 σταυροφόροι: Γενουάτες, Πισανοί, Βενετοί, Δανοί, Φρίσιοι, Φλαμανδοί, Φράγκοι, Γερμανοί, Λομβαρδοί, Ιταλονορμαννοί, Αγγλονορμαννοί και άλλοι Χριστιανοί πολιορκούν την Άκρα, όμως έχουν διχαστεί από τον ανταγωνισμό ανάμεσα στο Γουίδο (Γκυ ντε Λουζινιάν, γαλλόφωνος) και τον Κορράδο το Μομφερρατικό (ιταλόφωνος). Ο Ριχάρδος (γαλλόφωνος κι αυτός) συμμαχεί με το Γκυ, ενώ ύστερα από το γάμο του με τη Βερεγκάρια στη Λεμεσό, αποσπά την Κύπρο από το στασιαστή Ισαάκιο Κομνηνό, με την βοήθεια των Λουζινιάν, αλλά και δηλητηριωδών βελών, προφασιζόμενος ότι προσβλήθηκε επειδή οι ντόπιοι συνέλαβαν το πλήρωμα ενός αγγλικού πλοίου που ναυάγησε, αυτό της Ιωάννας. Κάθε Έλληνας του νησιού υποβάλλεται σε 50% κεφαλικό φόρο. Λίγο αργότερα, οι Μουσουλμάνοι υπερασπιστές της Άκρας παραδίνονται υπό όρους, όμως τελικά ο Ριχάρδος θα σφάξει όσους αιχμαλωτίσει, ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου. Ο Φίλιππος Αύγουστος τάσσεται με την παράταξη του Κορράδου ντ’Αλεράμο, ενώ ο Σαλαδίνος με τον αδελφό του επιχειρούν να κλείσουν ειρήνη χωριστά με κάθε μια από τις δύο παρατάξεις. Ο Ριχάρδος πουλάει την Κύπρο στο Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών, όταν ο Φίλιππος Αύγουστος απαιτεί να του δοθεί το μισό νησί. Τελικά, ο Φίλιππος Αύγουστος αποφασίζει να γυρίσει στη Φραγκία (Γαλλία). Ο γιος του Μπαρμπαρόσσα, Ερρίκος Στ΄, ανακηρύσσεται αυτοκράτωρ των Νεμιτζών από τον μόλις μια μέρα πριν εκλεγέντα πάπα, Κελεστίνο Γ΄. Ο Ερρίκος Στ΄ ο Σκληρός ξεκινάει αμέσως εκστρατεία για την κατάκτηση του ρηγάτου της Σικελίας, διεκδικώντας το μέσω του γάμου του (από το 1186) με την κόρη του ρήγα Ρογήριου Β΄ και θεία του ρήγα Γουλιέλμου Β΄ του Αγαθού, την Κωνσταντία. Οι δημοκρατίες της Πίζας και της Γένουας πείθονται να συμμετάσχουν στο εγχείρημα του Ερρίκου Στ΄. Η Γένουα δελεάζεται με την υπόσχεση παραχώρησης του Μονακό, του Γκάβι, της Συρακούσας και της Κοιλάδας του Νότο, μεταξύ άλλων. Πόλεις του Βορρά, όπως η Κάπουα, η Αβέρσα και το Σαλέρνο παραδίδονται αμαχητί στο Γερμανό αυτοκράτορα. Όμως ο Νικόλαος, ο Ιταλός αρχιεπίσκοπος του Σαλέρνου, εγκαταλείπει την άπιστη πόλη και καταφεύγει στη Νάπολη, όπου αντικαθιστά τον τραυματισθέντα Ριχάρδο, κόμητα της Ακέρρας, και ηγείται με επιτυχία της άμυνας μαζί με τον Έλληνα αμιράλη & αμιρά αμιράδων (ναύαρχο & αρχηγό ΓΕΕΘΑ) [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτο]], αναγκάζοντας τους Γερμανούς του Ερρίκου Στ΄ να υποχωρήσουν. Ο [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτος]] παρενοχλεί το στόλο των Πιζανών, ενώ καταστρέφει το στόλο των Γενουατών. Τελικά η στρατιά του Ερρίκου Στ΄ εγκαταλείπει την προσπάθεια κατάληψης της Νάπολης, και αποχωρεί. Σύντομα, οι πόλεις που είχαν αποστατήσει διακηρύσσουν τώρα την πίστη τους στον Τανκρέδο, ενώ το Σαλέρνο του παραδίδει τη σύζυγο του Ερρίκου Στ΄, Κωνσταντία ντε Χωτβίλ. Ο Τανκρέδος επιδιώκει την αναγνώρισή του ως ρήγα από τον πάπα Κελεστίνο Γ΄, με αντάλλαγμα την αποστολή της ομήρου στη Ρώμη. Όμως αυτοκρατορικές δυνάμεις πετυχαίνουν την απελευθέρωση της αυτοκράτειρας Κωνσταντίας και την ασφαλή διαμετακόμισή της πέρα από τις Άλπεις, πριν υλοποιηθεί η προσέγγιση της Αγίας Έδρας με το ρηγάτο.<br />
=== 1192 ===
Ο Ισαάκ Β΄ αλλάζει στάση ως προς τη Βενετία. Συγκεκριμένα, ο λογοθέτης του Δρόμου (=υπουργός Εξωτερικών) Δημήτριος Τορνίκης (Αξίζει να σημειωθεί ότι ο οίκος των Τορνικίων είναι ιβηρικής, δηλαδή γεωργιανής καταγωγής, γι’αυτό και το μοναστήρι που ίδρυσε ο Ιωάννης Τορνίκιος στο Αγ. Όρος το 976, ονομάστηκε Μονή Ιβήρων.) διαπραγματεύεται, και με χρυσόβουλο επικυρώνονται, παλαιά εμπορικά προνόμια που είχαν εξασθενήσει υπό την πίεση της Βενετίας, για τις πόλεις Γένουα και Πίζα: Π.χ. οι τελωνειακοί δασμοί που υποχρεούνται να πληρώνουν, μειώνονται στο παλαιό 4%, ενώ τους επιτρέπεται η επέκταση των εγκαταστάσεών τους στην Κ/πολη. Ο αυτοκράτωρ Ισαάκ Β΄ εκστρατεύει εναντίον των Σέρβων, επειδή κυρίευσαν και κατέστρεψαν τα Σκόπια, και τους νικάει στην κοιλάδα του Μοράβα. Συνεχίζει μέχρι την κοιλάδα του Σάβα, όπου πραγματοποιεί συνάντηση κορυφής με τον πεθερό του, Μπέλο Γ΄ της Ουγγαρίας. Ο Ψευδο-Αλέξιος Β΄ υποστηριζόμενος από τον Τούρκο γαζή (=ακρίτα) Αρσαν εισβάλει στην κοιλάδα του Μαιάνδρου και καταλαμβάνει αρκετές πόλεις. Θα μείνει γνωστός στο λαό ως Καυσαλώνης, από την εμμονή του να καταστρέφει τις σοδειές και τις περιουσίες των αγροτών. Πεθαίνει ο Κιλίτζ Αρσλάν Β΄ Ιτζαντιν σε ηλικία 77 ετών, και τον διαδέχεται ο Καϊ-Χοσρού Γιγιαθαντιν. Ο Κιλίτζ Αρσλάν Β΄ (1155-1192) προσεταιρίσθηκε Μουσουλμάνους, αλλά και Χριστιανούς, και επεκτάθηκε προς όλες τις κατευθύνσεις, μετατρέποντας το θλιβερό τουρκικό κατάλοιπο κράτους που είχαν ρημάξει δύο σταυροφορίες, σε μια ανθηρή αυτοκρατορία που επέζησε της δυναστείας των Κομνηνών, και άκμασε την ίδια εποχή που κατέρρεε η γνήσια αυτοκρατορία της Ρωμανίας. Όμως διαδίδεται ότι ο Κιλίτζ Αρσλάν Β΄ δηλητηριάστηκε από το στενό του σύμβουλο, Ιχτιγιαραντίν Χασάν Χοβρά (Γαβρά) και το γιο του, κι ότι το επόμενο θύμα τους θα είναι ο νέος σουλτάνος. Ενώ η κατηγορία κρίνεται αστήρικτη και ο Γαβράς αποσύρεται από την πολιτική ζωή κι αναχωρεί για τα κτήματά του στον Πόντο, συλλαμβάνεται κατά τη διαδρομή από Τούρκους και φονεύεται αποτρόπαια. Του σκίζουν το σώμα από τα άκρα, και παρελαύνουν τα τμήματα του κορμιού του πάνω σε αιχμές δοράτων στους δρόμους της Σεβάστειας (Σίβας), την ημέρα του Τιμίου Σταυρού. Πραγματικά, ήταν πάντα δύσκολη έως επικίνδυνη η ζωή των Μουσουλμάνων που παρέμεναν Έλληνες. Άλλο παράδειγμα αποτελεί ο Ισαάκ, γιος του Ιωάννου Κομνηνού Τζελεπή, που πέθανε δια βασανισμού. Αντιθέτως η ζωή των Ελλήνων στο ρηγάτο της Σικελίας είναι γλυκύτερη. Παραδείγματος χάριν, ο [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτος]], που σε διασωθέντα λατινικά έγγραφα αυτού του έτους και του επομένου, υπογράφει ελληνιστί, "[[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτος]] Βρεντεσίνος αμιράς κόμης Μελιτήιος". Δηλαδή, δεν ντρέπεται για την εθνικότητά του, ενώ ο ρήγας Τανκρέδος τον έχει τιμήσει, ονομάζοντάς τον κόμη της Μάλτας, ενός νησιού που προφανώς αποτελεί ναύσταθμο για το στόλο του αμιράλη. Πάντως λόγω των πολιτικών συγκυριών, της γοητευτικής ιταλικής κουλτούρας, αλλά κυρίως λόγω της αφομοιωτικής πολιτικής της Αγίας Έδρας, τελικά ο Ελληνισμός της Ιταλίας θα παρακμάσει και θα συρρικνωθεί περίπου όπως και στην Ανατολία, παρόλο που θα τροφοδοτείται συχνά από Έλληνες και Αρβανίτες, πρόσφυγες από τη Γραικοτουρκία. Πραγματευτές (= έμποροι) συνοδεύουν διπλωματική αποστολή του Ισαάκιου Β΄ στην Αυλή του Σαλαδίνου στο Κάιρο. Κατά την επιστροφή, οι πραγματευτές μεταφέρουν κεφάλαια και αγαθά αξίας 39.000 Υπέρπυρων (ή Σολδίων, ή απλά Νομισμάτων), ενώ ο αδελφός του αυτοκράτορα, Αλέξιος έχει κεφάλαια και αγαθά αξίας 50.000 Υπέρπυρων (τόσα περίπου ήταν τα ετήσια έσοδα από την Κύπρο πριν από την ανταρσία του ειδεχθούς Ισαάκιου Κομνηνού). Αλλά και ο ίδιος ο αυτοκράτωρ στο γυρισμό της αποστολής παρουσιάζει κέρδος 6.675 Υπέρπυρων. Όμως η νηοπομπή της αποστολής αποτελείται κυρίως από βενετσιάνικα πλοία. Ο Γενουάτης πειρατής Γουλιέλμος Γράσσος με τη βοήθεια Πιζανών συναδέλφων του επιτίθεται και πλιατσικολογεί το λιμάνι της Ρόδου, ενώ στη συνέχεια καταλαμβάνει τη νηοπομπή από την Αίγυπτο και εκτελεί τα βενετσιάνικα πληρώματα, αλλά κι Έλληνες και Σύρους εμπόρους. Ο Ισαάκ Β΄ μεταπείθει το λαό της Κ/πολης από το να ρημάξει τη γενοβέζικη γειτονιά, μοιράζοντας 20.000 Υπέρπυρα σε αποζημιώσεις. Στους Αγίους Τόπους, οι Γενουάτες και οι Πιζανοί έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους, στην Άκρα. Ο Κορράδος εκλέγεται βασιλεύς της Ιερουσαλήμ, αλλά σύντομα δολοφονείται από Ασσασσίνους. Η 21χρονη χήρα του, βασίλισσα Ισαβέλλα, παντρεύεται τον Ερρίκο, κόμητα της Καμπανίας και ξάδερφο του Φιλίππου Β΄Αυγούστου της Φραγκίας. Οι Ναΐτες πωλούν την Κύπρο στον τέως βασιλιά της Ιερουσαλήμ, Γουίδο (Γκυ των Λουζινιάν). Ύστερα από σκληρές μάχες οι σταυροφόροι συνθηκολογούν με το Σαλαδίνο, χωρίς να διεκδικούν πια τα Ιεροσόλυμα. Η συμφωνία γενικά ευνοεί τους Χριστιανούς, έτσι ώστε να μη διεκδικήσουν περισσότερα από τα ελάχιστα εδάφη που τους απομείναν. Ο Ριχάρδος ανησυχώντας μήπως ο Φίλιππος Β΄Αύγουστος επιτεθεί στις ηπειρωτικές του κτήσεις, αναχωρεί για την Αγγλία, όμως καταιγίδα τον βγάζει στην Κέρκυρα, ξέχωρα από το στρατό του. Κρύβεται με επιτυχία, και για ασφάλεια συνεχίζει έτσι το ταξίδι. Όμως ναυαγεί κοντά στην Ακυιλεία, τελικά αναγνωρίζεται σε πανδοχείο κάπου στην Αυστρία και συλλαμβάνεται από το δούκα Λεοπόλδο Ε΄ τον Ενάρετο, των Μπάμπενμπεργκ, τέως σταυροφόρο επίσης, που τον κατηγορεί για συνεργία στο φόνο του Κορράδου του Μομφερρατικού.<br />
=== 1193 ===
Ο Ψευδο-Αλέξιος Β΄ ο Καυσαλώνης φονεύεται μεθυσμένος από έναν ιερέα, ύστερα από γλέντι στην πόλη Χαρμαλα. Ο Ισαάκ Β΄ αρχίζει να υποπτεύεται διάφορους για συνομώτες. Συλλαμβάνει και τυφλώνει το διοικητή της Θεσσαλονίκης, Ανδρόνικο Κομνηνό, εγγονό της καισάρισσας Άννας Κομνηνής και του καίσαρα & πανυπερσεβάστου Νικηφόρου Βρυέννιου. Επίσης, συλλαμβάνει και εξαναγκάζει σε μοναχισμό στο Παπίκιον Όρος, τον τέως σεβαστοκράτορα Αλέξιο, νόθο γιο του Μανουήλ Α΄. Εν τούτοις, επιβεβαιώνοντας την κυκλοθυμικότητά του, μετά από τρεις μήνες αποκαθίσταται η εύνοιά του για τον Αλέξιο. Ο Κωνσταντίνος Άγγελος, μέχρι πρότινος δούξ της Κρήτης, και νυν μέγας δουξ (=αρχηγός ΓΕΝ) και ξάδερφος του Ισαάκιου Β΄, στέλνεται εναντίον των αδελφών Ασαν, όταν μαθεύεται ότι τα αδέρφια διχοτόμησαν τις δυνάμεις τους, επειδή φιλονίκησαν μεταξύ τους. Όμως, ύστερα από μια σειρά από νίκες, ο Κωνσταντίνος κινείται προς τη Βασιλεύουσα διεκδικώντας την πορφύρα. Οπότε με τέχνασμα του κουνιάδου του, του μέγα δομέστικου Βασιλείου Βατάτζη, συλλαμβάνεται και τυφλώνεται κι αυτός. Στην Αυστρία, ο δούκας Λεοπόλδος Ε΄ ο Ενάρετος (των Μπαμπενμπεργκ) παραδίδει το Ριχάρδο στο Γερμανό αυτοκράτορα Ερρίκο Στ΄ το Σκληρό (των Χοενστάουφεν), που επίσης τον φυλακίζει, ζητώντας υπέρογκα λύτρα για την απελευθέρωσή του. Ο σουλτάνος Καϊ-Χοσρού Γιγιαθαντιν παραδίδει το Θεόδωρο Μαγκαφά στον ομόλογό του, Ισαάκ Β΄, για ποσότητα χρυσού. Πεθαίνει ο Σαλαδίνος και το κράτος του εβδομητομείται από τους συγγενείς του, τους Αγιουβίδες, σε Κάιρο, Δαμασκό, Χαλέπι (Βέροια), Χομς (Έμεσα), Ντιγιαρμπακίρ (Άμιδα), Χαμάτ και Υεμένη. Έντονη διαμάχη της Μικρής Αρμενίας με το πριγκηπάτο της Αντιοχείας για την κυριότητα του φρουρίου του Μπαγκράς. Η τουρκική και ισλαμική αυτοκρατορία των Γουριδών επιχειρεί να επεκταθεί στις Ινδίες. Έτσι διεξάγονται οι μάχες του Ταραϊν (1191 & 1193) εναντίον ομάδας Ινδών αρχόντων, των Ρατζπουτς.<br />
=== 1194 ===
Στρατιά υπό την αρχηγία του μέγα δομέστικου Βασίλη Βατάτζη και του Αλεξίου Γίδου καταστρέφεται από τους Βούλγαρους κοντά στην Αρκαδιούπολη. Ο Βατάτζης σκοτώνεται στη μάχη. Ο 3ος σύζυγος της Ισαβέλλας, βασιλιάς της Άκρας και τιτλούχος της Ιερουσαλήμ, Ερρίκος της Καμπανίας, περιοδεύει στη βόρειο Συρία για να τερματίσει την αντιπαράθεση της ηγεμονίας της Αρμενίας με την ηγεμονία της Αντιοχείας & Τριπόλεως. Στο δρόμο του προσκαλείται και φιλοξενείται από τους φριχτούς Ασσασσίνους, έναν εξτρεμιστικό κλάδο Ισμαηλιτών Σιιτών Μουσουλμάνων, που αποζητά συμμάχους εναντίον των Σουνιτών Μουσουλμάνων Αγιουβιδών. Πεθαίνει ο φιλέλληνας ρήγας της Σικελίας, Τανκρέδος, λίγο μετά από το θάνατο του γιου και συμβασιλιά του, του Ρογηρίου Γ΄. Η χήρα του Τανκρέδου, Σίβυλλα της Ακέρρας εξασφαλίζει το θρόνο για τον ανήλικο γιο της, Γουλιέλμο Γ΄, όμως ο Γερμανός αυτοκράτωρ Ερρίκος Στ΄ ο Σκληρός εισβάλλει ξανά στο ρηγάτο της Σικελίας. Ετοίμαζε προσεκτικά την εκστρατεία αυτή, μετά από την αποτυχία της προηγούμενης, ενώ τώρα την χρηματοδοτεί επαρκώς με τα 150.000 ασημένια Μάρκα που του δίνονται ως λύτρα για ν’αφήσει ελεύθερο το Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο. Επιπλέον, πετυχαίνει τη βοήθεια της Πίζας και της Γένουας. Επικεφαλής του στρατεύματος είναι ο Μαρκβάρδος, επιστάτης του Ερρίκου Στ΄, ο Βονιφάτιος, μαρκήσιος του Μονφερράτου και ο Ομπερτο ντι Ολεβανο, ποντεστά (=δήμαρχος) της Γένουας. Αυτήν τη φορά η Νάπολη πέφτει, ύστερα από την άφιξη αγγλικού στόλου που εξαναγκάζεται να συμμετάσχει στην εκστρατεία, ως όρος για την απελευθέρωση του βασιλιά της Αγγλίας. Αρχίζει ο αφελληνισμός της περιοχής, επειδή ο Ερρίκος Στ΄ δεν εμπιστεύεται το ελληνικό στοιχείο. Στις 25 Δεκεμβρίου, ο Ερρίκος Στ΄ ανακηρύσσεται ρήγας της Σικελίας, στο Παλέρμο. Παρόντες στην τελετή είναι ο ρήγας Γουλιέλμος Γ΄, υποβιβασμένος πλέον σε κόμητα του Λέτσε, η βασιλομήτωρ Σίβυλλα, ο αμιράλης του ρηγάτου, [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτος]], ο κόμης της Ακέρρας, Ριχάρδος, ο αρχιεπίσκοπος του Σαλέρνου, Νικόλαος, και ο αμιράλης Ευγένιος. Με αφορμή καταγγελία περί συνομωσίας, πριν κλείσει το έτος θα συλληφθούν και θα οδηγηθούν όλοι αλυσοδεμένοι στη Γερμανία, όπου θα πεθάνουν, οι περισσότεροι. Αναφέρεται ότι αρκετοί αξιωματούχοι της Σικελίας εκτελέστηκαν δια πυρός. Προς φρίκην του πάπα που βλέπει τον εχθρό του, δηλαδή τον αυτοκράτορα των Νεμιτζών (Γερμανών) να ανακηρύσσεται ρήγας των αποτελεσματικότερων συμμάχων του, δηλαδή των Νορμαννών, ο Ερρίκος Στ΄ εγκαθίσταται στο Παλέρμο και εδραιώνει την εξουσία του στη νότια Ιταλία. Πάντως αθετεί τις υποσχέσεις που είχε δώσει στο λαό της Γένουας για να πετύχει τη συμμετοχή του στις δυο εκστρατείες. Η σύζυγος του Ερρίκου Στ΄, η σαραντάχρονη Κωνσταντία των Χωτβίλ, για να σωπάσει τις φήμες που την θέλουν να προσποιείται εγκυμοσύνη, γεννάει σε κοινή θέα στην κώμη Ιεσι, κοντά στην Αγκώνα, το Φρειδερίκο (Β΄), διάδοχο της γερμανικής αυτοκρατορίας και του ρηγάτου. Κάτω από την πίεση του δυναμικού κράτους των Χοράσμιων Σάχηδων, το σουλτανάτο των Μεγάλων Σελτζούκων, με έδρα τη Νίσα στο Χορασάν, αλλά και τ’ανταγωνιστικά σουλτανάτα του Μερβ (Κεντρική Ασία) και του Χαμαντάν (Περσία), σταματούν να υφίστανται. Η επίσης τουρκική & ισλαμική αυτοκρατορία των Γουριδών καταλαμβάνει το Δελχί, που στο εξής θα γίνει προπύργιο των Μουσουλμάνων για την κατάκτηση των Ινδιών.<br />
=== 1195 ===
Ο Ισαάκ Β΄ εκστρατεύει εναντίον των Βουλγάρων για να αντισταθμίσει την ήττα των Βατάτζη και Γίδου. Όμως στα Κύψελα της Θράκης, χωρίς την προστασία του Βατάτζη πια, κρατείται και τυφλώνεται από τον μεγάλο αδελφό του, Αλέξιο Άγγελο. Αυτός ματαιώνει την εκστρατεία και επιστρέφει στην Κ/πολη για να στεφτεί αυτοκράτωρ. Ως Αλέξιος Γ΄ γράφει στους ρηγάδες Κνουτ Καρλσσον της Σουηδίας, Κνουτ Στ΄ Ευσεβή της Δανίας και Σβέρρε της Νορβηγίας ζητώντας περισσότερους Βαράγγους για τη βασιλική φρουρά. Οι Βαράγγοι σχηματίστηκαν εσπευσμένα από το Βασίλειο Β΄ τον Πορφυρογέννητο ως επικουρικό σώμα πεζών φοιδεράτων (δηλαδή ξένων μισθοφόρων) από τη Ρωσία του Κιέβου, για την καταστολή της ανταρσίας των Βάρδα Φωκά και Καλόκυρου Δελφινά. Με τα χρόνια αποδεικνύουν την αξία τους, ενώ καθιερώνεται η στρατολόγηση ανδρών κι από τη χώρα προέλευσης των Ρώσων, δηλαδή τη Σουηδία. Γενικότερα, γίνονται δεκτοί όλοι οι Σκανδιναβοί, που μάχονται με το έθιμο των εν τη μάχει τρελών (μπεζέρκοι = αυτοί που φορούν δορά αρκούδας, οι μανιασμένοι σαν αρκούδες, οι σαλεμένοι κατά τη μάχη). Περιστασιακά όμως προσλαμβάνονται άνδρες κι από άλλα έθνη, όπως Αγγλοσάξονες πρόσφυγες, που δραπετεύουν από το μένος των Νορμαννών κατακτητών, μετά από το 1066. Παράλληλα, οι Βαράγγοι αναβαθμίζονται σε επίλεκτη μονάδα, για να καταστούν τελικά, φρουρά φύλαξης του αυτοκράτορα. Η επάνδρωση αυτοκρατορικής φρουράς από ξένους στρατιώτες δεν είναι κάτι σπάνιο στην Ιστορία. Από τα πιο αρχαία καταγεγραμμένα παραδείγματα αποτελούν οι φρουρές των Πελεθιτών (Φιλισταίοι, δηλαδή Πελασγοί) και των Χερεθιτών (Κρήτες), που προστάτευαν τη δυναστεία του Δαυίδ, στο αρχαίο Ισραήλ. Στη Ρωμανία την αρχή έκανε ο καρχηδονιακός οίκος των Σεβήρων με την επανίδρυση της φρουράς των Πραιτοριανών με Ιλλυριούς και Παννονούς. Στη συνέχεια οι Ύστεροι Ιλλυριοί αυτοκράτορες στρατολογούν μαζικά Γότθους και Αλανούς, επανδρώνοντας τα τάγματα τακτικού στρατού, δηλαδή τις Σχολές, αλλά και σχηματίζοντας σώματα φύλαξης του αυτοκράτορα, όπως οι Οπτιμάτοι. Όμως οι Γότθοι & οι Σαρμάτες αμφισβητούν τα ιδεώδη και την ακεραιότητα της αυτοκρατορίας. Έτσι θα καταρρεύσει η αυτοκρατορική εξουσία στη Δύση, ενώ την Ανατολή θα την σώσει ο Λέων Α΄ ο Μακέλης επανδρώνοντας με Ισαύρους, και άλλους ντόπιους, νέα σώματα, όπως οι Εξκουβίτορες (μτγ. Εξκουβίτοι). Με τη βοήθεια των Ισαύρων, που αποτελούν τον πιο πολεμοχαρή ιθαγενή λαό, αλλά και των πολιτοφυλάκων των Δήμων, ο Λέων Α΄ θα εξαλείψει την επιρροή των Γότθων, των λοιπών Γερμανών και των Σαρματών από το στρατό. Γι’αυτό και θα ονομαστεί Μακέλης, που θα πει Χασάπης στα βλάχικα (λατινικά). Με την αποσόβηση του κινδύνου, στο εξής θα προτιμάται η επάνδρωση των αυτοκρατορικών φρουρών από ιθαγενείς. Από τον Αρμένιο αυτοκράτορα Ηράκλειο και μετά θα καθιερωθεί η στρατολόγηση Αρμενίων, ενός λαού της μεθορίου, δηλαδή ούτε τελείως ιθαγενούς, ούτε τελείως εχθρικού. O επίσης Αρμένιος αυτοκράτωρ Ιωάννης Τσιμισκής θα αναβιώσει τη φρουρά των Αθανάτων, η οποία θα επανδρώνεται με βάση την αριστοκρατική καταγωγή και όχι την εθνικότητα. Τρανό παράδειγμα Αθανάτου αποτελεί ο προσηλυτισμένος γιος του τελευταίου αμιρά της Κρήτης Αμπντουλ Αζιζ Κορεβι (Αβδελάς Κουρουπάς), ο Ανεμουν (Ανεμάς), που σκοτώνεται κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Δορύστολου (971), επιχειρώντας να φονεύσει το Σβιατοσλάβο, τον μεγάλο ηγεμόνα των Ρώσων του Κιέβου. Μόλις την προηγούμενη μέρα ο Ανεμάς είχε σκοτώσει τον υπαρχηγό του μεγάλου ηγεμόνα. Ο Σβιατοσλάβος ήταν ο πανίσχυρος πολέμαρχος που έχοντας ταπεινώσει την αυτοκρατορία των Χαζάρων (965-66), υποτάξει τους Βούλγαρους του Βόλγα (966), αποκρούσει τους Πατσινάκες και συντρίψει τους Βούλγαρους του Δούναβη (967-70), απαιτούσε την άμεση παράδοση της ευρωπαϊκής Ρωμανίας (970). Ο Ανεμάς τον τραυμάτισε σε ομηρική αναμέτρηση, αλλά ξεψύχησε πριν τον αποτελειώσει. Πάντως, η πιο καπριτσιόζικη ιδέα για βασιλική φρουρά ανήκει στο Φρύγα αυτοκράτορα Θεόφιλο το Σκληρό (829-42) που θα σχηματίσει την εξωτική φρουρά των Αιθιόπων, μέσω του προσεταιρισμού μαύρων αιχμαλώτων από τις στρατιές του χαλιφάτου. Διασημότερο μέλος των Αιθιόπων θ’αποτελέσει ο Στυλιανός Ζαούτζης, που θα εξελιχτεί σε επιφανή αξιωματούχο, πεθερό του Λέοντος Στ΄ του Σοφού, αλλά και επιτυχημένο επιχειρηματία με επίκεντρο τη Σαλονίκη. Εκτός της Ρωμανίας, αντίστοιχα παραδείγματα ξένων πεζών βασιλικών φρουρών, παρόμοιων με τους Βαράγγους, αποτελούν οι Μαμελούκοι της Αιγύπτου, οι Γενίτσαροι που αφοσιώνονταν στη φύλαξη του Οθωμανού σουλτάνου, και οι Ελβετοί Φρουροί που ακόμα προστατεύουν τον εκάστοτε πάπα Ρώμης. Στη Ρωμανία, αποθαρρυμένος από τα οικονομικά του κράτους, ο Αλέξιος Γ΄ αρνείται να πληρώσει την ετήσια δόση της αποζημίωσης προς τη Βενετία, για την απαλλοτρίωση που είχε κάνει ο Μανουήλ Κομνηνός το 1171. Αυτή ήταν μια εξαιρετικά κουτή ενέργεια αφού είχαν μείνει μόλις 28.800 Υπέρπυρα από το χρέος. Όταν απορρίπτεται και καταβολή χορηγίας προς τον Μασούντ Μουχιαλντίν, τον Τούρκο μαλίκ, δηλαδή κυβερνήτη, της Άγκυρας, ξεσπούν εχθροπραξίες στα σύνορα. Όσο για το θέμα της κρατικής διαφθοράς, ο Αλέξιος Γ΄ αποδεικνύεται χειρότερος από τον αδελφό του.<br />
=== 1196 ===
Ο Αλαμανός (Γερμανός) αυτοκράτωρ Ερρίκος Στ΄ ο Σκληρός διατυπώνει αλαζονικές αξιώσεις προς το νέο ομόλογό του στην Ανατολή, Αλέξιο Γ΄. Ο σεβαστοκράτωρ Ισαάκ, γαμπρός του Αλεξίου Γ΄, εκστρατεύει με σημαντική δύναμη εναντίον των Βουλγάρων, όμως πέφτει σε ενέδρα στην κοιλάδα του Στρυμώνα, κοντά στις Σέρρες και αιχμαλωτίζεται, ενώ το υψηλό του αξίωμα τον εμπλέκει σε διαμάχες ανάμεσα στους Βούλγαρους και τους Βλάχους, για να πεθάνει εν τούτοις αργότερα άδοξα στη φυλακή. Ο ένας από τους Βλάχους αδελφούς που εξουσιάζουν τους Βούλγαρους, ο Ιβάν Ασσεν φονεύεται ύστερα από λογομαχία, από τον ανηψιό του, Ιβάνκο, το φρούραρχο του Τυρνόβου. Ο Ιβάνκο, φοβούμενος την οργή του Πέτρου Ασαν, αποστατεί στους Ρωμιούς παραδίνοντάς τους το Τύρνοβο. Ο Μπέλος Γ΄ της Ουγγαρίας βοηθάει τους Ρωμιούς εναντίον των Βουλγάρων, όμως πεθαίνει τον ίδιο χρόνο. Τον διαδέχεται ο γιος του, Εμέριχος, τον οποίο όμως ανταγωνίζεται ο αδελφός του, Ανδρέας (Β΄). Ο σουλτάνος Καϊ-Χοσρού Γιγιαθαντίν ερημώνει την κοιλάδα του Μαιάνδρου συλλέγοντας και 5.000 αιχμαλώτους. Ο Μασούντ Μουχιαλντίν παρουσιάζοντας ακόμα έναν ψευδο-Αλέξιο Β΄ πολιορκεί την πόλη Δαδιβρα. Η δύναμη που στέλνεται από τον Αλέξιο Γ΄ για την ανακούφιση των Δαδιβρων, επικεφαλής έμπιστών του ανδρών, όπως ο Θεόδωρος Βρανάς, καταστρέφεται στο όρος Μπαμπάς. Οι πολιορκημένοι έρχονται σε συνεννόηση με τους Τούρκους και εκκενώνουν την πόλη τους. Στο τέλος του έτους, ο Αλέξιος Γ΄ ειρηνεύει την περιοχή υπόσχοντας τακτική χορηγία στο Μουχιαλντίν. Αλλά και στον Ερρίκο Στ΄ των Χοενστάουφεν υπόσχεται χορηγία 115.000 Υπέρπυρων για την αποφυγή εισβολής. Εν τω μεταξύ, ο σουλτάνος Καϊ-Χοσρού χάνει σε εμφύλια σύρραξη από τον αδελφό του, Σουλεϊμάν Β΄ Ρουκναντιν, οπότε προσφεύγει στη Κ/πολη, υπό την προστασία του Αλεξίου Γ΄ και νυμφεύεται μια κόρη του Μανουήλ, γιου του Θεοδώρου Μαυροζώμη και μιας νόθας κόρης του Αλεξίου, γιου του Ιωάννου Β΄ Κομνηνού, και συζύγου της Ρωσίδος πριγκήπισσας Ευπραξίας (Ντομπροτζαγια), κόρης του Μστισλάβου (Χαραλντ), μεγάλου ηγεμόνα του Κιέβου, αλλά και της Ειρήνας (Κάτα) της Αλανής (Οσσετής), κόρης του Δαυίδ Β΄, βασιλέως της Γεωργίας.<br />
=== 1197 ===
Η αυτοκράτειρα Ευφροσύνη κατηγορείται για μοιχεία και απομακρύνεται για λίγο από το παλάτι, ενώ ο Αλέξιος Γ΄ εκστρατεύει εναντίον των Βουλγάρων και πολιορκεί ανεπιτυχώς το φρούριο του Προσακού στην κοιλάδα του Βαρδάρη (αρχ. π. Αξιός), που το υπερασπίζει ένας Δραγοβίτης που αποστάτησε από τον αυτοκρατορικό στρατό, ο Ντομπρομιρ Χρυσός. Ύστερα από ήττα που καταφέρνουν οι πολιορκημένοι επί του στρατού του, ο Αλέξιος Γ΄ αρκείται στην αναγνώριση της κυριαρχίας του Χρυσού στην ευρύτερη περιοχή του Προσακου, από το π.Βαρδάρη μέχρι το π.Στρυμώνα, ενώ υπόσχεται να του δώσει μια συγγενή του να νυμφευτεί, με αντάλλαγμα τη φιλία και συμμαχία του. Όμως και τον Ιβάνκο επιβραβεύει λογοδίνοντάς του την εγγονή του, Θεοδώρα. Ο Ιβάνκο, που μετονομάζεται σε Αλέξιο, διορίζεται δούκας της Φιλιππούπολης, δημιουργεί στρατό από Βλάχους και οχυρώνει τις διαβάσεις της οροσειράς του Αίμου, που ξαναγίνεται η μεθόριος προς τους ανυπότακτους Βούλγαρους. Δηλαδή ανακτάται η βλαχική χώρα του Αιμιμόντου (αυτοκρατορικό θέμα που είχε περίπου την έκταση της υποτιθέμενης “Ανατολικής Ρωμυλίας”). Εν τω μεταξύ δολοφονείται ο αρχηγός των Βουλγάρων, Πέτρος Δ΄Ασαν, και τσάρος αναλαμβάνει ο μικρός αδελφός του, που ως “Καλογιάννης”, υιοθετεί τη λαϊκή ονομασία του Ιωάννη Β΄ Κομνηνού, παραπέμπωντας στο μεγαλείο του ικανού Έλληνα αυτοκράτορα, του επονομαζώμενου και “νέου Μάρκου Αυρηλίου”. Επί της βασιλείας του Βλάχου Καλογιάννη, θα προσαρτηθούν στη Βουλγαρία, οι χώρες των πέρα από το π.Δούναβη Ρωμάνων (Μολδοβλαχία). Κλιμακώνεται η δράση Γενουατών πειρατών σε όλα τα παράλια από τη Ζάρα έως την Κρήτη. Αυτό οφείλεται στην προφανή απουσία ή ανεπάρκεια του αυτοκρατορικού και των θεματικών πλωίμων (= στόλων), αλλά και στην αρωγή του στόλου του αμιράλη [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτου]], που εξακολουθεί να υφίσταται μοιρασμένος στη Μάλτα και την Κεφαλονιά. Βέβαια είναι αλήθεια ότι οι Γενουάτες όταν καταγίνονται με νόμιμο εμπόριο, δε μπορούν να ανταγωνιστούν τους Βενετούς συναδέλφους τους, λόγω των δασμών που τους επιβάλλονται. Ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα αφού πληρώνουν περισσότερους φόρους, αντιμετωπίζουν οι ντόπιοι, με την εξαίρεση των μοναστικών επιχειρήσεων που απολαμβάνουν ατέλεια, αλλά και ελαχίστων τόπων, όπως η Μονεμβασιά και η Σαλονίκη, όπου δεν επιτρέπεται η δραστηριότητα Βενετών. Στη Σικελία, ο σκληρός Γερμανός αυτοκράτωρ Ερρίκος Στ΄ των Χοενστάουφεν, καταπνίγει ανηλεώς εξέγερση των ιθαγενών. Στη συνέχεια, ενώ ετοιμάζει νέα σταυροφορία, πεθαίνει από μαλάρια (ελονοσία) στη Μεσσίνα. Όμως στα πλαίσια της προετοιμασίας είχε συμφιλιωθεί με τον πάπα, ενώ από κοινού είχαν αναβαθμίσει τη Μικρή Αρμενία των Ρουπενιδών και την Κύπρο των Λουζινιάν σε Βασίλεια. Την ίδια εποχή πεθαίνει άδοξα σε γερμανική φυλακή ο [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτος]] Βρεντεσίνος, ο εκρηκτικός Έλληνας αμιράλης. Τον Ερρίκο Στ΄ διαδέχεται στη Γερμανία ο αδελφός του, Φίλιππος της Σουαβίας, σύζυγος της Ειρήνης Αγγελίνας, κόρης του Ισαάκιου Β΄ και χήρας του Ρήγα Ρογηρίου Γ΄ των Χωτβίλ, ενώ στο Ρηγάτο της Σικελίας διάδοχος είναι ο ανήλικος γιος του Ερρίκου Στ΄ και της Κωνσταντίας των Χωτβίλ, ο Φρειδερίκος Β΄. Οι 4 κόρες του Φιλίππου και της Ειρήνης Αγγελίνας θα παντρευτούν επιφανείς ηγεμόνες της εποχής:<br />
i. Η Βεατρίκη παντρεύτηκε το Γερμανό άρχοντα Όθωνα (Δ΄) του οίκου των Γουέλφων, κατοπινό αυτοκράτορα (1198-1212).<br />
ii. Η Κουνιγούνδη πήρε το βασιλιά της Βοημίας, Βενσεσλάβο (ή Βάκλαβ), του τσεχικού οίκου των Πρεμυσλιδών. Γιος τους, ο Οττοκαρ B΄ ο Μέγας.<br />
iii. Η Μαρία, τον Ερρίκο Γ΄, δούκα της Κάτω Λορραίνης & της Βραβάντης. Γιος τους ο Ερρίκος Δ΄<br />
iv. Η Ελισάβετ πήρε το Φερδινάνδο Γ΄ τον Άγιο, βασιλιά της Καστίλης, αργότερα και της Λεόν. Γιος τους ήταν ο Αλφόνσος Ι΄ ο Σοφός, της Λεόν & Καστίλης, επιφανής προστάτης των επιστημών και των γραμμάτων στην Ισπανία, που διεκδίκησε το αυτοκρατορικό αξίωμα της Γερμανίας το διάστημα 1257-1273, ενάντια στο παπικό θέλημα.<br />
Πάντως με το θάνατο του Ερρίκου Στ΄, ο Αλέξιος Γ΄ απαλλάσσεται σιωπηρά από την υποχρέωση καταβολής των 115.000 Υπέρπυρων, ως χορηγίας προς τους Νεμιτζούς (Γερμανούς). Στους Αγίους Τόπους, Γερμανοί σταυροφόροι που είχαν σταλεί από τον Ερρίκο Στ΄, ανανεώνουν τις εχθροπραξίες με τους Μουσουλμάνους.<br />
=== 1198 ===
Εκλογή του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄, που αποδεικνύεται δυνάστης για τους δυτικούς Καθολικούς Χριστιανούς και μάστιγα για την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Αμέσως κηρύττει νέα σταυροφορία, προστάζοντας τον Κλήρο να καταθέτει το 1/40 των εσόδων του για το σκοπό αυτό. Ο Αλέξιος Γ΄ ανανεώνει το καθεστώς ελευθέρου εμπορίου για τη Βενετία σε ολόκληρη τη Ρωμανία, επιδιώκοντας τη φιλία τους. Δηλαδή, οι Βενετοί έμποροι που δραστηριοποιούνται στην αυτοκρατορία δεν πληρώνουν δασμούς και φόρους στις αρχές. Όμως στις περιοχές της Ρωμανίας που ορίζει η συμφωνία δεν αναφέρονται τα Κλίματα (Κριμέα) και η Χαλδία (δηλαδή η Τραπεζούντα και τα πέριξ), ένδειξη που υπονοεί ότι αυτές οι περιοχές έχουν ήδη αποσπαστεί από την Ταμάρα (ή Θάμαρ), τη θρυλική βασίλισσα της Γεωργίας (1184-1213), η οποία θα τοποθετήσει εκεί τους γιούς της αδελφής της, Ρουσουνταν, και του Μανουήλ, του γιου του Ανδρονίκου Κομνηνού, τον Αλέξιο και το Δαυίδ, εκτοπίζοντας με τις στρατιές της από Καρτβέλιους (Γεωργιανοί & Λαζοί), Αλανούς (Οσσέτες), Αντυγαμπάζιους (π.χ. Αβασγοί ή Αμπχάζιοι), Αρμένιους και Τούρκους την αυτοκρατορική κυριαρχία, αλλά και την επιρροή του οίκου των Γαβράδων, των σπουδαιότερων αρχόντων του Πόντου. Εδώ και 100 έτη, η Γεωργία μεγαλουργεί κυριαρχώντας στην Καυκασία, με τον εκάστοτε ηγεμόνα της ν’αυτοαποκαλείται “υψηλότατος βασιλεύς, θελήσει Θεού βασιλεύς Αβασγών, Καρτβελίων, Ράνιων, Καχετίων & Αρμενίων, σάχης του Σιρβαν (Αζερμπαϊτζάν) και σαχανσαχ (βασιλεύς βασιλέων), κύριος Ανατολής & Δύσης, δόξα της Οικουμένης και της Πίστεως, υπέρμαχος του Μεσσία”. Στην Κιλικία και την οροσειρά του Ταύρου, ανεξαρτοποιείται η ηγεμονία της Μικρής Αρμενίας, του οίκου των Ρουπενιδών. Στη Γερμανία, ο Φίλιππος της Σουαβίας αποκτά ανταπαιτητή για το αξίωμα του αυτοκράτορα, με την ευλογία του νέου πάπα, και συγκεκριμένα το γαμπρό του, Όθωνα Δ΄, γιο του Γουέλφου Ερρίκου του Λέοντος. Ακολουθεί εμφύλιος πόλεμος. Πεθαίνει η Κωνσταντία ντε Χωτβίλ, η τελευταία Νορμαννή ρήγισσα της Σικελίας και χήρα του Γερμανού αυτοκράτορα Ερρίκου Στ΄. Ο τριετής γιος της και διάδοχος, Φρειδερίκος Β΄, τίθεται υπό συνεχή προστασία και επίβλεψη του Ιννοκέντιου Γ΄, για τα επόμενα 10 έτη. Στους Αγίους Τόπους διαλύεται η ακέφαλη στρατιά των Γερμανών σταυροφόρων. Εν τούτοις, οι κληρονόμοι του Σαλαδίνου αποδέχονται νέα 5ετή ανακωχή με το βασιλιά της Ιερουσαλήμ & της Κύπρου, 4ο σύζυγο της Ισαβέλλας, Αμαλάριχο (Αμορί ντε Λουζινιάν) και με τους υπόλοιπους Χριστιανούς της περιοχής. Πεθαίνει ο Μαυριτανός ιατρός και διανοητής ιμπν Ρουσντ, γνωστότερος ως Αβερρόης. Ασχολήθηκε με τις ιδέες του Αριστοτέλους, εμποτισμένες με νεοπλατωνικές επιρροές. Υπερασπίστηκε την μελέτη της φιλοσοφίας ανεξάρτητα από τη θρησκεία, αν και ισχυρίζονταν ότι η φιλοσοφία οφείλει να εκφράζει ορθολογικά τις ίδιες αλήθειες που το Κοράνι αποκαλύπτει με απλοϊκό τρόπο στους κοινούς ανθρώπους. Πάντως ήταν εναντίον του συντηρητικού και απόλυτα θεοκεντρικού ρεύματος που επικρατεί σήμερα πια ανάμεσα στους Σουνίτες Μουσουλμάνους. Ο Ιννοκέντιος Γ΄ εξαγγέλλει τη λιβονική σταυροφορία, την πρώτη από μια σειρά βίαιων εκστρατειών που στοχεύουν στον εγχριστιανισμό των βαλτικών εθνών. Στο βαλτικό κλάδο της Αριοευρωπαϊκής Γλωσσικής Ομάδας ανήκαν ενδεχομένως οι αρχ. Θράκες (Δάκες, Μοισοί, Οδρύσες, Βιθυνοί κτλ), δηλαδή οι κυρίως Θράκες, όσοι δεν ανείκαν στη φρυγική ομοεθνία, όπως οι Βρύγες, Βοττιαίοι, Μύγδονες, Ηδωνοί, Βισάλτες, Κρηστωνοί, και άλλα έθνη που εσφαλμένως αποκαλούνταν “Θράκες” από τους αρχ. Έλληνες.<br />
=== 1199 ===
Ο Αλέξιος Γ΄ παντρεύει τις κόρες του: Την Ειρήνη με τον Αλέξιο Παλαιολόγο και την Άννα με τον Θεόδωρο Λάσκαρη Τζαμαντούρ. Ο Λάσκαρης, που είναι μερικώς τουρκικής καταγωγής, περιγράφεται ως ένας θαρραλέος νεαρός και άγριος πολεμιστής. Η τρίτη κόρη, η Ευδοκία, είναι ήδη παντρεμένη με τον Στέφανο Β΄, άρχοντα της Ρασκίας (στη Σερβία). Ο Ιβάνκο-Αλέξιος στασιάζει στη Φιλιππούπολη. Οπότε στέλνεται δύναμη καταστολής εναντίον του, όμως ο Ιβάνκο αιχμαλωτίζει σε ενέδρα τον αρχηγό της δύναμης μαζί με το επιτελείο του, τον πρωτοστράτορα Μανουήλ Καμύτζη, τον οποίο και πουλάει στον τσάρο Καλογιάννη. Εν τω μεταξύ, το ρωμαίικο πλώιμον (αυτοκρατορικός στόλος), με επικεφαλής τον υποναύαρχο Στεριόνη, συντρίβει την αρμάδα του Γενουάτη πειρατή Γαφόρη. Όμως οι κάτοικοι του Δουκάτου της Κέρκυρας (Κορυφώ) παραδίδονται στην προστασία του Γενοβέζου πειρατή Λέοντα Βετράνου Καφάρο, ανθρώπου του Γαφόρη που καταφεύγει στο νησί κατακτώντας το φρούριο του Παλαβίου. Ένας θείος του Αλεξίου Γ΄, ο Ιωάννης Άγγελος Κομνηνός, ο Δούκας, διεκδικεί ανεπιτυχώς την πορφύρα. O νόθος γιος του, Μιχαήλ, ενώ είναι δούκας του θέματος των Μυλάσων (Καρία) στασιάζει και αντιμετωπίζει τον αυτοκρατορικό στρατό. Όμως ηττάται και καταφεύγει στην Κόνυα (Ικόνιο). Στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια πολιορκίας, σκοτώνεται από δυνάμεις του Φιλίππου Αυγούστου της Φραγκίας, ο βασιλιάς της Αγγλίας, ο επιζήμιος για τον Ελληνισμό, Ριχάρδος Coeur-de-Lion. Στην Ασία, πεθαίνει ο Χοράσμιος σάχης, Τουκούς Σαχ, και τον διαδέχεται ο Μοχάμμαντ Αλαουντίν. Οι Χοράσμιοι Σάχες έχοντας ξεκινήσει από υποτελείς αρχικά του Σελτζούκου μεγάλου σουλτάνου του Ισπαχάν, ύστερα του περιφερειακού Σελτζούκου σουλτάνου του Μερβ (η αρχαία Μαργιανή Αλεξάνδρεια), αναπτύσσονται στη συνέχεια θεαματικά, καταφέρνοντας ν’απορροφήσουν τις διάσπαρτες ηγεμονίες των Σελτζούκων, με την εξαίρεση όμως της ισλαμικής Ρωμανίας. Εν τούτοις, το πιο εξαιρετικό τους γνώρισμα είναι τ’ότι παρόλο που αποτελούν μια τουρκική και ισλαμική δυναστεία, συμβάλλουν στην αναβίωση του ιρανικού πολιτισμού. Εν τω μεταξύ, ο επίσης τουρκικός και ισλαμικός οίκος των Γουριδών ολοκληρώνει την κατάκτηση της βόρειας Ινδίας, περιλαμβανομένης και της μακρινής και πολυπληθούς Βεγγάλης.<br />
=== 1200 ===
Διστάζοντας να αντιμετωπίσει τον Ιβάνκο σε πεδίο μάχης, ο Αλέξιος Γ΄ του προτείνει ειρήνη. Ενώ όμως ο Αλέξιος Παλαιολόγος υποδέχεται τον Ιβάνκο στο αυτοκρατορικό στρατόπεδο για την υπογραφή συνθήκης και του εγγυάται ασφαλή παραμονή, ο Αλέξιος Γ΄ τον συλλαμβάνει και τον φυλακίζει, καταφέρνοντας πάντως έτσι να σβήσει την ανταρσία του Αιμιμόντου. Εν τω μεταξύ ο Ιωάννης Κομνηνός, ο Χοντρός, εξεγείρεται και καταλαμβάνει το Παλάτι, πριν φονευτεί από στρατιώτες πιστούς στον Αλέξιο Γ΄, ενώ φυλακίζεται ο υποστηρικτής του, ο Αλέξιος Δούκας ο Μούρτζουφλος. Ο Αλέξιος Γ΄ προσέλαβε δολοφόνο για να εξολοθρεύσει το Μουσουλμάνο ομόλογό του στο Ικόνιο, όμως αυτός συλλαμβάνεται έχοντας στην κατοχή του επιστολή γραμμένη με την κόκκινη μελάνη του αυτοκράτορα. Με την αφορμή αυτή, ο Μουσουλμάνος αυτοκράτωρ, Σουλεϊμάν Β΄ Ρουκναντιν, εξαπολύει επίθεση εναντίον αρκετών πόλεων της Ασίας, προσαρτά την Καρία, ενώ στέλνει τo Ρωμιό αποστάτη Μιχαήλ Δούκα Κομνηνό, πρώιν δούκα του θέματος των Μυλάσων, να λεηλατήσει την ευαίσθητη κοιλάδα του Μαιάνδρου, προκαλώντας φοβερές καταστροφές. Καταστροφές προκαλούν και οι επιδρομές του Γενουάτη κουρσάρου Λέοντα Βετράνου Καφάρο στα παράλια της Πελοποννήσου, κυρίως στη Μεθώνη και την Κορώνη. Σε αντίδραση, ο Αλέξιος Γ΄ θα διαμαρτυρηθεί έντονα στην υπέροχη δημοκρατία του Αγ. Γεωργίου της Γένουας, και θα σκληρύνει τη στάση ως προς τους Γενοβέζους που δραστηριοποιούνται εντός της αυτοκρατορίας, επιβάλλοντας μια σειρά αυστηρών μέτρων εναντίον τους. Η “Δεσποινίς της Κύπρου”, κόρη του στασιαστή βασιλέα Ισαάκιου Κομνηνού, εγγονή του Θόρος Β΄ της Μικρής Αρμενίας και αρραβωνιαστικιά του δούκα της Αυστρίας, Λεοπόλδου Στ΄ των Μπαμπενμπεργκ, νυμφεύεται το Ραϊμόνδο Στ΄ των Φρεντελον, κόμητα της Τουλούζης. Ο Ρώσος ηγεμών της Γαλικίας και της Βολυνίας, Ρωμανός Μστισλάβιτς, εισβάλλει με επιτυχία στη χώρα των Κουμάνων (Πολοφτσοί, στα ρώσικα). Το βαλτικό έθνος των Λιθουανών εισβάλλει στην ακμάζουσα ρωσική ηγεμονία του Νοβγκοροντ. Στη Λιβονία, ο Γερμανός επίσκοπος Αλβέρτος ιδρύει το Τάγμα των Αδελφών του Ξίφους, εντείνοντας την επιχείρηση για την υποδούλωση των βαλτικών εθνών, πάντα με την ευλογία της Αγίας Έδρας.<br />
=== 1201 ===
Ο τσάρος Καλογιάννης καταλαμβάνει τις βλάχικες (ρωμαίικες) πόλεις Κωνσταντία (Κωνστάντζα) και Βάρνα. Στη Βενετία, οι αρχηγοί της Δ΄ σταυροφορίας συμφωνούν να πληρώσουν στη γαληνοτάτη δημοκρατία του Αγίου Μάρκου 85.000 ασημένια Μάρκα για τη μεταφορά τους στους Αγίους Τόπους. Οπότε οι Βενετοί ξεκινούν τη ναυπήγηση του απαραίτητου μεταγωγικού στόλου. Ο πρωτοστράτωρ Μανουήλ Καμύτζης που κρατούνταν σε βουλγαρική φυλακή, εξαγοράζεται από το Δραγοβίτη άρχοντα του Προσακου και γαμπρό του, το Ντόμπρομιρ Χρυσό. Όταν ο Αλέξιος Γ΄ αρνείται να καταβάλει το αντίτιμο των λύτρων που πληρώθηκαν, ο Χρυσός μαζί με τον Καμύτζη στασιάζουν, καταλαμβάνουν την Πελαγονία (Μπιτόλα) και το Πρίλαπον (Πριλεπ, Περλεπές), ενώ επιδράμουν κι έως την κοιλάδα των Τεμπών. Απελπισμένος ο Αλέξιος Γ΄, επειδή δυσκολεύεται να συγκεντρώσει πιστό στρατό, ελευθερώνει το γιο του Ισαάκιου Β΄, τον Αλέξιο, κανονίζοντας έτσι ώστε να εκστρατεύσουν μαζί εναντίον του Χρυσού και του Καμύτζη. Όμως ο Αλέξιος έχοντας άλλα κατά νου, δραπετεύει με τη βάρκα ενός πιζανού πλοίου, με το πλοίο αυτό αναχωρεί για Σικελία και τελικά φτάνει στο Χαγκεναου της Σουαβίας, όπου βρίσκεται η αδελφή του, Ειρήνη Αγγελίνα, και ο 2ος σύζυγός της, ο Φίλιππος της Σουαβίας, ο ένας από τους 2 Νεμιτζούς αυτοκράτορες. Εκεί συναντά επίσης έναν ξάδελφο του Φιλίππου, το Βονιφάτιο από τον οίκο των Αλεράμων, έναν από τους αρχηγούς των σταυροφόρων και αδελφό του Κορράδου του Μομφερρατικού, συζύγου της θείας του, αδελφής του Ισαάκιου Β΄, της Θεοδώρας, πριν την αφήσει για χάριν της ρήγισσας Ισαβέλλας της Ιερουσαλήμ. Ο Αλέξιος του Ισαάκιου Β΄ προσπαθεί να πείσει τις υψηλές του γνωριμίες να τον βοηθήσουν στην εκθρόνιση του θείου του, του Αλεξίου Γ΄, ακόμα και με τη χρήση της στρατιάς των σταυροφόρων. Το εγχείρημα φαντάζει μεγάλο και δύσκολο, όμως ο Αλέξιος κερδίζει τη συμπάθεια των δύο ξαδέλφων και των ανθρώπων τους, αφού σκορπά γενναιόδωρα υποσχέσεις, ενώ τον στηρίζει και η αδελφή του, Ειρήνη, που είναι ιδιαιτέρως δημοφιλής στους Νεμιτζούς, παρόλο που είναι Ελληνίδα και χήρα του εχθρικού Νορμαννού ρήγα της Σικελίας, Ρογήριου Γ΄. Γερμανός συγγραφέας την περιγράφει ως “Ρόδον χωρίς αγκάθι, περιστερά δίχως δόλον”. Εν τω μεταξύ, ο Λέων Σγουρός, άρχων της Ναυπλίας από το 1198, στασιάζει εναντίον του Αλεξίου Γ΄ και επεκτείνεται προς τα βόρεια, προσαρτώντας σταδιακά το θέμα των Ελλαδικών (Ελλάς). Ο Αλέξιος Γ΄ για να τον αντιμετωπίσει, του στέλνει την κινούμενη συμφορά, το Μιχαήλ Δούκα Κομνηνό, τον οποίο αμνηστεύει και διορίζει δούκα του θέματος της Πελοποννήσου (Μορέας). Όμως, ο Μιχαήλ αντί να αντιμετωπίσει το Λέοντα Σγουρό, που κατέχει ανόμως τμήμα του Μορέα, προτιμά ν’ασχοληθεί με την προσάρτηση στην προσωπική του κυριότητα, αυτοκρατορικών εδαφών στην ηπειρωτική Ελλάδα, τα οποία εξασφαλίζει μέσω του γάμου του με την χήρα του δούκα του θέματος της Νικοπόλεως (Ήπειρος - Αιτωλία). Στη Λιβονία, ο επίσκοπος Αλβέρτος ιδρύει την πόλη Ρίγα, ως ορμητήριο για την κατάκτηση των Λιβονών και των Λετονών. Η ακμάζουσα ρωσική ηγεμονία του Νοβγκοροντ δέχεται την επίθεση μιας σουηδικής στρατιάς. Η επίσης ρωσική μεγάλη ηγεμονία του Βλάντιμιρ-Σουζνταλ δέχεται επίθεση από τους Καμαίους Βούλγαρους, τους προγόνους των σημερινών Τσουβάσων, της περιοχής των π. Βόλγα και Κάμα.<br />
=== 1202 ===
Ο αυτοκράτωρ Αλέξιος Γ΄ προσπαθεί να βάλει τάξη στο χάος, αφού αιχμαλωτίζει τον Χρυσό, κλείνει συνθήκη ειρήνης με τον τσάρο Καλογιάννη και συμφιλιώνεται με τη δημοκρατία της Γένουας. Στα πλαίσια της προσέγγισης, η υπέροχη δημοκρατία αποκηρύσσει τον κουρσάρο Λέοντα Βετράνο Καφάρο, ο οποίος όμως συνεχίζει να δρα ανενόχλητος στο Ιόνιο και το Αιγαίο. Ο Αλέξιος του Ισαάκιου Β΄ μεταβαίνει στη Ρώμη ζητώντας τη βοήθεια του Ιννοκεντίου Γ΄ για την παλινόρθωση του πατέρα του. Όμως ο πάπας αρνείται, ενώ φέρεται ότι απαγόρευσε στο Βονιφάτιο το να στρέψει τη σταυροφορία εναντίον αδελφών Χριστιανών. Εν τω μεταξύ, οι σταυροφόροι καταφτάνουν στη Βενετία, όμως είναι λιγότεροι από το αναμενόμενο, όπως και το κεφάλαιο που μαζεύουν, που δεν ξεπερνά τα 51.000 αργυρά Μάρκα. Ο δόγης (= δούκας, αιρετός αρχηγός του κράτους) της Βενετίας, στον οποίο είχε απονεμηθεί και το αξίωμα του “πρωτοσεβάστου” από τους Ρωμιούς, ο γηραιός Ερρίκος Δάνδολος δηλώνει ότι συμβιβάζεται με το ελλιπές ποσό, αν οι σταυροφόροι κατακτήσουν για τη Βενετία τη δαλματική πόλη Ζάρα, οι κάτοικοι της οποίας προτιμούν την ουγγρική κυριαρχία. Καταφτάνει στη Βενετία κι ο Αλέξιος, που διατυπώνει κι εδώ την ίδια έκκληση για βοήθεια, λίγο πριν από την αναχώρηση του στόλου των σταυροφόρων, τον οποίο θα κυβερνήσει ο ίδιος ο δόγης συνοδευμένος μάλιστα από ολόκληρη την κυβέρνηση της Βενετίας, το Συμβούλιο των Δέκα. Οι σταυροφόροι πάντως κυριεύουν τη Ζάρα και μάλιστα αψιμαχούν με τους Βενετούς για τα λάφυρα (Τρώγοντας έρχεται η όρεξη). Ο Ιννοκέντιος Γ΄ αφορίζει τους Βενετούς που επιμένουν στην κατοχή της πόλης, όμως απαλλάσσει τους πραγματικούς αυτουργούς, τους σταυροφόρους. Η “Δεσποινίς της Κύπρου”, κόρη του στασιαστή βασιλέα Ισαάκιου Κομνηνού κι εγγονή του Θόρος Β΄, άρχοντα της Μικρής Αρμενίας, χωρίζει από το Ραϊμόνδο Στ΄, κόμητα της Τουλούζης, για να παντρευτεί τον Τιερρί της Φλάνδρας, νόθο γιο του Φιλίππου της Αλσατίας, κόμητα της Φλάνδρας. Στις βαλτικές χώρες, η γερμανική Αδελφότητα των Ξιφοφόρων επιβάλλεται στο ουραλικό έθνος των Λιβονών, ύστερα από συνεργασία με το βαλτικό έθνος των Σεμιγάλλων. Παράλληλα, ο ρήγας των Δανών, Βάλντεμαρ Β΄, αρχίζει να ηγείται αλλεπάλληλων σταυροφοριών, με πρόφαση τον εγχριστιανισμό της Λιβονίας και της Εσθονίας (1202-41).<br />
=== 1203 ===
Ο Φίλιππος της Σουαβίας εγγυάται μέσω του Βονιφατίου ότι ο κουνιάδος του θα πληρώσει το χρέος των σταυροφόρων αν βρεθεί στο θρόνο της Ρωμανίας. Επιπλέον, στο Δυρράχιο και στη συνέχεια στην Κέρκυρα, όπου παρεμπιπτώντος καίνε την πόλη, οι σταυροφόροι παρατηρούν ότι ο Αλέξιος του Ισαάκιου αντιμετωπίζεται από τους ιθαγενείς ως αυτοκράτορας. Με αυτά πείθονται τελικά να λοξοδρομήσουν προς τη Βασιλεύουσα. Σε Φράγκους σταυροφόρους που δεν θέλουν να ακολουθήσουν, βεβαιώνουν ότι θα τους περιμένει στόλος στην Κ/πολη για να τους μεταφέρει τάχιστα στη Συρία. Ο Αλέξιος Γ΄ στη θέα των σταυροφόρων εγκαταλείπει την Κ/πολη, αλλά και την αυτοκράτειρα Ευφροσύνη, η οποία φυλακίζεται, ενώ αποφυλακίζεται ο Αλέξιος Δούκας ο Μούρτζουφλος, που διορίζεται πρωτοβεστιάριος του νέου αυτοκράτορα Αλεξίου Δ΄. Πάντως, πριν εισέλθει στην πόλη ο Αλέξιος Δ΄, και για λίγες ώρες, ως αυτοκράτωρ αναγνωρίζεται από το λαό ένας Ιωάννης Κομνηνός. Ο Αλέξιος Δ΄, που αρραβωνιάζεται τη Ρωσίδα πριγκήπισσα Ευφημία του Τσερνιγκοφ, βρίσκει τα αυτοκρατορικά ταμεία σχεδόν άδεια, οπότε καταφεύγει σε απελπισμένα και αντιδημοτικά μέτρα για να καταφέρει να πληρώσει τους προστάτες του. Αυξάνει τους φόρους και ρευστοποιεί εκκλησιαστικά σκεύη. Στη συνέχεια, περιοδεύει στη Θράκη μαζί με το Βονιφάτιο το Μομφερρατικό, δήθεν καταδιώκοντας τον Αλέξιο Γ΄, αλλά ουσιαστικά απομυζώντας τις πόλεις με έκτακτη φορολόγηση. Κάποιοι σταυροφόροι, επιδιώκοντας να καταστρέψουν ένα τζαμί ή να ληστεύσουν Σαρακηνούς εμπόρους, προκαλούν πυρκαγιά που εξαπλώνεται σε μεγάλο τμήμα της πόλης. Οι λαός της Βασιλεύουσας εξαγριώνεται. Εν τω μεταξύ, δεισιδαίμονες Κ/πολίτες καταστρέφουν το άγαλμα της Αθηνάς Προμάχου στην Αγορά του Κωνσταντίνου, επειδή “ένευε στους Λατίνους”. Την ίδια εποχή, ατροφεί η Αδελφότητα των Ακοιμήτων, μοναστική κοινότητα από το 5ο αι, που εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τη λατινική γλώσσα στις τρίγλωσσες τελετές της, παράλληλα με την ελληνική και τη συριακή (αραμαϊκή, η γλώσσα του Χριστού, ανήκουσα στη Χαμιτο-Σημιτική Γλωσσική Ομάδα). Επίσης, στο Άγιος Όρος καταστρέφεται και εγκαταλείπεται η Μονή Αμαλφιτών. Δηλαδή γενικεύεται το μίσος εναντίον των Λατίνων. Την ίδια ώρα κάποιοι αδιαφορούν, ή μάλλον χαίρονται με τις εξελίξεις στην πρωτεύουσα. Άλλωστε η Ρωμανία είναι ήδη κομμάτια:<br />
==== Κατάρρευση της Ρωμανίας ====
'''Τα διάδοχα κράτη που νέμονται εδάφη που υπάγονταν κάποτε υπό την αυτοκρατορική εξουσία του Μανουήλ Κομνηνού,<br /> λίγο πριν από το διαμελισμό της Ρωμανίας από τους βαρώνους της Δ΄ σταυροφορίας.'''<br />
1) Αλέξιος Δ΄ & Ισαάκιος Β΄, Άγγελοι, βασιλείς αυτοκράτορες Ρωμαίων, Κωνσταντινούπολη'''<br />
2) Αλέξιος Γ΄ Άγγελος, βασιλεύς αυτοκράτωρ Ρωμαίων, Μοσυνόπολη Θράκης<br />
3) Αλέξιος Κομνηνός, βασιλεύς Ανατολής, Ιβήρων (= Γεωργιανών, πιο συγκεκριμένα του καρτβελικού έθνους των Λαζών) και Περατείας (Κριμέας), Τραπεζούς<br />
4) Δαυίδ Κομνηνός, δεσπότης Ηράκλειας Πόντου και Παφλαγονίας, αδελφός του Αλεξίου<br />
5) οίκος Γαβράδων, δεσποτάτο Γοτθίας (στην Κριμέα), Δώρον ή Θεόδωρον<br />
6) Σάββας Ασιδηνός, αυθέντης σε μέρος του Πόντου, Σαμψώ (αρχ. Αμισός)<br />
7) Θεόδωρος Μαγκαφάς, ο Νεότερος ή Μωροθόδωρος, βασιλεύς Φιλαδελφείας<br />
8) Μανουήλ Μαυροζώμης, αυθέντης στην κοιλάδα του π.Μαιάνδρου, πεθερός του έκπτωτου σουλτάνου Καϊ Χοσρού Α΄ Γιγιαθαντίν<br />
9) Αλντομπραντίνι, αυθέντης της Αττάλειας, Ιταλός μισθοφόρος<br />
10) Μιχαήλ Άγγελος Δούκας Κομνηνός ο Νόθος, δούκας του Μορέα, δεσπότης της Ηπείρου & της Αλβανίας (θέματα Πελοποννήσου, Νικοπόλεως & Δυρραχίου, αντίστοιχα), Άρτα<br />
11) Αμαλάριχος (Αμορί ντε Λουζινιάν), τιτλούχος βασιλεύς Ιερουσαλήμ, Άκρα, & βασιλεύς Κύπρου, Φαμαγκούστα (Αμμόχωστος)<br />
12) Βοημούνδος Δ΄ ντε Πουατιέ, ο Μονόφθαλμος, πρίγκηψ της Αντιοχείας & κόμης της Τριπόλεως<br />
13) Λέων Β΄ Ρουπενίδης (Λευον Β΄ Ρουμπενιάν), βασιλεύς της Μικρής Αρμενίας, Σις (Σίσιον)<br />
14) Λέων Γαβαλάς, αυθέντης Ρόδου και Σποράδων<br />
15) Λέων Σγουρός, αυθέντης Ναυπλίας και Ελλάδος (θέματα Πελοποννήσου & Ελλάδος)<br />
16) Λέων Χαμαρέτος, αυθέντης Λακεδαιμόνος (θέμα Πελοποννήσου)<br />
17) Λέων Βετράνο Καφάρο, αυθέντης της Κορυφούς (δουκάτο Κέρκυρας), Γενουάτης κουρσάρος, πιθανός γαμπρός του εκλιπόντος αμιράλη του ρηγάτου της Σικελίας, [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτου]].<br />
18) Ματθαίος Ορσίνι, παλατίνος κόμης της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου, κύριος του στόλου του εκλιπόντος [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτου]].<br />
19) Γουλιέλμος ο Γράσσος (=Χοντρός), γιος του αμιράλη [[Μαργαριτώνης|Μαργαρίτου]], 2ος κόμης της Μάλτας, με ενδιαφέροντα στην Κρήτη και τις Κυκλάδες<br />
20) Δουκάτο Κρήτης, τυπικά υπό την κυριότητα του καίσαρος Βονιφατίου του Μομφερρατικού (Μπονιφάτσιο ντ’Αλεράμο), ουσιαστικώς υπό την κυριαρχία 12 ρωμαίικων εποικιστικών οίκων:<br />
i. Φωκάδες, προσεχώς Καλλέργηδες, ii. Σκορδίληδες, iii. Γαβαλάδες, iv. Αρχολέοι, v. Χορτάτζηδες, vi. Μουσούροι, vii. Βαρουχάδες, viii. Μελισσηνοί, ix. Λιθινοί, x. Αργυρόπουλοι ή Αγιοστεφανίτες, xi. Βλαστοί, xii. Καλαφάτηδες<br />
21) Μονεμβασια, Αυτοκυβέρνητη πόλη (όπως ήταν κάποτε και η Χερσώνα, η Σογδαία, η Ζάρα, η Ραγούσα, το Αμάλφι, η Νάπολη, η Γαέτα, το Σαλέρνο και, ακόμα παλαιότερα, η Βενετία) υπό την ολιγαρχία των ρωμέικων οίκων των Μαμωνάδων, των Σοφιανών και των Δαιμονογιάννηδων.<br />
22) οίκος Δαιμονογιάννηδων, εκ της Μονεμβασιας, αυθέντες των Κυθήρων<br />
23) Σουλεϊμάν Β΄ Ρουκναντιν, σουλταν αλ Μπιλαντ αρ Ρουμ (αυτοκράτωρ Ρωμανίας), Κόνυα (Ικόνιο)<br />
24) Ιωαννίτζα Ασάν ή Καλογιάν Ασάν ή Καλογιάννης, τσάρος & αυτοκράτωρ Βλάχων (Ρωμαίων) & Βουλγάρων, στη χώρα Λαντζαυρα, με έδρες τις πόλεις Τύρνοβο & Σκόπια<br />
25) Εμέριχος των Αρπάντ, βασιλεύς των Μαγυάρων, ρήγας της Ουγγαρίας, με έδρες τις πόλεις Έστεργκομ (αρχ. Στριγώνιον της Παννονίας), Βούδα & Πέστη. Ο πατέρας και προκάτοχός του, Μπέλος Γ΄, έχει προσαρτήσει όσες χώρες της βορείας μεθορίου της Ρωμανίας δε μπόρεσε να διεκδικήσει ο οίκος Ασάν.<br />
26) Φρειδερίκος Β΄ φον Χοενστάουφεν, ρήγας της Σικελίας, Παλέρμο. Τελεί υπό την άμεση εποπτεία του πάπα Ιννοκεντίου Γ΄. Η επικράτειά του είναι γεμάτη Ρωμιούς, Έλληνες και μη. Έλληνες υπάρχουν ακόμα και στο πρώιν ισλαμικό τμήμα της Σικελίας.<br />
Άλωση και λεηλασία του Κιέβου, που κατείχε ο πρίγκηψ Ρωμανός της Γαλικίας & της Βολυνίας, από τους Κουμάνους συμμάχους του Ρούρικ, πρίγκηπα του Σμολένσκ, στα πλαίσια εμφύλιων σπαραγμών ανάμεσα στους Ρώσους ηγεμόνες, που ταλαιπωρούν ακατάπαυστα τη Ρωσία. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού καταλήγει στα σκλαβοπάζαρα. Το Κίεβο έχει ήδη λεηλατηθεί μια φορά το 1169 από δυνάμεις της ηγεμονίας Σουζνταλ, εξαιτίας εμφυλίου διαμάχης. Από τότε ως μέγας ηγεμών αναγνωρίζεται από τους υπόλοιπους Ρώσους πρίγκηπες, ο πρίγκηπας (ή ηγεμόνας) του Σουζνταλ, με έδρα το Βλαντιμιρ. Στις βαλτικές χώρες επικρατεί αναστάτωση εξαιτίας της επεκτατικότητας των Γερμανών. Συγκεκριμένα, ο μη Χριστιανός Λιθουανός πρίγκηπας Βισσιβάλδος αναζητά βοήθεια, ενώ οι Ρώσοι της ηγεμονίας του Πολότσκ, εκστρατεύουν εναντίον της Ρίγας, για να προστατεύσουν τους Λιβονούς υποτελείς τους από τις επιθέσεις των Ιπποτών του Ξίφους.<br />
=== 1204 ===
Σε λαϊκή συνέλευση στο ναό της του Θεού Αγίας Σοφίας εκθρονίζεται ο Αλέξιος Δ΄ και ο τυφλός Ισαάκ Β΄, ενώ αυτοκράτωρ ανακηρύσσεται ο Νικόλαος Καναβός. Ο Αλέξιος Δ΄ συλλαμβάνεται και φυλακίζεται, ενώ ο Ισαάκ Β΄ πεθαίνει. Ο Αλέξιος Δούκας Μούρτζουφλος εκμεταλλευόμενος τη λαϊκή δυσαρέσκεια για τους Λατίνους, πετυχαίνει να αναγνωριστεί ο ίδιος αυτοκράτωρ, ενώ οργανώνει στρατό 4.000 αντρών για την άμυνα κατά των σταυροφόρων. Οι Λατίνοι κάτοικοι της πόλης καταφεύγουν στο στρατόπεδο των σταυροφόρων, οι οποίοι στη συνέχεια πολιορκούν την Κ/πολη, ενώ συμφωνείται ότι θα επιλεγεί αυτοκράτωρ της αρεσκείας τους μετά από την κατάληψη της Πόλης. Ενώ οι σταυροφόροι εφορμούν στα τείχη, ο Αλέξιος Ε΄ καταφεύγει στη Θράκη. Συγκεκριμένα, πηγαίνει στη Μοσυνόπολη, το καταφύγιο του Αλεξίου Γ΄, του εν δυνάμει πεθερού του, αφού συνοδεύονταν από την Ευφροσύνη και την κόρη της, την Ευδοκία, η οποία ήταν ερωμένη του, εκτός από σύζυγος του Στεφάνου Β΄, του Σέρβου άρχοντα της Ρασκίας. Ο Αλέξιος Γ΄ τους παντρεύει, όμως στη συνέχεια συλλαμβάνει και τυφλώνει το νέο γαμπρό του. Τελικά αυτός και η οικογένειά του εγκαταλείπουν τη Μοσυνόπολη καταφεύγοντας στην επικράτεια του Λέοντος Σγουρού, ο οποίος επίσης νυμφεύεται την Ευδοκία. Εν τω μεταξύ, ο γιος του δούκα Ιωάννη Άγγελου Κομνηνού και αδελφός του δεσπότη Μιχαήλ του Νόθου, ο Κωνσταντίνος, διεκδικεί την πορφύρα, όμως ο λαός της Βασιλεύουσας ανακηρύσσει στην Αγία Σοφία αυτοκράτορα τον Κωνσταντίνο ΙΑ΄Λάσκαρη, άξιο υπερασπιστή της πόλεως κατά των Λατίνων. Όμως ούτε αυτός μπορεί να συγκρατήσει τους εισβολείς, οπότε με τον αδελφό του Θεόδωρο, γαμπρό επίσης του Αλεξίου Γ΄ και αρκετούς πρόσφυγες καταφεύγει στη Νίκαια. Πάντως μαζί με τους Ρωμιούς, αντιστέκεται σθεναρά και η φρουρά των Βαράγγων, απαρτιζόμενη κυρίως από Άγγλους & Δανούς. Με την είσοδο των σταυροφόρων η πόλη τίθεται επίσημα υπό καθεστώς λεηλασίας για 3 ημέρες, κατά τις οποίες επιτρέπεται πλιάτσικο, βιασμοί, φόνοι. Ακόμα και μοναχές δεν ήταν ασφαλείς από τις επιθέσεις των Χριστιανών κοσμοσωτήρων. Όμως και ύστερα από το τριήμερο της Κόλασης, αναρίθμητοι, ανεκτίμητοι θησαυροί εξακολουθούν να διαγουμίζονται από τη Βασιλίδα των Πόλεων. “Ατελείωτος και άμετρος” φαίνονταν ο πλούτος της πόλεως στους σταυροφόρους. Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Μάρκου, στη Βενετία, στεγάζει μέχρι σήμερα ένα μικρό δείγμα των λαφύρων που έφυγαν τότε για τη Δύση. Συστήνεται επιτροπή 6 σταυροφόρων και 6 Βενετών για να εκλέξουν τον επόμενο αυτοκράτορα Ρωμανίας. Ο Βονιφάτιος ντ’Αλεράμο, ο Μομφερρατικός, παντρεύεται την Ουγγαρέζα Μαρία (Μαργαρίτα), χήρα του Ισαάκιου Β΄, επιδιώκοντας να επιλεχθεί αυτός αυτοκράτωρ. Όμως οι Βενετοί αντιδρούν σε τέτοιο ενδεχόμενο, προτιμώντας ένα λιγότερο δυναμικό και πιο υποχωρητικό πρόσωπο. Οπότε, αυτοκράτωρ Ρωμανίας ανακηρύσσεται ο Βαλδουΐνος Θ΄, κόμης της Φλάνδρας και του Αινώ. Αυτός και οι Φλαμανδοί του παραλαμβάνουν τα 5/8 της Σταμπόλης και το 1/4 της Ρωμανίας. Για να συμβιβαστεί η κατάσταση και να φανούν γενναιόδωροι, οι Βενετοί ανακηρύσσουν το Βονιφάτιο, βασιλέα της Θεσσαλονίκης, ενώ δέχονται να τον “απαλλάξουν” από την κυριότητα της Κρήτης, την οποία του είχε παραχωρήσει ο Αλέξιος Δ΄, αρκεί βέβαια να την αγοράσουν οι ίδιοι. Γενικά ο πονηρός δόγης Δάνδολος αποσπά επισήμως τα 3/8 από τα εδάφη της Ρωμανίας για λογαριασμό της Βενετίας, κατά τη μοιρασιά της αυτοκρατορίας (Partitio terrarvm Imperii Romaniae), ενώ και για πατριάρχης τοποθετείται πάλι Βενετός, ο Θωμάς Μοροζίνι (Μαυρογένης). Οι Βενετοί καταλαμβάνουν την ευημερούσα συνοικία των Γενουατών, οι οποίοι δεν είχαν συμμετάσχει στο ανοσιούργημα της αλώσεως της πολέως. Παράλληλα, ο Βενετός προβλεπτής απαλλάσσεται από την υποχρέωση του να δίνει όρκο υποτέλειας στον αυτοκράτορα, διατηρώντας όμως το δικαίωμα αρνησικυρίας (βέτο) κατά την εκλογή του. Ο Βονιφάτιος συλλαμβάνει τον Αλέξιο Γ΄, τον οποίο στέλνει να φυλακιστεί στο Μονφερράτο της Ιταλίας. Αλλά και ο τυφλός πια Αλέξιος Ε΄ αιχμαλωτίζεται αργότερα (~1208) με τη βοήθεια Αρμενίων της Τρωάδος, δικάζεται και εκτελείται με πτώση από τον Κίονα του Θεοδοσίου, στο Φόρο (=Αγορά) των Ταύρων. Ο Λατίνος αυτοκράτωρ Βαλδουίνος και ο αδελφός του Ερρίκος εισβάλλουν στην Ασία και νικούν στην τοποθεσία Ποιμανηνόν το Θεόδωρο Λάσκαρη. Το επόμενο έτος προσαρτούν εκτεταμένα εδάφη γύρω από την Προποντίδα (Θάλασσα του Μαρμαρά). Στη Μάλτα, πεθαίνει ο Γουλιέλμος ο Γράσσος, και τον διαδέχεται ο γαμπρός του, ο Γενουάτης κουρσάρος Αρρίγκος Πεσκατόρε ή Πιστορε. Στην Ανατολία, πεθαίνει ο Σουλεϊμάν Β΄ Ρουκναντιν και τον διαδέχεται ο Κιλιτζ Αρσλαν Γ΄ Ιτζαντιν. Εν τω μεταξύ στη Γαλλία, ύστερα από σκληρές μάχες, ο Φίλιππος Αύγουστος της Φραγκίας ολοκληρώνει την κατάκτηση του δουκάτου της Νορμανδίας, κοιτίδας των Αγγλο-Νορμαννών, ενώ προσαρτά και την κομητεία της Ανδεγαυίας ή Ανζού, πατρίδα του οίκου Πλανταζενετ που κυβερνά την Αγγλία. Προφανώς ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα της Δ΄ σταυροφορίας και αδιαφορώντας για το ότι οι σταυροφόροι απαξίωσαν να εμφανιστούν στους Αγίους Τόπους για να υπερασπιστούν την Χριστιανοσύνη, ο Ιννοκέντιος Γ΄ προχωράει στην υλοποίηση νέου σχεδίου (project) εξουσιοδοτώντας τον Πέτρο του Καστελναου και τον Αρνόλδο-Αμαλάριχο, ηγούμενο της Μονής του Citeaux να πατάξουν την αίρεση των Καθαρών, ή Αλβιγηνών, στη νότια Γαλλία (Occitanie), και συγκεκριμένα στο Λαγκεντόκ, την Προβηγγία και το Μιντί, στέλνοντάς τους ως λεγάτους (=αντιπροσώπους της παπικής βούλησης) στην Τουλούζη.<br />
=== 1205 ===
Ο Θεόδωρος Βρανάς συνεργάζεται με τους κατακτητές, οπότε διευρύνει τις ήδη απέραντες κτήσεις του στη Θράκη, γύρω από την Αδριανούπολη και το Διδυμότειχο, ενώ νυμφεύεται την Άννα (Αγνή), αδελφή του Φιλίππου Β΄Αυγούστου της Φραγκίας, χήρα των αυτοκρατόρων Αλεξίου Β΄ και Ανδρονίκου Α΄ και ερωμένη του φονευθέντος Αλεξίου Βρανά. Ο Ερρίκος της Φλάνδρας διασχίζει την Προποντίδα, κατακτά το Αδραμύττιο και νικά τις δυνάμεις του Θεοδώρου Μαγκαφά. Εν τούτοις, τα Δημοτικά (Διδυμότειχο) γίνονται μήλον της Έριδος ανάμεσα στον ήδη δυσαρεστημένο Βονιφάτιο ντ’Αλεράμο και τον αυτοκράτορα Βαλδουίνο. Όμως Φράγκοι ιππότες καταφέρνουν να τους ηρεμήσουν, ενώ στη συνέχεια προωθούνται μέσω της Σαλονίκης για να κατακτήσουν την Ελλάδα. Ο άρχοντας Λέων Σγουρός προσπαθεί μάταια να ανακόψει την προέλαση των Φράγκων στις Θερμοπύλες. Εν τούτοις, ο Βονιφάτιος καταφτάνει τελικά στην Ελλάδα, όπου κατακτά τη Βοιωτία, την Αττική και την Εύβοια, ενώ πολιορκεί τις δυνάμεις του Σγουρού στον Ακροκόρινθο και το Ναύπλιο. Από τους βασσάλους του Βονιφάτιου, ο Φράγκος ιππότης Όθων ντε λα Ρος επικρατεί στην κεντρική Ελλάδα ιδρύοντας ισχυρή βαρωνία που θα εξελιχθεί αργότερα στο δουκάτο των Αθηνών, ενώ οι επίσης Φράγκοι Γουλιέλμος Σαμπλίτης και Γοδεφρείγος Βιλλεαρδουίνος νικούν δύναμη 4.000 αντρών, που στέλνει ο Μιχαήλ Δούκας Κομνηνός, στη μάχη της Κουντούρας στη Μεσσηνία και κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος του Μορέα (Πελοποννήσου), ενώ ένας υποτελής τους, ο Φράγκος κόμης Θωμάς ντ’Ωτρεμονκουρ ιδρύει κομητεία με ορμητήριο τα Σάλωνα (η αρχ. Άμφισσα). Η Εύβοια, που είχε παραχωρηθεί στον εκλιπόντα Ιάκωβο του Avesnes, βαρώνο του βασιλείου της Θεσσαλονίκης, που έκτισε το κάστρο της Χαλκίδας, περνάει τώρα υπό την επικυριαρχία του κύρη των Αθηνών, Όθωνα ντε λα Ρος και οργανώνεται σε βαρονία με τρεις άρχοντες. Είναι ο Ραβανο ντελλα Καρτσερι, ο Γκουιμπέρτο ντελλα Καρτσέρι και ο Πεγκοράρο ντα Μερκανουοβο. Στη Φθιώτιδα, ο Γκυ (Γουίδος) Παλλαβιτσίνι ιδρύει το πριγκηπάτο της Βοδονίτσας. Ο Καϊ-Χοσρού Γιγιαθαντιν επιστρέφει στην Κόνυα και αναλαμβάνει πάλι σουλτάνος των Ρωμιών. Στη, γνωστή και ως Λαντζαυρα, Βουλγαρία, ο οίκος Ασάν έχει αποδεχτεί την κυριαρχία του πάπα, με αντάλλαγμα την αναγνώριση του νέου κράτους. Όμως ο τσάρος Καλογιάννης, μαζί με Κουμάνους συμμάχους, διασχίζοντας τον Αιμιμόντο, εισβάλλει στα εδάφη των Λατίνων, κατακτά την Αδριανούπολη και καλεί τους Ρωμιούς σε εξέγερση. Ο αυτοκράτωρ Βαλδουίνος και ο δόγης Δάνδολος εκστρατεύουν εναντίον του στην Αδριανούπολη, όμως ο στρατός τους καταστρέφεται. Ο Βαλδουίνος αιχμαλωτίζεται και αργότερα εκτελείται, ενώ ο Ερρίκος Δάνδολος πεθαίνει σύντομα από γήρας και θάβεται στο ναό της Αγίας Σοφίας. Στη συνέχεια, ο Καλογιάννης κυριεύει τις Σέρρες, τα Σκόπια, τα Μογλενά, λεηλατεί τη Θεσσαλία, ενώ πολιορκεί τη Σαλονίκη. Ο Βονιφάτιος επιστρέφει στη Μακεδονία και σώζει τη Σαλονίκη, όμως δεν καταφέρνει να αντιμετωπίσει ολοκληρωμένα τις επιθέσεις του Καλογιάννη. Ο δεσπότης Δαυίδ Κομνηνός στέλνει δύναμη που πολιορκεί τη Νικομήδεια, όμως ο Θεόδωρος Λάσκαρης ενεδρεύει και αιχμαλωτίζει τον αρχηγό της δύναμης. Την ίδια στιγμή ο αδελφός του Δαυίδ, ο Αλέξιος, πολιορκεί τη Σαμψώ (αρχαία Αμισός) που υπερασπίζει ο άρχοντας Σάββας Ασιδηνός, ο οποίος καλεί για βοήθεια τον Καϊ-Χοσρού. Σε μάχη που διεξάγεται κάτω από τα τείχη της πόλης, ο Αλέξιος Κομνηνός κατατροπώνεται και αναγκάζεται να υποχωρήσει. Στη Νίκαια, πεθαίνει ο αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Λάσκαρης. Στην Ουγγαρία, με το θάνατο του ανήλικου βασιλιά Λάζλο Γ΄ (Λαδισλαύος), γιου του Εμέριχου, ξεκινάει η επιζήμια βασιλεία του Ανδρέα Β΄. Παρόλο που ο νέος βασιλιάς είναι ευλαβής και γαλαντόμος, γίνεται ιδιαιτέρως μισητός στο λαό, επειδή μεταξύ άλλων, παραχωρεί εδάφη στη Βενετία και απασχολεί Μουσουλμάνους, με τους οποίους και κλείνει συμφωνίες. Επίσης, με την πολιτική του, οι Δυνατοί οδηγούν τη χώρα σε κατάσταση απόλυτης ασυδοσίας. Για προσωπική ωφέλεια, καλοπιάνει την αριστοκρατία, που όμως ισχυροποιείται καταστροφικά, τόσο που δε σέβεται ούτε τον ίδιο το βασιλιά. Ενώ, λοιπόν ο Ανδρέας Β΄ εκστρατεύει για να κατακτήσει τη ρωσική ηγεμονία της Γαλικίας, οι ευγενείς της χώρας δολοφονούν τη σύζυγό του, Γερτρούδη, για να μειώσουν την επιρροή της οικογένειάς της. Όσον αφορά τις σχέσεις του με τη Ρωμανία, συμμαχεί με τους Ασάνες της Βουλγαρίας, οπότε η κόρη του, Μαρία, θα παντρευτεί τον Ιβάν Ασσέν Β΄. Η μητέρα του Λάζλο Γ΄, η Κωνσταντία, κόρη του Αλφόνσου Β΄ της Αραγώνος δραπετεύει από τη χώρα και νυμφεύεται το Φρειδερίκο Β΄ των Χοενστάουφεν. Στους Αγίους Τόπους, πεθαίνει ο Αμαλάριχος Β΄ (Αμορί ντε Λουζινιάν), αδελφός και διάδοχος του Γουίδου (Γκυ) και 4ος σύζυγος της βασίλισσας Ισαβέλλας, οπότε τον διαδέχεται στην Κύπρο ο γιος του, Ούγος των Λουζινιάν, ενώ το βασίλειο της Ιερουσαλήμ αναλαμβάνει η Μαρία η Μομφερρατική, κόρη της Ισαβέλλας και του 2ου συζύγου της, Κορράδου του Μομφερρατικού. Ο μέγας ηγεμών του Βλαντιμιρ, Βσγεβολοντ Γ΄ εκστρατεύει για 3η φορά εναντίον των Καμαίων Βούλγαρων (προγόνων των Τσουβάσιων), και των ουραλικών φυλών των Μορντβίνων και των Τσερεμισσών. Την ίδια εποχή η επίσης ρωσική ηγεμονία του Ρυαζαν συντρίβει τους Κουμάνους. Όμως ο ηγεμών της Γαλικίας και της Βολυνίας, Ρωμανός Μστισλάβιτς σκοτώνεται κατά τη διάρκεια εκστρατείας εναντίον του Λεσκα του Λευκού, της Μικρής Πολωνίας, και του αδελφού του, Κορράδου της Μαζοβίας. Έτσι θα παρακμάσει η Γαλικία (Ρουθηνία), που θα γίνει το μήλον της έριδος για γειτονικές χώρες, όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία. Επιπλέον θα αναζωπυρωθεί η διαμάχη των δύο ρωσικών οίκων, Ροστισλαβιτσι και Ολγκοβιτσι, με αφορμή την κυριότητα της παλαιάς πρωτεύουσας, δηλαδή του Κιέβου, που επίσημα λογίζονταν στην επικράτεια του Ρωμανού. Στην Κεντρική Ασία, με τη μάχη του Αντχουϊ, ο Μουχάμμαντ Σαχ της Χορασμίας τσακίζει το Σιχαμπαντιν Μουχάμμαντ των Σανσαμπανί της αυτοκρατορίας των Γουριδών, κι επεκτείνεται στο Χορασάν (Αφγανιστάν).<br />
=== 1206 ===
Ο Βονιφάτιος ντ’Αλεράμο επιβάλλει τον Ερρίκο της Φλάνδρας ως αυτοκράτορα Ρωμανίας στην Κ/πολη, ενώ τον νυμφεύει με την κόρη του, Αγνή, για να εμπεδώσει τη φιλία τους. Εν τω μεταξύ, οι Βούλγαροι και οι Κουμάνοι του τσάρου Καλογιάννη εμπεδώνουν την προσάρτηση του Αιμιμόντου και προωθούνται στη Θράκη, κατακτώντας τη Φιλιππούπολη, την Αρκαδιούπολη, την Ηράκλεια και τα Δημοτικά (Διδυμότειχο). Κατά την πολιορκία της Φιλιππούπολης, κάποιοι από την τοπική κοινότητα Βογομίλων (Μανιχαίοι) επιχειρούν να βοηθήσουν ώστε να κυριευτεί η πόλη από τον Καλογιάννη. Οπότε όταν αυτό μαθεύεται, οι πολιορκημένοι Λατίνοι καίουν τη γειτονιά των Βογομίλων. Αργότερα, ενώ οι Λατίνοι παραδίδονται στους πολιορκητές, ο Καλογιάννης διατάζει σφαγή στη γειτονιά των Ελλήνων, επειδή αντιθέτως αυτοί βοήθησαν τους Λατίνους κατά την πολιορκία. Οπότε οι Βούλγαροι ονομάζουν τον τσάρο τους “Ελληνοκτόνο”, και έτσι χάνεται για τον Καλογιάννη η ευκαιρία να κατακτήσει την Κ/πολη με τη βοήθεια Ελλήνων υποστηρικτών του. Ύστερα από σθεναρή αντίσταση, οι Βενετοί Ρενιέρος Δάνδολος και Ρογήρος Πρεμαρίντ, νικούν, αιχμαλωτίζουν και εκτελούν δι’απαγχονισμού τον Άρχοντα της Κέρκυρας, Λέοντα Βετράνο Καφάρο, και στη συνέχεια κυριεύουν το νησί. Η Κέρκυρα μοιράζεται σε 10 Βενετούς ευγενείς, όμως οι νόμοι και οι θεσμοί παραμένουν αναλλοίωτοι. Ο πολυμήχανος παλατινός κόμης της Κεφαλονιάς & της Ζακύνθου, Ματθαίος Ορσίνι, διορίζει ως δυτικό Καθολικό Επίσκοπο Κεφαλληνίας, έναν Έλληνα, το Βενέδικτο. Στην Κεντρική Ασία, σε κουριλτάι, δηλαδή σε επίσημη συνάντηση όλων των υποταγμένων φυλών στο κεφαλάρι του ποταμού Ονον, ο Μογγόλος πολέμαρχος Τεμουτζιν ανακηρύσσεται Κύριος της Γης (Τζεγκις Χαν) και εξαγγέλλει την κατάκτηση της Οικουμένης. Οι Μογγόλοι, οι Τάταροι, οι Μερκίτες, οι Νεστοριανοί Χριστιανοί Κεραΐτες, οι Βουδιστές Ναϊμάνοι, οι Οϊρότοι και οι Μπουριάτες ενώνονται πρωτόγνωρα υπό την εξουσία ενός Μογγόλου ηγέτη. Σε αυτήν τη μογγολική λέσχη φυλών θα ενταχθούν, στα επόμενα χρόνια, και αρκετές τουρκικές φυλές, πχ οι Οϊγούροι, που θα συμβάλλουν στην αύξηση της μαχητικότητας αλλά και της θηριωδίας των ορδών (= στρατιών) που θα χτίσουν την επόμενη νομαδική αυτοκρατορία της Ασίας. Εν τω μεταξύ, η τουρκοϊρανική αυτοκρατορία της Χορασμίας, υποτελής μέχρι πρότινος των Σελτζούκων (1077-1194), εξακολουθεί να επεκτείνεται εις βάρος της τουρκικής δυναστείας των Γουριδών.<br />
=== 1207 ===
Ο Καϊ-Χοσρού Α΄, εκ νέου σουλτάνος, κυριεύει την Αττάλεια απ’τον Αλντομπραντίνι, έναν Ιταλό μισθοφόρο αξιωματικό που έτυχε να είναι ο πιο ισχυρός άνθρωπος στην περιοχή όταν κατέρρευσε η Ρωμανία. Ο αυτοκράτωρ Θεόδωρος Λάσκαρις υπογράφει διετή ανακωχή με το Λατίνο αυτοκράτορα, Ερρίκο της Φλάνδρας. Στη συνέχεια, ο Ερρίκος νικά τους Βούλγαρους στην Αδριανούπολη, ενώ ο βασιλιάς της Θεσσαλονίκης, Βονιφάτιος ντ’Αλεράμο ανακαταλαμβάνει τις περιοχές της Δράμας και των Σερρών. Όμως, επιστρέφοντας από συνάντηση με τον Ερρίκο στα Κύψελα της Θράκης, ο Βονιφάτιος σκοτώνεται σε αιφνιδιαστική επίθεση Βουλγάρων κοντά στη Μοσυνόπολη. Αλλά και ο τσάρος των Βουλγάρων, ο Καλογιάννης, δολοφονείται στη συνέχεια, ενώ πολιορκεί τη Σαλονίκη. Ο ανήλικος γιος και διάδοχός του παραμερίζεται γρήγορα από τον ανιψιό του Καλογιάννη, Μποριλ, που σφετερίζεται το θρόνο της Λαντζαυρας (Βουλγαρίας). Ο Κωνσταντίνος Μελισσηνός αποστατεί από το βασίλειο της Θεσσαλονίκης και ιδρύει δυναστεία που θα κυβερνήσει την περιοχή της Μαγνησίας με έδρα τη Δημητριάδα (το διάστημα 1207-1340, ενώ το διάστημα 1340-90 θα κυβερνήσει ο ελληνο-καταλανικός οίκος των Μελισσηνών-ντε Νοβέλ, πριν αναλάβει ο λαμπρός φλωρεντινός οίκος Ατζαγιόλι, του δουκάτου των Αθηνών, οποίος θα κυβερνήσει την περιοχή έως την τουρκική κατάκτηση). Αλλά και στην ίδια τη Σαλονίκη, οι Λομβαρδοί βαρώνοι εκδηλώνουν την αποδέσμευσή τους από τη λατινική αυτοκρατορία της Ρωμανίας. Ο μαρκήσιος της Βοδονίτσας, Γκυ Παλλαβιντσινι, πρωτοστατεί σε αυτό το κίνημα. Εν τω μεταξύ, Βενετοί καιροσκόποι καταφτάνουν στο Αιγαίο αναζητώντας κέρδος & δόξα. Ο οίκος των Βενιέρων αποσπά τα Κύθηρα, από τον ελληνικό οίκο των Δαιμονογιάννηδων. Ο οίκος των Γκύζι κατακτά την Tήνο, τη Mύκονο, τη Σκύρο, τη Σκόπελο, τη Σκιάθο και τη Σέριφο. Ο Λεονάρδος Φώσκολος κυριεύει την Ανάφη. Ο οίκος Μπαρότσι κυριαρχεί στη Σαντορίνη, ενώ ο οίκος Κουιρίνι δραστηριοποιείται στην Αστυπάλαια και την Αμοργό. Ο Ανδρέας Κορνάρος κατακτά την Κάρπαθο. Εν τούτοις, ο πιο επιτυχημένος από τους Βενετούς ιδιώτες είναι μακράν ο Μάρκος Σανούδος που με μόλις 8 γαλέρες επιβάλλεται σε Νάξο, Πάρο, Αντίπαρο, Μήλο, Ίο, Αμοργό, Κύθνο, Σίκινο, Σίφνο, Κίμωλο και Σύρο. Στη Γαλλία, όταν ο κόμης της Τουλούζης Ραϊμόνδος Στ΄ του οίκου Φρεντελον, αρνείται να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των λεγάτων του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄, δηλαδή του Πέτρου του Καστελναου και του Αρνόλδου-Αμαλαρίχου, ηγουμένου της Μονής του Citeaux, αφορίζεται, σχηματίζεται συνασπισμός ορθοδόξων υποτελών του, για να του εναντιωθεί, ενώ κηρύσσεται όλη η επικράτειά του υπό απαγόρευση. Ο Ιννοκέντιος Γ΄ προσφέρει τα προνόμια μιας σταυροφορίας (δηλαδή άφεση αμαρτιών για οποιοδήποτε έγκλημα και ανοσιούργημα) στο ρήγα της Φραγκίας, Φίλιππο Β΄Αύγουστο, και τους υποτελείς του, εάν επιτεθούν εναντίον της κομητείας της Τουλούζης. Οπότε ο κόμης Ραϊμόνδος Στ΄ συμφωνεί τελικά να παραδοθεί στο έλεος του πάπα. Στην Άπω Ανατολή, εξαπολύεται η πρώτη μεγάλη μογγολική εισβολή εναντίον των βαρβαρικών κρατών που κυριαρχούν στη βόρεια Κίνα, δηλαδή το Χσι Χσία των Ταγκούτων (θιβετανή φυλή) και η δυναστεία των Κιν του λαού των Γιούργκεν (τουγκουσικό έθνος, συγγενικό των Μαντσούριων και των πρωτο-Ούννων).<br />
=== 1208 ===
Ο Θεόδωρος Λάσκαρις ανακηρύσσεται επίσημα βασιλεύς αυτοκράτωρ Ρωμαίων στη Νίκαια, από τον επίσης εξόριστο οικ. πατριάρχη. Ο Λέων Σγουρός απελπισμένος από την πολυετή πολιορκία της Κορίνθου, αυτοκτονεί πέφτοντας έφιππος από τον Ακροκόρινθο. Την άμυνα των πολιορκημένων αναλαμβάνει ο Θεόδωρος Άγγελος Δούκας Κομνηνός, γνήσιος γιος του Ιωάννη και αδελφός του νόθου Μιχαήλ, έχοντας αποστατήσει από την παράταξη των Λατίνων. Ο αυτοκράτωρ Ερρίκος, με δύναμη 2.000 ανδρών, αποκρούει επιδρομή του τσάρου Μποριλ, κατακτά τη Φιλιππούπολη και φτάνει στη Σαλονίκη, όπου κυβερνά επιτροπή ατίθασων Λομβαρδών βαρώνων για λογαριασμό του ανήλικου γιου του εκλιπόντος Βονιφάτιου, του Δημητρίου, που ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του προστάτη Αγίου της πόλης. O γαμπρός και διάδοχος του Γουλιέλμου του Γράσσου (=Χοντρού), ο Γενουάτης Αρρίγκος Πεσκατόρε ή Πιστορε καταλαμβάνει την Κρήτη. Με ορμητήριο τη Νάξο, ο Βενετός καιροσκόπος Μάρκος Σανούδος οργανώνει το δουκάτο του Αρχιπελάγους, αν και ο επίσης Βενετός Μαρίνος Δάνδολος αποσπά από το Σανούδο την Άνδρο. Ο λεγάτος Πέτρος του Καστελναου δολοφονείται από έναν υποτελή του Ραϊμόνδου Στ΄, οπότε ο Ιννοκέντιος Γ΄ στέλνει εκ νέου αφορισμό στον κόμητα της Τουλούζης, απαλλάσσει τους υποτελείς του από τους όρκους υποταγής που τους δεσμεύουν προς τον αφέντη τους και κηρύττει σταυροφορία στη βόρεια Γαλλία, δηλαδή στη χώρα για την οποία φιλονικούν οι ρηγάδες των Ιγγλινών και των Φράγκων για αρκετές δεκαετίες τώρα, άρα υπάρχουν διαθέσιμοι, έμπειροι και ετοιμοπόλεμοι φονιάδες. Στα 14 του, ενηλικιώνεται ο Φρειδερίκος Β΄, το καμάρι του πάπα, ανακηρύσσεται ρήγας της Σικελίας και νυμφεύεται την Κωνσταντία της Αραγώνος, χήρα του βασιλιά της Ουγγαρίας, Εμεριχου. Οι Χοράσμιοι Σάχες (=βασιλείς, στην περσική γλώσσα), προσπαθούν να φέρουν τάξη στο χάος που άφησε η κατάρρευση της εξουσίας των Σελτζούκων στο Ιράν και την Κεντρική Ασία, όπου τελικά θα καταφέρουν ν’αποσπάσουν την Υπερωξιανή από τους Καρα-Κιτάι. Οι αιματηρές προστριβές ανάμεσα στην ισλαμική τουρκοϊρανική Χορασμία και τη βουδιστική & χριστιανική κιτανο-τουρκική Καρα-Κιτάι, θα συνεχισθούν για χρόνια διευκολύνοντας την προέλαση των μογγολικών ορδών αργότερα. Επιπλέον, στους Καρα-Κιτάι καταφεύγει ο αρχηγός των Ναϊμάνων, Κουσλουκ, ύστερα από την ήττα του στη μάχη του Ιρτυς.<br />
=== 1209 ===
Ο Ερρίκος της Φλάνδρας, ο λατίνος αυτοκράτωρ, επιβάλλει την κυριαρχία του στους βαρώνους του βασιλείου της Θεσσαλονίκης, ενώ αφήνει τον αδελφό του, Ευστάθιο, στη Σαλονίκη, ως αντιβασιλιά του μικρού Δημητρίου. Αλλά και ο Μιχαήλ Δούκας Κομνηνός, ο οποίος παντρεύει την κόρη του με τον Ευστάθιο, δηλώνει υποταγή στον Ερρίκο. Επίσης, με τη μεσολάβηση των Βενετών, ο λατίνος αυτοκράτωρ, σχηματίζει συμμαχία με το Μουσουλμάνο αυτοκράτορα Καϊ Χοσρού εναντίον του Θεοδώρου Λάσκαρη, ενώ ο Θεόδωρος συμμαχεί με τον Λέοντα Β΄, βασιλιά της Μικρής Αρμενίας. Ύστερα από συστηματικές επιθέσεις και λεηλασίες, προασπίζεται η ασφάλεια του Αγίου Όρους με την προσωπική παρέμβαση του Ερρίκου της Φλάνδρας, που στη συνέχεια εκστρατεύει στο Νότο, όπου κατακτά τη Λαμία και τη Θήβα. Με το θάνατο του Σαμπλίτη, ο Γοδεφρείγος Βιλλεαρδουίνος αναλαμβάνει όλες τις φραγκικές κτήσεις στο Μορέα, όμως με τη συνθήκη της Σαπιέντζας, αποδέχεται την κυριαρχία της Βενετίας στη Μεθώνη, στην Κορώνη, στα μεσσηνιακά παράλια, γενικότερα. Επίσης, αυξάνεται η βενετική επιρροή στην Εύβοια, όταν οι Βενετοί στηρίζουν το Λομβαρδό βαρώνο Ραβανο ντελλα Καρτσερι που επιβάλλεται σε ολόκληρο το νησί, ως κύρις του Νεγρεπόντε. Στη Γερμανία, ενώ φαινόταν ότι ο Φίλιππος της Σουαβίας νίκησε τον αντίπαλό του Όθωνα Δ΄, δολοφονείται απρόσμενα, προφανώς με την παπική ευλογία, από τον κόμητα Όθωνα των Βιττελσμπαχ (μακρινό πρόγονο του 1ου βασιλιά της νεώτερης Ελλάδος). Ο σφετεριστής αυτοκράτωρ Όθων Δ΄ ανήκει στην οικογένεια των Γουέλφων που θεωρούνταν η εκλεκτή επιλογή της Αγίας Έδρας (= παπικού κράτους) για τη διακυβέρνηση της Γερμανίας, μέχρι τώρα τουλάχιστον. Με το θάνατο του αντιπάλου του, ο Όθων Δ΄ εισέρχεται θριαμβευτικά στην Ιταλία και ανακηρύσσεται αυτοκράτωρ από τον Ιννοκέντιο Γ΄. Οι άρχοντες και οι επίσκοποι της βόρειας Γαλλίας συγκεντρώνουν τους στρατούς τους στη Λυόν. Από εκεί ξεχύνονται απάνθρωπα πάνω στην κομητεία της Τουλούζης, το κυριότερο κράτος της νότιας Γαλλίας (Occitanie). Ο κόμης Ραϊμόνδος Στ΄ υποτάσσεται στον παπικό λεγάτο, οπότε οι σταυροφόροι στρέφονται στη συνέχεια κατά της υποκομητείας του Μπεζιέ, του Ραϊμόνδου-Ρογήρου, ανηψιού του κόμητα. Οι σφαγές εναντίον των Καθαρών που εγκαινίασε ο Ιννοκέντιος Γ΄ θα διαρκέσουν 20 έτη (1209-29) και αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα γενοκτονίας.<br />
=== 1210 ===
Άλωση του Ναυπλίου και της Κορίνθου από τους Φράγκους. Έχοντας εξασφαλίσει τη συμμαχία του τσάρου της Βουλγαρίας, ο Μιχαήλ Δούκας Κομνηνός εξαπολύει επίθεση εναντίον του βασιλείου της Θεσσαλονίκης. Ενισχύσεις από την Κ/πολη τον εμποδίζουν από το να εκπορθήσει τη Σαλονίκη, όμως στα επόμενα δύο χρόνια θα ελευθερώσει εκτεταμένες περιοχές της Μεγαλοβλαχίας, περιλαμβανομένων των πόλεων Λάρισσα, Φάρσαλα, Βελεστίνο και Αλμυρό. Επίσης θα επιβληθεί προσωρινά επί της κομητείας των Σαλώνων του οίκου ντ' Ωτρεμονκουρ. Τα Σάλωνα (La Sola) είναι κτισμένα στα ερείπια της αρχαίας Άμφισσας.<br />
=== 1211 ===
Οι αυτοκράτορες Αλέξιος Γ΄ Άγγελος και Καϊ Χοσρού Γιγιαθαντίν, εισβάλουν στην επικράτεια του Θεοδώρου Λάσκαρη, όμως η επίθεσή τους αναχαιτίζεται. Για τον αυτοκράτορα Θεόδωρο πολεμούν Έλληνες, αλλά και 800 Λατίνοι μισθοφόροι, τελικά όμως καθαρίζει ο ίδιος, όταν σε προσωπική μονομαχία φονεύει τον ομόλογό του και σχεδόν συμπατριώτη του, τον Καϊ Χοσρού, ενώ περιορίζει εφ’όρου ζωής σε μοναστήρι, τον πεθερό του, Αλέξιο Γ΄. Εν τούτοις, σε μάχη στον Ρυνδακό ποταμό, στη Βιθυνία, οι Λατίνοι του Ερρίκου νικούν τους Ρωμιούς του Θεοδώρου, σε μιαν ακόμα αναμέτρηση μέχρι τελικής πτώσεως, στα πλαίσια της γενικότερης προσπάθειας να μείνει ένας μόνο αυτοκράτωρ. Στην Κεντρική Ασία οι Χοράσμιοι Σάχες καταλύουν και την αυτοκρατορία των Γουριδών. Όμως δεν καταφέρνουν να την προσαρτήσουν ολόκληρη, αφού οι ινδικές κτήσεις παραμένουν υπό την εξουσία του Τούρκου σκλάβου-πολέμαρχου, Αϋμπακ Κουτμπαντίν, που είχε τοποθετήσει εκεί ως αντιβασιλέα (=μαλίκ) ο οίκος των Γουριδών. Το νέο αυτό ισλαμικό κράτος, γνωστό ως το σουλτανάτο του Δελχί, ύστερα από τη μεταφορά της πρωτεύουσας από τη Λαχώρη στο Δελχί, θα εδραιωθεί στη βόρεια Ινδία. Ύστερα από κάμποσες τουρκικές δυναστείες, την εξουσία θ’αναλάβει ένας υποτιθέμενος απόγονος του Τουρκομογγόλου πολέμαρχου Ταμερλάνου, ο Μπαμπουρ, ο οποίος θα ιδρύσει τον λαμπρό οίκο Μουγκάλ ή Μογκούλ (=“μογγολικός”, παρόλο που θα έχει περισσότερο τουρκοπερσικό χαρακτήρα). Στο αποκορύφωμά του, ο οίκος Μογκούλ (1526-1827) θα εξουσιάζει σχεδόν ολόκληρη τη χερσόνησο των Ινδιών, και θ’αποτελέσει ένα βολικό προηγούμενο για τη βρετανική αυτοκρατορία των Ινδιών. Στην Άπω Ανατολή, ο Τζεγκις Χαν προετοιμάζει την κατάκτηση της Κίνας με επίμονες επιθέσεις επί των βαρβαρικών κρατών της βόρειας Κίνας (το Χσι Χσία της θιβετανής φυλής των Ταγκούτων, και η δυναστεία των Κιν του λαού των Γιούργκεν). Όμως η υποταγή τους θα ολοκληρωθεί μόνο μετά από το θάνατο του.<br />
=== 1212 ===
Είναι η χρονιά των παιδικών σταυροφοριών. Ο θρησκευτικός φανατισμός μεταδίδεται στα παιδιά της Δύσης με τραγικά αποτελέσματα, αφού το μόνο σίγουρο είναι ότι τελικά αυξήθηκαν οι δουλειές στα σκλαβοπάζαρα της Μεσογείου. Μια επιπλέον συνέπεια των παιδικών σταυροφοριών είναι η δημιουργία φημολογίας για επερχόμενη σταυροφορία που προκαλεί τη σύλληψη 3.000 Ευρωπαίων εμπόρων στην Αίγυπτο. Στην Ιβηρική Χερσόνησο με τη μάχη στις Νάβας ντε Τολοσα, οι Χριστιανοί Καστιλιάνοι του Φερδινάνδου Γ΄, 2ου συζύγου της Νορμαννής πριγκήπισσας Ελεονόρας της Αγγλίας, συντρίβουν τους Μουσουλμάνους Μαυριτανούς των Αλμοαδών, η κυριαρχία των οποίων θα περιορισθεί σταδιακά στην περιοχή της Γρανάδας. Οι Βενετοί εισβάλλουν στην Κρήτη, αν και οι ντόπιοι αντιστέκονται σθεναρά, επικουρούμενοι από τους Γενουάτες, αλλά και από τους Ρωμιούς της Νίκαιας, οπότε ο δούκας της Κρήτης, Τιέπολο, δηλαδή ο αντιπρόσωπος της δημοκρατίας της Βενετίας στην περιοχή, προσκαλεί το δούκα του Αρχιπελάγους, Μάρκο Σανούδο για βοήθεια. Ο Σανούδος, γαμπρός του αποβιώσαντος δόγη Ερρίκου Δάνδολου, είναι ένας από τους Βενετούς καιροσκόπους που ενθαρρύνθηκαν από την πόλη τους, να δραστηριοποιηθούν ιδιωτικά για την υποταγή και εκμετάλλευση της Ρωμανίας. Ο Μάρκος Σανούδος έσπευσε στο Αιγαίο με 8 γαλέρες και κατάφερε να ιδρύσει την προσωπική του επικράτεια στις Κυκλάδες, με έδρα τη Νάξο, το δουκάτο του Αρχιπελάγους. Έτσι, με τη βοήθεια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας των πολιτών της, η Βενετία κατορθώνει να υποτάξει την ανατολική Κρήτη, νικώντας τους ντόπιους Δυνατούς, τους επονομαζόμενους “Αρχοντορωμαίους”, επικεφαλής των οποίων είναι ο οίκος των Αγιοστεφανιτών ή Αργυρόπουλων. Οι Ρωμιοί του Μιχαήλ Δούκα Κομνηνού κυριεύουν τη Λάρισσα, ενώ οι Φράγκοι του κυράτου των Αθηνών κατακτούν, μέσα στα επόμενα 2 έτη, την Αργολίδα από τους Φράγκους του πριγκηπάτου της Αχαΐας. Πεθαίνει η αυτοκράτειρα Άννα Αγγελίνα, οπότε ο σύζυγός της, Θεόδωρος Λάσκαρις νυμφεύεται τη Φιλίππα, κόρη του βασιλιά της Αρμενίας, Ρουμπεν Γ΄. Ο γάμος αυτός δε θ’αντέξει στο χρόνο, επίσημα λόγω της δογματικής διαφοράς ανάμεσα στα θρησκεύματα των δύο δυναστειών. Στη Δύση, ο Όθων Δ΄ των Γουέλφων, προκαλεί την οργή του Ιννοκέντιου Γ΄, που τον παύει και ανακηρύττει αυτοκράτορα στη Δύση, το ρήγα της Σικελίας και εκλεκτό του, Φρειδερίκο Β΄ των Χοενστάουφεν, υπό όρους:
i) Κατοχύρωση ανώτατων φεουδαρχικών δικαιωμάτων της Εκκλησίας επί του ρηγάτου της Σικελίας.
ii) Διαβεβαίωση για την αέναη διακριτότητα του ρηγάτου της Σικελίας από τη Γερμανική αυτοκρατορία.
iii) Διεξαγωγή μιας Ε΄ σταυροφορίας<br />
=== 1213 ===
Ο δούκας του Αιγαίου (ή Αρχιπελάγους), Μάρκος Σανούδος, έρχεται σε ρήξη με τη Βενετία, οπότε επιχειρεί να προσεταιριστεί τους κρητικούς Αρχοντορωμαίους, για να εντάξει το νησί τους στο δικό του κράτος. Στη συνέχεια, εισβάλλει στην ελληνική Ασία, καταλαμβάνει τη Σμύρνη, όμως ηττάται από τον αυτοκράτορα Θεόδωρο Λάσκαρη και πιάνεται αιχμάλωτος, για να ελευθερωθεί λίγο αργότερα. Πάντως, κατορθώνει να εκτοπίσει τους Βενετούς από την ανατολική Κρήτη, ενώ η δυτική εξακολουθεί πάντα ν’αμύνεται σθεναρά εναντίον των Βενετών, αναγνωρίζοντας την κυριαρχία του Γενουάτη κουρσάρου και κόμητα της Μάλτας, Αρρίγκου Πεσκατόρε, με την παράλληλη στήριξη των Ρωμιών του Θεοδώρου Λάσκαρη. Στη νότια Γαλλία (Occitanie), ο κόμης Ραϊμόνδος Στ΄ και ο σύμμαχος του, Πέτρος Β΄ της Αραγώνος, ο οποίος και σκοτώνεται, χάνουν οικτρά από τους σταυροφόρους στη μάχη του Μουρρέ (Murret). Ο κόμης αναγκάζεται να εγκαταλείψει την επικράτειά του, την οποία αναλαμβάνει ο Νορμαννός αρχηγός των σταυροφόρων, Σιμων του Μονφορ, ο οποίος υπήρξε κι ένας από τους αρχηγούς της Δ΄ σταυροφορίας. Εν τούτοις, συνεχίζονται οι βιαιοπραγίες εις βάρος του ιθαγενούς πληθυσμού, που αποτελείται από Καθαρούς, αλλά και Καθολικούς Χριστιανούς. Βασιλιάς της Αραγώνος γίνεται ο Ιάκωβος, γιος του Πέτρου Β΄ και της εγγονής του πρωτοσεβάστου Αλεξίου Κομνηνού, Μαρίας του Μονπελλιέ (Montpellier). Οι Ιγγλινοί (Άγγλοι), με επικεφαλής το Γουλιέλμο το Μακρύξιφο, άρχοντα του Σωλσμπουρι, καταστρέφουν το στόλο του Φιλίππου Β΄Αυγούστου της Φραγκίας, μέσα στο λιμάνι του Νταμ.<br />
=== 1214 ===
Ύστερα από αρκετές μάχες, υπογράφεται στο Νυμφαίο συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στους αυτοκράτορες Θεόδωρο Λάσκαρη και Ερρίκο της Φλάνδρας, που περιλαμβάνει κι ελευθερία λατρείας: Ο Ερρίκος επιτρέπει την επαναλειτουργία της Ανατολικής Εκκλησίας στην επικράτειά του, σε αντίθεση με τις αρχικές επιθυμίες του Ιννοκέντιου Γ΄, ο οποίος όμως στη συνέχεια θέτει τους μοναχούς του Αγ. Όρους υπό την προστασία του. Ο Μιχαήλ Δούκας Κομνηνός ελευθερώνει την Κέρκυρα από την κυριαρχία των Βενετών. Όμως στον Πόντο, η Σινώπη, που υπεράσπιζαν οι Βενετοί για λογαριασμό των Ποντίων, κατακτάται από τους Σελτζούκους. Ο Φίλιππος Β΄Αύγουστος της Φραγκίας, έχοντας την υποστήριξη του Γερμανού αυτοκράτορα Φρειδερίκου Β΄, νικάει κατά κράτος τον Ιωάννη της Αγγλίας και το σύμμαχο του, Όθωνα Δ΄, έκπτωτο αυτοκράτορα της Δύσης, στη μάχη του Μπουβίν (Bouvines), κατακτώντας εκτεταμένα εδάφη στη βόρεια Γαλλία. Η ρωσική ηγεμονία της Γαλικίας (Ρουθηνίας) διαμοιράζεται και προσαρτάται από την Ουγγαρία και την Πολωνία.<br />
=== 1215 ===
Πεθαίνει ο Μιχαήλ Δούκας Κομνηνός και τον διαδέχεται ο αδελφός του Θεόδωρος, η δίδυμη αδελφή του οποίου παντρεύτηκε έναν Μιχαήλ Καντακουζηνό. Διεξαγωγή της Δ΄ Συνόδου του Λατερανού: Ο Ιννοκέντιος Γ΄ δηλώνει την πρόθεσή του να οργανώσει νέα σταυροφορία για τη σωτηρία των Αγίων Τόπων. O Νεμιτζός αυτοκράτωρ Φρειδερίκος Β΄, δεσμεύεται να συμμετάσχει στη σταυροφορία. Ο βασιλεύς Ιωάννης της Αγγλίας (γνωστός ως “ο Ακτήμων” πλέον, αφού έχασε τα πατρογονικά του φέουδα στη Γαλλία), απελπισμένος από το χάλι του κράτους του, που οφείλεται στην αέναη και χωρίς αντίκρισμα πολεμική προσπάθεια, αρχικά εξαιτίας των φιλοδοξιών του αδελφού και προκατόχου του, Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, και στη συνέχεια λόγω της επεκτατικότητας του Φιλίππου Β΄Αυγούστου της Φραγκίας, αναγκάζεται από τους βαρώνους του, να υπογράψει τη Μεγάλη Χάρτα Ελευθεριών (Magna Charta) που εξασφαλίζει τα δικαιώματα των ευγενών κυρίως, αλλά και του λαού από την παντοδυναμία της βασιλικής εξουσίας. Το κράτος, πάντως, παραδίδεται έτσι στην ασυδοσία της αριστοκρατίας. Για όλη αυτήν τη μίζερη κατάσταση ο λαός μέμφεται τον Ιωάννη (γεγονότα που σχετίζονται με τον θρύλο του Ρομπέν των Δασών). Τους ευγενείς στήριξε σε αυτή τους την προσπάθεια ο βασιλιάς της Σκοτίας, Αλέξανδρος Β΄, που ασκεί κυρίαρχη πολιτική, εκμεταλλευόμενος κι αυτός την προσωρινή εξουθένωση της Αγγλίας, αν και θα λάβει αφορισμό από τον Ιννοκέντιο Γ΄, για τη στάση του αυτή. Στη Βαλτική, ο Ιννοκέντιος Γ΄, με άγριες διαθέσεις, χειροτονεί επίσκοπο Πρώσων, ενός λαού που μέχρι τώρα παραμένει Παγανιστικός, και με γλώσσα που ανήκει στο βαλτικό κλάδο της Αριοευρωπαϊκής Γλωσσικής Ομάδας, όπως οι Λιθουανοί και οι Λεττονοί. Στην Άπω Ανατολή, οι Μογγόλοι του Τζεγκις Χαν κυριεύουν το Πεκίνο από τη δυναστεία των Κιν, του λαού των Γιούργκεν, σφάζουν τους κατοίκους και καταστρέφουν ολοσχερώς την πόλη, ύστερα από λεηλασία που διαρκεί 1 μήνα. Πάντως, παρόλη την επιμονή των Μογγόλων, αλλά και του Τζεγκις Χαν προσωπικά, να κατακτηθεί η Κίνα, αυτό θα κατορθωθεί ολοκληρωμένα μόλις το 1279.<br />
=== 1216 ===
Πεθαίνει ο Νικήτας Χωνιάτης (1155-1216). Ήταν ένας αξιόλογος λόγιος, όπως και ο αδελφός του, Μιχαήλ, με καταγωγή από τις Χώνες της Φρυγίας. Κατά την περίοδο των Αγγέλων διατέλεσε, κατά καιρούς, μέγας λογοθέτης (=πρωθυπουργός) και δούκας του θέματος της Φιλιππουπόλεως (η κρίσιμη χώρα του Αιμιμόντου). Άφησε λεπτομερές ιστορικό έργο για την περίοδο 1118-1207, δηλαδή συνεχίζει την Αλεξιάδα της Άννας Κομνηνής. Επίσης συνέγραψε το Θησαυρό της Ορθοδόξου Πίστεως, ένα εκτεταμένο έργο όπου καταγράφει τις αιρέσεις της εποχής, και το Περί των Αγαλμάτων των καταστραφέντων από τους Λατίνους, ένα σύντομο δοκίμιο όπου αναφέρονται μνημεία που κατέστρεψαν οι σταυροφόροι στην Κ/πολη. Πεθαίνει στη Σαλονίκη ο αυτοκράτωρ Ερρίκος, ενώ ετοιμάζει εκστρατεία εναντίον των Βούλγαρων, και τον διαδέχεται η αδελφή του, Υολάνδη της Φλάνδρας. Μετά το θάνατο του Ραβανο ντελλα Καρτσερι, ο Βενετός βαΐλος (=πρέσβης) Πέτρος Μπάρμπος παρεμβαίνει δυναμικά στη διαμάχη των συγγενών που διεκδικούν την κληρονομιά του Ραβανο, μοιράζοντας το νησί σε έξι μέρη (εκτημόρια). Η Εύβοια τελικά μετατρέπεται σε τριαρχία βαρώνων, και οι τρεις από τον οίκο των ντελλα Καρτσέρι, όμως βαθμιαία στα επόμενα χρόνια ο Βενετός βαΐλος θα γίνει ο πραγματικός διοικητής ολόκληρου του νησιού. Θάνατος του φρικτού Ιννοκέντιου Γ΄. Πάντως κήρυκες της σταυροφορίας που εξαγγέλθηκε από την Αγιότητά του, φτάνουν μέχρι την Ιρλανδία και τη Σκανδιναβία. Στις ρωσικές ηγεμονίες, οι πρίγκηπες εξακολοθούν να μάχονται αλλήλους μετά θρησκευτικής μανίας. Πάντως, οι δυνάμεις του Νοβγκοροντ, δηλαδή του κατεξοχήν αντιπάλου της μεγάλης ηγεμονίας του Βλάντιμηρ, βρίσκουν το χρόνο να εισβάλλουν και στις βαλτικές χώρες, και να φτάσουν έως τη Ρίγα.<br />
=== 1217 ===
Ο δούκας του Αιγαίου (ή Αρχιπελάγους), Μάρκος Σανούδος, αναγκάζεται από τη Βενετία να αποσύρει τις δυνάμεις του από την Κρήτη. Ο πρώιν σύζυγος της Ευδοκίας Αγγελίνας, ο Στέφανος Β΄, ανακηρύσσεται βασιλιάς της Σερβίας από απεσταλμένους του πάπα. Ο εγγονός του ρήγα της Φραγκίας, Λουδοβίκου Στ΄ και σύζυγος της Υολάνδης της Φλάνδρας, ο Πέτρος ντε Κουρτεναί, ενεργώντας ως αυτοκράτωρ πια, επιχειρεί να κυριεύσει το Δυρράχιο για λογαριασμό των Βενετών, που τον μεταφέρουν από την Ιταλία (όπου είχε μεταβεί για να παραπονεθεί στον πάπα για τη συμπεριφορά των βαρώνων της επικράτειάς του) στη Ρωμανία, όμως ηττάται από το Θεόδωρο Άγγελο Δούκα Κομνηνό και προσπαθεί να διαφύγει χερσαίως προς τη Σαλονίκη. Το ίδιο έτος πάντως, η κόρη του, Αγνή ντε Κουρτεναί νυμφεύεται το Γοδεφρείγο (Β΄), το διάδοχο του πρίγκηπα της Αχαΐας. Προς το τέλος του έτους ξεκινά η Ε΄ σταυροφορία με την άφιξη στους Αγίους Τόπους σταυροφόρων με αρχηγούς το Βασιλιά Ανδρέα Β΄ των Αρπάντ, της Ουγγαρίας, και το δούκα Λεοπόλδο Στ΄ Μπαμπενμπεργκ, της Αυστρίας. Ο Ανδρέας Β΄ αποσπά ιερά κειμήλια σε επιδρομή πέρα από τον ποταμό Ιορδάνη, όμως στη συνέχεια επιστρέφει στην Ουγγαρία, όπου η δημοτικότητά του πέφτει αγγίζοντας νέα ναδίρ. Δέσμευσε 15.000 άνδρες του βασιλείου για να κυνηγήσει αυτήν τη χίμαιρα, ενώ για να χρηματοδοτήσει τη σταυροφορία, είχε προσλάβει Μουσουλμάνους επιχειρηματίες, ήδη από την Ουγγαρία, οπότε κατηγορήθηκε ότι παραχωρεί το βασίλειο στα χέρια Μουσουλμάνων, για να ελευθερώσει, δήθεν από αυτούς, μια μακρινή χώρα. Επιπλέον, για να δεχτούν οι Βενετοί να μεταφέρουν τη στρατιά του στους Αγίους Τόπους, ο Ανδρέας Β΄ αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τη διεκδίκηση της πόλεως Ζάρας. Στη μακρινή Αγγλία μαίνονται οι συγκρούσεις ανάμεσα στους Ιγγλινούς και τους Φράγκους. Όμως σε καθοριστική ναυμαχία στ’ανοικτά του Σάντουιτς, ο φράγκικος στόλος με επικεφαλής τον Ευστάθιο το Μοναχό, ηττάται από τους Άγγλους. Έτσι ο Φίλιππος Β΄Αύγουστος της Φραγκίας αδυνατεί να στέψει τις νίκες του εναντίον των Ιγγλινών με μιαν απόβαση στην ίδια την Αγγλία. Στις βαλτικές χώρες, το Τάγμα του Σταυρού διεισδύει στην ανατολική Εσθονία, χτίζει το φρούριο του Οντενπα, κι επιτίθεται εναντίον ρωσικών χωριών την ημέρα των Επιφανείων. Στην Κεντρική Ασία, ο Τζεγκις Χαν εξαπολύει τις ορδές του εναντίον της κιτάνο-τουρκικής αυτοκρατορίας των Καρα-Κιτάι, η οποία κυβερνάται από τη δυναστεία Λιάο, που ευνοεί το Βαϊραγιάνα Βουδισμό (των Λάμα του Θιβέτ), αλλά και το Χριστιανισμό του Νεστοριανού Δόγματος. Οι Καρα-Κιτάι θα καταρρεύσουν εύκολα, επειδή έχουν εξαντληθεί από τη διαμάχη τους με την αυτοκρατορία της Χορασμίας.<br />
=== 1218===
Οι Βενετοί νικούν και διώχνουν τις ενωμένες δυνάμεις της Γένουας και της Ρωμανίας (της Νίκαιας) που προσπαθούν να υπερασπίσουν την Κρήτη, αν και η αντίσταση των ντόπιων συνεχίζεται. Οι Ρωμιοί του Θεοδώρου Άγγελου Δούκα Κομνηνού διεξάγουν επιχειρήσεις απελευθέρωσης στην κυρίως Ελλάδα. Ο γιος του Ιβάν Ασσέν, ο Ιβάν Ασσέν Β΄, αφού εκθρονίσει και τυφλώσει τον Μποριλ, ανακηρύσσεται ο ίδιος τσάρος & αυτοκράτωρ Βλάχων (Ρωμαίων) και Βουλγάρων. Με το θάνατο του Γοδεφρείγου, πρίγκηπας της Αχαΐας θα γίνει ο γιος του, Γοδεφρείγος Β΄ Βιλλεαρδουίνος, ο οποίος με ορμητήριο τη Μεθώνη, όπου προσορμίστηκε λόγω τρικυμίας, και με τη βοήθεια ενός ιθαγενούς άρχοντα, κατακτά τη Μεσσηνία από τους Βενετούς. Στη νότια Γαλλία (Occitanie), ο λαός υποδέχεται το γιο του Ραϊμόνδου Στ΄, επίσης Ραϊμόνδο (Ζ΄), και εξεγείρεται εναντίον των Καθολικών δυνάμεων κατοχής. Ύστερα από σκληρές μάχες και αλληλο-πολιορκίες, φονεύεται ο διορισμένος από τον Ιννοκέντιο Γ΄ κόμης της Τουλούζης, ο Σίμων του Μονφορ. Στην Άκρα, οι εναπομείναντες σταυροφόροι μπαίνουν σε φρισιακά πλοία και μεταβαίνουν στη Δαμιέττη με σκοπό να εισβάλλουν στην Αίγυπτο. Στην Κεντρική Ασία, ο Τζεγκις Χαν, έχοντας προσαρτήσει την Καρα-Κιτάι, εξαπολύει τώρα τις ορδές του εναντίον της ιρανο-τουρκικής αυτοκρατορίας της Χορασμίας την οποία και θα εκμηδενίσει μέσα σε 6 χρόνια.<br />
=== 1219 ===
Οι Αγιουβίδες σουλτάνοι Καμίλ Ναζιραντίν της Αιγύπτου και Μουαζζαμ Σαραφαντίν της Συρίας, ανηψιοί του Σαλαδίνου, διακρίνονται για τη μετριοπάθεια και διαλλακτικότητά τους: Ο Μουαζζαμ γκρεμίζει τα τείχη των Ιεροσολύμων ετοιμάζοντας την παράδοση της στους Χριστιανούς ως προσφορά ειρήνης, ενώ ο Καμίλ προτείνει κι άλλες παραχωρήσεις με αντάλλαγμα την εκκένωση της Αιγύπτου και 30ετή ανακωχή. Ο τιτλούχος βασιλιάς της Ιερουσαλήμ Ιωάννης Βριένιος και οι ντόπιοι Χριστιανοί άρχοντες θέλουν να δεχτούν τους όρους του Καμιλ, αλλά ο λεγάτος του πάπα, καρδινάλιος Πελάγιος, υποστηριζόμενος από τους Ιταλούς, τους Ναΐτες και τους Ιωαννίτες, αρνείται οποιαδήποτε συμβιβασμό. Ο άγιος Φραγκίσκος της Ασσίζης συναντάται με τον Καμιλ για να συζητήσουν για ειρήνη, όμως ο παπικός λεγάτος, Πελάγιος, παραμένει ανένδοτος. Η Δαμιέττη πέφτει, ενώ γιγαντώνει ο θρησκευτικός φανατισμός των Μουσουλμάνων. Ο αυτοκράτωρ Πέτρος ντε Κουρτεναί έχοντας αιχμαλωτισθεί από το Θεόδωρο Άγγελο Δούκα Κομνηνό κάπου στα βουνά της Αλβανίας, πεθαίνει στη φυλακή. αυτοκράτωρ θ’ανακηρυχθεί ο Κόνων de Bethume, που όμως θα πεθάνει σύντομα. Την εξουσία θ’αναλάβει τότε μιαν επιτροπή αποτελούμενη από το Θεόδωρο Βρανά, το γαμπρό του, Narjot de Toucy τον πρεσβύτερο και τον Geoffroy de Merry. Ο αυτοκράτωρ Θεόδωρος Λάσκαρης συνθηκολογεί με τους Λατίνους και αφού δεν είναι παντρεμένος από 1213, νυμφεύεται τη Μαρία, κόρη της Γιολάντας (Υολάνδης) της Φλάνδρας, της Λατίνας αυτοκράτειρας και χήρας του Πέτρου του Κουρτεναί. Επίσης κλείνει 5ετή ανακωχή με τους Βενετούς, στους οποίους επιτρέπεται ελεύθερα η διεξαγωγή εμπορίου στην επικράτεια της Νίκαιας. Η Δανία του ρήγα Βαλντεμαρ Β΄, υποτάσσει την Εσθονία και ιδρύει την πόλη Τάλιν. Ο Τζεγκις Χαν εισβάλλει στην πλούσια κοιλάδα Φεργκάνα, που ανήκει στο σάχη Μοχχαμεντ της Χορασμίας.<br />
=== 1220 ===
Ο διάδοχος Στέφανος (Γ΄, Δούκας) Ράντοσλαβ της Σερβίας νυμφεύεται την Άννα Δούκαινα, κόρη του δεσπότη της Άρτας, αλλά και επίδοξου αυτοκράτορα, Θεοδώρου Άγγελου Δούκα Κομνηνού. Πεθαίνει ο Καϊ Καους Ιτζαντιν, οπότε σουλτάνος γίνεται ο αδελφός του, Καϊ Κουμπαντ Αλααντίν, γιος του Καϊ Χοσρού Α΄ και της Ρωμιάς ευγενούς Μαυροζώμαινας. Οι Βενετοί κλείνουν συμφωνία και με τους Σελτζούκους του σουλτανάτου της Ρωμανίας. Ο Καϊ Κουμπαντ Αλααντίν κυριεύει την πόλη Αλανία (Αλανυα), απέναντι από την Κύπρο, όπου οργανώνει ναύσταθμο, και στη συνέχεια στόλο, με τη βοήθεια των ντόπιων Ρωμιών. Ο Ιωάννης Βριένιος λογομαχεί με τον καρδινάλιο Πελάγιο, ενώ στη συνέχεια εγκαταλείπει την κυριευμένη Δαμιέττη, εισβάλλοντας στη Συρία του Μουαζζαμ Σαραφαντίν, όπου πολιορκεί την Καισάρεια. Εν τω μεταξύ, ο Καμίλ Ναζιραντίν έχοντας συνεφέρει το στόλο του, τσακίζει το στόλο των σταυροφόρων κοντά στην Κύπρο και γενικότερα ο πόλεμος εξελίσσεται δυσμενώς για τους σταυροφόρους. Στο Μισίρι (Αίγυπτος), με αφορμή την επιβολή νέων φόρων, και παρά την ηπιότητα του Καμίλ, ο λαός ξεσηκώνεται και στρέφεται εκ νέου εναντίον των Κοπτών. Οι διωγμοί των Κοπτών, δηλαδή των Αιγυπτίων Χριστιανών, έχουν γίνει η τάση της εποχής (κάτι σαν μόδα), ύστερα από τις πρώτες διώξεις που εξαπέλυσε ο τρελός Φατιμίδης χαλίφης Χακίμ (996-1021) πριν από τις σταυροφορίες. Για το λόγο αυτό οι Χριστιανοί μειώνονται δραματικά και γίνονται από συντριπτική πλειονότητα, πολύπαθη μειονότητα. Οι Τεύτονες Ιππότες προσαρτούν εδάφη της ρωσικής ηγεμονίας του Πολοτσκ. Μογγολικές ορδές εισβάλλουν στη Χορασμία από τέσσερα διαφορετικά σημεία και συντρίβουν το στρατό του Σάχη.<br />
=== 1221 ===
Οι Ρωμιοί του Θεοδώρου Άγγελου Δούκα Κομνηνού κατακτούν τις Σέρρες. Οι Σελτζούκοι του Καϊ Κουμπαντ Αλααντίν, έχοντας κατακτήσει τη Σινώπη από το 1214, οργανώνουν εκεί 2ο μεγάλο ναύσταθμο, για να χρησιμοποιηθεί ως ορμητήριο για την κατάκτηση της Περατείας (η Κριμέα, στους Ρωμιούς επίσης γνωστή ως Κλίματα). Εν τούτοις, Ρώσοι, Κουμάνοι, και Ρωμιοί (πιο συγκεκριμένα, Έλληνες και Γότθοι) πασχίζουν να τους απωθήσουν. Ο Τζεγκις Χαν με τους Μογγόλους του σαρώνει την Περσία, αναγκάζει σε παράδοση την Ατροπατηνή (Αζερμπαϊτζάν) και κατατροπώνει τη Γεωργία του Γεωργίου Δ΄, ενώ στη συνέχεια επιστρέφει στη Μογγολία. Τότε μια στρατιά Χοράσμιων προσφύγων επιστρέφει από τις ινδικές κτήσεις, που είχαν γλιτώσει από την καταστροφή της αυτοκρατορίας τους, κι επιχειρεί να οργανώσει τον ισλαμικό κόσμο εναντίον των Μογγόλων. Όσο για τους σταυροφόρους, τελικά στη Δαμιέττη, με στρατό περικυκλωμένο και ταλαιπωρημένο από την εποχή των πλημμυρών, ο ίδιος ο Πελάγιος ικετεύει για 8ετή ανακωχή, ενώ παραμένει ως όμηρος του Καμιλ, μαζί με τον Ιωάννη Βριένιο, μέχρι να αποσυρθούν οι Χριστιανοί μαχητές από την Αίγυπτο. Αυτοκράτωρ Ρωμανίας στην Κ/πολη, γίνεται ο Ροβέρτος του Κουρτεναί.<br />
=== 1222 ===
Ο Δημήτριος ο Μομφερρατικός ταξιδεύει στην Ιταλία ψάχνοντας συμμάχους εναντίον του δεσποτάτου της Άρτας. Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης, 2ος σύζυγος της Ειρήνης Λασκαρίνας από το 1212, διαδέχεται τον πεθερό του, Θεόδωρο Λάσκαρη, ως αυτοκράτωρ Ρωμαίων στη Νίκαια. Η άλλη κόρη του Θεοδώρου, η Μαρία, παντρεύτηκε το Μπέλο (Δ΄), το διάδοχο του βασιλιά της Ουγγαρίας, έτσι ώστε να διατηρηθεί αυτή η παραδοσιακή πια συμμαχία. Ο Ιωάννης Γ΄ παραβιάζει στη συνθήκη του Νυμφαίου (1214), εισβάλλοντας στη λατινική Ρωμανία. Ο γιος του Ραϊμόνδου Στ΄ αναλαμβάνει κόμης της Τουλούζης, ως Ραϊμόνδος Ζ΄. Μία ορδή Μογγόλων ιππέων, αποσπασμένη στο έργο της καταδίωξης του άτυχου Χοράσμιου Σάχη, συγκρούεται απρόσμενα με ευρωπαϊκές δυνάμεις με τέτοια επιτυχία που στρέφεται προς τη Δύση και αφοσιώνεται στη διαδοχική συντριβή της Αλανίας, της Γεωργίας, της Κουμανίας και των νότιων ρωσικών ηγεμονιών (1221-2). Όμως αυτές οι νίκες δεν καταλήγουν σε μόνιμη κατάκτηση, επειδή η εν λόγω ορδή σύντομα ανακαλείται για τις ανάγκες των πολέμων στην Άπω Ανατολή.<br />
=== 1223 ===
Πεθαίνει ο Φίλιππος Β΄Αύγουστος της Φραγκίας αφήνοντας 50.000 Μάρκα στο συμπατριώτη και φίλο του, Ιωάννη Βριένιο, το βασιλιά της Άκρας (και τιτλούχο της Ιερουσαλήμ), για την προάσπιση των Αγίων Τόπων. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του στη Γαλλία, η δυναστεία του ενδυναμώθηκε εις βάρος του βασιλείου της Αγγλίας, αλλά και των αυτόνομων βασσάλων, όπως π.χ. η κομητεία της Τουλούζης, ενώ τριπλασίασε τα ετήσια έσοδα του βασιλικού ταμείου. Σε κονκορδάτο (συνεδρίαση) της Αγίας Έδρας αποφασίζεται αναμενόμενα η αποδοχή των νόμων του πριγκηπάτου της Αχαΐας και η συγχώρεση του ηγεμόνα Γοδεφρείγου Β΄ Βιλεαρδουίνου. Άλλωστε ο πάπας Ονώριος Γ΄ δεν κρύβει το θαυμασμό του για τα φραγκικά κράτη της Ρωμανίας. Σ’επιστολή που θα γράψει το επόμενο έτος, δηλώνει την ευαρέσκειά του για το ότι “έχει σχεδόν δημιουργηθεί μια Νέα Φραγκία” στην Ανατολή.<br />
=== 1224 ===
Ο Γουλιέλμος Δ΄, μαρκήσιος του Μονφερράτου οργανώνει εκστρατευτικό σώμα στη νότια Ιταλία για την ανακούφιση του βασιλείου της Θεσσαλονίκης που κοντεύει να προσαρτηθεί από το δεσποτάτο της Άρτας. Όμως ο Θεόδωρος Άγγελος Δούκας Κομνηνός εισβάλλει στο βασίλειο της Θεσσαλονίκης αποσπώντας το από το Δημήτριο το Μομφερρατικό, μεταφέρει την έδρα του από την Άρτα στη Σαλονίκη, ενώ σε λίγα χρόνια θα διεκδικεί κι αυτός το αυτοκρατορικό αξίωμα. Πάντως ο Δημήτριος καταφεύγει στην πατρογονική εστία του οίκου των Αλεράμων, την μαρκιωνία του Μονφερράτου, στην Ιταλία. Η κάθοδος του Θεοδώρου ανακόπτεται στην περιοχή των Θερμοπυλών, μπροστά στα τείχη του Βρυοκάστρου ή Βοδονίτσας, την οποία αδυνατεί να κατακτήσει. Οι Λατίνοι ηττώνται βαριά στο Ποιμανηνόν, ενώ αναγκάζονται σιγά σιγά να εγκαταλείπουν τις ασιατικές κτήσεις τους στους Ρωμιούς της Νίκαιας. Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης νικάει σε μάχη και τυφλώνει τον Αλέξιο Λάσκαρη, ανταπαιτητή για την πορφύρα ύστερα από το θάνατο του αδελφού του, Θεόδωρου. Ο Αλέξιος είχε εγκαταλείψει την ελληνική Ρωμανία ήδη από το 1212, όταν ο Ιωάννης χρίστηκε διάδοχος, ενώ στη συνέχεια είχε διαπρέψει ως στρατηγός των Λατίνων σε επιχειρήσεις εναντίον των Βουλγάρων.<br />
=== 1225 ===
Ο αυτοκράτωρ Ιωάννης Γ΄ νικάει σε Ασία και Ευρώπη τους Λατίνους, οι οποίοι περιορίζονται πια στην περιοχή γύρω από την Κ/πολη και τη Νικομήδεια. Προσαρτά και τις νήσους Χίο και Λέσβο, ενώ σύντομα θα ελευθερώσει και την Κω με τη Σάμο και την Ικαρία. Ο Θεόδωρος Άγγελος Δούκας Κομνηνός επεκτείνει τις κτήσεις του σχεδόν έως την Κ/πολη. Ο Γκυ ντε λα Ρος διαδέχεται τον πατέρα του, Όθωνα, στο κυράτο των Αθηνών. Ο Φρειδερίκος Β΄, αυτοκράτωρ των Γερμανών, νυμφεύεται τη Γιολάντα (Ισαβέλλα Β΄), κόρη του Ιωάννου Βριένιου. Πάντως στρατιώτες του Φρειδερίκου Β΄ αρπάζουν μέρος των χρημάτων του πεθερού του, ενώ ο ίδιος ο Φρειδερίκος Β΄ υιοθετεί το αξίωμα του πεθερού του, ως βασιλεύς της Ιερουσαλήμ, δηλαδή γίνεται ένας ακόμα τιτλούχος, αφού τα Ιεροσόλυμα κρατούνται από τον ισλαμικό οίκο των Αγιουβιδών, το σόι του Σαλαδίνου. Ύστερα από την ανάκληση των περισσότερων Μογγόλων ιππέων από τον Τζεγκις Χαν για να πλήξει τα κράτη της Κίνας, Χοράσμιοι υπό την εκρηκτική καθοδήγιση του νέου αρχηγού τους, του σάχη Τζαλαλαντιν, προκαλούν άμπωτη της μογγολικής κυριαρχίας, ελευθερώνοντας την Περσία (Ιράν), ενώ επιπλέον προσαρτούν την Ατροπατηνή (Αζερμπαϊτζάν) και τη Γεωργία.<br />
=== 1226 ===
Ο Φρειδερίκος Β΄, αυτοκράτωρ των Γερμανών, το καμάρι κάποτε του Ιννοκέντιου Γ΄, δέχεται παπικό αφορισμό επειδή καθυστερεί να λάβει μέρος στην Ε΄ σταυροφορία. Στη Γαλλία, ο πρωτοτόκος του οίκου των Καπέτων, ο νεαρός Λουδοβίκος (Θ΄, ο Άγιος) γίνεται ρήγας της Φραγκίας. Οι Τεύτονες Ιππότες ξεκινούν την κατάκτηση του παγανιστικού, βαλτικού έθνους των Πρώσσων, ύστερα από πρόσκληση του χριστιανικού λαού των Πολωνών. Σε επιδρομές στη Πολωνία, οι Πρώσσοι άρπαζαν συστηματικά αιχμαλώτους, που στη συνέχεια διοχέτευαν στο δίκτυο δουλείας των Ρώσων και των Μογγόλων.<br />
=== 1227 ===
Ο Θεόδωρος Άγγελος Δούκας Κομνηνός αποσπά την Αδριανούπολη και μεγάλο μέρος της Θράκης από τον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη (της Νίκαιας), κι ανακηρύσσεται βασιλεύς αυτοκράτωρ Ρωμαίων στη Θεσσαλονίκη. Είναι όμως 6ος στην σειρά προτεραιότητας μετά από τους υπόλοιπους διεκδικητές σε Κ/πολη, Νίκαια, Κόνυα, Τραπεζούντα και Τύρνοβο με Σκόπια. Πάντως, από τους διεκδικητές της πορφύρας, πιο δραστήριοι αλλά και φιλότιμοι αποδεικνύονται αυτοί του οίκου των Δουκών-Λασκάρεων, με έδρα τη Νίκαια. Οι οποίοι συμμαχούν με τους ομολόγους τους στη Γερμανία, και συνεργάζονται με τη Γένουα. Πεθαίνει ο Μάρκος Σανούδος και Δούκας του Αρχιπελάγους γίνεται ο γιος του, Άγγελος. Στη Βαλτική Θάλασσα, καταρρέει η ηγεμονία του βασιλείου της Δανίας, κυρίως λόγω του ανταγωνισμού της Χανσεατικής Λίγκας, μιας δραστήριας εμπορικής ομοσπονδίας γερμανικών πόλεων. Η Αδελφότητα του Ξίφους κατακτά και την Εσθονία, ενώ οι Τεύτονες Ιππότες εγκαθιστούν ορμητήρια βαθιά μέσα στη χώρα των Πρώσων. Στην Κεντρική Ασία, οι μογγολικές ορδές κατακτούν το Χσι Χσία, το κράτος που έχει ιδρύσει η θιβετανή φυλή των Ταγκούτων μέσα στην Κίνα. Όμως το ίδιο έτος πεθαίνει ο Τζεγκις Χαν, ο Μογγόλος πολέμαρχος που κατάφερε να ενώσει τους ομοεθνείς του σε μια τρομακτική πολεμική ομοσπονδία που σάρωσε την Κεντρική Ασία, δημιουργώντας την τελευταία νομαδική αυτοκρατορία της Ευρασίας, πριν από αυτές των Μαντσούριων, των Ρώσων και των Περσών, τριών λαών που χρωστάνε τη μεταγενέστερη επιτυχία τους, ως κατακτητές (τον 16ο & 17ο αι και οι τρεις), κυρίως στην επιρροή της πολεμικής κουλτούρας των Μογγόλων και των Τούρκων. Πάντως ο Τζεγκις Χαν δεν ορίζει διάδοχο, οπότε θα ξεσπάσει αντιπαράθεση μεταξύ των υιών του, Τζοχι, Τσαγκαταϊ, Ογκαταϊ και Τολουϊ.<br />
=== 1228 ===
Ο πρώιν τιτλούχος βασιλεύς Ιερουσαλήμ, Ιωάννης Βριένιος, ανακηρύσσεται αυτοκράτωρ Ρωμανίας μαζί με το γαμπρό του Βαλδουίνο Β΄, σύζυγο της κόρης του, Μαρίας Μπριέν. Την εξουσία πάντως την μοιράζεται με το Narjot de Toucy τον πρεσβύτερο, γαμπρό του Θεοδώρου Βρανά και της Άννας (Αγνής) της Φράγκας. Οι Αλμοάδες εγκαταλείπουν την ισλαμική Ισπανία, που αφήνεται βορά στα χέρια των Χριστιανών αλμογαβάρων. Με την αναχώρηση του Φρειδερίκου Β΄ για τους Αγίους Τόπους, ξεκινάει νέα περίοδος για την Ε΄ σταυροφορία. Ταταρικές (μογγολικές) αναγνωριστικές ίλες ιππικού διασχίζουν τις ρωσικές ηγεμονίες, αναστατώνοντας για πρώτη φορά ευρωπαϊκά εδάφη.<br />
=== 1229 ===
Ο κόμης της Τουλούζης, Ραϊμόνδος Ζ΄, καταφέρνει να διαπραγματευτεί ειρήνη με τους ζηλωτές του πάπα, παραχωρώντας εδάφη στο βασίλειο των Φράγκων, αλλά και στο πατριμόνιο του Πέτρου (=παπικό κράτος), το οποίο προσαρτά την περιοχή της Αβινιόν. Ύστερα από επίσκεψη στην Κύπρο, ο Νεμιτζός αυτοκράτωρ, Φρειδερίκος Β΄, 14 έτη μετά από την εξαγγελία της Ε΄ σταυροφορίας, αποβιβάζεται επιτέλους στη Συρία, για να διεκδικήσει τους Αγίους Τόπους από τους απίστους. Όμως σύντομα υπογράφει αμαχητί συνθήκη 10ετούς ειρήνης με τον Αγιουβίδη σουλτάνο της Αιγύπτου, Καμιλ Ναζιραντίν, παίρνοντας για λογαριασμό της Χριστιανοσύνης την Αγία Πόλη Ιερουσαλήμ, τη Βηθλεέμ, τη Ναζαρέτ και μια στενή ζώνη πρόσβασης προς την Άκρα. Επίσης συμφωνείται αμοιβαία απελευθέρωση αιχμαλώτων, αλλά και διατήρηση των ιερών χώρων των Μουσουλμάνων εντός των Ιεροσολύμων, όρος που εξοργίζει τον Κλήρο και τους φανατικούς Χριστιανούς. Ο Λατίνος πατριάρχης απαγορεύει στους πιστούς τη μετάβαση στη νεοαποκτηθείσα Ιερουσαλήμ. Γενικότερα η συμφωνία με τον Καμιλ απογοητεύει τους σταυροφόρους, αλλά και τους ντόπιους Χριστιανούς που θεωρούν ότι δεν μπορούν να προστατεύσουν την ισχνή ζώνη εδαφών που τους παραχωρείται. Επιπλέον, λίγοι εκτός από τους Τεύτονες Ιππότες ανέχονται τους δεσποτικούς τρόπους του Φρειδερίκου Β΄ και των τοποτηρητών του. Έτσι γρήγορα ξεσπούν ταραχές στην Άκρα, ενώ ο Φρειδερίκος Β΄ αναχωρεί απαθής για την Ιταλία, όχι χωρίς λόγο πάντως, αφού κατά την απουσία του, η Αγία Έδρα (=παπικό κράτος) παρακινούσε τους Ιταλούς σε εξέγερση εναντίον του (εναντίον του “Αντιχρίστου”) και της αυτοκρατορίας του, ενώ οργάνωνε εκστρατεία Λομβαρδών από τη βόρεια Ιταλία εναντίον του ρηγάτου της Σικελίας. Στο Καρακορούμ της Μογγολίας, ύστερα από αντιπαράθεση, ανακηρύσσεται μέγας χαν ένας από τους γιους του Τζεγκις Χαν, ο Ογκαταϊ, ο οποίος θα δώσει εμπνεύσει νέα ορμή στις στρατιές των Μογγόλων.<br />
=== 1230 ===
Ο Θεόδωρος Άγγελος Δούκας Κομνηνός, στο απόγειο της δύναμης του, αντί ν’αποτελειώσει τους καταπτοημένους Λατίνους, εισβάλλει αψυχολόγητα σε συμμαχική του χώρα, τη Βουλγαρία του Ιβάν Ασσέν Β΄. Όμως στη μάχη της Κλοκοτνίτσας, ηττάται, αιχμαλωτίζεται, τυφλώνεται, ενώ αργότερα (1241) εκδίδεται στη Ρωμανία, όπου θα πεθάνει άδοξα (μετά το 1253), φυλακισμένος στη Νίκαια. Τον διαδέχεται ο αδελφός του, που είχε νυμφευτεί μια κόρη του Ιβάν Ασσέν Β΄ κατά τη σύναψη της συμμαχίας που παραβιάστηκε, ο Μανουήλ, ως αυτοκράτωρ στη Θεσσαλονίκη, ενώ λίγο αργότερα την Ήπειρο θα την αποσπάσει ως δεσπότης ο Μιχαήλ Β΄, νόθος γιος του Μιχαήλ Α΄, άρα ανηψιός του Θεοδώρου και του Μανουήλ. Εν τω μεταξύ ο Ιβάν Ασσέν Β΄ εξαπολύει σαρωτική αντεπίθεση, προσαρτώντας, στο προσεχές μέλλον, μεγάλα τμήματα από την επικράτεια του Μανουήλ, περιλαμβανομένων των πόλεων Αδριανούπολη, Διδυμότειχο, Πρίλαπον, Σέρρες και Πελαγονία. Στην Εγγύς Ανατολή, ο δραστήριος σάχης των Χοράσμιων, Τζαλαλαντιν, προετοιμάζεται για ν’αντιμετωπίσει την επιστροφή των Μογγόλων.<br />
=== 1231 ===
Ο Μιχαήλ Β΄ Άγγελος Δούκας Κομνηνός, νόθος γιος του Μιχαήλ Α΄, εξορμώντας από τη Μικρή Βλαχία (Αιτωλία, Ακαρνανία), ανασυστήνει το δεσποτάτο της Ηπείρου με έδρα την Άρτα, αποσπώντας το από την επικράτεια του θείου του, του Μανουήλ. Στη συνέχεια, προσπαθεί να θωρακίσει την επικράτειά του, π.χ. οχυρώνει την Κέρκυρα, χτίζοντας το Αγγελόκαστρο. Ο λόγιος ιεράρχης και μητροπολίτης Κέρκυρας (1228-36), Γεώργιος Βαρδάνης, εξουσιοδοτείται από το οικ. πατριαρχείο να συναντηθεί με το ρήγα της Σικελίας & αυτοκράτορα της Δύσεως, Φρειδερίκο Β΄. Η συνάντηση αυτή που αποσκοπεί στην προσέγγιση και τυχόν προσεταιρισμό του μονάρχη που αψηφά τη θέληση του πάπα, δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ, άγνωστο το γιατί. Στην Κ/πολη, ενηλικιώνεται ο αυτοκράτωρ Βαλδουίνος Β΄, οπότε του παραδίδει την εξουσία ο αντιβασιλιάς Narjot de Toucy ο πρεσβύτερος, γαμπρός του Θεοδώρου Βρανά και της Άννας (Αγνής) της Φράγκας. Στα χρόνια που θ’ακολουθήσουν, θ’αλλάξει άρδην η μεταχείριση των Ελλήνων εντός της λατινικής επικράτειας. Μέχρι τώρα ευνοείται και επιδιώκεται η συμμετοχή της ρωμέικης αριστοκρατίας στη νέα τάξη πραγμάτων. Αυτό σταδιακά θα σταματήσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Βαλδουίνος Β΄, ευρισκόμενος αργότερα στη Δύση προσπαθώντας να συλλέξει κεφάλαια, θ’αρνηθεί μετά βδελυγμίας ότι έχει δυο Έλληνες αξιωματούχους στην αυλή του. Ο Βαλδουίνος Β΄ δεν θα συνειδητοποιήσει ότι η στροφή αυτή, σε σχέση με την ανεκτική πολιτική των προκατόχων του, φυσικά βλάπτει το κράτος του. Όμως, κάπως όπως οι ύστεροι Παλαιολόγοι, θα είναι πεπεισμένος ότι η σωτηρία της αυτοκρατορίας εξαρτάται από τη βοήθεια του πάπα και των λαών που είναι υπάκουοι σε αυτόν. Εν τούτοις, η Αγία Έδρα βρίσκεται ήδη σε απευθείας διαβουλεύσεις με τους εχθρούς του, δηλαδή την γραικική Ρωμανία, αλλά και τη Βουλγαρία, την οποία θα συνεχίσει να καλοπιάνει, ακόμα κι όταν αυτή θα επιστρέψει στο Ανατολικό Δόγμα, ακόμα και όταν θα υποθάλπει, αργότερα, παγανιστές Κουμάνους, πρόσφυγες από τη μογγολική λαίλαπα. Ο Ιάκωβος Α΄, βασιλιάς της Αραγώνος και γιος της Μαρίας Μονπελλιέ, εγγονής του πρωτοσεβάστου Αλεξίου Κομνηνού, καταλαμβάνει τις Βαλεαρίδες Νήσους από τους Μαυριτανούς της ισλαμικής δυναστείας των Αλμοαδών, ενώ ανακηρύσσεται και βασιλιάς της Μαγιόρκας. Έτσι ανεβαίνει το γόητρο των Καταλανών πολεμιστών του. Ο Γερμανός αυτοκράτωρ, Φρειδερίκος Β΄, το καμάρι κάποτε του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄, έχοντας προκαλέσει αναταραχή και εμφύλιο σπαραγμό στους Χριστιανούς των Αγίων Τόπων (Outremer), στέλνει τώρα στρατό για να στηρίξει την κλίκα του στη διαμάχη. Επιπλέον, δημοσιεύει τους Νόμους του Μέλφι, στους οποίους θα βασιστεί το Δίκαιο των σικελικών ρηγάτων στους επόμενους αιώνες. Το Μέλφι που βρίσκεται στην περιοχή Καπιτανάτο της Πούλιας, κοντά στις πόλεις Τροία (που είχε ιδρύσει ο Ρωμιός κατεπάνω Βασίλης Βοϊωάννης, 1017-27) και Φότζια, αποτελεί τον αγαπημένο τόπο διαμονής του Φρειδερίκου Β΄. Οι Μογγόλοι επιστρέφουν δριμύτεροι στην Περσία. Ο Χοράσμιος Σάχης Τζαλαλαντιν που αντιστέκεται μάταια στην προέλαση τους, αναγκάζεται να υποχωρήσει και τελικά πεθαίνει κάπου στο Κουρδιστάν. Ο πυρήνας των μογγολικών ορδών της Δύσης εγκαθίσταται στα λιβάδια της Ατροπατηνής. Την ίδια ώρα, στην Άπω Ανατολή, οι Μογγόλοι συμμαχούν με την Κίνα του οίκου Σογκ για να εκμηδενίσουν την αντίσταση του κράτους που έχει ιδρύσει ο οίκος Κιν του λαού των Γιούργκεν στη βόρειο Κίνα.<br />
=== 1232 ===
Έχοντας κατακτήσει τη Σινώπη από το 1214, ο σουλτάνος Καϊ Κουμπαντ Α΄Αλααντίν τη χρησιμοποιεί ως ορμητήριο για την κατάκτηση της Περατείας (η Κριμέα, επίσης γνωστή ως Κλίματα). Όντως, ο στρατηγός Εμίρ Τσομπάν κατορθώνει να κυριεύσει τη Σογδαία, έδρα μίας από τις έξι xριστιανικές επισκοπές που αντικατοπτρίζουν την ελληνική σφαίρα επιρροής στην περιοχή (Χερσών, Δώρον, Φύλλαι, Σουγδαία, Βόσπορος και Ταμάταρχα).<br />
=== 1233 ===
Οι Ρωμιοί της Νίκαιας προσαρτούν τη Ρόδο και τις υπόλοιπες κτήσεις που κατείχε ο ρωμέικος οίκος των Γαβαλάδων. Στους Αγίους Τόπους, ηττάται η παράταξη του Φρειδερίκου Β΄ από τους ντόπιους βαρώνους. Θάνατος του Βοημούνδου Δ΄ του Μονόφθαλμου, του οίκου Χωτβίλ, που είχε ενοποιήσει τη νορμαννική ηγεμονία της Αντιόχειας με τη νοτιο-γαλλική κομητεία της Τριπόλεως.<br />
=== 1234 ===
Λόγω πολλαπλών επιγαμιών, από αυτήν τη χρονιά, και μέχρι το 1516 που προσαρτάται στις κτήσεις του Καρόλου E' των Αψβούργων (δηλαδή ενσωματώνεται οριστικά στην Ισπανία), το βασίλειο της Ναβάρας, το κατεξοχήν κράτος του βασκικού έθνους, θα κυβερνάται από γαλλόφωνους μονάρχες. Οι Μογγόλοι ολοκληρώνουν την κατάκτηση του κράτους που έχει ιδρύσει η δυναστεία των Κιν του λαού των Γιούργκεν στη βόρειο Κίνα.<br />
=== 1235 ===
Τα τελευταία ασιατικά εδάφη των Λατίνων, προσαρτώνται από τους Ρωμιούς της Νίκαιας. Συμμαχία του αυτοκράτορα Ιωάννη Γ΄ με τον Ιβάν Ασσέν Β΄, που εγκαινιάζεται με το γάμο του διαδόχου Θεοδώρου (Β΄) με την Ελένα, κόρη του τσάρου. Στα πλαίσια της συνεννόησης των δύο ηγετών, το βουλγαρικό πατριαρχείο Τυρνόβου αποστατεί από την παπική Εκκλησία και επανεντάσσεται στις Εκκλησίες του Ανατολικού Δόγματος, ενώ πραγματοποιούνται συντονισμένες ελληνοβουλγαρικές επιθέσεις εναντίον των Λατίνων. Στη Γερμανία, ο Φρειδερίκος Β΄ καταστέλλει την εξέγερση του πρωτότοκου γιου του, με μητέρα την Κωνσταντία της Αραγώνος (χήρα του βασιλιά της Ουγγαρίας, Εμέριχου), του Ερρίκου, ο οποίος φυσικά είχε την ευλογία της Αγίας Έδρας, στο θεάρεστο έργο της ανατροπής του “Αντιχρίστου” πατέρα του. Πεθαίνει ο βασιλιάς της Ουγγαρίας (αδελφός και ανταγωνιστής του Εμέριχου), Ανδρέας Β΄, και τον διαδέχεται ο γιος του, Μπέλα (Μπέλος) Δ΄. Οι Λιθουανοί νικούν μια στρατιά συνασπισμένων Ρώσων ηγεμόνων. Σε κουριλτάι, δηλαδή συνάντηση των Μογγόλων πολέμαρχων, που καλεί ο χάνος Ογκαταϊ, εξαγγέλλεται εκ νέου η κατάκτηση της Οικουμένης, κι αποφασίζεται η παράλληλη εξαπόλυση των ορδών εναντίον τεσσάρων στόχων: Κίνα του οίκου Σούγκ, Κορέα, ισλαμική Ασία και χριστιανική Ευρώπη. <br />
=== 1236 ===
Βούλγαροι και Ρωμιοί προβαίνουν σε από κοινού πολιορκία της Κ/πόλεως. Όμως κατά τη διάρκεια της πολιορκίας ο Ιβάν Ασσέν Β΄ αλλάζει γνώμη και χαράζει πολιτική ουδετερότητας, φοβούμενος ίσως την αυξανώμενη δύναμη του συμπεθέρου του, Ιωάννη Γ΄. Ο πολυμήχανος παλατινός κόμης της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου, Ματθαίος ή Μάιος Ορσίνι, έχοντας αναγνωρίσει κατά καιρούς (και κατά περίσταση), την κυριαρχία της Αγίας Έδρας, της Βενετίας και του δεσποτάτου των Δουκών Κομνηνών, αποδέχεται τώρα την εξουσία του πρίγκηπα της Αχαΐας. Στη Βαλτική, οι τελευταίοι παγανιστές της Ευρώπης, οι Λιθουανοί, καταστρέφουν σε μάχη τις δυνάμεις των Τευτόνων Ιπποτών. Οι βαριά οπλισμένοι Ιππότες σχεδόν εξολοθρεύονται, παρόλο που είχαν ενισχυθεί με Ρώσους κυρίως από τη Βολυνία, αλλά και από τη Γαλικία. Κατά τη μάχη σκοτώνονται ο μέγας αυθέντης του Τάγματος των Τευτόνων, μαζί με 48 διοικητές του, αλλά κι ολόκληρη η ιεραρχία του Τάγματος του Σταυρού. Συνετριμμένος ο πάπας κηρύσσει πένθος πολλών ημερών. Ύστερα από εκτεταμένη εισβολή των Μογγόλων στη Γεωργία και την ευρύτερη περιοχή, το βασίλειο της Τραπεζούντας υποκύπτει στη μογγολική κυριαρχία. Οι Μογγόλοι προσαρτούν και τη χώρα των Καμαίων Βούλγαρων, στις όχθες του π. Καμα, ανατολικά της Ρωσίας.<br />
=== 1237 ===
Η ρωμέικη πόλη Καινοφρούριον ή Τζίραλλον (σήμερα τουρκιστί Τσορλού) πολιορκείται από δύναμη Λατίνων, αλλά και από σώμα Βουλγάρων και Κουμάνων συμμάχων τους. Όμως στην είδηση του θανάτου της συζύγου και του παιδιού του, την οποία εκλαμβάνει ως θεϊκή τιμωρία για την προδοσία του, ο τσάρος Ιβάν Ασσέν Β΄ αποσύρει το στρατό του από τη Ρωμανία, επιστρέφει την κόρη του, Ελένα, στο σύζυγό της, Θεόδωρο Δούκα Λάσκαρι, και συνάπτει νέα συνθήκη με το συμπέθερο, Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη. Ο Μανουήλ εκθρονίζεται από τον ανηψιό του, Ιωάννη, γιο του Θεοδώρου Άγγελου Δούκα Κομνηνού, οπότε καταφεύγει στην Αττάλεια κι από κει στη Νίκαια. Σουλτάνος γίνεται, με τη βοήθεια του στρατηγού Σααντεντιν Κιεπεκ, ο Καϊ Χοσρού Β΄ Γιγιαθαντιν, ο γιος του Καϊ Κουμπαντ Α΄Αλααντίν και εγγονός του Καϊ Χοσρού Α΄ και της Ελληνίδας Μαυροζώμαινας. Θα νυμφευτεί 5 συζύγους:<br />
i. Δύο Χριστιανές Ρωμιές από την πρωτεύουσά του, Κόνυα (Ικόνιο)<br />
ii. Μία Σελτζούκα, από τον τουρκικό οίκο των Μαγκουγιακ, ο οποίος κυβερνάει την ίδια περιοχή της Καππαδοκίας και της Κομμαγηνής (1071-1277) που είχε αποτελέσει εστία της αίρεσης των Παυλικιανών τον 9ο αι, με προπύργιο την Τεφρική και ηγεμόνες τον Καρβέα και το Χρυσόχειρο.<br />
iii. Μία Κούρδισσα που ήρθε από τη Δαμασκό, από τον οίκο των Αγιουβιδών, δηλαδή από το σόι του Σαλαδίνου.<br />
iv. Μία Γεωργιανή, εγγονή της πανίσχυρης βασίλισσας Ταμάρας (ή Θαμάριδος), Ταμάρα η νεότερη ή Γκιερτσιέ Χατούν. Για χάρη της θα κόψει νομίσματα με την απεικόνιση του ζωδίου της, μία λέαινα που φωτίζεται από έναν ανθρωπόμορφο ήλιο, που μάλλον συμβολίζει τον ίδιο. Ομολογουμένως πρόκειται για αναπαράσταση καθόλου ευλαβή ως προς τα δόγματα του Ισλάμ.<br />
Στο Βορρά, σε μια χειμερινή εκστρατεία και μετακινώντας ταχύτατα το ιππικό τους μέσω των παγωμένων ποταμών, οι Μογγόλοι της Μπλε Ορδής, του Μπατού Χαν, ξεκινούν την κατάκτηση των ρωσικών ηγεμονιών, αρχίζοντας από το Ριαζαν. Στα επόμενα χρόνια θα υποταχτούν όλες οι ρωσικές ηγεμονίες. Στις βαλτικές χώρες, ύστερα από την πανωλεθρία που βίωσαν από τους Πρώσσους και τους Λιθουανούς κατά το προηγούμενο έτος, η Αδελφότητα του Ξίφους των Λιβονών Ιπποτών προσχωρεί στο Τάγμα των Τευτόνων Ιπποτών. Οι ήττες όμως συνεχίζονται και αυτό το έτος. Ο Ρώσος ηγεμόνας της Γαλικίας νικάει τους Λιβονούς Αδελφούς, ενώ στη συνέχεια οι Λιθουανοί συντρίβουν τις συνδυασμένες δυνάμεις των Τευτόνων Ιπποτών και των Λιβονών Αδελφών, παρόλο που επικουρούνταν με ενισχύσεις από τη Δυτική Ευρώπη, αλλά κι από τη ρωσική ηγεμονία του Πσκοφ.<br />
=== 1238 ===
Ο Ιβάν Ασσέν Β΄ νυμφεύεται την Ειρήνη Κομνηνή, κόρη του επίδοξου αυτοκράτορα Θεοδώρου Άγγελου Δούκα Κομνηνού, για να ειρηνεύσει τους παλαιούς υπηκόους του πεθερού του που τώρα κυβερνάει ο ίδιος. Ο αυτοκράτωρ Βαλδουίνος Β΄ ταξιδεύει στη Δύση προς εξεύρεση πόρων απαραίτητων για την επιβίωση της λατινικής Ρωμανίας. Την εξουσία αναλαμβάνει πάλι ως αντιβασιλιάς ο Narjot de Toucy ο πρεσβύτερος, γαμπρός του Θεοδώρου Βρανά και της Άννας (Αγνής) της Φράγκας. Η Αγία Έδρα επιβάλλει φορολογία επί του Κλήρου εντός της Ρωμανίας. Συνεχίζεται η διαμάχη των Χριστιανών στους Αγίους Τόπους. Ευτυχώς γι’αυτούς, ξεσπάει εμφύλιος πόλεμος και ανάμεσα στους διαδόχους του Σαλαδίνου (Αγιουβίδες), με αφορμή το θάνατο του Καμιλ Ναζιραντίν της Αιγύπτου. Στο Βορρά, οι Τάταροι της Μπλε Ορδής κυριεύουν το ρωσικό κράτος του Σουζνταλ και καταστρέφουν την πρωτεύουσά του, Βλαντιμιρ. Οι άρχοντες του Σουζνταλ, που αναγνωρίζονται από το 1169 ως οι μεγάλοι ηγεμόνες που συντονίζουν τους υπόλοιπους Ρώσους ηγεμόνες, θα εδρεύουν στο εξής σε άλλες πόλεις της επικράτειάς τους. Οι κυριότερες από αυτές είναι η Τβερ και η Μόσχα. Πάντως, θα εξακολουθεί να μνημονεύεται τυπικώς το Βλαντιμιρ, μέχρι τον 15ο αι, οπότε η χώρα Σουζνταλ, η οποία θα αποκαλείται πλέον Μοσχοβία, θ’απελευθερωθεί από την κυριαρχία της Χρυσής Ορδής.<br />
=== 1239 ===
Πεθαίνει η άτυχη αυτοκράτειρα Ειρήνη Λασκαρίνα, χήρα του στρατηγού Ανδρονίκου Παλαιολόγου και σύζυγος του Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη, ύστερα από μακροχρόνια προβλήματα υγείας που ξεκίνησαν με πτώση από άλογο. Ο αντιβασιλεύς Narjot de Toucy ο πρεσβύτερος, γαμπρός του Θεόδωρου Βρανά και της Άννας (Αγνής) της Φράγκας, χήρος πια, νυμφεύεται την κόρη του Ιωνά, του χάνου των Κουμάνων. Όμως έχει ήδη καλοπαντρέψει τις κόρες του: Η Μαργαρίτα παντρεύτηκε το Λεονάρδο του Βερουλι, καγκελάριο του πριγκηπάτου της Αχαΐας, ενώ η αδελφή της παντρεύτηκε το ίδιο το πριγκηπόπουλο, Γουλιέλμο (Β΄) Βιλεαρδουίνο. Πάντως ο αυτοκράτωρ Βαλδουίνος Β΄ επιστρέφει από τη Δύση και αναλαμβάνει κανονικά την εξουσία. Πεθαίνοντας, ο έκπτωτος Δημήτριος ο Μομφερρατικός κληροδοτεί τον τίτλο του βασιλιά της Θεσσαλονίκης στον ανηψιό του, Βονιφάτιο Β΄ ντ’Αλεράμο, μαρκήσιο του Μονφερράτου. Εξέγερση Τουρκομάνων (τουρκικών φυλών που απώθησε προς τη Δύση η μογγολική λαίλαπα) υπό την αρχηγία του Μπαμπα Ισσάκ στην Ανατολία, εναντίον του σουλτανάτου της Ρωμανίας.<br />
=== 1240 ===
Το σουλτανάτο της Ρωμανίας βρίσκεται στη μεγαλύτερη εδαφική του έκταση, μετά από την πτώση της πρωτεύουσάς του, Νίκαιας, αλλά και τις υπόλοιπες απώλειες που επέφερε η Α΄ σταυροφορία. Οι Μογγόλοι της Μπλε Ορδής, του Μπατού Χαν, εγγονού του Τζεγκις Χαν, ισοπεδώνουν το Κίεβο και εμπεδώνουν τις κατακτήσεις τους στη Ρωσία, ενώ εισβάλλουν και στην Πολωνία. Παράλληλα, ο διάδοχος του υπηκόου τους πλέον, μεγάλου ηγεμόνος Ανδρέα Β΄, ο Αλέξανδρος (Νέφσκι), αποτρέπει την εισβολή μιας στρατιάς Σουηδών σε μάχη στις όχθες του ποταμού Νέβα. Οι Σουηδοί επεκτείνονται εδώ και μερικά χρόνια στη χώρα των Φίννων (Φιλανδία) περιφρονώντας παράλληλα και τη μεθόριο της δημοκρατίας του Νοβγκοροντ, ενός ανθηρού ρωσικού κράτους στην περιοχή. Η λατινική αυτοκρατορία αντεπιτίθεται εναντίον Ελλήνων και Βουλγάρων, σημειώνοντας μικρές επιτυχίες. Το δουκάτο του Αρχιπελάγους αναγνωρίζει την κυριαρχία του πριγκηπάτου της Αχαΐας.<br />
=== 1241 ===
Πεθαίνει ο Μανουήλ Άγγελος Δούκας Κομνηνός, που είχε καταστεί δεσπότης της Μεγαλοβλαχίας (Θεσσαλίας) με τη βοήθεια του βασιλέως αυτοκράτορος, Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη, και κληροδοτεί την επικράτειά του, που περιλαμβάνει τις πόλεις Νέα Πάτρα (Υπάτη), Δημητριάδα, Λάρισσα, Φάρσαλα και Πλαταμώνα, στον ανηψιό του, Μιχαήλ Β΄, δεσπότη της Άρτας. Θάνατος του Ιβάν Ασσέν Β΄, ενός σπουδαίου, αλλά και φιλέλληνα τσάρου. Τον διαδέχεται ο γιος του, Κάλομαν. Οι Τάταροι της Μπλε Ορδής συντρίβουν γερμανικές και πολωνικές δυνάμεις, ενώ στη συνέχεια εισβάλλουν στην Ουγγαρία από τρία διαφορετικά σημεία και με άψογο σχεδιασμό κατακτούν τη χώρα. Ο βασιλιάς της Ουγγαρίας, Μπέλος (Μπέλα) Δ΄ και η σύζυγός του, Μαρία Λασκαρίνα, καταφεύγουν στη Δαλματία. Προβλέποντας τη μογγολική λαίλαπα, ο Μπέλος Δ΄ είχε υποδεχτεί στη χώρα του το χάνο των Κουμάνων, τον Κουθεν ή Κοτγιαν, πασχίζοντας να πετύχει συνασπισμό Μαγιάρων και Κουμάνων, όμως οι ατίθασοι πλέον αριστοκράτες φόνευσαν τον Κούθεν Χαν στην Πέστη, πριν από την μογγολική εισβολή. Θάνατος του μεγάλου χαν Ογκατάι. Στόλος Πιζανών μαζί με δυνάμεις του Φρειδερίκου Β΄ καταστρέφει μια νηοπομπή των Γενουατών σε ναυμαχία στη Μελορια, συλλαμβάνοντας και τους επιβαίνοντες, που είναι ιεράρχες από την Αγγλία, τη Γαλλία και την Ισπανία, καθοδόν για τη σύνοδο του Λατερανού που έχει συγκαλέσει ο πάπας Γρηγόριος Θ΄.<br />
=== 1242 ===
Γέννηση του Γεωργίου Παχυμέρη (1242-1310) διακόνου, λογίου και καθηγητή στην Πατριαρχική Ακαδημία. Γνωστός για το ιστορικό του έργο, ενδιαφέρονταν όμως περισσότερο για τα Μαθηματικά και την Μουσική. Ο Μογγόλος πολέμαρχος της Μπλε Ορδής, Μπατού Χαν, εξαπολύει τους ιππείς του εναντίον της Κουμανίας, της Βουλγαρίας του τσάρου Καλομαν (1242-46) και της Σερβίας του Στεφάνου Δ΄ Βλάντισλαβ (1234-1243), όμως τελικά αποσύρει τους στρατούς του από την Ανατολική Ευρώπη, εξαιτίας δυναστικής διαμάχης που προκύπτει στην πρωτεύουσά των Μογγόλων, Καρακορούμ, λόγω του θανάτου του θείου του, μεγάλου χάνου Ογκατάι. Οπότε ο Μπέλος Δ΄ επιστρέφει στην Ουγγαρία και αναλαμβάνει την ανοικοδόμηση της χώρας του. Αντίθετα η Λαντζαυρα (Βουλγαρία) εισέρχεται σε περίοδο μεγάλης αναταραχής, λόγω αδιάκοπων δυναστικών εριδών, που εξασθενούν το κράτος και προκαλούν κοινωνική αστάθεια. Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης νικάει τον Ιωάννη Άγγελο Δούκα Κομνηνό, γιο του Θεοδώρου και ανηψιό του Μανουήλ, τον οποίο αναγκάζει να παραιτηθεί από τη διεκδίκηση της αυτοκρατορικής ιδιότητας και να αρκεστεί στο αξίωμα του δεσπότη της Θεσσαλονίκης. Στην επικράτεια της Μπλε Ορδής, το Νοβγκοροντ δεν μαστίζεται από δυναστικές έριδες, όπως τα υπόλοιπα ρωσικά κράτη, αφού κυβερνάται από κοινού από τις επιφανέστερες οικογένειες, με ολιγαρχικό τρόπο που όμως εξασφαλίζει ειρήνη και προκοπή. Επίσης, έχει υποταχτεί οικειοθελώς στους Μογγόλους, χωρίς να χρειαστεί να εξαναγκαστεί από ορδές ιππέων. Οπότε, παρά τον υπέρογκο φόρο υποτέλειας που πληρώνει στους Μογγόλους, το Νοβγκοροντ παραμένει ελκυστικός προορισμός για λεηλασία και κατάκτηση. Έτσι, στην παγωμένη επιφάνεια της λίμνης Πεϊπους, ο διάδοχος του μεγάλου ηγεμόνος του Βλάντιμιρ, Αλέξανδρος Νέφσκι, συντρίβει μια στρατιά Τευτόνων Ιπποτών που, μεταξύ άλλων, κινούνταν για να υποδουλώσει τη ευημερούσα δημοκρατία του Νοβγκοροντ.<br />
=== 1243 ===
Μία μογγολική ορδή αναχωρώντας από τα λιβάδια της Ατροπατηνής, τσακίζει και υποτάσσει τους Σελτζούκους Τούρκους του Καϊ Χοσρού Β΄ Γιγιαθαντιν, στη μάχη του ΚιοσεΝταγκ, νότια της Τραπεζούντας. Στη συνέχεια προσαρτώνται και οι Αρμένιοι του βασιλιά Ετουμ.<br />
=== 1244 ===
Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης, χήρος από το 1239, νυμφεύεται την Άννα (Κωνσταντία), νόθα κόρη του αυτοκράτορα των Γερμανών, Φρειδερίκου Β΄ των Χοενστάουφεν και της παλλακίδας Μπιανκα Λανσια (= Λευκή Λόγχη). Επέκταση της Ρωμανίας προς Ανατολάς, εις βάρος του σουλτανάτου του Ικονίου, που περνάει δύσκολες ώρες εξαιτίας των Μογγόλων εισβολέων αλλά και των Τούρκων προσφύγων που κατακλύζουν την Ανατολία. Στους Αγίους Τόπους, η προώθηση στην περιοχή Χοράσμιων προσφύγων, συμμάχων του σουλτάνου της Αιγύπτου, Εγιούπ, σημαίνει και την οριστική πτώση των Ιεροσολύμων στους Μουσουλμάνους.<br />
=== 1245 ===
Η Ρόδος περνάει στην κυριότητα της δημοκρατίας της Γένουας. Πεθαίνει ο πρίγκηψ της Αχαΐας, Γοδεφρείγος Β΄ Βιλλεαρδουίνος. Η αυλή του φημίζονταν για τη λαμπρότητα και την κομψότητά της. Τον διαδέχεται ο αδελφός του, Γουλιέλμος Β΄ ο Μεγαλοδόντης. Ο Βαλδουίνος Β΄ κινείται πάλι εκτός Κ/πολης για δύο έτη, οπότε αφήνει αντιβασιλιά το Φίλιππο, γιο του Narjot de Toucy του πρεσβύτερου και εγγονό του Θεόδωρου Βρανά και της Άννας (Αγνής) της Φράγκας. Τα Ιεροσόλυμα και τα πέριξ έχουν πλέον κατακτηθεί από Χοράσμιους πρόσφυγες, για λογαριασμό των Μαμελούκων.<br />
=== 1246 ===
Ενώ οι δυνάμεις των Αγγέλων-Δουκών-Κομνηνών θριαμβεύουν εναντίον των Λατίνων, νικώντας τους Βενετούς στην περιοχή του Παγασητικού Κόλπου και προωθώντας τις θέσεις τους εναντίον των Φράγκων μέχρι την Αθήνα, ο αυτοκράτωρ Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης εισέρχεται αμαχητί στη Σαλονίκη συλλαμβάνει και φυλακίζει τον δεσπότη Δημήτριο Άγγελο Δούκα Κομνηνό, αδελφό και διάδοχο του Ιωάννου, και καταλύει το δεσποτάτο της Θεσσαλονίκης, όπου ορίζει τοποτηρητή δεσπότη τον Ανδρόνικο, γιο του Αλεξίου Παλαιολόγου και της Ειρήνης Αγγελίνας, κόρης του Αλεξίου Γ΄, ενώ τον εγγονό τους, Μιχαήλ Παλαιολόγο, ορίζει διοικητή στην περιοχή των Σερρών και του Μελενικου, που μόλις έχει αποσπασθεί από τους Βούλγαρους. Πραγματοποιούνται προσαρτήσεις βουλγαρικών κτήσεων και στην περιοχή της Θράκης. Στη Βουλγαρία επικρατεί αστάθεια λόγω του θανάτου του τσάρου Καλομαν, και μέχρι να εδραιώσει την εξουσία του ο αδελφός του, Μιχαήλ Β΄. Στο Μορέα, πρίγκηπας της Αχαΐας είναι πλέον ο αδελφός του Γοδεφρείγου Β΄, ο Γουλιέλμος Β΄ ο Μεγαλοδόντης. Όμως εδάφη του πριγκηπάτου, όπως π.χ. το Άργος, περνούν στην κυριαρχία του ανταγωνιστικού, αν και εξίσου φραγκικού, δουκάτου των Αθηνών. Ο ρήγας της Φραγκίας, Λουδοβίκος Θ΄ ο Άγιος, διορίζει τον αδελφό του, Κάρολο, δούκα της Ανδεγαυίας. Έτσι ξεκινάει ο κλάδος ντ’Ανζού, του οίκου των Καπέτων, που θα φιλοδοξεί να επιβληθεί σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Στην Ανατολία, πεθαίνει ο σουλτάνος Καϊ Χοσρού Β΄ Γιγιαθαντιν, ενώ η επικράτειά του παραμένει υποταγμένη στους Μογγόλους. Τον διαδέχεται ο Καϊ Καους Β΄ Ιτζαντιν, όμως στα αμέσως επόμενα έτη αναγκάζεται να μοιραστεί την ισλαμική χώρα των Ρωμιών με τους στασιαστές αδελφούς του, Κιλιτζ Αρσλαν Δ΄ Ρουκναντιν και Καϊ Κουμπαντ Β΄Αλααντιν. Στο Καρακορούμ της Μογγολίας ανακηρύσσεται μέγας χαν ο γιος του Ογκατάι, Γκιουγιουκ.<br />
=== 1247 ===
Πολιορκία και άλωση της αυτοκυβέρνητης πολιτείας της Μονεμβασιας από τις ενωμένες δυνάμεις των Φράγκων, κυρίως του πρίγκηπα της Αχαΐας, Γουλιέλμου Β΄ Βιλλεαρδουίνου και του δούκα του Αρχιπελάγους, Άγγελου Σανούδου. Πολιορκία και άλωση του λατινοκρατούμενου Τζίραλλου από τον Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη. Στην πόλη βρίσκονταν η κουνιάδα του, Ευδοκία Λασκαρίνα, σύζυγος του Φράγκου άρχοντα, Anseau de Cayeux. Ο Ιωάννης Γ΄, απλά την στέλνει στον άντρα της, στην Κ/πολη, και συνεχίζει τις εχθροπραξίες στη Θράκη, προχωρώντας στην κατάληψη της Βιζύης. Στη συνέχεια, ενώ σχεδιάζει να κινηθεί εναντίον της Κ/πόλεως, αναχωρεί εσπευσμένως για τη Ρόδο, την οποία πολιορκούν, από κοινού, οι Φράγκοι του πρίγκηπα της Αχαΐας και του δούκα του Αρχιπελάγους, αλλά και οι Γενοβέζοι.<br />
=== 1248 ===
Έχοντας κυριεύσει την καστροπολιτεία της Μονεμβασιας, ο Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος, κτίζει στα επόμενα χρόνια τα φρούρια της Μάινας, του Μιστρά και του Πασσαβά, εδραιώνοντας την κυριαρχία του φραγκικού πριγκηπάτου στη Λακωνία. Παράλληλα και η μαρκιωνία της Βοδονίτσας, στη Φθιώτιδα, αναγνωρίζει την κυριαρχία του πρίγκηπα της Αχαΐας, αποστατώντας από την κηδεμονία του Λατίνου αυτοκράτορα. Ο ρήγας της Φραγκίας, Λουδοβίκος Θ΄ ο Άγιος, ξεκινάει την Στ΄ σταυροφορία (1248-54), που έχει σαν στόχο την κατάκτηση της Αιγύπτου και των Αγίων Τόπων. Στην Ασία προκαλείται νέα κρίση με το θάνατο του μεγάλου χάνου Γκιουγιουκ.<br />
=== 1249 ===
Ύστερα από στρατιωτική επέμβαση, ο δεσπότης της Ηπείρου, Μιχαήλ Β΄ Άγγελος Δούκας Κομνηνός, αναγνωρίζει την κυριαρχία του αυτοκράτορος της Ρωμανίας, Ιωάννου Γ΄ Δούκα Βατάτζη. Ολοκληρώνεται το κάστρο του Μιστρά από τους Φράγκους του Γουλιέλμου Β΄ του Βιλλεαρδουίνου, του πρίγκηπα της Αχαΐας. Πεθαίνει ο κόμης της Τουλούζης, Ραϊμόνδος Ζ΄, οπότε τον διαδέχεται η κόρη του, Ιωάννα, η τελευταία γόνος του οίκου Φρεντελον, αλλά και ο σύζυγός της, Αλφόνσος (Β΄) του Πουατιέ, αδελφός του Λουδοβίκου Θ΄ του Αγίου, ρήγα της Φραγκίας. Ο Αλφόνσος Β΄, αντιμετωπίζει με πραότητα και μετριοπάθεια το πολύπαθο λαό της κομητείας. Θα συντάξει κώδικα δημοσίου δικαίου, τον Αλφονσινό Χάρτη. Ο βασιλιάς της Σκοτίας, Αλέξανδρος Β΄, σκοτώνεται κατά τη διάρκεια εκστρατείας για την προσάρτηση των νορβηγικών κτήσεων που υπάρχουν στη χώρα του.<br />
=== 1250 ===
Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης συνεχίζει την εκστρατεία του νοτιώτερα, επιδιώκοντας να προσαρτήσει τις φραγκοκρατούμενες περιοχές της κεντρικής Ελλάδας. Όμως, όταν αδυνατεί να κατακτήσει τη Βοδονίτσα, επιλέγει την εναλλακτική της επιστροφής. Η Ρόδος και τα γύρω νησιά προσαρτώνται εκ νέου στη Ρωμανία της Νίκαιας. Στα επόμενα έτη η κυριότητα της περιοχής θα εναλλάσσεται ανάμεσα σε Ρωμιούς δεσπότες και Γενοβέζους αμιράλες, ανάλογα τις κατά καιρούς σχέσεις των δύο συμμάχων. Θάνατος του Φρειδερίκου Β΄. Ήταν ένας ασυνήθιστος μονάρχης, με σπάνια μόρφωση και κουλτούρα περισσότερο ιταλική, παρά γερμανική. Υπήρξε μαικήνας της Σικελικής Σχολής Ποίησης, η οποία επηρέασε τους επόμενους ποιητές της Ιταλίας, που όμως δημιούργησαν στην τοσκανική, και όχι στη σιτσιλιάνικη διάλεκτο. Ήταν προστάτης των επιστημών, ειδικά της Αστρονομίας-Αστρολογίας. Λάτρευε το κυνήγι με γεράκια. Χωρίς την παπική έγκριση, αυτοκράτωρ στη Δύση, αλλά και ρήγας της Σικελίας & τιτλούχος βασιλιάς Ιερουσαλήμ, ανακηρύσσεται, ο δεύτερος γιος του, με μητέρα την Υολάνδη (Ισαβέλλα Β΄) της Ιερουσαλήμ, ο Κορράδος Δ΄ των Χοενστάουφεν, ενώ ο νόθος γιος του με την Μπιάνκα Λάνσια, ο Μανφρέδος, ήταν και παραμένει πρίγκηψ του Τάραντα. Πάντως, η Αγία Έδρα προσφέρει το ρηγάτο της Σικελίας στο βασιλιά των Φράγκων, Λουδοβίκο Θ΄ τον Άγιο, ο οποίος μεταβιβάζει την προσφορά στο φιλόδοξο αδελφό του, Κάρολο Ανδεγαυικό (ντ’Ανζού). <br />
=== 1251 ===
Στην Ασία ανακηρύσσεται μέγας χαν ο Μένγκε, ξάδελφος του Γκιουγιουκ. Ο Μένγκε Χαν θα δώσει έμφαση στην κατάκτηση της Εγγύς Ανατολής. <br />
=== 1252 ===
Κάμπτεται η αντίσταση των ντόπιων στη δυτική Κρήτη, οπότε οι Βενετοί προχωρούν στην επανίδρυση της πόλεως των Χανίων (La Canea = Η Σκύλλα) και στο μοίρασμα κλήρων γης, και σε αυτήν την περιοχή. Πάντως οι δύο αυτοκρατορικοί αποικισμοί που είχαν γίνει στην Κρήτη, ο ένας τον 10ο αι, όταν αναμείχθηκαν Χριστιανοί απ’όλες τις άκρες της Ρωμανίας (Έλληνες, Βούλγαροι, Αλβανοί, Αρμένιοι, Καππαδόκες και Σύριοι), και ο άλλος τον 12ο αι, με την εγκατάσταση των Αρχοντορωμαίων, εμπέδωσαν τον ανεξάρτητο ψυχισμό που προϋπήρχε στον κρητικό λαό. Παρά τους δώδεκα και πλέον οργανωμένους αποικισμούς που θα διεξάγει η Βενετία κατά τη διάρκεια της κατοχής του νησιού, οι Κρήτες θα έχουν πάντα έντονο το αίσθημα της ιδιαιτερότητάς τους, το οποίο και μεταδίδουν εν καιρώ και στους Ιταλούς αποίκους, μαζί με τη θρησκεία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εξέγερση των αποίκων και η ανακήρυξη της δημοκρατίας του Αγίου Τίτου (1363-64), κατά την οποία επίσημο θρήσκευμα θ’ανακηρυχθεί το Άγιον των Ιθαγενών Δόγμα, δηλαδή η Ορθοδοξία. Πάντως τους επαναστάτες του Αγίου Τίτου τους στήριξαν και τα Κύθηρα του οίκου Βενιέρι, που τιμωρήθηκαν γι’ αυτό από τη μαμά Βενετία. Στην Εγγύς Ανατολή, ένα επίλεκτο σώμα από σκλάβους-πολεμιστές, αρχικά Τούρκοι στην καταγωγή (Γραμμή Μπαχρι, 1252-1390), αργότερα κυρίως Κιρκάσσιοι (Ομοεθνία του Καυκάσου, που αυτοπροσδιορίζεται ως Αντυγαμπαζα. Γραμμή Μπουρτζι, 1390-1517), οι Μαμελούκοι, καταλύουν τη δυναστεία των Αγιουβιδών στην Αίγυπτο (Μισίρι), αναλαμβάνουν την εξουσία και σταδιακά επανενώνουν τις κτήσεις του μεγάλου Κούρδου ιδρυτή των Αγιουβιδών, Σαλαδίνου.<br />
=== 1253 ===
Ύστερα από αμφισβήτηση της αυτοκρατορικής κυριαρχίας, το δεσποτάτο της Ηπείρου δέχεται εισβολή και αναγκάζεται να υποταχθεί εκ νέου στη Ρωμανία. Γενικά η Ρωμανία των Δουκών-Λασκάριων βρίσκεται σε ευνοϊκές συνθήκες για ανακάμψη, αφού οι Μογγόλοι έχουν καταστρέψει δυο ανταγωνιστικά κράτη. Η ισλαμική αυτοκρατορία, με έδρα το Ικόνιο (Σελτζούκοι), δεινοπαθεί και παρακμάζει ραγδαία, εξαιτίας της προέλασης των ασιατικών ορδών, ενώ κάθοδος των ευρωπαϊκών ορδών από το Βορρά ταλαιπωρεί το μέχρι τώρα πολλά υποσχόμενο βουλγαρικό κράτος. Όμως ο ελληνισμός βλάπτεται αφάνταστα και ανεπανόρθωτα από την παρακμή των Σελτζούκων: Καραμανλήδες, Οθωμανοί, και άλλες ομάδες προσφάτως εξισλαμισθέντων Τούρκων, κατακλύζουν την Ανατολία, λίαν απειλητικοί λόγω της ορμής που τους χαρίζουν η πολεμική τους αρετή, η σφριγηλή τους γλώσσα και η ισοπεδωτική απλοϊκότητα της νέας τους θρησκείας, του Ισλαμ, μιας πίστης που σαφώς έχει προηγούμενα με τους Ρωμιούς και το Χριστιανισμό τους. Εν πάσει περιπτώσει, οι Δούκες-Λασκάριοι δημιουργούν ένα διάλειμμα ευημερίας στην επικράτειά τους, η οποία συνεχώς αυξάνεται, δυστυχώς, και εις βάρος άλλων ελληνοκυβέρνητων κρατών. Πάντως, φροντίζουν για την ευημερία των πολιτών, περιλαμβανομένων και αυτών που ανήκουν σε κατώτερα λαϊκά στρώματα. Προσφέροντας φορολογικές ελαφρύνσεις στους ελεύθερους αγρότες των ακριτικών περιοχών της ρωμαϊκής Ασίας, επίσης μεριμνούν για την άμυνα του κράτους εναντίον των βαρβάρων που προσπαθούν να διαρρήξουν τα σύνορα.<br />
=== 1254 ===
Η Στ΄ σταυροφορία καταλήγει σε οικτρή αποτυχία, παρά τον υψηλό αρχικό στόχο, δηλαδή την υποταγή της Αιγύπτου και την ανακατάληψη των Αγίων Τόπων. Θάνατος του Γερμανού αυτοκράτορα Κορράδου Δ΄. Με παπικές ενέργειες, η Γερμανία θα παραμείνει ακέφαλη, επί 19 έτη, μέχρι να εκλεγεί ο επόμενος κανονικός αυτοκράτωρ (1273, Ρουδόλφος των Αψβούργων). Πάντως, ανάμεσα στους διεκδικητές του θρόνου στο μεσοδιάστημα αυτό, θα είναι και ο Αλφόνσος Ι΄ ο Σοφός, βασιλεύς της Λεόν & Καστίλης, εγγονός της Ειρήνης Αγγελίνας και επιφανής προστάτης των επιστημών και των γραμμάτων στην Ισπανία. Εκμεταλλευόμενος Σχολή μεταφραστών, ιδρυθείσα από τον αρχιεπίσκοπο Ραϊμόνδο κατά τον 12ο αι, αλλά και την πνευματική ακτινοβολία του ισλαμικού στοιχείου της περιοχής, ο Αλφόνσος Ι΄, θ’αναγάγει την αυλή του στο Τολέδο, σε πολιτιστικό χωνευτήρι, όπου χριστιανοί λόγιοι & Εβραίοι σοφοί θα μεταφράσουν την ελληνο-λατινική γραμματεία από την αραβική, στην καστιλιάνικη, εμπεδώνοντας έτσι την υπεροχή της λαλιάς αυτής επί των υπολοίπων γλωσσών της Ιβηρικής Χερσονήσου (αραβικά, βασκικά, καταλανικά, αραγωνικά, αστουρο-λεονικά, γαλικιανά και πορτογαλικά). Έτσι, η Δυτική Ευρώπη θα βασίζεται πλέον στο Τολέδο για έργα αρχαίων Ελλήνων διανοητών, μέχρι την απευθείας προσέγγιση των Ελλήνων λογίων της Ρωμανίας, ύστερα από τις συνόδους της Βασιλείας & της Φερράρας-Φλωρεντίας (15ος αι). Εν τω μεταξύ, λόγω της παπικής πολιτικής αυτών των χρόνων, η Γερμανική αυτοκρατορία παρακμάζει, και θα παραμείνει διαιρεμένη και αποδυναμωμένη μέχρι τη διάλυση της από το Ναπολέοντα Βοναπάρτη, το 1806. Εν τούτοις, ο νόθος γιος του Γερμανού αυτοκράτορα Φρειδερίκου Β΄ με τη Μπιάνκα Λάνσια, αλλά και κουνιάδος του Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη, ο Μανφρέδος, αναλαμβάνει τη διοίκηση του ρηγάτου, ως επιμελητής του ανήλικου γιου του Κορράδου Δ΄, του Κορραδίνου, ρήγα της Σικελίας. Θάνατος του Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη– Ένας εξαιρετικός άνθρωπος και άξιος κυβερνήτης, παρόλο που ήταν επιληπτικός. Ανακηρύχτηκε Άγιος για την αγαθοεργό βασιλεία του: Ανήγειρε νοσοκομεία, γηροκομεία, ναούς. Φρόντιζε για τους απόρους. Οχύρωσε τα σύνορα, όπου εγκατέστησε στρατιώτες, ακόμα και Κουμάνους, παραχωρώντας τους ιδιόκτητους κλήρους γης, όπως γίνονταν κάποτε με τους ακρίτες των θεμάτων. Τα αυτοκρατορικά κτήματα αποτελούν πρότυπα γεωργίας, αμπελοκομίας και κτηνοτροφίας (πρώιμες ΔΕΚΟ, που εξασφάλιζαν ένα χαρτζιλίκι για το αυτοκρατορικό ταμείο, ώστε να μην βασίζεται αποκλειστικά στην απομύζηση των πολιτών). Σε μια προσπάθεια να τονωθεί η Οικονομία, απαγόρευσε την εισαγωγή διαφόρων ειδών πολυτελείας. Βασιλεύς αυτοκράτωρ Ρωμαίων γίνεται ο γιος του Ιωάννη Γ΄, ο Θεόδωρος Β΄ Δούκας Λάσκαρης. Είναι ένας καλλιεργημένος, ικανός κυβερνήτης, που όμως εχθρεύονται οι Δυνατοί. Ο Αλέξιος Μελισσηνός, ο Στρατηγόπουλος, συνωμοτεί εναντίον του, ανεπιτυχώς. Αλλά και ο τσάρος της Λαντζαυρας (Βουλγαρίας), ο Μιχαήλ Β΄Ασάν (1246-57), βασιζόμενος στην ανάληψη της πορφύρας από το φαινομενικώς άπειρο Θεόδωρο Β΄, εισβάλλει στη Ρωμανία, όμως θ’αποκρουστεί. Ο βασιλιάς της Ουγγαρίας, Μπέλος Δ΄ των Αρπάντ, επιχειρεί ν’αποκαταστήσει τη δύναμη της χώρας του, στην κατάσταση που ήταν πριν από την εισβολή των Μογγόλων, προσέχοντας όμως παράλληλα να μην καταρρεύσει το εξουθενωμένο του κράτος κάτω από το ίδιο του το βάρος. Στην προσπάθειά του αυτήν, παραχωρεί καθεστώς αυτονομίας σε μεγάλες περιοχές της επικράτειάς του που δεν κατοικούνται από Μαγυάρους. Έτσι οργανώνονται οι ηγεμονίες της Βοσνίας, της Κροατίας, της Μάτσζβας, της Οζόρας, του Σαξ, του Σιρμίου, της Σλαβονίας, της Σοβάνας, της Τρανσυλβανίας και της Τρανσδανουβίας. Παραδείγματος χάριν, εκχωρεί την Μάτσζβα στο Ρώσο πρόσφυγα Ροστισλαύο Μιχαήλοβιτς του οίκου Ρούρικ. Η χώρα Μάτσζβα που εκτείνεται ανάμεσα στους ποταμούς Δούναβη, Δρίνα, Μοράβα και Δυτικό Μοράβα, είναι βασικά η κεντρική Σερβία, ενώ περιλαμβάνει και το Βελιγράδι. Ο ρωσικός οίκος θα ηγεμονεύσει στην περιοχή, εξασφαλίζοντας την κυριαρχία των Ούγγρων, μέχρι το 1272. O Οττοκαρ (Οδόακρος) B΄ ο Μέγας, του τσεχικού οίκου των Πρεμυσλιδών, βασιλιάς της Βοημίας, συμμετέχει σε σταυροφορικές επιχειρήσεις εναντίον των απίστων της Πρωσίας και της Λιθουανίας, ενέργεια που θα του χαρίσει δόξα, δύναμη και πλούτο. Στην Άπω Ανατολή, οι Μογγόλοι κατακτούν τις ορεσίβιες φυλές της χώρας Γιουννάν, στη νότιο Κίνα, περικυκλώνοντας έτσι την κυρίως Κίνα της αξιοθαύμαστης δυναστείας των Σογκ.<br />
=== 1255 ===
Στην Ουγγαρία, ο Μπέλος Δ΄ των Αρπάντ και η Μαρία Λασκαρίνα παντρεύουν το γιο τους, Στέφανο (Ιστβαν Ε΄), με την κόρη του χάνου των Κουμάνων. “Για να προασπίσουμε το Χριστιανισμό, νυμφεύουμε τον πρωτότοκό μας με Κουμανοπούλα, διασφαλίζοντας το ενδεχόμενο προσηλυτισμού του λαού αυτού στην αληθινή πίστη”, εξηγούν στον πάπα. Οι Κουμάνοι μέχρι τώρα είναι κυρίως Σαμανιστές στο θρήσκευμα. Γλωσσικά ταξινομούνται στους Κυμπτσάκ Τούρκους, αν και φυλετικά έχουν αναμειχθεί δεόντως με τους λαούς της επικράτειάς τους, όπως Αλανοί, Χάζαροι, Μορντβίνοι, ανατολικοί Σλάβοι, Αντυγαμπάζα (όπως οι Τσερκέζοι), Γότθοι και Έλληνες. Έχει προηγηθεί μαζική είσοδος Κουμάνων προσφύγων στην Ουγγαρία (1238), αλλά και σε Βουλγαρία, Σερβία και Ρωμανία, λόγω της αντίθεσής τους στη μογγολική κατοχή της χώρας τους, που εκτείνονταν σε εδάφη της σημερινής Ρουμανίας, Μολδαβίας, Ουκρανίας αλλά και της ρωσικής στέππας. Παρεμπιπτόντως, είναι σαφές ότι στην ουραλική γλώσσα που μιλούν οι Μαγυάροι ιθαγενείς της Ουγγαρίας, δεν μπορεί να προφερθεί ο αρκτικός φθόγγος Στ-, που μετατρέπεται αναγκαστικά σε Ιστ-. Έτσι το ελληνικό όνομα “Στέφανος” γίνεται “Ιστβάν”. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι οι Ούγγροι μοιράζονται αυτήν την ιδιαιτερότητα της λαλιάς τους με τους υπόλοιπους ομιλούντες της Ουραλοαλταϊκής Γλωσσικής Ομάδας, όπως είναι και οι Ογούζοι Τούρκοι, η αλταϊκή γλώσσα των οποίων διαδίδεται από τον 12ο αι στην Ανατολία, είναι προφανές ότι η λέξη “Στανπόλη” μετατράπηκε σε “Ιστανμπούλ”, και όχι το αντίστροφο. Επιπλέον, οι ξένες λέξεις που παρεισφρέουν στην τουρκική, όπως “Ιστανμπούλ” και “Ισλάμ”, συνήθως είναι έκδηλες, αφού δεν παρουσιάζουν την φωνηεντική αρμονία που χαρακτηρίζει τη γλώσσα αυτή. Έτσι γίνεται ηλίου φαεινότερο ότι η ονομασία “Σταμπόλη” είναι προϊόν της φαντασίας των ίδιων των πολιτών της Ρωμανίας. Χρησιμοποιείται απ’όλους τους χριστιανικούς λαούς που ζουν γύρω από την Κωνσταντινούπολη, αν και είναι αποτέλεσμα λαϊκής, άρα χυδαίας και μη αποδεκτής επίσημα, συντόμευσης του αρχικού ονόματος της Πρωτεύουσας και Βασιλεύουσας Πόλεως, το οποίο όμως, ούτως ή άλλως, είναι μια λέξη που εκλιπαρεί για σύντμηση. Ομοίως η Χερσόνησος έγινε Χερσών, η Αγχίαλος έγινε Χιλή, και η Θεσσαλονίκη έγινε Σαλονίκη. Με το πέρασμα των αιώνων η χρήση τέτοιων λαϊκών καινοτομιών ξεχάστηκαν από την επίσημη Ιστορία. Όμως είναι απορίας άξιον που συνέβη κάτι τέτοιο σ’ένα κράτος που ξεχάστηκε ακόμα και το ίδιο του το όνομα: “Τι πιστεύετε για την κατάσταση της Ρωμανίας; Κρατάει όπως ήταν αρχικά, ή μήπως έχει εξασθενήσει;” Το ερώτημα αυτό, διατυπωμένο στα λατινικά, ταλάνιζε το συγγραφέα του Doctrina Jacobi nuper baptizati, ήδη από το σωτήριο έτος 634, δηλαδή ακριβώς πριν η Ρωμανία αντιμετωπίσει τη λαίλαπα του Ισλάμ που επέφεραν οι Μουσουλμάνοι Άραβες και που συρρίκνωσε και παραλίγο να αφανίσει την ένδοξη αυτοκρατορία των Ρωμαίων. Πάντως τελικά “η Ρωμανία επάρθεν” από τους θηριώδεις Μουσουλμάνους Τούρκους, που λέει και το Ποντιακό δημοτικό άσμα, μόλις το 1453. Όμως η ονομασία επιβιώνει στη γειτονική Ρουμανία, αλλά και στην περιοχή Ρομάνια της Ιταλίας, όπως αποκαλείται ακόμα το τελευταίο προπύργιο του βραχύβιου εξαρχάτου της Ραβέννας. Το λυπηρό είναι ότι οι σύγχρονοι Έλληνες έχουν άγνοια της κληρονομιάς τους, και του ρόλου που θα μπορούσαν ν’αναλάβουν. Αναζητούν χαμένους αδελφούς λαούς στο Αφγανιστάν, ενώ π.χ παραβλέπουν ότι η σύγχρονη Τουρκία έχει απορροφήσει χαμένα στοιχεία του μεσαιωνικού πολιτισμού μας, αλλά και τα χαμένα πλήθη της Ρωμιοσύνης.<br />
=== 1256 ===
Η κόρη του Θεοδώρου Β΄ Δούκα Λάσκαρι, Μαρία, νυμφεύεται το διάδοχο Νικηφόρο (Α΄) Άγγελο, διάδοχο στο δεσποτάτο της Ηπείρου. Βασισμένος σε παρεξήγηση, ο τσάρος της Λαντζαυρας (Βουλγαρίας), Μιχαήλ Β΄Ασάν (1246-57), εισβάλλει εκ νέου στη Ρωμανία και επιτίθεται με σφοδρότητα στη Σαλονίκη, όμως αποκρούεται από το στρατηγό Μιχαήλ Παλαιολόγο. Ο αυτοκράτωρ Θεόδωρος Β΄ Δούκας Λάσκαρις, ανησυχώντας για την έπαρση του Παλαιολόγου, αλλά και για την απήχηση του στο στρατό, τον ανακαλεί και τον φυλακίζει. Ξεσπά διετής πόλεμος ανάμεσα στους Φράγκους άρχοντες Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο, πρίγκηπα της Αχαΐας, και Γκυ ντε λα Ρος, κύρη των Αθηνών, λόγω της διαδοχής των βαρώνων της τριαρχίας της Εύβοιας. Πάντως, αυξάνεται η επιρροή των Βενετών στην Εύβοια, το “μήλον της Έριδος” της σύγκρουσης. Ο Χουλαγκου Χαν, αδελφός του μεγάλου χάνου Μεγκε, υποδέχεται νέες ενισχύσεις από Μογγόλους ιππείς και εξαπλώνει την κυριαρχία των Μογγόλων στο μεγαλύτερο τμήμα της Εγγύς Ανατολής, όπου, μεταξύ άλλων, σχεδόν εξαλείφει τους πανίσχυρους Ασσασσίνους του Αλαμούτ της Περσίας, προϊσταμένους των αντίστοιχων φανατικών Ισμαηλιτών Μουσουλμάνων της Συρίας. Επίσης, διορίζει αντιπρόσωπο της μογγολικής αρχής στο σουλτανάτο της Ρωμανίας (1256-77), τον Μουϊναλντίν Σουλεϊμάν. Την ταραγμένη αυτήν εποχή εμφανίζεται στην περιοχή της Γαλατίας, ο Καραμαν Νουραντίν (1256-61), ο πρώτος άρχοντας (μπέης) από τον τουρκικό οίκο των Καραμαν Ογκιουλαρί. Στα επόμενα χρόνια η εξουσία του οίκου των Καραμανλί θα επεκταθεί σε μεγάλο μέρος της Ανατολίας, έως την έδρα της ισλαμικής Ρωμανίας, Κόνυα, κι έως την Καππαδοκία. Με τη ραγδαία παρακμή του σουλτανάτου των Σελτζούκων, οι Καραμάνογλου θα θεωρούν εαυτούς ως φυσικούς συνεχιστές των σουλτάνων των Ρωμιών. Όμως, στα πλαίσια ομογενοποίησης των υπηκόων τους, δεν θα ενδιαφέρονται τόσο για τον εξισλαμισμό των Ρωμιών, αλλά για τον εκτουρκισμό τους. Έτσι ύστερα από δελεαστική πολιτική αφομοίωσης, δημιουργούνται οι Καραμανλήδες, οι τουρκόφωνοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί υπήκοοι των ΚαραμάνΟγλου. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τα μέσα του 16ου αι (το αποκορύφωμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας) στην κεντρική Ανατολία, δεν θα έχουν απομείνει παρά τουρκόφωνοι Χριστιανοί ή Μουσουλμάνοι. Οι ελληνόφωνοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί που θα βρεθούν να κατοικούν στην Καππαδοκία το 1922, θα είναι απόγονοι Ποντίων μεταναστών. Βέβαια λόγω απομόνωσης, η λαλιά τους θ’απαρτίζεται από επτά διακριτές διαλέκτους, διαμορφωμένες αλλιώτικα απ’ότι στον Πόντο. Και οι Καραμανλήδες και οι “Καππαδόκες” Πόντιοι θα καταφύγουν στην Ελλάδα με την Ανταλλαγή των Πληθυσμών (1923), σε αντίθεση με τους διάφορους ελληνόφωνους Μουσουλμάνους, που δυστυχώς θα παραμείνουν στη σύγχρονη Τουρκία (όπως οι Τουρκοπόντιοι, οι Τουρκοκρητικοί, οι Τουρκογιαννιώτες και οι Βαλαάδες).<br />
=== 1257 ===
Ο αυτοκράτωρ Θεόδωρος Β΄Δούκας Λάσκαρις σιγά, σιγά παντρεύει τις κόρες του. Η Ειρήνη Λασκαρίνα παίρνει τον Κωνσταντίνο Τιχ, ένα Δραγοβίτη βογιάρο, ενώ η Μαρία Λασκαρίνα έχει ήδη παντρευτεί το Νικηφόρο, το διάδοχο του δεσπότη Μιχαήλ Β΄ Άγγελου Δούκα Κομνηνού στην Ήπειρο. Ο Κωνσταντίνος Τιχ, βογιάρος (=αριστοκράτης) εκ της περιοχής των Σκοπίων, αψηφά τον Καλομαν Β΄, ξάδελφο των δυο προηγούμενων τσάρων, και ανακηρύσσεται ο ίδιος τσάρος των Βλάχων και των Βουλγάρων (1257-77), προφανώς με τη στήριξη της Ρωμανίας. Ο Μπέρκε, που γίνεται χάνος της Μπλε Ορδής φέτος, θα συμμαχήσει με το Θεόδωρο Β΄Δούκα Λάσκαρη, καθιστώντας πραγματικότητα μια μογγολο-ρωμέικη φιλία, παρόλο που στη χώρα του ευνοεί το Ισλάμ. Ο μέγας χαν των Μογγόλων, ο Μέγκε, επισημοποιεί τη διαίρεση του σουλτανάτου των Ρωμιών, που προκλήθηκε από τη φιλονικία δύο αδελφών. Έτσι το δυτικό τμήμα αναγνωρίζεται στον Καϊ Καους Β΄ Ιτζαντιν, ενώ το ανατολικό κατοχυρώνεται στον Κιλιτζ Αρσλαν Δ΄ Ρουκναντιν. Παράλληλα, οι μογγολικές ορδές του Μέγκε Χαν εισβάλουν στο Αννάμ του οίκου Τραν (σημ. Βιετνάμ) και στην Κίνα του οίκου Σογκ. Στα επόμενα έτη θα επιφέρουν μεγάλες καταστροφές, χωρίς όμως να καταφέρουν να προσαρτήσουν τις δυο χώρες.<br />
=== 1258 ===
Η Βουλγαρία (ή Λαντζαυρα) αναστατώνεται από την ύπαρξη 3 τσάρων. Επιπλέον του Καλομαν Β΄, γόνου του οίκου Ασάν, δρα ο Κωνσταντίνος Τιχ, ο διεκδικητής που υποστηρίζεται από την ελληνική Ρωμανία, αλλά και ο Ρώσος Μιχαήλ, γιος του Ροστισλαύου της Μάτσζβας, ο διεκδικητής που υποστηρίζεται από την Ουγγαρία. Εντός του έτους θα επικρατήσει η ελληνική επιλογή, δηλαδή ο Δραγοβίτης (=Σλαβομακεδόνας) Κωνσταντίνος Τιχ (1257-77). O πρίγκηψ της Αχαΐας, Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος, ο Μεγαλοδόντης, δίνει τέλος στην ένοπλη διαμάχη ανάμεσα στους Λατίνους της Ρωμανίας, όταν νικάει στη μάχη του Καρυδιού, τον Γκυ ντε λα Ρος, κύρη των Αθηνών. Επιπλέον, δια του γάμου του με την Άννα Αγγελίνα Κομνηνή συμμαχεί με τον πατέρα της, το δεσπότη Μιχαήλ Β΄ Άγγελο Δούκα Κομνηνό, εναντίον του φιλομαθούς αυτοκράτορα Θεοδώρου Β΄ Δούκα Λάσκαρη, ο οποίος όμως πεθαίνει τον ίδιο χρόνο, ύστερα από έξαρση επιληπτικών κρίσεων, αφήνοντας φιλοσοφικό συγγραφικό έργο και ανήλικο γιο για διάδοχο, τον Ιωάννη Δ΄. Ο Θεόδωρος Β΄ ήταν ένας πραγματικά σπουδαίος κυβερνήτης. Είχε τη βούληση να στηρίξει τη γνώση & τη μάθηση. “Υπάρχει ο κίνδυνος, η Φιλοσοφία να μας εγκαταλείψει και να βρει καταφύγιο στους Λατίνους”, φέρεται ότι είχε δηλώσει προφητικά. Εν τούτοις, εξόργισε την κατεστημένη τάξη των Αρχόντων ή Δυνατών. Αυτή η ολέθρια αριστοκρατία απεχθάνεται τις μεταρρυθμίσεις του οίκου των Δουκών Λασκάριων που στοχεύουν τόσο στην ισχυροποίηση της Ρωμανίας ως κράτους, όσο και στην ευημερία του συνόλου των πολιτών της. Την κηδεμονία του επταετούς Ιωάννη Δ΄ αναλαμβάνει τριμελές συμβούλιο με επικεφαλής τον οικ. πατριάρχη Αρσένιο (κατά κόσμον Γεώργιος Αυτορειανός) και πραγματικό κυβερνήτη της Ρωμανίας τον πρωτοβεστιάριο και μέγα δομέστικο Γεώργιο Μουζάλωνα. Όμως 3 ημέρες μετά από το θάνατο του Θεοδώρου Β΄, 3 δυσαρεστημένοι και προφανώς φιλόδοξοι Δυνατοί φονεύουν βάναυσα το Γεώργιο Μουζάλωνα, παλαιό συμμαθητή και άξιο συνεργάτη του Θεοδώρου Β΄, αναλαμβάνοντας πραξικοπηματικώς τη διακυβέρνηση. Ο Αλέξιος Μελισσηνός, ο Στρατηγόπουλος, είναι ένας από αυτούς, όμως σταδιακά η πραγματική εξουσία περνά στον επιφανή έταιρό του, τον εγγονό του Αλεξίου Παλαιολόγου και της Ειρήνης Αγγελίνας, κόρης του Αλεξίου Γ΄. Είναι ο δημοφιλής Μιχαήλ Παλαιολόγος, που αποφυλακίζεται και αναλαμβάνει τη διοίκηση της Ρωμανίας ως μέγας δουξ, ύστερα από συνεννόηση με άλλους Δυνατούς. Εν τω μεταξύ, ο επιμελητής του ανήλικου ρήγα της Σικελίας, ο Μανφρέδος, αυτοανακηρύσσεται ρήγας και εισβάλλει στη Ρωμανία. Συγκεκριμένα στέλνει τον αμιράλη του, το Φραγκο-Κύπριο Φίλιππο Κινάρδο, που καταλαμβάνει το Δυρράχιο, τον Αυλώνα, ολόκληρη την Αλβανία και, στη συνέχεια, την Κέρκυρα, η οποία και γίνεται βάση εξορμήσεων για το στόλο του αμιράλη. Το νησί διαιρείται σε 4 βαϊλάτα, Μέσης, Λευκίμμης, Γύρου και Όρους. Ξεκινάει ο 1ος Βενετο – Γενουατικός Πόλεμος (1258-70). Οι Βενετοί πετυχαίνουν την εκδίωξη των Γενοβέζων από την Άκρα. Η κόρη του Θεοδώρου Β΄ Δούκα Λάσκαρι, Μαρία, πεθαίνει, ενδεχομένως κατόπιν ξυλοδαρμού από το βίαιο σύζυγό της, Νικηφόρο (Α΄) Άγγελο, διάδοχο του δεσποτάτου της Ηπείρου. Για να μην απειλήσει δυναστικά τον οίκο των Παλαιολόγων, μια άλλη κόρη του Θεοδώρου Β΄, η Θεοδώρα, αναγκάζεται να παντρευτεί έναν ασήμαντο Φράγκο φεουδάρχη το Ματθαίο ντε Μονς, βαρώνο στην αυθεντία Βελιγκοστής, στο Μοριά. Πτώση του χαλιφάτου των Αββασιδών στους Μογγόλους, που κορυφώνεται με την άλωση και ολοκληρωτική καταστροφή της πρωτεύουσας, Βαγδάτης, από τις ορδές του Χουλαγκού Χαν, ηγέτη των Μογγόλων του κράτους Ιλ Χαν, με έδρα τη Μαραγκα. Ως εκ τούτου, κέντρο του παγκόσμιου Ισλάμ θα θεωρείται πλέον το Κάιρο, τουλάχιστον μέχρι την άλωση της Σταμπόλης (Κ/πολης) και την προσάρτηση του Μισιριού (Αιγύπτου) των Μαμελούκων, από τους Οσμανλάρ (Οθωμανούς) Τούρκους. Πάντως ο εξισλαμισμένος Μογγόλος ηγέτης της Μπλε Ορδής, Μπέρκε Χαν, δυσανασχετεί με τη συμπεριφορά του Χουλαγκού Χαν προς τους ισλαμικούς πληθυσμούς που υποτάσσει. Οπότε με αφορμή την ανάρμοστη αντιμετώπιση του Αββασίδη χαλίφη, αποσύρει τους δικούς του ιππείς από τη Μεσοποταμία. Οι μαυροντυμένοι Μουσουλμάνοι μαχητές του χαλιφάτου των Αββασιδών είχαν ταλαιπωρήσει, για αιώνες (από το 750), τους λευκοντυμένους υπερασπιστές της Ρωμανίας, κατάσταση που περιγράφεται και στο έπος του Βασίλειου Διγενή Ακρίτα. Στις βαλτικές χώρες, ο ηγεμόνας των Λιθουανών, Μινταγγουας, αποστατεί από το Χριστιανισμό του πάπα. Το επόμενο έτος, όλο το έθνος επιστρέφει στις πατρογονικές του δοξασίες.<br />
=== 1259 ===
Ο Μιχαήλ Β΄ Άγγελος Δούκας Κομνηνός τα βρίσκει με το ρήγα Μανφρέδο, συνάπτει συνθήκη ειρήνης μαζί του, αποποιούμενος τη διεκδίκηση της Κέρκυρας και της Αλβανίας, ενέργεια που δικαιολογεί ως προικοδότηση για την κόρη του, Ελένη Δούκαινα Αγγελίνα που νυμφεύεται το Μανφρέδο, ενώ στην ουσία επιδιώκει τη στήριξή του εναντίον των Ρωμιών της Νίκαιας. Επίσης δίνει την κόρη του Άννα Δούκαινα Αγγελίνα στον πρίγκηπα της Αχαΐας, Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο. Πραγματικά, ο Μανφρέδος σχηματίζοντας στρατιά μαζί με τους νέους του συμμάχους, Μιχαήλ Β΄ Άγγελο και Γουλιέλμο Β΄, κινείται εναντίον των ρωμαίικων κτήσεων στη Μακεδονία, όμως ηττάται παταγωδώς στη μάχη της Πελαγονίας, όπου μεταξύ άλλων δεινών αιχμαλωτίζεται ο πρίγκηψ Γουλιέλμος Β΄ ο Μεγαλοδόντης με αρκετούς ιππότες του. Οπότε με τη “Σύνοδο των Κυριών (δηλαδή των γυναικών των αιχμαλώτων βαρώνων)” αποφασίζεται η εξαγορά της ελευθερίας τους, με την παραχώρηση στη Ρωμανία των φρουρίων του Μιστρά, της Μονεμβασιας, της Μάινας, της Κινστέρνας και του Γερακιού, διαδικασία που θα ολοκληρωθεί το 1261. Ο Μιστράς θα γίνει έδρα στρατηγού – τοποτηρητή των νέων περιοχών, για λογαριασμό της ελληνικής Ρωμανίας, ενώ οι Μανιάτες θα εξεγερθούν και θα κατακτήσουν από τους Φράγκους και τα κάστρα του Πασσαβά και του Λεύκτρου. Ο Μιχαήλ Παλαιολόγος επωφελείται από τη νίκη στην Πελαγονία και αυτοανακηρύσσεται συμβασιλεύς του νεαρού Ιωάννη Δ΄ Δούκα Λάσκαρη, ύστερα από νέο πραξικόπημα, ενώ ο προστάτης του μικρού, ο οικ. πατριάρχης Αρσένιος παύεται προσωρινά από το αξίωμά του, όταν αφορίζει τον Παλαιολόγο. Στην Ασία, ξεσπά ένοπλη διαμάχη λόγω του θανάτου του μεγάλου χαν Μέγκε, από την οποία θα επέλθει η επίσημη διαίρεση της αυτοκρατορίας των Μογγόλων σε διάδοχα κράτη: Μπλε Ορδή στην Ευρώπη, Λευκή Ορδή στη νότια Σιβηρία, Σιμπαν Ουλους στη βόρεια Σιβηρία, Μουγκουλιστάν του οίκου Τσαγκατάι στο Τουρκεστάν, Κράτος Ιλ Χαν στην Εγγύς Ανατολή με επίκεντρο την Ατροπατηνή, και η κυρίως Μογγολία των μεγάλων χάνων, με πρωτεύουσα το Καρακορούμ και αργότερα το Πεκίνο, απ’όπου ως δυναστεία Γιουαν, θα κυβερνήσει και την Κίνα ανάμεσα στα έτη 1279-1368. Στην Κεντρική Ασία, ανάμεσα στο Μουγκουλιστάν και την κυρίως Μογγολία θ’αναπτυχθεί το εφήμερο χανάτο του Καϊντού και του Τσαπάρ (1260-1306), που θα συγκρουστεί μοιραία με το Μουγκουλιστάν. Στα τέλη του 14ου αι θα δημιουργηθεί η πανίσχυρη Χρυσή Ορδή, από τη συγχώνευση της Λευκής Ορδής με τη Μπλε Ορδή και το Σιμπαν Ουλους. Η παντοδυναμία όμως της Χρυσής Ορδής θα είναι σύντομη, γιατί μέχρι τα τέλη του 15ου αι θα αποσχιστούν τα χανάτα της Κριμέας, του Αστραχάν, του Καζάν, του Σιμπήρ (Σιβηρία), του Ουζμπεκιστάν (του οίκου των Σιμπανιδών) και του Καζακστάν, αλλά και η χριστιανική μεγάλη ηγεμονία της Μόσχας (Μοσχοβία). Τελικά, το 1502, το υπόλειμμα της Χρυσής Ορδής θα κατακτηθεί από το χανάτο της Κριμέας, το οποίο θα αποτελεί τότε πιστό σύμμαχο και αργότερα πελάτη της οθωμανικής Τουρκίας, δηλαδή της Γραικοτουρκίας.<br />
=== 1260 ===
Ο Γκυ ντε λα Ρος, κύρης των Αθηνών, αναβαθμίζει το κράτος του σε δουκάτο. Γέννηση του Μαξίμου Πλανούδη (1260-1310), λογίου μοναχού και μαθηματικού που θα συνιστά την υιοθέτηση των “αραβικών” (ινδικών, στην πραγματικότητα) αριθμητικών συμβόλων. Έργα του, μιαν ιστορική Γεωγραφία, μιαν εκδοχή των Μύθων του Αισώπου, ενώ είναι από τους πρώτους που θα μεταφράσει λατινικά έργα στην ελληνική. Γέννηση του Νικηφόρου Χούμνου στη Σαλονίκη. Είναι ένας λόγιος που θα γράψει για Φιλοσοφία, εκφράζοντας αριστοτελικές απόψεις, οι οποίες θα μετριάζονται με τον παραμερισμό της αποφατικής Θεολογίας. Θα ενδιαφερθεί για τις Φυσικές Επιστήμες, ενώ θα συνηγορεί υπέρ της σαφήνειας, της απλότητας και της συντομίας στο γράψιμο. Ο Αλέξιος Μελισσηνός, ο Στρατηγόπουλος, κινείται εναντίον του Μιχαήλ Β΄ Άγγελου Δούκα Κομνηνού, όμως ηττάται και αιχμαλωτίζεται, για να απελευθερωθεί σύντομα μέσω ανταλλαγής του με την Άννα (Κωνσταντία), χήρα του Ιωάννου Γ΄ Δούκα Βατάτζη, που κρατείται όμηρος στην Κ/πολη επειδή είναι αδελφή του Μανφρέδου, ρήγα της Σικελίας, αλλά και γαμπρού του Μιχαήλ Β΄ Άγγελου. Την ίδια εποχή, ο Μανφρέδος, νικάει τους “Γουέλφους” (= όρος που υποδηλώνει τους υποστηρικτές του πάπα εναντίον του αυτοκράτορα, σε Γερμανία και Ιταλία) της Τοσκάνης, στη μάχη της Μονταπέρτι. Η δημοκρατία του Νοβγκοροντ προσπαθεί να πετύχει μείωση του φόρου υποτέλειας προς τη Μπλε Ορδή των Μογγόλων, όμως στέλνεται εναντίον τους ο μέγας ηγεμών του Βλάντιμιρ και πιστός υποτελής των Τατάρων, Αλέξανδρος Νέφσκι, ο οποίος με κεραυνοβόλα εισβολή αποσπάει από τη δημοκρατία ολόκληρο το ποσό του φόρου. Ύστερα από την εμφύλια δυναστική διαμάχη στη Μογγολία, ως μέγας χαν επικρατεί ο Κουμπλαϊ (1260-94), αδελφός του Μεγκε και του Χουλαγκου, που όμως δεν εξουσιάζει τις ορδές της Δύσης (Ευρώπη, βόρεια και νότια Σιβηρία, Τουρκεστάν, Εγγύς Ανατολή), στις οποίες και σταματά την αποστολή ενισχύσεων από Μογγόλους ιππείς. Άμεση συνέπεια είναι η προσωρινή αποδυνάμωση των δυτικών ορδών, αλλά και η μαζική στρατολόγηση Τούρκων πολεμιστών, σε αυτές. Ενώ ο Χουλαγκού Χαν έχει ανακαλέσει ιππείς του, για να πάρει μέρος στην εν λόγω διαμάχη, οι Μαμελούκοι, κύριοι της Αιγύπτου, καταφέρνουν να συντρίψουν μια τουρκομογγολική στρατιά, σταθμευμένη στην Παλαιστίνη, στη μάχη του Αΐν Τζαλουτ, κοντά στη Ναζαρέτ. Έτσι ανακόπτεται η μογγολική προέλαση προς την Αφρική, ενώ διαψεύδεται εκ νέου ο μύθος των “αήττητων Μογγόλων”. Πάντως μια μογγολική ορδή εισβάλλει και λεηλατεί τη ρωσική χώρα της Βολυνίας. Τον ίδιο καιρό, ο βασιλιάς της Βοημίας, Οττακαρ Β΄, αποκρούει εισβολή από την αναζωογονημένη πλέον Ουγγαρία και προσαρτά εδάφη της. Όμως, το πιο ενδιαφέρον γεγονός της χρονιάς είναι η μάχη του Ντουρμπεν, όπου ο βασιλιάς της Λιθουανίας, Μινταγγουας, συντρίβει συνασπισμό δυνάμεων που εργάζονται, με τις ευλογίες της Αγίας Έδρας, για την υποταγή των βαλτικών χωρών. Η ηττημένη στρατιά που απαρτίζονταν κυρίως από Δανούς και Σουηδούς, παρουσιάζει σοβαρές απώλειες. Συγκεκριμένα σκοτώνονται γύρω στους 150 τιτλούχους ιππότες, ανάμεσα στους οποίους είναι και ο μάγιστρος του Λιβονικού Τάγματος, αλλά και ο Σουηδός δούκας-τοποτηρητής στην περιοχή. Επιπλέον συλλαμβάνονται 14 ιππότες, από τους οποίους 8 εκτελούνται στην πυρά για τον εξιλασμό των ντόπιων θεών. Με αυτήν την αφορμή, επιστρέφουν στους παλαιούς θεούς οι ιθαγενείς της Πρωσίας και της Κουρλάνδης, που αποστατούν από τον Χριστιανισμό του πάπα. Η παπική Χριστιανοσύνη τονίζει τον ιερό χαρακτήρα της παρούσας σύγκρουσης και ευνοεί την επεκτατικότητα των χριστιανών μαχητών, εις βάρος των βαλτικών λαών. Όμως, ο Μινταγγουας, του οποίου ο πάπας αφαιρεί το προνόμιο να φέρει τον τίτλο “βασιλεύς”, αναδεικνύεται σε προστάτη όλων των κατατρεγμένων λαών της περιοχής, περιλαμβανομένων και των Ρώσων της Βολυνίας, της Μαύρης Ρωσίας (περιοχές στη σημερινή Ουκρανία), της Λευκορωσίας και του Πσκοφ, Χριστιανοί όλοι του Ανατολικού Δόγματος. Επιπλέον στέλνει πρεσβεία στον επιφανή υπόδουλο των Μογγόλων, το μέγα ηγεμόνα του Βλάντιμηρ, Αλέξανδρο Νέφσκι, αποζητώντας, μάταια, τη δημιουργία άξονα τόσο εναντίον του Τευτονικού Τάγματος, όσο κι εναντίον της Μπλε Ορδής. Τελικά, το όλο εγχείρημα της αναχαίτισης των επιτιθέμενων δυνάμεων, θα ναυαγήσει με την καθυπόταξη από το Τευτονικό Τάγμα, των Πρώσων, των Κούριων και των νότιων Λεττονών, που θα ολοκληρωθεί έως το 1283.<br />
=== 1261 ===
Με τη σύναψη της συνθήκης του Νυμφαίου, οι σχέσεις της μεγαλοπρεπούς Ρωμανίας με την υπέροχη (superba) Γένουα γίνονται ιδιαιτέρως εγκάρδιες. Μεταξύ άλλων, στα πλαίσια της συνθήκης, αποκλείεται η πρόσβαση Βενετών στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ διευκολύνονται οι δραστηριότητες Γενοβέζων και Πιζανών. Στη δημοκρατία της Γένουας εκχωρείται η διοίκηση του Πέραν, της Σμύρνης, της Αμάστριδος και της Σαμψούς, ενώ στους εμπόρους της Γένουας παραχωρείται πλήρης ατέλεια εντός της Ρωμανίας. Επιπλέον, ναυπηγείται στόλος 50 πλοίων με ρωμαϊκή χορηγία, αλλά με γενοβέζικη επάνδρωση, για την άμεση προστασία των θαλασσών από τις βενετσιάνικες καταδρομές. Γενουάτες πολίτες μπορούν να υπηρετήσουν στον αυτοκρατορικό στρατό, ενώ οι αυτοκρατορικές αρχές μπορούν να επιτάξουν οτιδήποτε γενοβέζικης κυριότητας βρίσκεται εντός της δικαιοδοσίας τους, σε περίπτωση ανάγκης. Πάντως, πριν επικυρωθεί η συνθήκη, και ενώ ο στόλος των Βενετών απουσιάζει σε εκστρατεία για την κατάληψη της Δαφνουσίας, στη Μαύρη Θάλασσα, ο καίσαρ Αλέξιος Μελισσηνός, ο Στρατηγόπουλος, προσκαλείται από ντόπιους, προσεγγίζει κρυφά με δύναμη 1.000 ανδρών και ελευθερώνει θριαμβευτικά την Κ/πολη, ενέργεια που κορυφώνεται με την καταστροφή της βενετσιάνικης γειτονιάς. Έτσι καταλύεται η προ πολλού χρεοκοπημένη λατινική αυτοκρατορία της Ρωμανίας. Ο τελευταίος Λατίνος αυτοκράτωρ, Βαλδουίνος Β΄ και ο υπαρχηγός του, Φίλιππος ντε Τουσί, είχαν ήδη υποθηκεύσει σε ιταλικές τράπεζες τα πάντα, ακόμα και το διάδοχο, Φίλιππο ντε Κουρτεναί, στην προσπάθειά τους να μαζέψουν κεφάλαια για την προάσπιση του κράτους τους. Ο Μιχαήλ Παλαιολόγος επωφελείται κι από αυτή τη νίκη και ανακηρύσσεται βασιλεύς αυτοκράτωρ, εκθρονίζοντας και τυφλώνοντας το νεαρό Ιωάννη Δ΄ Δούκα Λάσκαρη. Ο οικ. πατριάρχης Αρσένιος αντιδρά έντονα σε αυτή την ανόσια και αποτρόπαια πράξη. Έτσι σχηματίζονται οι Αρσενίτες, μια ομάδα υποστήριξης για τα θύματα και τους αδικημένους του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου. Οι περισσότεροι Αρσενίτες είναι ελεύθεροι αγρότες, κυρίως ακρίτες στα όχι και τόσο μακρινά πια σύνορα της Μικράς Ασίας, οι οποίοι βλέπουν τις περιουσίες τους να φορολογούνται βαριά από το νέο αυτοκράτορα, για να συσσωρεύσει κεφάλαια για την επεκτατική του πολιτική στην Ευρώπη. Περιστασιακά βλέπουν τα ίδια τα κτήματά τους να χάνονται από τις αρπακτικές διαθέσεις μεγαλογαιοκτημόνων Δυνατών, οι οποίοι έχουν τη στήριξη του Μιχαήλ Η΄, αφού κι ο ίδιος προέρχεται από την τάξη τους. Οι αντιδράσεις των Αρσενιτών αντιμετωπίζονται με πρωτοφανή βιαιότητα που οδηγεί στην καταστροφή των ακριτών, με συνέπεια την οριστική αποδυνάμωση της ελληνικής Ασίας. Οι γαζήδες (Μουσουλμάνοι ακρίτες) βρίσκουν ευκαιρία να προελάσουν εντός της ασιατικής Ρωμανίας, ειδικά οι Τούρκοι μαχητές του προσφάτως αφιχθέντος από τα βάθη της Ασίας, άρχοντα Ερτογρουλ, του γεννήτορα των Οσμανλιδών. Αντιθέτως στην Ουγγαρία, ο Μπέλος Δ΄ έχοντας κτίσει πυκνό δίκτυο οχυρωματικών έργων, αποκρούει με επιτυχία τους Μογγόλους της Μπλε Ορδής που επιχειρούν να επαναλάβουν την κατάκτηση της χώρας. Στην Αίγυπτο, οι Μαμελούκοι αναβιώνουν τύποις το χαλιφάτο των Αββασιδών, για να εδραιώσουν το κύρος τους στη Γη της Υποταγής (Μπιλάντ αλ Ισλάμ), ένα καθεστώς που θα ανατραπεί με την υποταγή της Αιγύπτου (Μισίρι) στους Οθωμανούς το 1517, όταν ο Σελίμ Α΄ Γιαβούζ, ο σουλτάνος των Οθωμανών, θα εξαλείψει τον οίκο των Αββασιδών και θα υιοθετήσει για τη δυναστεία του και τον τίτλο του χαλίφη, δηλαδή του θρησκευτικού ηγέτη των (Σουνιτών) Μουσουλμάνων.<br />
=== 1262 ===
Στις νεαποκτηθείσες περιοχές του Μορέα, ο Μιστράς γίνεται έδρα τοποτηρητή της ελληνικής Ρωμανίας, της “κεφαλής”, με θητεία ενός έτους. Δηλαδή ξεκινάει το δεσποτάτο του Μορέως, το κύκνειο άσμα των ρωμαϊκών στρατιωτικών επιτυχιών. Πεθαίνει ο Άγγελος Σανούδος και δούκας του Αρχιπελάγους γίνεται ο γιος του, Μάρκος Β΄, ο οποίος θα δει την επικράτειά του να συρρικνώνεται στα επόμενα χρόνια λόγω της επέκτασης της Ρωμανίας, του οίκου των Παλαιολόγων, πλέον. Πάντως, και ο Κιλιτζ Αρσλαν Δ΄ Ρουκναντιν επανενώνει το σουλτανάτο αλ Μπιλαντ αρ Ρουμ (ισλαμική Ρωμανία). Για να μην απειλήσει δυναστικά τον οίκο των Παλαιολόγων, η ανήλικη κόρη του Θεοδώρου Β΄ Δούκα Λάσκαρι, Ευδοκία, παντρεύεται έναν ασήμαντο Λατίνο φεουδάρχη, τον κόμη του Βεντιμίλια, Πέτρο.<br />
=== 1263 ===
Επί δύο έτη ο ρωμέικος στρατός προσπαθεί να συντρίψει τους Φράγκους του πριγκηπάτου της Αχαΐας. Όμως δέχεται απανωτές ήττες στις μάχες της Πρίνιτζας (Ολυμπία), των Σεργιανών και της Μεσίσκλης (Ηλεία). Επιπλέον οι Βενετοί, με επικεφαλής τον Γκιλμπέρτο Δάνδολο, νικούν τους Γενουάτες σε ναυμαχία στον Αργολικό Κόλπο, κοντά στο Νάυπλιο. Στη ρωσικές ηγεμονίες, πεθαίνει ο μέγας ηγεμών του Βλάντιμηρ, ο Αλέξανδρος Νέφσκι. Ενώ οι γιοι του, Δημήτριος και Ανδρέας μαλώνουν για το θρόνο του, στον οποίο θα ανεβοκατεβαίνουν κατά τα επόμενα έτη, ένας τρίτος γιος, ο Δανιήλ, δημιουργεί νέα ηγεμονία με έδρα τη Μόσκβα (Μόσχα).<br />
=== 1264 ===
Οι Γενουάτες νικούν τους Βενετούς σε ναυμαχία. Ένας Ιταλός άποικος στην Εύβοια, ο Ικάριος ή Λικάριος, έχοντας μαλώσει με τους ντελλα Καρτσέρι για τα μάτια μιας δεσποινίδος του oίκου τους, προσφεύγει στη Ρωμανία, απ’όπου για να εκδικηθεί τα παρ’ολίγον πεθερικά του, ξεκινάει μια λαμπρή καριέρα καταδρομών εναντίον των Λατίνων, στην αρχή ως κουρσάρος (1264-71), αργότερα ως μέγας δουξ (=αρχηγός ΓΕΝ) της Ρωμανίας των Ελλήνων (1271-80). Προς το παρόν, όμως, δυσχεραίνεται η απελευθέρωση του φραγκοκρατούμενου Μοριά, ύστερα από ήττα στη Μεσσηνία, στη μάχη του Μακρυπλαγίου. Πάντως, για μία ακόμα φορά, το δεσποτάτο της Ηπείρου εξαναγκάζεται ν’αναγνωρίσει την κυριαρχία της Ρωμανίας.<br />
=== 1265 ===
Οι Βενετοί παραδίδουν στη γραικική Ρωμανία πολλά νησιά του Αιγαίου. Ο άρχοντας Ερτογρουλ αναγνωρίζεται από τον αυτοκράτορα της ισλαμικής Ρωμανίας (σουλταν αλ Μπιλαντ αρ Ρουμ, αραβιστί) ως εμίρης ενός τμήματος από την περιοχή που μόλις είχε κατακτήσει από τους Απίστους, δηλαδή τους Χριστιανούς Ρωμιούς. Οπότε, ο Ερτογρουλ Μπεη διορίζεται γαζή αμίρ, που θα πει ηγεμόνας των νικηφόρων ακριτών, στ’αραβικά. Η επικράτειά του, που δεν είναι παρά το ανατολικό μισό του θέματος Οψικίων, περιλαμβάνει και το Δορύλαιο, το οποίο μετονομάζεται σε Εσκί Σεχίρ (“Παλαιόπολη”). Ο παλιός Μογγόλος σύμμαχος του εκλιπόντος Ιωάννη Δ΄ Δούκα Λάσκαρη, ο Μπέρκε Χαν, στηρίζει, με τη Μπλε Ορδή του, επίθεση της Βουλγαρίας του τσάρου Κωνσταντίνου Τιχ, του Δραγοβίτη κουνιάδου του άτυχου Ιωάννη Δ΄, εναντίον της Ρωμανίας του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου. Παραδόξως, η Μπλε Ορδή του Μπέρκε Χαν, συμμαχεί, επίσης, με την Αίγυπτο του Μαμελούκου σουλτάνου, Μπαϊμπαρς Α΄ Μπουντουκνταρι, εναντίον του μογγολικού Ιλ Χανάτου του Χουλαγκού και του γιου & διαδόχου του, Αμπακα, που τον διαδέχεται φέτος. Εν τέλει, αυτό εξηγείται, αφού ναι μεν ο Μπέρκε Χαν είναι Μογγόλος, αλλά έχει γίνει Μουσουλμάνος τω θρήσκευμα. Έτσι, δυνάμεις της Μπλε Ορδής, με εμπροσθοφυλακή τον άρχοντα Νογκαϊ, εισβάλλουν στην Καυκασία, με πρόθεση να προωθηθούν εναντίον του Ιλ Χανάτου, του κράτους των “Απίστων” Μογγόλων. Επίσης τη χρονιά αυτή, αναχωρεί πρεσβεία Ρωμιών για την πρωτεύουσα του Ιλ Χανάτου, Μαραγκα, στην Ατροπατηνή (Αζερμπαϊτζάν), για να παραδώσει για σύζυγο στον αγαπημένο σύμμαχο των Παλαιολόγων, δηλαδή στο Χουλαγκού Χαν, τη Μαρία Παλαιολογίνα, κόρη του Κωνσταντίνου. <br />
=== 1266 ===
Οι Βενετοί νικούν τους Γενουάτες σε ναυμαχία στο Τραπανι. Ο ρήγας της Σικελίας, Μανφρέδος, σκοτώνεται στη μάχη του Μπενεβέντου, πολεμώντας εναντίον του Καρόλου του Ανδεγαυικού (Charles d’Anzu), αδελφού του ρήγα των Φράγκων, Λουδοβίκου Θ΄ του Αγίου. Με συνοπτικές διαδικασίες, στα επόμενα δύο έτη η κυριότητα του ρηγάτου της Σικελίας θα περάσει στον Κάρολο, που ευελπιστεί στη συνέχεια να επιβληθεί και στην κατακερματισμένη Ρωμανία. Ο Μανφρέδος υπήρξε προστάτης των τεχνών και των γραμμάτων. Αγωνίστηκε εναντίον της παπικής εξουσίας. Ένας αξιωματούχος του ρηγάτου, ο Ιωάννης Γ΄, γιος του Ιωάννου Β΄ και της Κλεμεντσας Λογοτετα, κληρονομικός κύρις της Προκίδας (μία από τις Πιθηκούσες Νήσους), γιατρός & σύμβουλος (consigliere) του Φρειδερίκου Β΄ και του Μανφρέδου, καταφεύγει σε Ρώμη, Βαρκελώνη και Κ/πολη, επιδιώκοντας τη σύναψη συμμαχίας για τη στήριξη του οίκου Χοενστάουφεν και την εκδίωξη των Φράγκων από το ρηγάτο. Ο Μπερκε Χαν της Μπλε Ορδής πεθαίνει στην Τυφλίδα κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων εναντίον των Γεωργιανών. Τον διαδέχεται ο ανηψιός του, Μαγκου Τεμιρ, που όντας Σαμανιστής (λάτρης του Ουρανού), ακυρώνει υπάρχουσες συμφωνίες με ισλαμικά κράτη. Το σουλτάνο Κιλιτζ Αρσλαν Δ΄ Ρουκναντιν διαδέχεται ο γιος του, ο Καϊ Χοσρού Γ΄ Γιγιαθαντιν. <br />
=== 1267 ===
Η Μαρία Παλαιολογίνα, κόρη του Κωνσταντίνου, καταφτάνει στην Ατροπατηνή, και συγκεκριμένα στην πρωτεύουσα του Ιλ Χανάτου, Μαραγκα, όπου παντρεύεται τον Αμπακα Χαν, εδραιώνοντας άλλη μια μογγολο-ρωμέικη συμμαχία. Ο Κάρολος ο Ανδεγαυικός παντρεύεται την κόμισσα του Αρελάτου & της Προβηγκίας, Βεατρίκη, προσθέτωντας τις κτήσεις της στην επικράτειά του. Ακόμα, προσεγγίζει το γιο και δυνητικό διάδοχο του δολοφονηθέντος Φιλίππου Κινάρδου, του αμιράλη του ρηγάτου επί Μανφρέδου. Είναι ο Γκάτσο Κινάρδος, ο οποίος και του εκχωρεί την Κέρκυρα και πόλεις της Ηπείρου και της Αλβανίας. Με τη συνθήκη του Βιντέρμπο, ερχόμενος σε συνεννόηση με τον τέως αυτοκράτορα Βαλδουίνο Β΄ και τον πρίγκηπα Γουλιέλμο Β΄ Βιλεαρδουίνο, ο Κάρολος εξασφαλίζει την επίσημη κυριαρχία του επί της Κέρκυρας, αλλά κι επί του πριγκηπάτου της Αχαΐας, εντείνοντας την προσπάθειά του για την κατάκτηση της Ρωμανίας. Όμως η Κορυφώ (Κέρκυρα) παραμένει υπό την κατοχή του στρατού του εκλιπόντος αμιράλη, υπό την αρχηγία των αδελφών Γκαρνέριο και Θωμά Αλαμάννων. O Τσέχος Οττοκαρ (Οδόακρος) B΄ ο Μέγας, βασιλιάς της Βοημίας, συμμετέχει για 2η φορά σε σταυροφορικές επιχειρήσεις εναντίον των απίστων της Πρωσίας, ενέργεια που του προσθέτει κύρος και πλούτο. Στην Άπω Ανατολή ξεκινάει σφοδρή μογγολική εισβολή εναντίον της Κίνας της δυναστείας των Σογκ. Ο Μαλίκ αλ Σαλίχ ιδρύει στη νήσο Σουμάτρα, την πρώτη κοινότητα Μουσουλμάνων της Ινδονησίας, της πολυπληθέστερης, σήμερα, ισλαμικής χώρας. <br />
=== 1268 ===
Στη μάχη του Ταλιακοτσο, ο γιος του αυτοκράτορα Κορράδου Δ΄, ο Κορραδίνος, ρήγας της Σικελίας και τιτλούχος βασιλιάς της Ιερουσαλήμ (1254-1268) συντρίβεται και συλλαμβάνεται από τον Κάρολο τον Ανδεγαυικό, ο οποίος και τον διαδέχεται. Λέγεται ότι ο Ιωάννης της Προκίδας, κρυμμένος στην ανωνυμία του πλήθους, περισυλλέγει το μεταλλικό γάντι που πετάει ο Κορραδίνος, λίγο πριν εκτελεστεί στη Νάπολη. Ο Κάρολος, πάντως, παραχωρεί πλήρη πολιτική ανεξαρτησία στο πατριμόνιο του Πέτρου, δηλαδή στην επικράτεια του πάπα, στην κεντρική Ιταλία. Προφανώς ως αντάλλαγμα, ο Κάρολος διεκδικεί και τον τίτλο του βασιλιά της Ιερουσαλήμ, αξίωση που του αναγνωρίζει ο πάπας, αλλά του απορρίπτει η αριστοκρατία των Αγίων Τόπων, που ως βασιλέα Ιερουσαλήμ αναγνωρίζει το βασιλιά της Κύπρου, Ούγο Γ΄ των Λουζινιάν. Εν τω μεταξύ, οι Μαμελούκοι κατακτούν και καταστρέφουν την Αντιόχεια. <br />
=== 1269 ===
Πεθαίνει ο Ετούμ ο Μέγας, του οίκου των Ετουμιδών, αλλά και η σύζυγος του, Ζεμπέλ Ρουμπενιάν (Ισαβέλλα του ιδρυτικού οίκου των Ρουπενιδών). Οπότε βασιλιάς της Μικρής Αρμενίας γίνεται ο γιος τους, Λευόν Ετουμιάν (Λέων Γ΄), ενώ η κόρη τους, Σίβυλλα έχει ήδη παντρευτεί τον Βοημούνδο Στ΄, τον τελευταίο, όπως θα φανεί, πρίγκηπα της Αντιοχείας & κόμητα της Τριπόλεως. O Οττοκαρ (Οδόακρος) B΄ ο Μέγας, του τσεχικού οίκου των Πρεμυσλιδών, βασιλιάς της Βοημίας, με την προσάρτηση κάμποσων ακριτικών περιοχών όπως η Καρινθία, η Κραΐνα, η Βενδία και το πατριαρχάτο της Φριαουλίας, καθιστά τις κτήσεις του ένα είδος “κράτους εν κράτει” εντός της Γερμανικής αυτοκρατορίας. Η δημιουργία του συγκεντρωτικού αυτού παρακράτους θα συμβάλλει τελικά στον εκγερμανισμό των ιθαγενών της περιοχής. Κατάλυση της δυναστείας των Αλμοαδών στην Μαυριτανία, από τον οίκο των Μαρινιδών, που έχουν έδρα το Φεζ (απ’όπου προέρχεται η ονομασία των φεσιών, η χρήση των οποίων θα επιβληθεί στους δημοσίους υπαλλήλους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ως εκσυγχρονιστικό μέτρο κατά τον 19ο αι). <br />
=== 1270 ===
Γέννηση του Θεόδωρου Μετοχίτη, σοφού λόγιου και συγγραφέα. Θα ενδιαφέρεται επί παντός επιστητού, εκτός από Θεολογία. Θα γράψει για ποικίλα θέματα όπως Πλατωνική Φιλοσοφία, Παιδεία, Αστρονομία και Θετικές Επιστήμες. Στην Ιστοριογραφία θα προτιμά την ειλικρινή αντικειμενικότητα. Θα διατελέσει μέγας λογοθέτης (=πρωθυπουργός, το διάστημα 1320-28) του Ανδρονίκου Β΄. Λήγει ο 1ος Βενετο – Γενουατικός Πόλεμος (1258-70), εις βάρος της Βενετίας. Στην Ουγγαρία, πεθαίνουν ο Μπέλος Δ΄ και η Μαρία Λασκαρίνα, και στο θρόνο κάθεται ο μοναχογιός τους, Στέφανος (Ιστβαν Ε΄ του οίκου Αρπάντ), που είχε στασιάσει και ήδη κυβερνούσε ως βασιλιάς σε τμήμα της χώρας. Από τα παιδιά του Στεφάνου Ε΄, η Κατερίνα, θα παντρευτεί το βασιλιά της Σερβίας, Στέφανο Δραγούτιν, και η Άννα θα παντρευτεί το διάδοχο του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄, Ανδρόνικο (Β΄), ενώ στα πλαίσια της παλαιάς συμμαχίας ο Στέφανος Ε΄ θα αναγνωρισθεί και συναυτοκράτωρ των Ρωμαίων. Όμως η τρίτη ουγγαρέζα κόρη, η Μαρία θα νυμφευτεί το γιο και διάδοχο του Καρόλου Ανδεγαυικού, Κάρολο (Β΄) του Σαλέρνου, μετέπειτα ρήγα της Νάπολης (και διεκδικητή της Σικελίας), πρίγκηπα της Αχαΐας και κόμητα της Προβηγγίας. Τα επόμενα χρόνια λοιπόν, η Ουγγαρία θα προσεγγιστεί από τον εχθρικό οίκο ντ’Ανζού. Πάντως, ο θείος του γαμπρού Καρόλου (Β΄), ο ρήγας της Φραγκίας, Λουδοβίκος Θ΄ ο Άγιος, πεθαίνει από δυσεντερία κατά τη διάρκεια της Ζ΄ σταυροφορίας, η οποία δεν ήταν παρά μια σύντομη εκστρατεία εναντίον της Τυνησίας. Το ρηγάτο της Σικελίας διοργάνωνε σαφώς αποτελεσματικότερες επιχειρήσεις εναντίον της ισλαμικής Αφρικής, όταν τελούσε υπό νορμαννική διοίκηση και με Έλληνες αμιράλες. Πεθαίνει ο θρυλικός μαύρος βασιλιάς Μανσα Βαλι, ο ιδρυτής του ισλαμικού κράτους Μάλι που τροφοδοτεί με χρυσό τις αγορές του Ισλαμικού Κόσμου. <br />
=== 1271 ===
Θάνατος του Μιχαήλ Β΄ Άγγελου Δούκα Κομνηνού. Ο γιος του, Νικηφόρος, κληρονομεί το δεσποτάτο της Ηπείρου (Ήπειρος, Κεφαλονιά, Ιθάκη, Αιτωλία ή Μικροβλαχία (δηλαδή Αιτωλοακαρνανία & Ευρυτανία)) με έδρα την Άρτα, ενώ ο νόθος γιος του, Ιωάννης, κληρονομεί το δεσποτάτο της Μεγαλοβλαχίας (Θεσσαλία, Φωκίδα, Φθιώτιδα και Πιερία) με έδρα τη Νέα Πάτρα (Υπάτη). Ο θείος του νέου ρήγα των Φράγκων, ρήγας της Σικελίας, επίδοξος βασιλεύς της Ιερουσαλήμ και επίδοξος αυτοκράτωρ της Ρωμανίας, Καρόλος ο Ανδεγαυικός (Charles d’Anzu), διορίζει αμιράλη το Φίλιππο, γιο του Narjot de Toucy του πρεσβυτέρου και εγγονό του Θεοδώρου Βρανά και της Άννας (Αγνής) της Φράγκας. Με το θάνατο του κόμητα της Τουλούζης, του άτεκνου Αλφόνσου Β΄ της Φραγκίας, την κομητεία παραλαμβάνει ο ανηψιός του, Φίλιππος Γ΄, ο νέος ρήγας της Φραγκίας, οπότε το Λαγκεντόκ (η χώρα του ΟΚ, η Occitanie) περνάει στην άμεση κυριότητα των Καπέτων, δηλαδή του βασιλικού οίκου της Φραγκίας.<br />
=== 1272 ===
Στην Κορυφώ (Κέρκυρα), όπου εδρεύει ο στρατός του εκλιπόντος αμιράλη Φιλίππου Κινάρδου, πεθαίνει ο Γκαρνέριος Αλαμάννος, οπότε ο αδελφός του, Θωμάς, παραδίδει το νησί στον Κάρολο Ανδεγαυικό, έναντι 3.000 ουγγιών χρυσού. Θάνατος του Νικηφόρου Βλεμμύδη (1197-1272), πολυμαθούς λογίου και θεολόγου που ίδρυσε σχολή στην οποία φοίτησε ο Θεόδωρος Β΄ Δούκας Λάσκαρης και ο Γεώργιος Ακροπολίτης. Εντρύφησε σε Ιατρική, Φιλοσοφία, Μαθηματικά, Αστρονομία και Θεολογία. Επιδείκνυε σύνεση και μετριοπάθεια κατά την εκτέλεση διπλωματικών και εκκλησιαστικών αποστολών, που του ανατίθονταν κατά καιρούς. Έγραψε δυο αυτοβιογραφίες, δυο εγχειρίδια Γεωγραφίας και την Επιτομή Λογικής και Φυσικής, όπου συνδυάζει τη χριστιανική σκέψη με τις ιδέες του Αριστοτέλους. Επίσης έγραψε ένα βιβλίο αλχημείας, το Περί Χρυσοποιίας. Πεθαίνει ο βασιλεύς των Ούγγρων και συναυτοκράτωρ των Ρωμαίων, Στέφανος Ε΄, και τον διαδέχεται ο Λάζλο (Λαδισλαύος) Δ΄.<br />
=== 1273 ===
Η Θεοδώρα Λασκαρίνα, μια από τις κόρες του μακαρίτη του Θεοδώρου Β΄, και χήρα του Ματθαίου ντε Μονς, αφέντη της Βελιγκοστής, παντρεύεται τον Ιάκωβο Σβέτοσλαβ, έναν από τους διεκδικητές του βουλγαρικού θρόνου. Όμως ο γάμος θ’αποδειχτεί άτυχος αφού ο Ιάκωβος θα πεθάνει πριν κλείσει το έτος. Ο Γαλατάς, η συνοικία της Κ/πολης όπου κυρίως κατοικούν και δραστηριοποιούνται οι Λατίνοι, εκχωρείται από την αυτοκρατορία της Ρωμανίας στη δημοκρατία της Γένουας, που τη διοικεί μέσω διορισμένου ποντεστά (δημάρχου). Στη Γερμανία, ύστερα από 19 έτη κενού θρόνου, νέος αυτοκράτωρ εκλέγεται ο Ρουδόλφος των Αψβούργων. Οι Αψβούργοι είναι ένας δυναμικός οίκος από την Σουαβία-Αλσατία, που αναδεικνύεται με την πτώση των Χοενστάουφεν, αλλά πριν επικρατήσει οριστικά στη Γερμανική αυτοκρατορία (1438), θα κονταροχτυπηθεί για αιώνες με επιφανέστερους οίκους όπως οι Πρεμυσλίδες, οι Λουξεμπουργκ και οι Βιττελσμπαχ. Τότε ο μαύρος αετός σε κίτρινο πεδίο, ο θυρεός της Γερμανικής αυτοκρατορίας επί Χοενστάουφεν, θα μετασχηματιστεί σε δικέφαλο από το μεγαλομανή οίκο των Αψβούργων. Πάντως, οι συμπατριώτες των αλαζονικών Αψβούργων, οι Ελβετοί, θα τους διώξουν από τα προγονικά τους εδάφη (θρύλος του Γουλιέλμου Τέλλου), και θα τους κρατήσουν μακριά, ακόμα κι όταν οι Αψβούργοι θα ηγεμονεύουν σε όλη την Ευρώπη (τον 16ο αι), εκτός από τη Ρωσία, τη Γαλλία και τη Γραικοτουρκία, και θα ισχυρίζονται ότι αποτελούν τη φυσική συνέχεια της αυτοκρατορίας της Ρώμης, σε αντίθεση με τους αιρετικούς Γραικούς της... “Βυζαντινής” αυτοκρατορίας! Πεθαίνει ο Τζαλαλαντίν Μαυλανά Ρουμι (=Ρωμιός), Πέρσης θεολόγος και ιδρυτής πνευματικού ρεύματος Σούφηδων που κατέστησε το Ισλάμ δελεαστικό για τους ιθαγενείς της Ανατολίας, όπου είχε καταφύγει, ξεφεύγοντας από τις ωμότητες των μογγολικών ορδών. Πάντως ο μυστικισμός της διδασκαλίας του θυμίζει προχριστιανικές λατρείες της Μ. Ασίας, όπως π.χ αυτήν της Κυβέλης. Μάλλον ο Ρουμι εφάρμοσε πολύ συγκεκριμένο σχέδιο προσηλυτισμού των Ρωμιών, στους οποίους παρουσιάστηκε ως μέντορας, κατ’επιθυμία των Σελτζούκων εργοδοτών του. Οι Ρωμιοί της Ανατολίας στο θρήσκευμα ήταν Μανιχαίοι και Χριστιανοί του Ορθοδόξου, του Μονοφυσιτικού και του Μονοθελητιστικού Δόγματος. Πάντως, οι Μανιχαίοι, όντας κοινότητα που καταπιέζονταν για αιώνες από τη χριστιανική πλειονότητα, εξισλαμίζονται εύκολα, όπως αργότερα θα εξισλαμιστούν τ’αδέλφια τους οι Βογομίλοι, από τη Θράκη (π.χ οι Πομάκοι) έως τη Βοσνία. Στη διαδικασία προσηλυστισμού βοηθούν και οι λογής λογής δερβίσηδες, οι οποίοι είναι δημοφιλείς και στο χριστιανικό στοιχείο, ειδικά στα ταπεινά κοινωνικά στρώματα Στη Συρία, οι Μαμελούκοι καταστέλλουν και διασκορπίζουν τους Ασσασσίνους, φανατικούς και θηριώδεις Ισμαηλίτες Μουσουλμάνους, που όμως είχαν συνεργαστεί με συγκεκριμένες ομάδες σταυροφόρων εναντίον του κουρδικού οίκου των Αγιουβιδών.<br />
=== 1274 ===
Στη Β΄ θεολογική Σύνοδο του Λουγδούνου (Λυών), αντιπρόσωποι του Μιχαήλ Η΄ δεσμεύονται για την ένωση των δύο Εκκλησιών και αναγνωρίζουν την παπική υπεροχή, προς φρίκην του νέου οικ. πατριάρχη (τον οποίο και θα παύσει τελικά ο Μιχαήλ Η΄ για να αποκαταστήσει όμως αργότερα ο γιος του, ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος), αλλά και πολλών άλλων Ρωμιών. Ο Λατίνος θεολόγος Θωμάς Ακινάτης ολοκληρώνει το έργο του, Summa Theologica, που τον καθιστά κύριο εκφραστή του Σχολαστικισμού, ενός κράματος Χριστιανισμού με ιδέες του Αριστοτέλους, που επικρατεί στη Θεολογία της Δύσεως κατά τον Ύστερο Μεσαίωνα. Στην Αίγυπτο, ύστερα από σεισμό, καταστρέφεται ο Φάρος της Αλεξάνδρειας, ο λαμπρός ουρανοξύστης, που ήδη από την Αρχαιότητα είχε καταχωρηθεί ως Θαύμα της ανθρώπινης δημιουργίας. Στους επόμενους αιώνες θα κατεδαφιστεί τελείως για να χρησιμοποιηθούν αλλού τα δομικά υλικά του. Οργανώνεται μογγολική εκστρατεία εναντίον της Ιαπωνίας.<br />
=== 1275 ===
Ο λαός και ο ποντεστά (=δήμαρχος) της Γένουας στέλνουν ως πρεσβευτές στην Κ/πολη τους αδελφούς Μπενεντεττο & Μανουήλ Ζακκαρία. Στόχος τους είναι η κερδοσκοπία, αλλά και ο αέναος συνασπισμός Γένουας & Ρωμανίας εναντίον της Βενετίας. Από αυτούς κατάγεται η οικογένεια Ζαχαριά. <br />
=== 1276 ===
Ο κάποτε ασήμαντος ιππότης της Καρύστου, Λικάριος, μέγας δουξ (=αρχηγός ΓΕΝ) της Ρωμανίας πλέον, απελευθερώνει τη Σκόπελο, τη Σκιάθο, τη Σκύρο και τη Λήμνο, ενώ θ’ακολουθήσουν κι άλλα νησιά όπως η Σαντορίνη, η Ίος, η Σίφνος, η Σίκινος, η Φολέγανδρος και η Aστυπάλαια.<br />
=== 1277 ===
Η Βουλγαρία στενάζει από τις συνεχείς πιέσεις και λεηλασίες της Μπλε Ορδής, όταν εμφανίζεται ένας χαρισματικός ηγέτης, ο Ιβαΐλο. Αυτός ο ασήμαντος χοιροβοσκός από τη Ντομπρουτσά, οργανώνει συνεχώς, και σε διαδοχικά αυξανώμενη κλίμακα, την άμυνα των συμπατριωτών του εναντίον των Μογγόλων ιππέων. Κάποια στιγμή, έχοντας μαζέψει, λόγω της φήμης του, μια ολόκληρη στρατιά από χωρικούς, εγκαταλείπει τη μεθόριο και κινείται προς την πρωτεύουσα Τύρνοβο, εναντίον του Δραγοβίτη τσάρου Κωνσταντίνου Τιχ, ο οποίος, όντας μερικώς παράλυτος λόγω ατυχήματος κατά τη διάρκεια ιππασίας, σκοτώνεται στη μάχη που ακολουθεί. Στους επόμενους μήνες, η Βουλγαρία παραμένει υπό καθεστώς ακυβερνησίας. Εν τούτοις, στρατοί χωρικών προστατεύουν τη χώρα, αυξάνοντας το κύρος του σφετεριστή. Ο σουλτάνος Καϊ Χοσρού Γ΄ Γιγιαθαντιν αντιμετωπίζει την ανταρσία του ξαδέλφου του, Σιγιαβους Αλααντιν.<br />
=== 1278 ===
Ο Ιβαΐλο μέσω του γάμου του με την Ελληνίδα Μαρία Καντακουζηνή, μητέρα του δικαιωματικού διαδόχου Μιχαήλ Ασέν Β΄, κατορθώνει και αναγνωρίζεται ως τσάρος Βλάχων και Βουλγάρων. Ύστερα από το θάνατο του Γουλιέλμου Β΄ Βιλλεαρδουίνου, ο ρήγας της Σικελίας κι επίδοξος αυτοκράτωρ της Ρωμανίας, Κάρολος ο Ανδεγαυικός (Σαρλ ντ’Ανζού) πετυχαίνει να επιβληθεί στο πριγκηπάτο της Αχαΐας, όπου στέλνει βαΐλους (αντιπροσώπους) του. Την κυριαρχία του Φράγκου καιροσκόπου πρίγκηπα αναγνωρίζουν και περιφερειακοί υποτελείς όπως η Ιεζαβέλ Παλλαβιντσινι (Μαρκεζοπούλα), μαρκησία της Βοδονίτσας, αλλά και ο Μάρκος Β΄ Σανούδος, δούκας του Αρχιπελάγους. O εγγονός του Φιλίππου της Σουαβίας και της Ειρήνης Αγγελίνας, ο Οττοκαρ (Οδόακρος) B΄ ο Μέγας, του τσεχικού οίκου των Πρεμυσλιδών, βασιλιάς της Βοημίας, σκοτώνεται στη μάχη του Μαρχφελτ από το συμπέθερό του, Γερμανό αυτοκράτορα Ρουδόλφο των Αψβούργων, ο οποίος καθιστά ιδιοκτησία του οίκου των Αψβούργων, ότι μπορεί από τις κτήσεις του Τσέχου αντιπάλου του. Στις περιοχές αυτές θα ενταθεί ο εκγερμανισμός των ιθαγενών. Πάντως, η Βοημία, η Μοραβία και η Σιλεσία θα παραμείνουν υπό την κυριότητα των Πρεμυσλιδών, μέχρι να ενσωματωθούν τελικά με επιγαμία στις κτήσεις των Λούξεμπουργκ (1306), ενός οίκου ανταγωνιστικού ως προς τους Αψβούργους, για το αξίωμα του αυτοκράτορα της Γερμανίας.<br />
=== 1279 ===
Μια ρωμέικη στρατιά καταλαμβάνει το Τύρνοβο και τοποθετεί τσάρο & αυτοκράτορα Βλάχων (Ρωμαίων) & Βουλγάρων τον γιο του διεκδικητή του θρόνου, Ιωάννη Μύτζη και της Μαρίας, αδελφής του Καλομαν Α΄ και του Μιχαήλ Β΄. Είναι ο Ιβάν Ασσέν Γ΄, που παντρεύεται την Ειρήνη Παλαιολογίνα, κόρη του Μιχαήλ Η΄. Επέρχεται η πτώση της θαυμαστής δυναστείας των Σογκ, όταν ολόκληρη η Κίνα περνάει στην κυριαρχία των Μογγόλων του μεγάλου χαν Κουμπλαϊ.<br />
=== 1280 ===
Ο υπουργός του Ιβάν Ασσέν Γ΄, Γεώργιος Τερτερ, στασιάζει και ανακηρύσσεται ο ίδιος τσάρος & αυτοκράτωρ Βλάχων & Βουλγάρων. Στη συνέχεια τσακίζει το στρατό χωρικών του Ιβαΐλου, ο οποίος καταφεύγει για βοήθεια στους μέχρι τώρα εχθρούς του, τους Μογγόλους, οι οποίοι όμως τον εκτελούν. Ο Ιωάννης Β΄ Μεγαλοκομνηνός, εγγονός του Αλεξίου, ανακηρύσσεται βασιλεύς Ανατολής, Ιβήρων και Περατείας, στην Τραπεζούντα. Έχοντας παντρευτεί την Ευδοκία Παλαιολογίνα, κόρη του Μιχαήλ Η΄, έχει αποποιηθεί από κάθε διεκδίκηση για το αυτοκρατορικό αξίωμα, ενώ έχει καταργήσει και τη χρήση του δικέφαλου αετού ως συμβόλου της δυναστείας και του κράτους του. <br />
=== 1281 ===
Ηττώνται οι Φράγκοι του ανδεγαυικού οίκου. Δεύτερη μογγολική εκστρατεία εναντίον της Ιαπωνίας, με τη βοήθεια πρωτοποριακής κορεατικής σιδηρόφρακτης αρμάδας, επίσης αποτυγχάνει. Η κόρη του Θεοδώρου Β΄ Δούκα Λάσκαρι, Ευδοκία, χήρα του κόμητος του Βεντιμίλια από το 1278, παντρεύεται τον Αρνώ Ρογήρο ντε Κομμίν, κόμη του Pailhars.<br />
=== 1282 ===
Εξεγείρονται οι Σικελοί και εξολοθρεύουν το στρατό κατοχής του Φράγκου ρήγα, Καρόλου του Ανδεγαυικού. Το σύνθημα για την εξέγερση δίνεται στο Παλέρμο, με τις καμπανοκρουσίες για τον εσπερινό της Δευτέρας του Πάσχα. Αναφέρεται ότι τα γεγονότα του Σικελικού Εσπερινού δεν είναι αυθόρμητη εκδήλωση των ιθαγενών του νησιού, αλλά υποδαυλίστηκαν από το Μιχαήλ Η΄ της Ρωμανίας κι από τον Πέτρο Γ΄ της Αραγώνος, ο οποίος σαν γαμπρός του Μανφρέδου διεκδικεί το ρηγάτο της Σικελίας. Σύνδεσμός τους ήταν βέβαια ο Ιωάννης της Προκίδας, ο οποίος έτσι κατόρθωσε τη διπλωματική εξουδετέρωση της συμμαχίας του Ορβιέτο, όπως ονομάστηκε η δυναμική σύμπραξη του Καρόλου του Ανδεγαυικού με τους Βενετούς. Πάντως, σε αντίθεση με το σύμμαχό του, Πέτρο Γ΄, ο Μιχαήλ Η΄ δεν κατορθώνει να αδράξει αμεσότερα κέρδη, αφού σύντομα πεθαίνει, και τον διαδέχεται ο γιος του, ο άπειρος Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος. Σβήνει και η μογγολο-ρωμέικη συμμαχία, αφού πεθαίνει, επίσης, ο Αμπακα Χαν, ο Μογγόλος σύμμαχος των Παλαιολόγων, δηλητηριασθείς από το Μουσουλμάνο αδελφό του, τον Αχμάντ Τεχοντερ. Οπότε η χηρεύσασα Μαρία Παλαιολογίνα, γνωστή πλέον ως “κυρά των Μογολίων” επιστρέφει στη Ρωμανία, όπου ιδρύει μοναστήρι προς τιμήν της Θεομήτωρος Μαρίας, το οποίο θα ονομαστεί από το λαό “Μονή της Παναγιάς της Μουχλιώτισσας”, ή απλά “Μουχλί”, εκ του “Μογολίον”, ήτοι “Μογγολίον”.<br />
=== 1283 ===
Επεμβαίνοντας δυναμικά στη σύρραξη του φράγκικου στρατού κατοχής με τους ντόπιους αντάρτες, ο Πέτρος Γ΄, γιος του Ιακώβου Α΄ της Αραγώνος & της Μαγιόρκας, προσαρτά τη νήσο Σικελία, όπου διορίζει μέγα καγκελάριο, τον Ιωάννη της Προκίδας. Όμως ο Κάρολος του οίκου ντ’Ανζού συνεχίζει να κατέχει το υπόλοιπο ρηγάτο με έδρα τη Νάπολη, μαζί με την Κέρκυρα και το πριγκηπάτο της Αχαΐας. Παγιώνεται η κατάκτηση των βαλτικών χωρών από το Τάγμα των Τευτόνων Ιπποτών και την Αδελφότητα του Ξίφους. Πάντως το βαλτικό έθνος των Λιθουανών θα καταφέρει να μείνει ανεξάρτητο. Ο δούκας της Λιθουανίας, Γιαγγελών θα επιλέξει στρατηγικά τον εγχριστιανισμό της χώρας του μόλις κατά τα τέλη του 14ου αι. Ο σκληρός βασιλιάς της Αγγλίας, Εδουάρδος προσαρτά το μέχρι πρότινος αδέσμευτο ουαλικό κράτος του Γκουινεντ. Αργότερα (1301), θα ονομάσει το γιο και διάδοχό του, Εδουάρδο Β΄ τον Ηλίθιο, “πρίγκηπα της Ουαλίας”, τίτλος που θα καθιερωθεί για τον εκάστοτε διάδοχο του αγγλικού θρόνου. Ξεκινάει η αφομοίωση του έθνους των Ουαλών, η οποία θα είναι αμφίδρομη, τουλάχιστον σε επίπεδο αριστοκρατίας, αφού θα προκύψει και ουαλικής καταγωγής δυναστεία της Αγγλίας (& Ιρλανδίας), ο δυναμικός οίκος των Τυδώρ (1485-1603), ως συμβιβασμός κατά τη λήξη του εμφυλίου Πολέμου των Ρόδων (1455-85). Σε αυτήν την εμφύλια σύρραξη θα κονταροκτυπηθούν για την εξουσία, δύο κλάδοι του νορμαννικού οίκου των Πλανταζενετ, το Ερυθρόν Ρόδο του δούκα του Λανκαστερ και το Λευκόν Ρόδο του δούκα του Γιορκ. Τελικά θα επικρατήσει ένας Τυδώρ, ο Ερρίκος Ζ΄, γαμπρός του δούκα του Γιορκ.<br />
=== 1284 ===
Ο Ανδρόνικος Β΄, χήρος πια, νυμφεύεται την Ειρήνη (Ιολάνδη), κόρη του μαρκησίου του Μονφερράτου, Γουλιέλμου Ζ΄ ντ’Αλεράμο, ενώ σαν προίκα ο μαρκήσιος παραιτείται από τη διεκδίκηση των εδαφών του πάλαι ποτέ βασιλείου της Θεσσαλονίκης. Από τα τρία παιδιά του Ανδρονίκου Β΄ και της Ιολάνδης, ο Ιωάννης θα διοριστεί δεσπότης της Θεσσαλονίκης, ενώ ο Θεόδωρος θα κληρονομήσει τη μαρκιωνία του Μονφερράτου από τον παππού του, Γουλιέλμο Ζ΄, ιδρύοντας ιταλικό ηγεμονικό κλάδο του οίκου των Παλαιολόγων, που θα κυβερνήσει το Μονφερράτο μέχρι το 1566. Τέλος, η Σιμωνίδα θα παντρευτεί, ως 4η σύζυγος, το βασιλιά της Σερβίας, Στέφανο Ουρώς Β΄ Μιλούτιν. Οι Γενοβέζοι τσακίζουν τους Πιζανούς στη ναυμαχία της Μελορια, στ’ανοικτά του Λιβόρνου. Στη συνέχεια αποσπούν την Κορσική από την κυριαρχία της Πίζας. Θα κρατήσουν το νησί μέχρι την κατάκτησή του από τους Γάλλους, το 1768. Ύστερα από υποτίμηση του αυτοκρατορικού χρυσού νομίσματος, του Υπέρπυρου ή Σολδίου, η Βενετία προχωρά στην κοπή δικού της χρυσού νομίσματος, του “Δουκάτου”. Ο Γεώργιος Τερτερ επικρατεί ως τσάρος & αυτοκράτωρ σε ολόκληρη τη Βουλγαρία. Στην Ανατολία, ο θάνατος του σουλτάνου Καϊ Χοσρού Γ΄ Γιγιαθαντιν εγκαινιάζει την επίμονη αντιπαράθεση ανάμεσα στον Μασουντ Β΄ Γιγιαθαντιν και στον Καϊ Κουμπαντ Γ΄Αλααντιν, για το θρόνο του σουλτανάτου. Στην Άπω Ανατολή, οι πρόγονοι των Βιετναμέζων νικούν τους Μογγόλους που προσπαθούν να τους κατακτήσουν.<br />
=== 1285 ===
Η Βουλγαρία του τσάρου Γεωργίου Τερτερ υποτάσσεται στους Μογγόλους της Μπλε Ορδής και οδηγείται στο χάος, λόγω της ασυδοσίας των βογιάρων (=αριστοκρατών). Θάνατος του Πέτρου Γ΄, βασιλιά της Αραγώνος και ρήγα της Σικελίας. Ήταν σύζυγος της ρήγισσας της Σικελίας (1282-1302), Κωνσταντίας Β΄, κόρης του Μανφρέδου. Θάνατος του Καρόλου του Ανδεγαυικού, ρήγα της Νάπολης, τιτλούχου της Σικελίας, επίδοξου βασιλιά της Ιερουσαλήμ κι επίδοξου αυτοκράτορα της Ρωμανίας. Οι κληρονόμοι του (οίκος ντ’Ανζού) θα κυβερνήσουν την Κάτω Ιταλία από τη Νάπολη μέχρι το 1442, οπότε το ρηγάτο της Σικελίας θα επανενωθεί υπό την κυριαρχία του βασιλείου της Αραγώνος, αν και θα συνεχισθούν οι προσπάθειες επιστροφής των Φράγκων στην περιοχή.<br />
=== 1286 ===
Πεθαίνει η μαρκεζοπούλα, η μαρκησία της Βοδονίτσας, Ισαβέλλα Παλλαβιντσινι (1278-86). Η Βοδονίτσα ακμάζει αυτά τα χρόνια, αν και αποτελεί δημοφιλή στόχο πειρατών, ενώ θα είναι από τις πρώτες περιοχές που θα λεηλατηθούν από την Καταλανική Εταιρεία, ύστερα από τη μάχη της Κωπαΐδας (1311), στην οποία οι αλμογαβάροι της Εταιρίας θα συντρίψουν τους Φράγκους βαρώνους της Ρωμανίας. Στη φονική αυτή μάχη θα σκοτωθούν πολλοί Φράγκοι άρχοντες, με πιο ονομαστούς το δούκα των Αθηνών, Βαλτερο Βριένιο, τον επονομαζόμενο “Ιππότη του θανάτου”, και τον κόμητα των Σαλώνων, Θωμά Γ΄ ντ’Ωτρεμονκουρ. Πάντως, ο οίκος Παλλαβιντσινι και η Βοδονίτσα θα επιβιώσουν και θα ακμάσουν πάλι, με τη βοήθεια της Βενετίας και βενετσιάνικων οίκων, όπως οι Κορνάροι από την Κάρπαθο, αλλά και οι Τζώρτζι, που κυρίως θα κυβερνήσουν τη μαρκιωνία έως την τουρκική κατάκτηση (1414).<br />
=== 1287 ===
Δούκας των Αθηνών γίνεται ο Γκυ Β΄ ντε λα Ρος (1287-1308). Αυτόν θα τον διαδεχθεί ο ανηψιός του, Βάλτερος ντε Μπριεν (1308-1311), που θα πέσει ηρωικά μαχόμενος εναντίον των Καταλανών, στη μάχη της Κωπαΐδας. Στην Άπω Ανατολή, οι πρόγονοι των Βιετναμέζων απωθούν οριστικά τους Μογγόλους σε φονικότατη μάχη.<br />
=== 1288 ===
Ο αμιράλης του λαού της Γένουας, Μπενεντεττο Ζακκαρία διορίζεται από τον Έλληνα αυτοκράτορα της Ρωμανίας, αυθέντης της Φώκαιας. Τα έτη 1304-06, επεκτείνει την εξουσία του και στη Χίο (ορμητήριο Μουσουλμάνων κουρσάρων), Θάσο (ορμητήριο Ελλήνων πειρατών), Σάμο και Κω. Θα τον διαδεχτεί ο αδελφός του, Μανουήλ (1307) κι αυτόν θα τον διαδεχτεί ο γιος του Μπενεντεττου και μιας γόνου του οίκου των Παλαιολόγων, ο Μπενεντεττο Β΄ Ζακκαρία Παλεολόγκο (1309-14). Πάντως η ηγεμονία του οίκου Ζακκαρία στην περιοχή, θα διαρκέσει ελάχιστα (1275-1329). Πεθαίνει ο άρχοντας Ερτογρουλ και τον διαδέχεται ως εμίρης ο γιος του, Οθμαν (αραβικό όνομα) ή Αταμάν (τουρκικός τίτλος που αναφέρεται ως εκδοχή του ονόματος από τον Παχυμέρη). Προς τιμή του Οθμαν ή Οσμαν, θα ονομαστούν “Οσμανλαρ” (“Οθωμανοί”), τα μέλη της ανάμικτης ομάδας των Τούρκων που κυβερνάει. Ο Οσμάν Σαγίτ Γαζί (1288-1326) θα μετατρέψει τη νομαδική ορδή του πατέρα του σε κράτος. Θα συντρίψει τον αυτοκρατορικό στρατό στη μάχη του Βαφέα (1302). Θ’αποποιηθεί την κυριαρχία των Σελτζούκων σουλτάνων. Ο κυριολεκτικά εμετικός οθωμανικός στόλος έχει τις ρίζες του στη βασιλεία του. Οικειοποιώντας τους Έλληνες της Προποντίδας, θ’αποκτήσει πλοία, με τα οποία θα κυριεύσει τα Πριγκηπονήσια (1308) και θα πραγματοποιήσει τις πρώτες αποβάσεις στη Θράκη (1321). Χαρακτηριστικό των Οθωμανών που φαίνεται παραστατικά στο πολεμικό ναυτικό τους, είναι η πλήρης περιφρόνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των υποταγμένων χριστιανικών λαών. Από αναφορές Ευρωπαίων, φαίνεται καθαρά ότι τον οθωμανικό στόλο τον μύριζαν από μίλια μακριά, λόγω της περιφρόνησης για τη βασική υγιεινή των αλυσοδεμένων κωπηλατών τους. Μερικοί κουβάδες με θαλασσινό νερό για τον καθαρισμό των λυμάτων στο χώρο των κωπηλατών, θεωρούνταν περιττοί. Η τακτική αυτή, σε συνδυασμό με τη γενικότερη κακομεταχείριση, θα ρημάξουν αργότερα τον πληθυσμό των νησιών και των παραλίων, λόγω της υψηλή θνησιμότητας των Χριστιανών ναυτών, την οποία και θ’αντιπαρέρχεται ο εκάστοτε καπταν πασάς (αρχιναύαρχος των Οθωμανών) μέσω απανωτών στρατολογήσεων που θα διεξάγει βιαίως.<br />
=== 1289 ===
Η πριγκήπισσα της Αχαΐας, νύφη του Καρόλου ντ’Ανζού και χήρα από το 1277, Ισαβέλλα Βιλεαρδουίνου, διεκδικεί την αυτονομία της από τον οίκο ντ’Ανζού, μέσω των γάμων της με το Φλωρέντιο του Αινώ (1289-97) και το Φίλιππο της Σαβοΐας (1301-07). Πάντως με το θάνατο των συζύγων της, η πριγκιπέσσα θ’αναγκαστεί να επιστρέψει την εξουσία στον οίκο των ντ’Ανζού, που θα κυβερνάει συνήθως (1307-13, 1333-86), μέχρι και την ολέθρια έλευση της καταλανικής εταιρίας, η οποία θα επιβληθεί προσωρινά και στο πριγκηπάτο (1386-96). Μέσω επιγαμίας, θ’ακολουθήσει η κυριαρχία κλάδου του γενουατικού οίκου των Ζακκαρία, από την αυθεντία Βελιγκοστής, Δαμαλά & Χαλανδρίτζας (1402-32). Πάλι μέσω επιγαμίας η εξουσία θα περάσει στους Παλαιολόγους των δεσποτάτων του Μοριά, για να πέσει σαν ώριμο φρούτο στα χέρια του Μεχμέτ Β΄ Φατίχ, το 1460. Στους Αγίους Τόπους, οι Μαμελούκοι κατακτούν την Τρίπολη και καταλύουν την ηγεμονία Αντιοχείας & κομητεία της Τριπόλεως (ενιαίο κράτος από το 1201).<br />
=== 1290 ===
Γέννηση του Βαρλαάμ του Καλαβρού, ενός από τους θεμελιωτές της Αναγέννησης. Θα γίνει επιφανής θεολόγος και λόγιος. Η φήμη του διαπρεπούς ελληνιστή θα του επιτρέψει να εργαστεί ως καθηγητής στην Κ/πολη επί Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου, ενώ μετά από την πτώση του Ανδρονίκου Β΄ θα ιδρύσει δική του σχολή στη Σαλονίκη. Ως εκπρόσωπος της Ανατολικής Εκκλησίας, θα λάβει αρκετές φορές μέρος σε συζητήσεις για την επανένωση των Εκκλησιών. Παράλληλα, θ’αποτελέσει τον κύριο πολέμιο των νεωτερισμών που επινοούν μυστικιστές μοναχοί του Αγίου Όρους, οι Ησυχαστές. Η έριδα που θα προκαλέσει το παρεκλίνον κίνημα των Ησυχαστών, θα συνταράξει γι’αρκετές δεκαετίες τη Ρωμανία. Τελικά, όταν με σύνοδο στην Κ/πολη (1341), θα δικαιωθούν οι Ησυχαστές με ηγέτη το Γρηγόριο Παλαμά (Άγιος, σήμερα), ο Βαρλαάμ θα επιστρέψει απογοητευμένος στην πατρίδα του, την Καλαβρία, όπου σαν Ουνίτης θ’αποδεχτεί τη θέση του επισκόπου της πόλεως Ιέρακας (Gerace), όταν αυτή θα του προταθεί από την Αγία Έδρα. Κύρια ασχολία του πάντως θα παραμείνει η διδασκαλία της Ελληνικής Φιλοσοφίας και Φιλολογίας. Ο Βαρλαάμ ανήκει σε μια σειρά Ελλήνων λογίων που μέσω της αγνοημένης στη Δύση, Πλατωνικής διδασκαλίας, θ’ανατρέψουν το δογματικό Σχολαστικισμό, που επικρατεί στη Δύση κατά τον Ύστερο Μεσαίωνα, και που αποτελεί ένα κράμα του Χριστιανισμού με ιδέες του Αριστοτέλους. Μέσω της μελέτης του Πλάτωνος, θα επέλθει η αμφισβήτηση του κατεστημένου συστήματος ιδεών, μια διαδικασία που θα οδηγήσει στην πνευματική άνθιση της Αναγέννησης. Γνωστότερος μαθητής του Βαρλαάμ στην Ιταλία θα γίνει ο κορυφαίος ποιητής Πετράρχης, που θεωρείται ως ο πρώτος φορέας του πνεύματος του Ουμανισμού στη Δύση. Ο Βαρλαάμ θ’αφήσει αρκετά θεολογικά έργα, όμως θα γράψει και για άλλα θέματα, όπως, μεταξύ άλλων πραγματείες περί Αστρονομίας, Μουσικής, Αριθμητικής και της Ηθικής των Στωικών. Στην αντιπαράθεσή του με τους Ησυχαστές θα τον διαδεχτεί ο βουλγαρικής καταγωγής Γρηγόριος Ακίνδυνος, ο οποίος αφού θα ξεκινήσει ως μετριοπαθής παρατηρητής, προσπαθώντας να συμβιβάσει τους Ησυχαστές με τους Βαρλααμίτες, τελικά θα στραφεί εξ ολοκλήρου εναντίον των παρεκλίνοντων τάσεων των Ησυχαστών. Εν τούτοις, σε σύνοδο του 1347, θα δικαιωθεί εκ νέου ο Γρηγόριος Παλαμάς και οι Ησυχαστές. Πεθαίνει ο βασιλιάς της Ουγγαρίας, Λάζλο (Λαδισλαύος) Δ΄, και τον διαδέχεται ο Ανδρέας Γ΄, ο τελευταίος του οίκου Αρπαντ. Η κοιτίδα του οίκου ντ’Ανζού, Ανδεγαυία ή Ανζού, θα δοθεί αυτή τη χρονιά ως προίκα για το γάμο της κόρης του Καρόλου Β΄, Μαργαρίτας της Νάπολης, με τον Κάρολο Βαλουά, αδελφό του Φιλίππου Δ΄ του Ωραίου της Φραγκίας. Έτσι δημιουργείται ο οίκος Βαλουά, που θ’αποτελέσει την επόμενη δυναστεία που θα κυβερνήσει τη Γαλλία (1328-1498, ενώ ο κλάδος Βαλουά-Αγκουλέμ το διάστημα 1498-1589). Πάντως, επίσης μέσω γάμου, κλάδος του οίκου ντ’Ανζού θα κυβερνήσει το βασίλειο της Ουγγαρίας (1308-86).<br />
=== 1291 ===
Στους Αγίους Τόπους, με την πτώση της Άκρας στους Μαμελούκους, οι Χριστιανοί περιορίζονται πλέον στα βασίλεια της Κύπρου και της Μικρής Αρμενίας. Οι Αρμένιοι είναι κυρίως Χριστιανοί του Μονοφυσιτικού ή Γρηγοριανού Δόγματος. Όμως, μέχρι τους διωγμούς, τη γενοκτονία και τις μεταναστεύσεις του 20ου αι, θα επιβιώσουν στην Ανατολία και Χαϊχουρουμ (=Αρμενο-Ρωμιοί), δηλαδή Αρμένιοι του Ορθοδόξου Δόγματος. Παρόλο που έχουν απωλεσθεί οι αρμενικές περιοχές της Ανατολίας, η συνεισφορά των Αρμενίων στη Ρωμανία επιδιώκεται ακόμα. Περίπου αυτήν την εποχή, ο διάδοχος Μιχαήλ (Θ΄) Παλαιολόγος νυμφεύεται τη Ρίτα, κόρη του βασιλιά της Μικρής Αρμενίας, Λέοντα Γ΄, και της δέσποινας του, επίσης αρμενικού, πριγκηπάτου του Λαμπρου, Κυράννας. Στο γερμανικό δουκάτο της Σουαβίας τρεις κοινότητες συνασπίζονται για ν’αντιμετωπίσουν την αλαζονία του τοπικού φεουδαρχικού οίκου. Είναι τα καντόνια Σβυτς, Ούρι και Ούντερβαλντεν που εξεγείρονται εναντίον του οίκου των Αψβούργων. Σουαβοί χωριάτες αντιμετωπίζουν με επιτυχία τον καταπιεστικό Αψβούργο δούκα, παίρνοντας θάρρος από το θρυλικό Γουλιέλμο Τέλλο με την τζάγρα του (=crossbow). Έτσι γεννιέται η Ελβετική Ομοσπονδία, η Confoederatio Helvetica (CH), αν και οι καθοριστικές νίκες θ’αργήσουν να έρθουν (1315 & 1386). Εν καιρώ, οι Ελβετοί φαλαγγίτες θ’αποδείξουν την υπεροχή τους στα πεδία των μαχών, έναντι των ιπποτών, της εκλεκτής δύναμης της εποχής. Τότε θα γίνουν περιζήτητοι μισθοφόροι, αφού κάθε στρατός στην Ευρώπη θα θέλει στο πλευρό του πειθαρχημένο μακρυκόνταρο πεζικό Ελβετών για να βγει με αυτοπεποίθηση στη μάχη.<br />
=== 1292 ===
Στη Βουλγαρία, εκθρονίζεται ο τσάρος Γεώργιος Τερτερ, από το στασιαστή Σμίλετς, γαμπρό του σεβαστοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, θείου του αυτοκράτορα. Λήγει ο διετής εμφύλιος πόλεμος που είχε ξεσπάσει για τη διαδοχή στο βασίλειο της Σκοτίας. Η ανάμειξη του Νορμαννού βασιλιά της Αγγλίας, Εδουάρδου, στη σύγκρουση 5 διεκδικητών του θρόνου, θ’αποδειχτεί καθοριστική για την απώλεια αυτόνομης επιβίωσης για το έθνος των Σκοτσέζων, γεγονότα που περιγράφονται αλλοιωμένα στην ταινία Braveheart.<br />
=== 1293 ===
Στην Ανατολία, ο Καϊ Κουμπαντ Γ΄Αλααντιν εκθρονίζει τον Μασουντ Β΄ Γιγιαθαντιν για 2η φορά. Οι επίμονες διαμάχες τους κατά το διάστημα 1282-1302, θα υπονομεύσουν το μέλλον της ισλαμικής Ρωμανίας. Ήδη ο εκάστοτε σουλτάνος έχει πλέον ρόλο συντονιστικό ανάμεσα σε ευάριθμα αυτόνομα και ατίθασα εμιράτα γαζήδων, ενώ συγχρόνως ισορροπεί κάτω από την κυριαρχία του Μογγόλου προϊσταμένου του, από το Ιλ Χανάτο. Οι Αρμένιοι του Μονοφυσιτικού ή Γρηγοριανού Δόγματος μεταφέρουν την έδρα του καθολικού τους, δηλαδή το πατριαρχείο τους, από τη Χρομγκλα στην πρωτεύουσα του βασιλείου της Μικρής Αρμενίας, Σίσιον (Σις). Στη βόρεια Ευρώπη ακμάζει μια εμπορική ομοσπονδία γερμανικών πόλεων, η χανσεατική ένωση. Είχε ιδρυθεί ως “συνεταιρισμός Γερμανών εμπόρων συναλλασσομένων με το Νοβγκοροντ”. Τη δεκαετία του 1220, επωφελήθηκε από την παρακμή του βασιλείου της Δανίας που ηγεμόνευε στην περιοχή. Τότε μια γερμανική πόλη στη μεθόριο της Δανίας, το Λούμπεκ, αναδεικνύεται σε πραγματική μητρόπολη για τους ταχύτατα αναπτυσσόμενους, κυρίως γερμανικούς, οικισμούς κατά μήκος των ακτών και των ποταμών της Βαλτικής Θάλασσας. Ένας λόγος για τη μεγάλη επιτυχία της χανσεατικής ένωσης, αποτελεί η χρήση νέων πλοίων, μεγαλύτερης χωρητικότητας. Έτσι η Ένωση καταλήγει να διακινεί μεγαλύτερο όγκο εμπορευμάτων σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, πχ τους λαούς της Σκανδιναβίας. Επίσης, συνεργάζεται με το Τάγμα των Τευτόνων Ιπποτών, που εξαπλώνει ραγδαία την κυριαρχία του στις βαλτικές χώρες. Ορμητήρια-αποικίες των Τευτόνων προσχωρούν στην Ένωση. Η χανσεατική ένωση θα χαρίσει στα μέλη της μεγάλη ευμάρεια, ενώ η ίδια θα καταστεί υπολογίσιμη πολιτική δύναμη, απερίσπαστη από επεμβάσεις, αφού, παρομοίως με τη Δανία, και η Γερμανική αυτοκρατορία βυθίζεται στην παρακμή, αναλωμένη σε οικονομικώς και ιδεολογικώς ασύμφορες αναμετρήσεις στο νότο (εναντίον Αγίας Έδρας, λομβαρδικής λίγκας, Φραγκίας, Ελβετίας κτλ). Αυτήν τη χρονιά, το ταμείο της Ένωσης μεταφέρεται από τον τόπο συνελεύσεων του αρχικού συνεταιρισμού, την κώμη Βίσμπυ, στο ισχυρό Λούμπεκ. Το γεγονός αυτό αποτελεί αναπόδραστο ιστορικό ανάλογο με τη μεταφορά του ταμείου της Συμμαχίας της Δήλου στην Αθήνα, τον 5ο αι πΧ. Το αποκορύφωμα της πολιτικής ισχύος της Ένωσης θα είναι η συντριβή του βασιλείου της Δανίας, το 1370, γεγονός που θα προκαλέσει τη συγχώνευση των λαών της Σκανδιναβίας σε ενιαίο βασίλειο το 1397 (ένωση του Κάλμαρ), λόγω της αναγκαιότητας αντιμετώπισης της παντοδύναμης σύμπραξης της χανσεατικής ένωσης με το Τάγμα των Τευτόνων. Οι Τεύτονες θα κατακτήσουν πρόσκαιρα τη Γοτλάνδη από τους Δανούς, όμως θα συντριβούν το 1411, στη μάχη του Ταννενμπεργκ από τις ηνωμένες δυνάμεις της Πολωνίας και της Λιθουανίας. Στη μεγάλη στρατιά που θα συμβάλλει στο τέλος της γερμανικής “Ώθησης προς Ανατολάς” (Drang nach Osten), οι Πολωνοί θα φέρουν μισθοφόρους από τη Σιλεσία και τη Βοημία, ενώ οι Λιθουανοί θα κουβαλήσουν Ρώσους, αλλά και Τάταρους, ανάμεσα στους οποίους θα υπάρχουν Έλληνες από την Περατεία και Ελληνογότθοι από το δεσποτάτο του Θεοδώρου. Οι Τεύτονες θ’απωλέσουν τη Σαμογιτία, ενώ όμως οι μάχες θα συνεχίζονται από τους εξουθενωμένους αντιπάλους, ειρήνη τελικά θα επιβάλλει ο Τσεχο-Γερμανός βασιλεύς της Ουγγαρίας, Σιγισμούνδος των Λουξενμπουργκ (1387-1437), αυτοκράτωρ της Δύσης (1410-37) & κατοπινός (άτυχος) βασιλεύς Βοημίας (1419-37).<br />
=== 1294 ===
Στην Άπω Ανατολή οι Μογγόλοι ιππείς του Κουμπλάι Χαν υποτάσσουν το Αννάμ (Βιετνάμ). Ξεσπά 2ος Βενετο – Γενουατικός Πόλεμος (1294-99). Οι Βενετοί ηττώνται από τους Γενοβέζους στη ναυμαχία του Λαϊάτσο. Ο παλατινός κόμης της Κεφαλληνίας, Ριχάρδος Ορσίνι, καταλαμβάνει την Αγία Μαύρα (Λευκάδα) από τους Βενετούς. Ο εγκάρδιος εναγκαλισμός της Αγίας Έδρας με τον οίκο ντ’Ανζού κορυφώνεται φέτος, με τον πάπα Κελεστίνο Ε΄ να έχει αφήσει την Αγία Έδρα, και να κατοικοεδρεύει στην ανδεγαυική έδρα, τη Νάπολη. Έχει γίνει κάτι σαν μαριονέτα στην αυλή του Ανδεγαυού ρήγα της Σικελίας, Καρόλου Β΄, με τον οποίο συμμερίζεται την αναγκαιότητα της ανάκτησης της Σικελίας, που βρίσκεται υπό την κατοχή της άνομης Αραγώνος. Βέβαια το κατεστημένο στη Ρώμη δεν διακατέχεται από την ίδια θέρμη. Ο επιφανής νομικός Βενέδικτος Γαετάνο επιβάλλει την παραίτηση του Κελεστίνου Ε΄, και γίνεται ο ίδιος πάπας, ως Βονιφάτιος Η΄ (1294-1303). Στη συνέχεια, επιχειρεί να εδραιώσει την απόλυτη πολιτική εξουσία της Αγίας Έδρας στον χριστιανικό κόσμο. Ξεκινάει δυναμικά, παραδίδοντας μαζικά αφορισμούς σε βασιλείς και καρδιναλίους που αμφισβητούν το θέλημά του. Απαγορεύει στους απανταχού Χριστιανούς άρχοντες να εισπράττουν φόρους από την Εκκλησία, ενώ καταφέρνει να επιβληθεί στον ισχυρότερο αριστοκρατικό οίκο της Ρώμης, τους Κολόνα (αντίπαλοι των Ορσίνι). Συγχρόνως, ενισχύει τα έσοδα της Αγίας Έδρας. Μόνο με την οργάνωση του Ιωβηλαίου του 1300, όταν η Ρώμη θα γεμίσει με χιλιάδες προσκυνητές, η Αγία Έδρα θα βρεθεί να φτυαρίζει χρήμα από το πουθενά. Όμως στην αντιπαράθεσή του με το ρήγα της Φραγκίας, Φίλιππο Δ΄ τον Ωραίο (1285-1314) του οίκου των Καπέτων, θα βγει χαμένος, αυτός και η παποσύνη. Αρχικά, αντιμετωπίζοντας σθεναρά τον ισχυρότερο κοσμικό ηγεμόνα της εποχής, που αποτελεί ο βασιλιάς της Γαλλίας, Φίλιππος Δ΄, θα τον στηλιτεύσει για την επιμονή του να φορολογεί τον κλήρο. Στη συνέχεια όμως, και ενώ θα ετοιμάζει τον αφορισμό του Φράγκου βασιλιά, θα αιχμαλωτιστεί από τραμπούκους του Φιλίππου Δ΄ για λίγες ώρες στη θερινή του κατοικία στο Ανάνιι. Ύστερα από δυναμική επέμβαση του λαού του, θ’αφεθεί, ταπεινωμένος, αλλά ελεύθερος να επιστρέψει στη Ρώμη, όπου θα πεθάνει μετά από ένα μήνα. Στα επόμενα χρόνια θα συνεχιστούν σπασμωδικά οι αντιδράσεις της Αγίας Έδρας εναντίον της παντοδυναμίας του Φιλίππου Δ΄. Γι’αυτό και ο Φίλιππος Δ΄ θα επιβάλλει έναν πάπα της αρεσκείας του, τον αρχιεπίσκοπο του Μπορντώ, ως Κλήμη Ε΄ (1305-14) στην Αβινιόν, όπου θα εγκαθιδρύσει τη δική του Αγία Έδρα, διχάζοντας τη δυτική χριστιανοσύνη. Ο πάπας της Αβινιόν, Γρηγόριος Ι΄, θα επιστρέψει στη Ρώμη το 1377. Όμως η κρίση θα συνεχιστεί δριμύτερη, με πάπες σε Αβινιόν, Ρώμη αλλά και Πίζα, όπου σύνοδος κληρικών θα εκλέξει 3ο πάπα, τον Έλληνα (και Κρητικό) Πέτρο Φιλάργη, ως Αλέξανδρο Ε΄ (1409-10). Τελικά, το 1417, μέσω της Συνόδου της Κωνσταντίας (1414-18) που θα οργανώσει ο αυτοκράτωρ των Γερμανών και βασιλεύς Ουγγαρίας, ο Τσέχο-Γερμανός Σιγισμούνδος των Λούξεμπουργκ (1410-37), θ’αποκατασταθεί η τάξη και θα διασφαλιστεί το κύρος της Εκκλησίας, αν και κατά τη διάρκεια της Συνόδου θα κατακριθεί η αναγκαιότητα ύπαρξης της παπικής εξουσίας, ενώ θ’αμφισβητηθεί και η αναγκαιότητα του Σχίσματος με την αδελφή Εκκλησία της Ανατολής. Άλλωστε οι πάπες λογίζονται πλέον (15ος αι) σχεδόν ως κοσμικοί άρχοντες, κάτι περισσότερο από εύποροι πρίγκηπες, που τουλάχιστον προωθούν την καλλιτεχνική Αναγέννηση. Πάντως, ο Φίλιππος Δ΄ των Φράγκων, θα εκμεταλλευτεί την παπική αυθεντία για να προωθήσει τα δικά του άνομα συμφέροντα, όπως π.χ η καταλήστευση και απέλαση Λομβαρδών (Ιταλών) και Εβραίων επιχειρηματιών από τη Γαλλία. Αποκορύφωμα του θράσους του, εντούτοις, αποτελεί η σφαγή και η καταλήστευση του Τάγματος των Ναϊτών Ιπποτών κατά το διάστημα 1307-14, σε συνεργασία με τον πάπα Κλήμη Ε΄. Το γεγονός ότι και οι δύο πέθαναν το ίδιο έτος που έγινε ο βασανισμός και η εκτέλεση στην πυρά του μεγάλου μαγίστρου των Ναϊτών Ιπποτών, Ζακ ντε Μολαί, αποδόθηκε σε κατάρα που φέρεται ότι τους έδωσε ο μάγιστρος, να παρουσιαστούν μαζί του μπροστά από το θρόνο του Δημιουργού, για να λογοδοτήσουν για τα ανομήματά τους. Η δύναμη των Φράγκων βασιλέων και η επιρροή τους στην Ιταλία θ’αναχαιτιστεί αρχικά μέσω της επεκτατικότητας των βασιλέων της Αγγλίας κατά τον Εκατονταετή Πόλεμο (1337-1453) και αργότερα μέσω της δημιουργίας της πανίσχυρης Ισπανίας από τη συγχώνευση της Αραγώνος με τη Λεών & Καστίλη (1492). Κατά τη σύντομη, αλλά εκρηκτική, κυριαρχία του ισπανικού οίκου Βοργία στην Αγία Έδρα, οι πάπες ερωτοτροπούσαν με τους βασιλείς της Φραγκίας και της Αραγώνος, ώστε να καταφέρουν να επιβληθούν επί των παρατάξεων της Ρώμης, και των πόλεων-κρατών της Ιταλίας γενικότερα. Συνέπεια των πράξεων τους ήταν η ερήμωση της Ιταλίας από τις βασιλικές καταδρομές και τις αέναες εμφύλιες συρράξεις. Αυτό είναι το κατηφές τοπίο που περιγράφεται στον “Ηγεμόνα” του Νικολό Μακιαβέλι. Τότε ένας πάπας, διάδοχος του τελευταίου Βοργία και μαικήνας της Αναγέννησης, ο Ιούλιος Β΄, έχοντας επωφεληθεί από την ατζέντα ισχυροποίησης των αδίστακτων προκατόχων του, συγκροτεί Ιερά Συμμαχία (1510), συνασπίζοντας την Ελβετία, τη Βενετία, την Ισπανία, το ρηγάτο των 2 Σικελιών, την Αγγλία και τον Αψβούργο αυτοκράτορα των Γερμανών, πετυχαίνοντας την εκδίωξη του Φράγκου βασιλιά Λουδοβίκου ΙΒ΄ των Βαλουά, από την Ιταλία. Επίσημα η Συμμαχία θα διαλυθεί με το θάνατο του πάπα Ιουλίου Β΄ (1503-13). Όμως λίγο πολύ τα ίδια κράτη θα συνεχίσουν τους Ιταλικούς Πολέμους (1494-1559) εναντίον των Φράγκων βασιλέων. Αν εξαιρεθούν κάποιες προστριβές μεταξύ των συμμάχων, όπως η κατάληψη της Ρώμης από τα ισπανικά στρατεύματα του Αψβούργου αυτοκράτορα το 1527, όταν θα επιχειρήσει ν’απαλλάξει από τα καθήκοντά του τον εριστικό πάπα Κλήμη Ζ΄, γενικά οι φιλοδοξίες των κατά καιρούς βασιλέων της Φραγκίας θα συνασπίζουν τους υπολοίπους εναντίον τους, περιθωριοποιώντας τη χώρα, τόσο ώστε ο Φραγκίσκος των Βαλουά-Αγκουλέμ των Φράγκων θ’αναγκαστεί να συμμαχήσει με το Σουλεϊμάν Β΄ Κανουνί των Οθωμανών, για ν’αντιμετωπίσει τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Τελικά η παράδοξη αυτή συμμαχία που σχεδιάστηκε από τον Έλληνα πασά Παργαλί Ιμπραήμ, θα πετύχει και θ’αντέξει στο χρόνο, με τη σύναψη των Διομολογήσεων ανάμεσα στη Γαλλία και την Τουρκία (1535), ενώ αντίθετα η υπόλοιπη, δήθεν ενωμένη Ευρώπη θ’αλληλοφαγωθεί επί τη ευκαιρία του Σχίσματος της Μεταρρύθμισης που θα συγκλονίσει την ήπειρο (1517-1648). Ενώ έως τότε εκκρεμούσε το ζήτημα του πως θα εκλέγεται και σε ποιον θα λογοδοτεί ο εκάστοτε πάπας, οι Μεταρρυθμιστές δεν θα ικανοποιούνται πλέον από τέτοιες απλοϊκές ανησυχίες, αξιώνοντας την κατάργηση του ίδιου του θεσμού του πάπα, ενδεχομένως και ολόκληρης της επισκοπικής ιεραρχίας. Σταθμός στη διαμάχη μεταξύ των Καθολικών και των Μεταρρυθμιστών ή Διαμαρτυρόμενων, αποτελεί η Νύκτα του Αγ. Βαρθολομαίου (1572), όταν με τη συγκατάθεση του βασιλιά των Φράγκων θα πραγματοποιηθούν οργανωμένες σφαγές Φράγκων Διαμαρτυρόμενων σε ολόκληρη τη Γαλλία (Οι Γάλλοι Διαμαρτυρόμενοι ήταν επίσης γνωστοί ως Ουγενότοι. Ουγενότοι πρόσφυγες στην ολλανδική αποικία των Νέων Κάτω Χωρών, δηλαδή στη μεταγενέστερη αγγλική κτήση της Νέας Υόρκης, διέδωσαν ενδεχομένως τη νοτιο-Γαλλική κατάφαση ΟΚ!). Αποκορύφωμα όμως της γενικευμένης πανευρωπαϊκής θρησκευτικής διαμάχης αποτελεί ο Τριακονταετής Πόλεμος (1618-48), το αποτέλεσμα του οποίου θα κριθεί από μία ακόμα προδοτική ενέργεια βασιλιά της Φραγκίας. Συγκεκριμένα, ο στρατός της Καθολικής Γαλλίας θα στηρίξει τις δυνάμεις των Διαμαρτυρόμενων, εναντίον των ομοδόξων του Καθολικού συνασπισμού. Τη μακιαβελική αυτή τακτική θα εμπνευστεί και θα υλοποιήσει ο καρδινάλιος Ρισελιέ, ο οποίος όμως δεν θα διστάσει να τσακίσει τους τελευταίους Ουγενότους εντός της Γαλλίας. Πάντως, λίγα χρόνια αργότερα, η Γαλλία θα στηρίξει τη Βενετία εναντίον των Τούρκων, κατά την πολιορκία του Χάντακα (1648-69, η μακρότερη πολιορκία όλων των εποχών), χωρίς αποτέλεσμα όμως, αφού ύστερα από την ήττα των 6.000 Φράγκων μουσκετοφόρων (musketeers) του δούκα Μονφόρ από αντίστοιχο ασκέρι γενίτσαρων, ο Βενετοί θ’αναγκαστούν να παραδώσουν την πόλη.<br />
=== 1295 ===
Ο γιος του αυτοκράτορος Ανδρονίκου Β΄ και της Άννας της Ουγγαρίας, Μιχαήλ Θ΄, ανακηρύσσεται συναυτοκράτωρ. Στην Ηράκλεια του Πόντου, γεννιέται ο Νικηφόρος ''Γρηγοράς'' (1295-1360), ένας εξαιρετικός και πολυμαθής λόγιος. Ως μαθητής του σοφού Θεοδώρου Μετοχίτη (του μετέπειτα μεγάλου λογοθέτη (1320-28)), θα ασχοληθεί με ποικίλα πράγματα όπως π.χ Μαθηματικά, Αστρονομία, Ακουστική. Θα συγγράψει θεολογικά δοκίμια, ένα βιβλίο Ιστορίας, αλλά και πολεμικές κατά του φανατικού Γρηγορίου Παλαμά. Θα εισηγηθεί στον Ανδρόνικο Β΄ μεταρρύθμιση του Ιουλιανού Ημερολογίου, την ίδια που θα υλοποιήσει αργότερα, δηλαδή στις 5/15 Οκτωβρίου του 1582, ο πάπας ''Γρηγόριος'' ΙΓ΄, ως ''Γρηγοριανό Ημερολόγιο''. Ο Ανδρόνικος Β΄ θα εγκρίνει το νέο Ημερολόγιο, όμως η αλλαγή δεν θα υλοποιηθεί λόγω του πραξικοπήματος του εγγονού του, Ανδρονίκου Γ΄ Παλαιολόγου, που θ’ακυρώσει με εμπάθεια κάθε πολιτική του παππού του (γεγονότα σωτηρίου έτους 1328). Εξαιτίας της αντιπαράθεσής του με το Γρηγόριο Παλαμά και τους Ησυχαστές, το λείψανο του ''Γρηγορά'' θα βεβηλωθεί από αγριεμένο όχλο. Δεσπότης της Μεγαλοβλαχίας γίνεται ο Κωνσταντίνος Άγγελος Δούκας Κομνηνός. Το κράτος αυτό που κατά καιρούς εκτείνεται σε Θεσσαλία, Φωκίδα, Φθιώτιδα και Πιερία, με έδρα τη Νέα Πάτρα (Υπάτη) σύντομα, και συγκεκριμένα επί Ιωάννου Β΄Αγγέλου (1303-18), θα καταστραφεί από τους αλμογαβάρους της Καταλανικής Εταιρίας, ενώ στη συνέχεια εδάφη του θα προσαρτηθούν από το καταλανικό πλέον (1311-88) δουκάτο των Αθηνών, αλλά κι από το δεσποτάτο της Ηπείρου και τη Ρωμανία των Παλαιολόγων. Οι Καταλανοί και οι Ισπανοί υπήκοοι του βασιλείου της Αραγώνος (και πρόγονοι των κονκισταδόρων) θα ενδιαφερθούν ολέθρια για τη Ρωμανία, ως χώρα με ευκαιρίες και πλούτη. Σύντομα όμως θα αποθαρρυνθούν από αστάθμητους παράγοντες, όπως η κάθοδος των Σέρβων, το ξέσπασμα πανδημικής πανούκλας (Μαύρος Θάνατος) και οι εισβολές των Οθωμανών. Με την έξοδο των Καταλανών, αλλά και των Φράγκων του οίκου ντ’Ανζού, τις θέσεις τους στην Ελλάδα θ’αναλάβουν γόνοι φλωρεντινών εύπορων αστικών οίκων, όπως οι Τόκκοι και οι Ατζαγιόλοι, που παρόλες τις αγαθές τους προθέσεις, δεν θα καταφέρουν ν’ανακόψουν την προέλαση των Οθωμανών. Πάντως το κρατίδιο των Τόκκων (δεσποτάτο Ρωμανίας, που συνήθως θα περιλαμβάνει Λευκάδα, Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, αλλά και Μικρή Βλαχία (Αιτωλοακαρνανία), η οποία θα ονομαστεί και “Καρλ-ελί”, λόγω των Καρόλων Α΄ & Β΄ Τόκκων), αλλά και το κρατίδιο των Ατζαγιόλι (δουκάτο Αθηνών) θα ανθίσουν απρόσμενα, μέχρι να σβήσουν εξαιτίας της τουρκικής λαίλαπας, αλλά και της βενετικής “προστασίας”. Οι Αμαλφηνοί, παρόλο που δυσανασχετούν υπό την κυριαρχία του φραγκικού οίκου ντ’Ανζού, τελειοποιούν τη μαγνητική πυξίδα στη μορφή με την οποία θα διαδοθεί δειλά στις θάλασσες της Δυτικής Ευρώπης. Βέβαια, διάφορες πρώιμες εκδόσεις πυξίδας χρησιμοποιούνται ήδη στη Ρωμανία και τον ισλαμικό Κόσμο, όπου πρωτοδιαδόθηκαν ύστερα από την ευρεία εξάπλωσή τους στην Κίνα της θαυμαστής δυναστείας των Σογκ (960-1279). Η πυξίδα εφευρέθηκε στην Κίνα κατά το 2ο με 1ο αι πΧ, την ίδια εποχή και για τον ίδιο λόγο που στον Ελληνιστικό Κόσμο εφευρίσκονταν πολυπλοκώτερα συστήματα υποβοήθησης της ναυτιλίας, όπως ο αστρολάβος και ο “μηχανισμός των Αντικυθήρων”. Μέχρι τώρα η επικρατούσα θρησκεία ανάμεσα στους Μογγόλους του κράτους των Ιλ Χαν, που ίδρυσε ο Χουλαγκού με έδρα την Ταυρίδα της Ατροπατηνής (Αζερμπαϊτζαν), ήταν ο Χριστιανισμός των Νεστοριανού Δόγματος. Όμως το κράτος αυτό, που εκτείνεται σε μεγάλο μέρος της Εγγύς Ανατολής, προσηλυτίζεται τελικά στο Ισλάμ.<br />
=== 1296 ===
Στα πλαίσια των επίμονων αναμετρήσεων που χαρακτηρίζουν τους πολέμους Βενετίας-Γένουας, ο Ρουτζερο Μοροζίνι (Ρογήρος Μαυρογένης), ναύαρχος της Βενετίας, εισβάλλει στις κτήσεις του γενουατικού οίκου των Ζακκαρία και καταστρέφει τη Φώκαια. Επίσης ο Μάρκος Β΄ Σανούδος ξεκινάει (1296-1303) την αποκατάσταση του δουκάτου του Αρχιπελάγους, στην έκταση που είχε πριν από τη δράση του μέγα δούκα (=αρχηγού ΓΕΝ) Λικάριου. Ο λόγιος και ανηψιός του μετέπειτα μεγάλου λογοθέτη (=πρωθυπουργού, το 1320-28), του σοφού Θεοδώρου Μετοχίτη, ο Λέων Βαρδαλής, διορίζεται πρέσβης στη Βενετία, από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄. Είναι μια πρώτη προσπάθεια προσέγγισης κι ενδεχόμενης συμφιλίωσης με την ισχυρή γαληνοτάτη δημοκρατία. Στα επόμενα χρόνια η Βενετία θα επωφεληθεί κι από αυτήν την πολιτική, π.χ κατά τη διάρκεια της Έριδος των δύο Ιωαννών (ο Στ΄ ο Καντακουζηνός εναντίον του Ε΄ του Παλαιολόγου, το 1347-54). Το Αμάλφι στασιάζει εναντίον του φραγκικού ρηγάτου της Νάπολης, κι εισβάλλει στη νήσο Ίσχια, τη μεγαλύτερη των Πιθηκουσών Νήσων, στ’ανοικτά του Κόλπου της Νάπολης. Όμως ύστερα από κάμποσα χρόνια, οι Αμαλφηνοί θα ηττηθούν και θα χάσουν οριστικά τη ναυτική τους υπεροχή, η οποία είχε συνεισφέρει τόσο για το μεγαλείο της Ρωμανίας, όσο και για την ισχύ του νορμανικού ρηγάτου της Σικελίας. Σεισμός του 1343, αλλά και καταιγίδα που θα επακολουθήσει, θα καταστρέψουν το λιμάνι και το μεγαλύτερο μέρος του Αμάλφι, οριστικοποιώντας την παρακμή της πόλης. Στη Βρετανία, ο βασιλιάς της Αγγλίας, Εδουάρδος, επωφελούμενος από εμφύλιες έριδες που και ο ίδιος υποδαυλίζει, αυτοανακηρύσσεται βασιλιάς της Σκοτίας. Παράλληλα, προχωράει η αφομοίωση του έθνους των Σκοτσέζων, η οποία θα είναι αμφίδρομη, τουλάχιστον σε επίπεδο αριστοκρατίας, αφού θα προκύψει και σκωτσέζικης καταγωγής δυναστεία της Αγγλίας, Σκωτίας (& Ιρλανδίας), ο οίκος των Στιούαρτ (1603-49, 1660-1714). Οι Στιούαρτ θα δημιουργηθούν από το Βάλτερο Φιτζαλαν, παρακοιμώμενο (=στιούαρτ) του βασιλιά της Σκοτίας Δαυίδ Β΄. Ο επόμενος βασιλιάς της Σκωτίας θα είναι ο γιος του, Ροβέρτος Β΄ Στιούαρτ. Ο οίκος Στιούαρτ θα κυβερνήσει για αιώνες τη Σκωτία (1370-1603), ενώ όταν θα κληρονομήσει το θρόνο της Αγγλίας, θα ενώσει τα δύο στέμματα. Η συγχώνευση των Σκωτσέζων στο αγγλικό έθνος θα επέλθει με φυσικότητα, αφού σε αντίθεση με τους ιθαγενείς των βορείων υψιπέδων της Σκοτίας (the Highlands) που μιλούν μία κελτική διάλεκτο, τα γαελικά, η άρχουσα τάξη και οι βασιλείς της Σκοτίας, αλλά και τα λαϊκά στρώματα στ’ανατολικά και τα νότια της χώρας (νότια από το τείχος του Αδριανού) μιλούν τα σκωτσέζικα, που είναι μια αγγλοσαξονική διάλεκτος. <br />
=== 1297 ===
Ένας ατίθασος Γουέλφος (= οπαδός του πάπα, στη διαμάχη του με το Νεμιτζό αυτοκράτορα) εκδιωκόμενος από τη Γένουα, κατακτά τη γενέτειρα των προγόνων του, το Μονακό (η αρχ. Μόνοικος). Είναι ο Φραντσέσκο Γκριμάλντι ο Πανούργος. Ο οίκος Γκριμάλντι θα χάσει τον έλεγχο της περιοχής το 1301, όμως θα επικρατήσει οριστικά στο Μονακό το 1419. Η Αγία Έδρα αναγνωρίζει ως Άγιο τον εκλιπόντα βασιλιά των Φράγκων, Λουδοβίκο Θ΄, ενώ στη Γερμανία ο Νεμιτζός αυτοκράτωρ, ο Αδόλφος του Νασσάου, αναγνωρίζει την ύπαρξη της Ελβετικής Ομοσπονδίας (C.E). Στον Πόντο, πεθαίνει ο βασιλεύς Ανατολής, Ιβήρων και Περατείας, Ιωάννης Β΄ Μεγαλοκομνηνός, ο σύζυγος της Ευδοκίας Παλαιολογίνας, κόρης του Αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄. Στα επόμενα έτη, οι δυναστικές έριδες θ’αυξάνονται στον οίκο των Μεγάλων Κομνηνών, ενώ, παράλληλα, η έκταση του κράτους θα μειώνεται. Πάντως, διατηρούνται οι συμμαχίες με τη Ρωμανία των Παλαιολόγων και με τη Γεωργία, τον αρχικό προστάτη της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας. Ο βασιλιάς της Γεωργίας, Δημήτριος Β΄ (1273-89), είχε παντρευτεί την αδελφή του Ιωάννη Β΄. Όμως και η Γεωργία έχει εξουθενωθεί μη αναστρέψιμα, αφού αποτελεί αγαπημένο στόχο ανηλεών εισβολέων (χοράσμια διείσδυση το 1225-31, μογγολική κυριαρχία το 1231-95, κατάκτηση Ταμερλάνου το 1387-1405, περσικές κηδεμονίες το 1505-1516 & 1620-1683, οθωμανικές κατοχές το 1516-1620 & 1683-1813, ρωσική προσάρτηση που πραγματοποιήθηκε το 1801-13). Στην Άπω Ανατολή, οι Μογγόλοι ιππείς του Κουμπλάι Χαν υποτάσσουν τη Βιρμανία. <br />
=== 1298 ===
Για πρώτη φορά φέτος, οθωμανικό ασκέρι νικάει σε τακτική μάχη αυτοκρατορική δύναμη, και πιο συγκεκριμένα, ένα άγημα Αλανών μισθοφόρων. Κάμποσα χρόνια αργότερα θα σημειωθεί νέα ήττα στη μάχη του Βαφέως. Σύντομα θα καταστεί ακατόρθωτος άθλος, η αναχαίτιση του νεοσύστατου οθωμανικού εμιράτου, που συνδυάζει την πολυεθνική προσαρμοστικότητα και την αδυσώπητη πολεμική τακτική ουραλοαλταϊκού νομαδικού κράτους, με την ισοπεδωτική αδιαλλαξία του απλοϊκού Ισλάμ, αλλά και με την οργανωτικότητα, τις δομές, το έμψυχο δυναμικό και τον υλικό πολιτισμό της θνήσκουσας Ρωμανίας. Ο δούκας του Αρχιπελάγους, Μάρκος Β΄ Σανούδος, που είδε την επικράτειά του να συρρικνώνεται λόγω της επέκτασης της ελληνικής Ρωμανίας, επιδιώκοντας τώρα να περάσει στη ρεβάνς, γίνεται υποτελής των Φράγκων ηγεμόνων του πριγκηπάτου της Αχαΐας. Στα πλαίσια των επίμονων συρράξεων που χαρακτηρίζουν τον ανταγωνισμό Βενετίας-Γένουας, ο γενουατικός στόλος εισχωρεί στο Αδριατικό Πέλαγος και επιφέρει πλήγμα σε υπέρτερη βενετική δύναμη, έξω από την Κούρτσολα (η αρχ. Κόρκυρα ή Κέρκυρα Μελανίς). Η γαληνοτάτη δημοκρατία του Αγίου Μάρκου της Βενετίας κλυδωνίζεται μεν, αλλά δεν πέφτει, όπως π.χ παράκμασε η Πίζα το 1284. Παρουσιάζει μάλλον ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, το ότι ανάμεσα στους 5.000 αιχμαλώτους που συλλαμβάνουν οι Γενοβέζοι, είναι και ο Μάρκο Πόλο, ο περιπετειώδης ταξιδευτής που έζησε 25 έτη στην Άπω Ανατολή, κυρίως στην Αυλή του Κουμπλάι Χαν. Το επόμενο έτος θα λήξει ο 2ος Βενετο-Γενουατικός Πόλεμος. Πάντως η συνεχής αντιμαχία με τη Βενετία, δυστυχώς θα εξασθενήσει τη Γένουα, που αποτελεί πλέον κάτι σαν χορηγό (σπόνσορα) της Ρωμανίας. Έτσι η υπέροχη δημοκρατία του Αγίου Γεωργίου της Γένουας τελικά θα χρεοκοπήσει εξαιτίας της έντονης πολεμικής προσπάθειας εναντίον της Βενετίας και της Γραικοτουρκίας, οπότε θ’αναγκαστεί να υποπέσει σε καθεστώς υποτέλειας (προτεκτοράτο, 1396-1409) ως προς το βασίλειο της Φραγκίας (Γαλλίας). Η Γένουα δεν θα συνέλθει ποτέ πλήρως, ενώ η οριστική κατάληψη της Ρωμανίας από τους Οθωμανούς (1452-75), θα τη βρει μάλλον ανήμπορη να βοηθήσει αποτελεσματικά. Στη Βουλγαρία, ο Θεόδωρος Σβετοσλαβ, γιος του Γεωργίου Τερτερ, με την βοήθεια των Παλαιολόγων, αφού έχει νυμφευτεί τη Θεοδώρα Παλαιολογίνα, κόρη του συναυτοκράτορα Μιχαήλ Θ΄, εξουδετερώνει τον Τσακα, το Μογγόλο πολέμαρχο που εξουσιάζει τη χώρα, και ανακηρύσσεται τσάρος & αυτοκράτωρ. Όμως το παραμύθι δεν έχει αίσιο τέλος, για τον οίκο Τερτερ. Με το θάνατο του Θεοδώρου, ο γιος & διάδοχος Γεώργιος Β΄ θα παραμεριστεί από τον σφετεριστή Μιχαήλ Γ΄ Σισμαν, ο οποίος και θα εξασφαλίσει το θρόνο για το γιο που θα κάνει ο ίδιος με τη Θεοδώρα Παλαιολογίνα, τον Ιβάν Δ΄ Στέφανο. Εν τούτοις, ο Ιβάν Δ΄ Στέφανος θα έχει τη μοίρα του Γεωργίου Β΄, αφού θα παραμεριστεί από τον ξάδερφό του, Ιβάν Ε΄Αλέξανδρο, που θα κυβερνήσει κανονικά και θ’αφήσει το θρόνο στους γιους του, Ιβάν Στ΄ Σισμάν και Ιβάν Ζ΄ Στράτσιμιρ, οι οποίοι θα μάχονται αλλήλους, τον ίδιο καιρό που οι Οθωμανοί θα προελαύνουν στη χώρα τους. Ο άρχοντας του Βιδινίου και τελευταίος τσάρος, ο Ιβάν Ζ΄ Στράτσιμιρ, θα σκοτωθεί στη μάχη της Νικοπόλεως το 1396, κατά τη σταυροφορία που θα οργανώσει ο Τσεχο-Γερμανός βασιλεύς της Ουγγαρίας, Σιγισμούνδος των Λουξενμπουργκ (1387-1437), αδελφός του αυτοκράτορα της Δύσης Βενσεσλάβου ή Βάκλαβ (1378-1400), και κατοπινός αυτοκράτωρ (1410-37) & βασιλεύς Βοημίας (1419-37), προσπαθώντας μάταια ν’αναχαιτίσει την προέλαση του ελληνικής καταγωγής oθωμανού σουλτάνου Μπαγιαζίτ Γιλντιρίμ (=Κεραυνός), ο οποίος τότε θα πολιορκεί με επιμονή τη βασιλεύουσα Σταμπόλη (1394-1402).<br />
=== 1299 ===
Ο Οσμάν Γαζί αυτοανακηρύσσεται σουλτάνος στο Γενί Σεχίρ, ενώ το σουλτανάτο των Ρωμιών παραπαίει από την πληθώρα Μογγόλων και Τούρκων πολέμαρχων που δρουν ανενόχλητα, αλλά κι από την επίμονη αντιπαράθεση των Σελτζούκων διεκδικητών του θρόνου, Μασουντ Β΄ Γιγιαθαντιν και Καϊ Κουμπαντ Γ΄Αλααντιν. Η ισλαμική αυτοκρατορία της χώρας των Ρωμιών ουσιαστικά σταματά να υφίσταται το 1307, όταν ο Σουλτάνος Μασούντ Γ΄ παύεται από τον προϊστάμενο του, το Μογγόλο χάνο Μοχαμμέντ του Ιλ Χανάτου. Ο τελευταίος εκπρόσωπος της δυναστείας, ο Κιλιτζ Αρσλάν Ε΄ πεθαίνει το 1318. Όμως έχουν ήδη αναπτυχθεί διάδοχα τουρκικά κράτη, αρχοντάτα, που προέρχονται από πολέμαρχους που εισήλθαν στη Μ. Ασία ως πρόσφυγες ή ως εισβολείς, και που αναγνώριζε ως υφισταμένους γαζήδες, ως ογκιουλλαρί (= γιοί), ο εκάστοτε σουλτάνος της χώρας των Ρωμιών:<br />
1. Αϊντιν – Ιωνία, κοιλάδα π. Έρμου – οίκος: ΑηντονΟγλου – Έδρα: Αϊντίνι, Μπιργι (Πυργί), Εφές (Έφεσος), Ισμίρ (Σμύρνη)<br />
2. Ανκαρα – Γαλατία – Έδρα: Ανκαρα (Άγκυρα)<br />
3. Γιανταρ – Παφλαγονία – οίκος: Γιανταρ – Έδρα: Κασταμονού (Κασταμονή), Σινώπ (Σινώπη)<br />
* Κασταμονού (η πατρίδα του οίκου των Κομνηνών)<br />
* Ισφαντιαρ <br />
* Περβανε – Έδρα: Σινώπ - Ο οίκος των Γιανταρ θα επιβιώσει κι αργότερα, υπηρετώντας τους Οθωμανούς.<br />
4. Γκερμιγιαν – τμήμα Φρυγίας – Έδρα: Γκερμιγιαν, Κιουτάχεια (Κοτυαίον)<br />
5. Ερετνα – Καππαδοκία – Ιδρυτής: Αλααντιν Ερετνα – Έδρα: Σίβας (Σεβάστεια), Κεσερί (Καισάρεια)<br />
6. Καραμανλί – Ισαυρία, Λυκαονία, Καππαδοκία – οίκος: Καραμαν Ογλου – Έδρα: Λάρανδα<br />
7. Μεντεσε – Καρία – οίκος: ΜεντεσεΟγλου – Έδρα: Μιλας (Μύλασα)<br />
8. Ντουλγκαντιρ – Οροσειρά του Ταύρου<br />
9. Οσμανλι – ανατολικό Θέμα Οψικίου (αρχ. χώρες Αββρετηνή & Φρυγία Επίκτητος) – οίκος: ΟσμανΟγλου – Έδρα: Σογιούντ, Γενί Σεχίρ, Μπουρσα (Προύσα), Δημοτικά (Διδυμότειχο), Εντιρνέ (Αδριανούπολη), Ισταμπουλ (Σταμπόλη, Κωνσταντινούπολη)<br />
10. Καρασι – κοιλάδες π. Έρμου, Μαιάνδρου – οίκος: ΣαρουχανΟγλου – Έδρα: Μανισα (Μαγνησία)<br />
11. Τεκκε – Λυκία, Παμφυλία – οίκος: ΧαμιντΟγλου – Έδρα: Ανταλυα (Αττάλεια)<br />
12. Χαμιντ – Πισιδία – οίκος: ΧαμιντΟγλου – Έδρα: Εγκριντιρ<br />
13. Ερσεφ – Πισιδία <br />
14. Σαχιμπ Ατα (= “Πατέρας των Ευγενών”) – Πισιδία<br />
Όλ’αυτά τα εμιράτα των γαζήδων θα κατακτηθούν από τον ελληνόσπορο οθωμανό σουλτάνο Μπαγιαζίτ Γιλντιρίμ (=Κεραυνός), που ενώ θα επεκτείνει εκρηκτικώς την οθωμανική εξουσία προς όλες τις κατευθύνσεις (1389-1402), ακολουθώντας το παράδειγμα του πατέρα του, Μουράτ (1359-89), τελικά θα ηττηθεί και θα αιχμαλωτισθεί από τον Ταμερλάνο στη μάχη της Άγκυρας, το 1402. Η άρνηση του Μπαγιαζίτ να παραδώσει κάποιους πρόσφυγες, θα οδηγήσει στην ατυχή σύρραξη με τον αδυσώπητο και βάναυσο Τουρκο-Τάταρο πολέμαρχο που έχοντας ξεκινήσει τη δράση του ως οπλαρχηγός, υποτελής του οίκου Τσαγκατάι, ήδη:
1) θα έχει επικρατήσει στο Μουγκουλιστάν των Τσαγκατάι,<br />
2) θα έχει κατακτήσει την Περσία, τη Μεσοποταμία, την Ατροπατηνή και το Κουρδιστάν<br />
3) θα έχει αιματοκυλίσει επανειλημμένως τη Γεωργία,<br />
4) θα έχει πλιατσικολογήσει το Σαράι, την έδρα του ανθηρού χανάτου της Χρυσής Ορδής,<br />
5) θα έχει εισβάλλει στις Ινδίες. Σύμφωνα με τη συνήθη τουρκική πρακτική, θα χτίσει πυραμίδες με τα κρανία των κατοίκων του Δελχί, όπου παραδόξως θα ιδρυθεί η λαμπρή δυναστεία των Μουγκαλ από υποτιθέμενους απογόνους του Ταμερλάνου, το 1526,<br />
6) θα έχει τσακίσει τους Μαμελούκους, κυριεύοντας το Χαλέπι και τη Δαμασκό, και γενικά λεηλατώντας τη Συρία.
Ο Ταμερλάνος, Μουσουλμάνος στο θρήσκευμα, θα δίνει έμφαση στην καταστροφή των “απίστων”, καταστρέφοντας όσους Μανιχαίους και Χριστιανούς (κυρίως Νεστοριανούς και Ορθοδόξους) βρίσκονται στο πέρασμα του. Πάντως, θ’αποτελέσει πετυχημένο παράδειγμα μακιαβελικού ηγεμόνα, εφαρμόζοντας σκληρή, αλλά και μακρόπνοη πολιτική. Για να ζωντανέψει τη ρημαγμένη Κεντρική Ασία, θα επανιδρύσει πόλεις ονομαστές, όπως η Σαμαρκάνδη και η Μπουχάρα, ενώ για να κρατήσει γονατισμένους τους Οθωμανούς, θα φροντίσει ν’αποκαταστήσει τα περισσότερα από τα κράτη των γαζήδων, που όμως θα ανακαταληφθούν από τους Οθωμανούς εντός του 15ου αι. Εξαίρεση αποτελεί το Ντουλγκαντιρ που προστατευμένο από τους Ακ Κογιουνλού και τους Μαμελούκους θα παραμείνει ανεξάρτητο έως το 1521. Δηλαδή θ’αντέξει λίγο χωρίς τους προστάτες του, αφού οι Ακ Κογιουνλού θα εκλείψουν το 1508, ενώ οι Μαμελούκοι της Αιγύπτου το 1517. Λήγει ο 2ος Βενετο – Γενουατικός Πόλεμος (1294-99), πάλι εις βάρος των Βενετών. Όμως η Γένουα, που αποτελεί πια κάτι σαν χορηγό της Ρωμανίας, δεν θ’αντέξει τον ανταγωνισμό της Βενετίας, συγχρόνως με τις απώλειες λόγω της εξάπλωσης των Οθωμανών. Τελικά η υπέροχη δημοκρατία του Αγίου Γεωργίου της Γένουας θα χρεοκοπήσει εξαιτίας της έντονης πολεμικής προσπάθειας εναντίον της Βενετίας και της Γραικοτουρκίας, οπότε θ’αναγκαστεί να υποπέσει σε καθεστώς υποτέλειας (προτεκτοράτο, 1396-1409) ως προς το βασίλειο της Φραγκίας. Η Γένουα δεν θα συνέλθει ποτέ πλήρως, ενώ η κατάκτηση της Ρωμανίας από τους Οθωμανούς (1392-1475), θα τη βρει μάλλον ανήμπορη να βοηθήσει αποτελεσματικά.<br />
=== 1300 ===
Πεθαίνει ο Γρηγόριος Χωνιάτης, που είχε ιδρύσει Ακαδημία στην Τραπεζούντα, περίφημη για την έρευνα της Αστρονομίας. Οι βασιλείς του Πόντου, οι Μεγαλοκομνηνοί, διατηρώντας πάντα καλές σχέσεις με τη Ρωμανία, τη Γεωργία και τη Γοτθία, αλλά και χωρίς να περιφρονούν τις απαιτήσεις της Γένουας, φροντίζουν για την επιβίωση του κράτους τους, συνάπτοντας διαρκώς επιγαμίες και συμμαχίες και με Μουσουλμάνους ηγεμόνες. Ενδεχομένως σε αυτές τις επιγαμίες οφείλεται η βιαιότητα που χαρακτηρίζει τις ενδοδυναστικές έριδες στην Τραπεζούντα, αν και δυστυχώς οι πρωταγωνιστές των αιματηρών παλατιών, δεν παρουσιάζουν τις ίδιες επιδόσεις και στα πεδία των μαχών. Πάντως, σε αυτήν την εποχή ανάγονται οι συνθήκες που συντέλεσαν στην δημιουργία των Ουρούμ, δηλαδή των τουρκόφωνων Ρωμιών. Στην αρχική τουρκική γλώσσα δεν μπορούσε να προφερθεί ο αρκτικός ήχος ρω-, που μετατρέπεται αναγκαστικά μέσω της φωνηεντικής αρμονίας, που χαρακτηρίζει τη σφριγηλή Ουραλο-Αλταϊκή Γλωσσική Ομάδα, σε Ορο- ή Ουρου-. Και οι δύο ομάδες Ουρούμ που επιβιώνουν μέχρι τον 21ο αι, δηλαδή οι Γραικο-Τάταροι στην ουκρανική επαρχία Ντονέτσκ, και οι Τσαλκαλιδείς στην γεωργιανή περιοχή Τσάλκα, προέρχονται από την προσέγγιση και το συγχρωτισμό των Ελλήνων του Πόντου με ισχυρούς γείτονες. Την χρονιά αυτή, λόγου χάριν, ο Αλέξιος Β΄ Μέγας Κομνηνός νυμφεύεται την Τζιατζακ, κόρη του Μπεχα Τζακουελί Ατά, του μέγα επιμελητού του βασιλιά της Γεωργίας, κι άρχοντα (μπέη) της Σαματζχης, ενός τουρκικού κράτους σε γεωργιανά εδάφη. Οι Πόντιοι έχουν ήδη αποκτήσει σχέσεις αγαθής γειτονίας με τους Τουρκο-Μογγόλους της Μπλε Ορδής, η οποία θα συναποτελέσει την τρανή Χρυσή Ορδή μετά από το 1380. Επίσης, στα επόμενα χρόνια αναπτύσσονται σχέσεις και με τα εμιράτα της Λιμνιας και της Χαλυβίας, μέχρι πρότινος ανταγωνιστικά μουσουλμανικά κράτη στον Πόντο, αν και μεγαλύτερη διπλωματική επιτυχία αποτελεί η προσέγγιση της δυναστείας των Ακ Κογιονλού (Λευκοπροβατάδων), ενός ισχυρού τουρκικού κράτους στην Αρμενία. Συγκεκριμένα θα λάβουν χώρα τουλάχιστον τρεις επιγαμίες, με τελευταία αυτήν της όμορφης Θεοδώρας Μεγαλοκομνηνής, κόρης του Ιωάννου Δ΄, και ανηψιάς του Σκαντάριου, αλλά και του τελευταίου αυτοκράτορα, του Δαυίδ, η οποία παντρεύεται τον Ουζούν Χασάν, υπό τον όρο να παραμείνει Χριστιανή. Όμως τελικά την ίδια εποχή που οι Οσμανλίδες (Οθωμανοί) θα κατακτούν ολόκληρη τη χώρα των Ρωμιών, περιλαμβανομένης, τελικά και της Τραπεζούντας (1461), οι Ακ Κογιονλού θα είναι πολύ απασχολημένοι για να βοηθήσουν, εξαιτίας της αντιπαράθεσής τους με τους Καρα Κογιονλού (Μαυροπροβατάδες), ενός μεγάλου τουρκικού κράτους με πυρήνα το Κουρδιστάν και με έδρα την Ταυρίδα της Ατροπατηνής. Τελικά, ο Ουζούν Χασάν των Ακ Κογιονλού, ο οποίος διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία επί ολόκληρης της ομοεθνίας των Ογούζων Τούρκων, θα θριαμβεύσει συντρίβωντας τους Καρα Κογιονλού και προσαρτώντας τα εκτεταμένα εδάφη τους στην Εγγύς Ανατολή. Όμως δεν θα προλάβει ν’αντιμετωπίσει τον άλλο εχθρό του, το Μεχμέτ Β΄ Φατίχ των Οσμανλάρ, αφού θα έχουν ήδη περάσει 8 χρόνια από την άλωση της Τραπεζούντας. Επιπλέον οι Ακ Κογιονλού θα παρακμάσουν ραγδαία, για να καταστραφούν άδοξα το 1508 από τους Σαφαβίδες, το φιλοϊρανικό τουρκικό οίκο της Ατροπατηνής, που θ’αναστήσει το περσικό μεγαλείο και θα ηγηθεί των Δωδεκατιστών Σιιτών, αν και θα ταπεινωθεί σύντομα από τον Παργαλί Ιμπραήμ, Ρωμιό μεγάλο βεζύρη, αδελφικό φίλο και κουνιάδο του Σουλεϊμάν Β΄ Κανουνί (=Νομοθέτης, Κανούν<=Κανών, δηλ. Νόμος), του Οθωμανού σουλτάνου και χαλίφη των Σουνιτών Μουσουλμάνων (1520-66), σε μιαν εποχή που υπήρξε πρόσφορη για τον ενδεχόμενο εξελληνισμό του οθωμανικού κράτους.<br />
=== 1301 ===
Πεθαίνει ο τελευταίος γόνος του οίκου Αρπάντ, Ανδρέας Γ΄. Οπότε, βασιλιάς της Ουγγαρίας γίνεται ο Βάκλαβ (Λάζλο, ουγγριστί) Γ΄ του βοημικού οίκου των Πρεμυσλιδών, εγγονός του Όττοκαρ Β΄ του Μέγα και δισέγγονος της Ειρήνης Αγγελίνας και του αυτοκράτορα Φιλίππου των Χοενστάουφεν. Ο Βάκλαβ Γ΄ είναι ήδη βασιλιάς της Βοημίας και της Πολωνίας. Όμως το 1305 ο θρόνος της Ουγγαρίας θα περάσει στο δούκα της Βαυαρίας, Όθωνα (Γ΄) των Βίττελσμπαχ (πρόγονο του Όθωνα της Ελλάδος).<br />
=== 1302 ===
Ο αυτοκράτωρ Ανδρόνικος Β΄ διαπράτει το μοιραίο λάθος, επιχειρώντας ν’ανακόψει την προέλαση των Οθωμανών με μαζική πρόσληψη μισθοφόρων. Συγκεκριμένα καλεί την Καταλανική Εταιρεία, μιαν ατίθαση ομάδα μισθοφόρων από την Αραγώνα, που είχε ξεμείνει χωρίς εργασία ύστερα από την ντε φάκτο διχοτόμηση του ρηγάτου της Σικελίας και τη συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στην Αραγώνα και το φραγκικό οίκο ντ’Ανζού. Τελικά αυτοί οι Καταλανοί & Ισπανοί αλμογάβαροι θ’αποδειχτούν απρόθυμοι και ανίκανοι για την υπεράσπιση της ασιατικής Ρωμανίας, ενώ στη συνέχεια, όταν θα στασιάσουν, θ’αποδειχτούν ολέθριοι για την ευημερία και την ακεραιότητα των ευρωπαϊκών κτήσεων. Ύστερα από τη μάχη του Βαφέως, όπου ηττάται από οθωμανικό ασκέρι, η μισθοφορική Καταλανική Εταιρία στασιάζει και προκαλεί συντριπτικές καταστροφές ανά την επικράτεια.<br />
=== 14ος αι ===
Το υπόλειμμα της αυτοκρατορίας των Παλαιολόγων δέχεται σειρά απανωτών πληγμάτων:<br />
-> 1) Οι δυτικοευρωπαίοι ιππότες του Τάγματος του νοσοκομείου του Αγίου Ιωάννου (Ιωαννίτες ή Χοσπιταλιέροι) που κατακτούν τη Ρόδο και τις νότιες Σποράδες (1308), αλλά και διάφοροι άλλοι δυτικοί καιροσκόποι λυμαίνονται τις χώρες των Ρωμιών. Γενικά οι Δυτικοί κερδοσκοπούν εις βάρος της Ρωμανίας, η οποία κυριολεκτικά μπαίνει αμανάτι το 1343, με την ενεχυρίαση των αυτοκρατορικών κοσμημάτων στη Βενετία. Επιπλέον, δυτικός ναυτικός συνασπισμός, που περιλαμβάνει Ιωαννίτες Ιππότες και Γενουάτες, τσακίζει το εμιράτο του Αϊντινιού κατακτώντας την πρωτεύουσά του, Σμύρνη (1344), ενώ τελικά φονεύει και το δυναμικό εμίρη του, τον Ουμούρ ΑηντόνΟγλου (1348), παρόλο που αποτελούσε παλαιό σύμμαχο του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Γ΄, νυν σύμμαχο του αυτοκράτορα Ιωάννη Στ΄ Καντακουζηνού, αλλά και θανάσιμο εχθρό του οθωμανού εμίρη Ορχάν Γαζή ΟσμάνΟγλου. Έχοντας χάσει έτσι το ζωτικό του σύμμαχο, Ουμούρ, ο Ιωάννης Στ΄ θα στραφεί στη συνέχεια στην ολέθρια προσέγγιση του Ορχάν, στον οποίο και θα δώσει ως σύζυγο την κόρη του, Θεοδώρα (1346).<br />
-> 2) Τέσσερις μεγάλοι και αρκετοί μικρότεροι εμφύλιοι και ενδοδυναστικοί πόλεμοι (π.χ οι διαμάχες των 2 Ανδρονίκων και των 2 Ιωαννών) ταλαιπωρούν το ανθρώπινο δυναμικό της Ρωμανίας, αποσταθεροποιούν τις αυτοκρατορικές δομές και κατασπαταλούν τους πόρους της Ρωμανίας.<br />
-> 3) Οι άρχοντες των Σέρβων διεκδικούν την πορφύρα και την ηγεμονία ανάμεσα στους λαούς της Ρωμανίας (1345), για πρώτη φορά, και με αξιοσημείωτο δυναμισμό, αλλά με πολύ κακό χρονισμό. Πάντως η διεκδίκηση της αυτοκρατορικής υπεροχής, που αποτελεί επίτευγμα του Σέρβου φέρελπι αυτοκράτορα Στεφάνου Ουρώς Δ΄ Ντουσαν (1331-55), εγγονού του Βούλγαρου τσάρου & αυτοκράτορα Σμίλετς, θα εκμηδενιστεί, αφού πολύ γρήγορα θα διασπαστεί η σερβική επικράτεια, σε τουλάχιστον 7 διάδοχα μορφώματα. Ένας από τους επιγόνους του πρώτου Σέρβου αυτοκράτορα, είναι ο ανηψιός του, Κωνσταντίνος Ντραγκάς, δεσπότης της Δραγοβιτίας (1355-95), γιος του σεβαστοκράτορα Ντεγιάννη, παππούς του τελευταίου αυτοκράτορα, Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Δραγάση Παλαιολόγου, αλλά και πατέρας του εξισλαμισμένου Γιακούπ, που θα τον διαδεχτεί όταν αυτός θα πεθάνει πολεμώντας μαζί με το συνάδελφό του, Μάρκο, δεσπότη του Πριλάπου, τους εχθρούς του αφέντη τους πλέον, του σουλτάνου Μπαγιαζίτ, κοντά στη Κράϊοβα, στη Μαύρη Βλαχία. Προς τιμήν του η πρωτεύσουσά του, Βελέβουσδος, ονομάστηκε Κωνσταντινούπολη, ενώ αποκαλείται μέχρι σήμερα “Κιουστεντιλ”, ύστερα από παραφθορά του “Κωνσταντινούπολη” από τους τουρκόφωνους του 14ου αι. Δεύτερη σύζυγός του ήταν η Ευδοκία, κόρη του Αλεξίου Γ΄ ΜεγαλοΚομνηνού, αυτοκράτορα των Ποντίων. Ο οθωμανός δυνάστης Μουράτ θα εκμηδενίσει την αυτοκρατορική ψευδαίσθηση των Σέρβων ύστερα από τη μάχη του Τσερνομιανού (στην κοιλάδα του Έβρου), και το θάνατο του Στεφάνου Ουρώς Ε΄ Ντουσαν του Ασθενούς το 1371, ενώ και το 1389, στη μάχη του Κοσσυφοπεδίου (στις πεδιάδες του Κοσόβου), το ασκέρι του θα συντρίψει την επιβλητική στρατιά Σέρβων, Αλβανών, Βόσνιων, Βλάχων και Βούλγαρων, της οποίας θα ηγείται ο Σέρβος πρίγκηπας Λάζαρος, αν και ο ίδιος ο Μουράτ θα φονευτεί στη σκηνή του. Ο Μπαγιαζίτ θα εκτελέσει το Λάζαρο, διαψεύδοντας τις φιλοδοξίες των Σέρβων.<br />
-> 4) Ξεσπά η βουβωνική πανώλη με συμβατική αφετηρία την Κριμέα, ο Μαύρος Θάνατος, που αποδεκατίζει τον πληθυσμό στις παραθαλάσσιες και εμπορικά πολυσύχναστες περιοχές της Ευρώπης, ενώ δεν διαδίδεται με τον ίδιο ρυθμό π.χ στους ορεσίβιους Αλβανούς (Αλβανία=λευκή χώρα, λατινιστί) ή στους απολίτιστους Οθωμανούς, που δεν ενδιαφέρονται ακόμα για βιοτεχνία, εμπόριο και ναυτιλία. Μια επιπλέον συνέπεια αυτής της πανδημικής πανούκλας, είναι η στροφή των Ρωμιών στον αναχωρητισμό και την πνευματικότητα. Έτσι οι πολίτες χειραγωγούνται ευκολώτερα στο να σταματήσουν να ενδιαφέρονται για τα εγκόσμια. Ωθούνται στο ν’ασχολούνται με τη σωτηρία της ψυχής τους και την προάσπιση της παρωπίδουσας Εκκλησίας τους. Ίδρυση μοναστικής κοινότητας στα Μετέωρα, και επέκταση του υπάρχοντος στο Άγιον Όρος.<br />
-> 5) Την ίδια εποχή σημειώνεται και ο 3ος Βενετο – Γενουατικός Πόλεμος (1347-55), που διαδραματίζεται πάνω στο κουφάρι της Ρωμανίας. Οι Βενετοί δέχονται ισχυρό πλήγμα, με την καταστροφή του στόλου τους στη Σαπιέντζα. Γενικά όμως βγαίνουν κερδισμένοι αφού αποσπούν την Τένεδο από τους Ρωμιούς, αποκρούουν τους Γενοβέζους στην Πόλα της Ιστρίας και συνθηκολογούν με την ταταρική Μπλε Ορδή του Γιάννη Μπεγκ. Βέβαια η ανατροπή αυτή μάλλον οφείλεται στο γεγονός ότι η πανούκλα πλήττει χειρότερα τους Έλληνες, τους χορηγούς τους, τους Γενουάτες, και τους συμμάχους αυτών, τους Τάταρους της Μπλε Ορδής. Ο 4ος Βενετο – Γενουατικός Πόλεμος (1379-81) διεξάγεται καθαρά εντός των πλαισίων της ενδοδυναστικής σύρραξης του Ιωάννη Ε΄ με τον Ανδρόνικο Δ΄ Παλαιολόγο. Οι Γενουάτες αποκλείουν τον Κεράτιο Κόλπο, ασφαλίζοντας τη Σταμπόλη και πολιορκούν τη Βενετία. Όμως ο στόλος τους εγκλωβίζεται στη λιμνοθάλασσα της Βενετίας, και παραδίδεται. Έτσι η εκλεκτή επιλογή των Βενετών, ο ανίκανος Ιωάννης Ε΄, επιστρέφει στο θρόνο της Ρωμανίας.<br />
-> 6) Οι Οθωμανοί Τούρκοι προελαύνουν και κατακτούν τη Ρωμανία ουσιαστικά εκ των έσω, χρησιμοποιώντας ασκέρια από εξισλαμισθέντες Ρωμιούς, οργανωμένους να μάχονται με βάναυσες αλταϊκές τακτικές, συντονισμένους υπό την σκληρή, αλλά ικανή ηγεσία του οίκου των ΟσμάνΟγλου, που ισχυρίζεται μάλλον αβάσιμα ότι κατάγεται από το ηγεμονικό ογούζικο γένος των Καγί. Στα χρόνια του οθωμανού σουλτάνου Μουράτ (1362-89) εμφανίζεται ο ολέθριος για τους Ρωμιούς θεσμός του Ντεβσιρμέ, που οργανώνεται από τον Καρά Χαλίλ Τσανταρλή, ύστερα από προτροπή του Καραμανλή Μουσουλμάνου θεολόγου Καρά Ρουστέμ. Με το Ντεβσιρμέ αντιγράφονται παλαιότερα συστήματα προσεταιρισμού & στρατολόγησης, όπως οι Τουρκόπωλοι, οι Γκουλαμ και οι Μαμελούκοι, με μια πιο αξιοκρατική λογική, όμως, και με μια σαφώς προσηλυτιστική διάθεση ως προς τους Απίστους. Ο Ντεβσιρμές εξασφαλίζει την αποδοτική αξιοποίηση του εμψύχου δυναμικού των εφήβων Ρωμιών, οι οποίοι ύστερα από κατάλληλη εκπαίδευση προωθούνται σε διοικητικές θέσεις της κρατικής μηχανής (Ιτς Ογλάν = “Τσογλάνια”, ελληνιστί), αλλά και σε ποικίλες μονάδες των οθωμανικών ασκεριών, με κυριώτερη ένα καινούργιο επίλεκτο σώμα του στρατού ξηράς, το Γενί Τσερί (= Νέος Στρατός), τμήμα του οποίου αφιερώνεται στη μέχρι εσχάτων φύλαξη του οθωμανού σουλτάνου, ο οποίος θεωρείται επίτιμο μέλος αυτών των “Γενίτσαρων”. Ο νέος αυτός στρατός πειραματίζεται και με νέα όπλα, όπως αρκεβούζια και μουσκέτα, αυξάνωντας την αποτελεσματικότητά του. Ύστερα από τις μεθοδικές διαδικασίες του Ντεβσιρμέ, οι νεαροί Ρωμιοί περνούν πλέον σε ανώτερα κοινωνικά στρώματα της οθωμανικής κοινωνίας, όμως συνήθως αποκτούν πλήρη περιφρόνηση για το Χριστιανισμό. Γι’αυτό και οι συγγενείς τους τους ξεγράφουν και τους πενθούν. Γενικά οι εναπομείναντες Χριστιανοί απεχθάνονται τον αξιοκρατικό θεσμό του Ντεβσιρμέ, τον οποίο αποκαλούν Παιδομάζωμα, συγχέοντάς τον με το εμπόριο λευκής σαρκός, που επίσης λαμβάνει χώρα, αν και ανεπίσημα. Ως Παιδομάζωμα αυτού του είδους νοείται κυρίως ο ταπεινωτικός θεσμός των Κιουτσεκλέρ (= τα μικρούλικα), δηλαδή η παιδική εκπόρνευση των ραγιαδόπουλων. Μοναδικό καλό της εποχής είναι οι επαφές λογίων με τη Δύση (κυρίως Ιταλία), που θ’αποτελέσουν το έναυσμα της Ιταλικής Αναγέννησης. Ενδιαφέρον από ιστορικής και κοινωνιολογικής απόψεως παρουσιάζει και η επανάσταση της Θεσσαλονίκης (κίνημα πολιτικών Ζηλωτών, με τ’όνομά τους εμπνευσμένο από τους μίζερους Ζηλωτές του Αγίου Όρους), που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της σύγκρουσης των δύο Ιωαννών. Οι αντικαταστάτες των Βενετών στις αυτοκρατορικές προτιμήσεις, οι Γενουάτες, έχουν αντικαταστήσει και το αυτοκρατορικό ναυτικό. Όμως ο Ιωάννης Στ΄ Καντακουζηνός (1341-54) καταφέρνει να επιτάξει αρκετά πλεούμενα ώστε ν’αποβιβάσει στη Θράκη χιλιάδες μαχητές του οθωμανού εμίρη Ορχάν (1326-59), για να τον βοηθήσουν εναντίον του γαμπρού του, του μαλθακού Ιωάννου Ε΄ Παλαιολόγου (1341-91). Εννοείται ότι τα επικουρικά αυτά στρατεύματα υπηρετούν πιστότερα τον Ορχάν, την κυριαρχία του οποίου σπεύδουν να εδραιώσουν στην περιοχή (1352-54). Σύντομα, πριν από την αλλαγή του αιώνα, οι Οθωμανοί επικρατούν σαρωτικά στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή Ρωμανία, κυρίως ύστερα από τις νικηφόρες εκστρατείες του ελληνικής καταγωγής ''Γαζί Εβρενόζ Μπέη'' (συνειδητοποιημένου απογόνου του ''άρχοντα Νικηφόρου Ουρανού'', του άξιου στρατηγού του Βασιλείου Β΄ του Πορφυρογέννητου). Κατά τις αρχές του αιώνα, ο εμίρης Ορχάν ΟσμάνΟγλου, κυριεύοντας από τους ΣαρουχάνΟγλου το ισλαμικό αρχοντάτο (μπεϊλίκι) του Καρασι, προσεταιρίζεται τον ήδη εξισλαμισμένο οίκο των Ουρανών (ΕβρενοζΟγκιουλαρί). Οι Ουρανοί, μαζί με άλλες οικογένειες εξισλαμισθέντων Ρωμιών που προσχωρούν στην υπηρεσία των Οθωμανών, όπως οι ΜαλκοζΟγκιουλαρί (Μαρκόπουλοι), οι ΜιχάλΟγκιουλαρί (Μιχαλόπουλοι) και οι ΤουραχανΟγκιουλαρί, αναδεικνύονται σε συνεταίρους της δυναστείας των Οσμανλιδών, αναλαμβάνοντας νευραλγικά διοικητικά και στρατηγικά καθήκοντα. Οι Οθωμανοί δυνάστες σε κάθε ευκαιρία θα τιμούν αυτούς τους στυλοβάτες του οθωμανικού κράτους, αν και θ’αποφύγουν οποιαδήποτε επιγαμία μαζί τους, αφού θα μπορούσε ν’αποβεί μοιραία για τη δυναστεία τους. Ιστορικό ανάλογο αποτελούν οι πέντε Σπαρτοί (Εχίων, Ουδαίος, Χθόνιος, Υπερήνωρ και Πέλωρος) ιθαγενείς άρχοντες που βοήθησαν στην εδραίωση του Κάδμου στην Ελλάδα, κατά τα μέσα του 14ου αι πΧ. Εν τω μεταξύ, η Μικρή Αρμενία κυριεύεται από τους Μαμελούκους της Αιγύπτου, και η διοίκησή της παραχωρείται στον ισλαμικό οίκο των ΡαμαντάνΟγλου. Η Κύπρος, με την οποία είχαν διαπλεχθεί δυναστικά οι Αρμένιοι βασιλείς, αδυνατεί να τους βοηθήσει. Κατά το τέλος του αιώνα, εντείνεται η παρουσία Τόσκηδων Αλβανών επιδρομέων και προσφύγων στον Ελλαδικό χώρο, κυρίως στην επικράτεια των δεσποτάτων της Ηπείρου. Λόγω της λειψανδρίας, γρήγορα γίνονται ευπρόσδεκτοι ως μετανάστες και νοτιότερα, και συγκεκριμένα στο φλωρεντινό, πλέον, δουκάτο των Αθηνών, αλλά και στο ελληνικό δεσποτάτο του Μορέα. Σε μια κίνηση εκδηλώσεως της ανερχόμενης ισχύος της, η Εκκλησία των Ρώσων παύει να μνημονεύει τον βασιλέα αυτοκράτορα των Ρωμαίων (1392). Το ίδιο έτος προσαρτάται από τους Οθωμανούς η τελευταία κτήση των Παλαιολόγων στην Ασία, η πολυπληθής Φιλαδέλφεια, πόλη του μεγέθους της Σταμπόλης, της Τραπεζούντας και της Σαλονίκης, που είχε επιβιώσει ισορροπώντας επιδέξια ανάμεσα στα ισλαμικά αρχοντάτα του Αϊδινίου, του Γκερμιγιάν και του Μεντεσέ. Μαζί με το ρωμέικο θύλακα της Φιλαδελφείας, ο σουλτάνος Μπαγιαζίτ, που συνοδεύεται από το διάδοχο της Ρωμανίας, Μανουήλ (Β΄) Παλαιολόγο, θα υποτάξει και το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολίας (Αϊντίνι, Γκερμιγιάν, Μανίσα, Μεντεσέ, Τεκκέ, Χαμίντ, Γιαντάρ και Κάραμαν). Σύμφωνα με τη συνήθη για την ασιατική Ρωμανία έκβαση, της οποίας μόνο ο Πόντος θ’αποτελέσει εξαίρεση λόγω της ζωντανής ανάμνησης του ανένδοτου Αγίου Θεοδώρου Γαβρά, η περιοχή της Φιλαδελφείας θα εξισλαμιστεί πλήρως, όπως προδίδει η ανάθεση του Ορθοδόξου ποιμνίου της Βενετίας, στον εκάστοτε μητροπολίτη Φιλαδελφείας, με πρώτο το [[Μητροπολίτης|Γαβριήλ Σεβήρο]]. Ο λόγιος Γαβριήλ Φιλαδελφείας, απλά, δεν διέθετε πλέον πιστούς στην αρχική περιοχή δικαιοδοσίας του (1577). Όμως θα διατηρήσει τον τίτλο, επειδή η Φιλαδέλφεια ανήκει στις 7 εκκλησίες που αναφέρει η Αποκάλυψη του Ιωάννου. Ομοίως και ο μητροπολίτης Θυατείρων θα τοποθετηθεί στη Βρετανία, αρκετά αργότερα όμως. Η υπέροχη δημοκρατία του Αγίου Γεωργίου της Γένουας χρεοκοπεί εξαιτίας της έντονης πολεμικής προσπάθειας εναντίον της Βενετίας και της Γραικοτουρκίας, οπότε αναγκάζεται να υποπέσει σε καθεστώς υποτέλειας (προτεκτοράτο, 1396-1409) ως προς το βασίλειο της Φραγκίας. Η Γένουα δεν θα συνέλθει ποτέ πλήρως, ενώ η κατάκτηση της Ρωμανίας από τους Οθωμανούς (1392-1475), θα τη βρει μάλλον ανήμπορη να βοηθήσει αποτελεσματικά. Ο Τσεχο-Γερμανός βασιλεύς της Ουγγαρίας, Σιγισμούνδος των Λουξενμπουργκ (1387-1437), αδελφός του αυτοκράτορα της Δύσης Βενσεσλάβου ή Βάκλαβ (1378-1400), και κατοπινός αυτοκράτωρ (1410-37) & βασιλεύς Βοημίας (1419-37), προσπαθώντας να περιφρουρήσει την Ευρώπη από την προέλαση του ελληνικής καταγωγής οθωμανού σουλτάνου Μπαγιαζίτ Γιλντιρίμ (=Κεραυνός) που πολιορκεί επίμονα τη Σταμπόλη (1394-1402), συνασπίζει τους Χριστιανούς, περιλαμβάνοντας και τους “αιρετικούς” (Ορθοδόξους) της ευρύτερης περιοχής της Ρωμανίας, ιδρύει το Τάγμα του Δράκοντος, και ηγούμενος σταυροφορικής στρατιάς, εισέρχεται στη Γραικοτουρκία. Όμως ηττάται οικτρά από το Μπαγιαζίτ στη μάχη της Νικοπόλεως, και αποχωρεί άπρακτος. Στη συνέχεια ο άρχοντας Ουρανός (Εβρενόζ Μπέη) σαρώνει ότι έχει μείνει ανυπότακτο ή αυτόνομο στην ηπειρωτική Ελλάδα, περιλαμβανομένου και του Μοριά. Ο αυτοκράτωρ Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος (1391-1425), πανικόβλητος εξαιτίας των εξελίξεων, περιοδεύει στην Ευρώπη (π.χ Ρώμη, Παρίσι, Λονδίνο), εκλιπαρώντας για μια νέα προσπάθεια αναχαίτισης των Οθωμανών. Πλέον η Ρωμανία έχει υποταχθεί στον Οθωμανό σουλτάνο, όμως εισβολή του Ταμερλάνου στην Ανατολία προσφέρει τη δυνατότητα ανεξαρτησίας σε αρκετά υποτελή κράτη, σε Ανατολία και Ρουμελία, σε Χριστιανούς και Μουσουλμάνους.<br />
=== 15ος αι ===
Κατά την κρίσιμη μάχη της Άγκυρας (1402), πολλοί από τους Τουρκμάνους πολεμιστές του Μπαγιαζίτ συνειδητοποιούν ότι ο ηγέτης τους, όχι μόνο δεν είναι γνήσιος γόνος της ονομαστής ογούζικης φυλής των Καγί, όπως ήταν ο πάγιος ισχυρισμός του οίκου των Οθωμανών, αλλά επιπλέον έχει μετατραπεί σε τυπικό μονάρχη ρωμέικου τύπου. Αντίθετα ο Ταμερλάνος τους φαίνεται “τουρκμενικώτερος”, κι ας ισχυρίζεται ο ίδιος ότι είναι μογγολικής καταγωγής. Έτσι σημειώνονται μαζικές αυτομολήσεις Τουρκμάνων (=“πολύ” ή γνήσιοι Τούρκοι) προς τις ορδές του Ταμερλάνου ο οποίος έτσι κατασυντρίβει, αιχμαλωτίζει και κλείνει σε κλουβί τον έως πρότινος πανίσχυρο Μπαγιαζίτ. Τελικά η δυναστεία των Οσμανλιδών θα επιβιώσει, όμως δεν θα ξανατολμήσει ν’αποκοπεί από την τουρκική κληρονομιά της. Όπως θα διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία στο (σουνίτικο) Ισλάμ, έτσι θα διεκδικεί και την ηγεμονία ανάμεσα στα τουρκικά έθνη, μαχόμενη με πάθος δυναστείες γνησιότερα ογουζικές, όπως οι Ακ Κογιουνλού και οι Σαφαβίδες. Και φυσικά θ’αποσιωπήσει τ’ότι κάποτε καμάρωνε ισχυριζόμενη ότι κατάγεται εξίσου από το ηγεμονικό ογουζικό γένος των Καγί, όσο κι από τον ελληνικό οίκο του Ιωάννη Κομνηνού Τζελεπη. Ύστερα από πολιορκία της Σταμπόλης και της Σαλονίκης από το Μουράτ Β΄ το 1422, αλλά και μαζικές επιδρομές στο Μοριά από τον ανηλεή εξομώτη, τον άρχοντα Τουραχάν, το κατάλοιπο της αυτοκρατορίας των Παλαιολόγων αναγνωρίζει εκ νέου την κυριαρχία των Οθωμανών. Γενικά όλα τα κράτη που είχαν αποσχιστεί από την αυτοκρατορία του Μπαγιαζίτ προβάλλουν αντίσταση στη νέα προέλαση των Οθωμανών. Όμως γρήγορα οι όποιες αντιρρήσεις πατάσσονται από τα οθωμανικά ασκέρια. Σε μια προσπάθεια στήριξης των Χριστιανών της περιοχής, ο Λιθουανο-Ούγγρος βασιλεύς της Πολωνίας & της Ουγγαρίας, Βλαδισλάβος Στ΄ Γιαγκελλών, οργανώνει σταυροφορία εναντίον του σουλτάνου Μουράτ Β΄. Με την αρωγή του Μαγυάρου άρχοντα της Τρανσυλβανίας, Ιωάννη Ουνυάδη Κορβίνου, και του Σέρβου δεσπότη, Γεωργίου Μπράνκοβιτς, εισέρχεται στην πάλαι ποτέ Ρωμανία, προελαύνει μέσω της Ναϊσσού και πολιορκεί τη Βάρνα (αρχ. Οδησσός), βοηθούμενος επίσης από τους Ρωμιούς του Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγου, αλλά κι από δυνάμεις Βουλγάρων, Γενουατών και Βενετών. Όμως σκοτώνεται, ενώ η πολυεθνική στρατιά των σταυροφόρων διαλύεται άδοξα (1444). Κατά τόπους άρχοντες, όπως ο Μπράνκοβιτς που προδίδει τον εξίσου αντιφατικό Ουνυάδη, προσκυνούν για να διατηρήσουν την αίγλη τους. Όμως, σταδιακά η αυτονομία των διαφόρων υποτελών καταλύεται. Στα πλαίσια αυτής της συγκεντρωτικής κίνησης του σουλτάνου, αλώνεται η βασιλεύουσα (1453). Οι Ρωμιοί μέχρι το τέλος παραμένουν βαθιά διαιρεμένοι, καθώς το αυτοκρατορικό περιβάλλον παραδέχεται μεν την κοσμική κυριαρχία των Οθωμανών, όμως αναγνωρίζει την πνευματική κυριαρχία των δυτικών Καθολικών, ελπίζοντας ότι η κινητοποίηση των δεύτερων για να “σώσουν” την πνευματική τους επένδυση, θ’απαλλάξει τουλάχιστον την επικράτεια από τους πρώτους. Την ελπίδα αυτή δεν την συμμερίζονται οι περισσότεροι Ρωμιοί. Έτσι η όλη αυτοκρατορική πολιτική υποσκάπτει την όποια συνοχή και άμυνα του κράτους, ενώ τελικά η Ρώμη δεν βοήθησε την κρίσιμη ώρα, στη Σταμπόλη του 1453. Εξαιρούνται οι διακόσιοι τοξότες του καρδινάλιου Ισιδώρου του Αποστάτη, του έκπτωτου μητροπολίτου Μόσχας και Βλαντιμηρίου, αφού ο ίδιος ήταν Ρωμιός, ενώ τους τοξότες τους εξόπλισε με δικά του έξοδα. Ο τελευταίος αυτοκράτωρ, Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Δραγάσης Παλαιολόγος, πάλεψε μέχρι τελικής πτώσεως στα τείχη της Σταμπόλεως, όμως οι περισσότεροι Έλληνες συρρέουν στα μοναστήρια για να μην πολεμήσουν, κυρίως λόγω της προπαγάνδας της παράταξης των φανατικών ορθοδόξων Χριστιανών που στηρίζουν το καθεστώς των Οθωμανών. Ο ηγέτης τους, ο Γεώργιος Σχολάριος, ανταμείβεται από το σουλτάνο με το αξίωμα του οικ. πατριάρχη & επισκόπου Νέας Ρώμης και Κ/πόλεως. Ως Γεννάδιος, ο πατριάρχης της νέας τάξης πραγμάτων, αναγορεύεται σε αρχηγό του “έθνους” (μιλλέτι) των Χριστιανών της επικράτειας, από τον πορθητή σουλτάνο. Ο “εθνάρχης” αυτός είναι ο ισχυρότερος χριστιανός Ρωμιός στη “χώρα της Υποταγής (μπιλαντ αλ Ισλάμ)”. Ασκεί πολλές εξουσίες και λογοδοτεί μόνο στο σουλτάνο. Η μεταμόρφωση της Ρωμανίας σε Γραικοτουρκία είναι πλέον γεγονός. Κανένα ελληνοκυβέρνητο κράτος δεν επιβιώνει πέρα από τη βασιλεία του Μεχμέτ Β΄ Φατίχ (Πορθητής). Ο Μοριάς υποτάσσεται το 1460, αναλωμένος από την ενδοδυναστική διαμάχη του Θωμά, του φιλοδυτικού δεσπότη του Μορέως, αλλά και πρίγκηπα της Αχαΐας από το γάμο του με την Κατερίνα Ζακκαρίαινα, με τον φιλότουρκο αδελφό του, Δημήτριο Παλαιολόγο. Ο Θωμάς θα καταφύγει στην Ιταλία, ενώ θα παραδώσει την τελευταία του κτήση, τη Μονεμβασια, στην Αγία Έδρα. Η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, υπό τη διοίκηση των ΜεγαλοΚομνηνών, θα υποκύψει στην επίθεση των Οθωμανών το 1461, αδύναμη, αλλά και ουσιαστικά αβοήθητη από τους συμμάχους της. Το δεσποτάτο της Γοτθίας ή του Θεοδώρου, υπό την κυβέρνηση του ένδοξου ποντιακού οίκου των Γαβράδων, θα υποταχθεί ύστερα από αντίσταση μισού έτους, παράλληλα με το χανάτο της Κριμέας, το 1475. Οι δύο Γαβράδες, που ηγήθηκαν από κοινού της ηρωικής άμυνας, παρόλο που ήταν αντίπαλοι για το αξίωμα του δεσπότη, ο Αλέξανδρος και ο Ισαάκ, εκτελούνται στη Σταμπόλη, και αγιοποιούνται αμφότεροι. Όμως, υπάρχουν υπόνοιες ότι εξισλαμισμένος κλάδος των Γαβράδων συνέχισε να ηγεμονεύει στην περιοχή, αφού μαρτυρούνται οι μπέηδες Τύχων-Τεχουρ, Θεοδώρητος-Κεμάλ και Αλέξανδρος-Σκίντερ Β΄, οι οποίοι κατά καιρούς στέλνονται από τους σουλτάνους της Γραικοτουρκίας ως πρεσβευτές προς τους μεγάλους ηγεμόνες της Μοσχοβίας. Πάντως, τα ονόματά τους, όπως και τ’όνομα του προγενέστερου Χριστιανού συγγενή τους, του δεσπότη Ουλού Μπεη Γαβρά, προδίδουν τις άριστες σχέσεις που διατηρούν οι Ελληνο-Γότθοι της Κριμέας, όχι με τους Οθωμανούς, αλλά με τους Τατάρους της περιοχής. Κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, Έλληνες λόγιοι συμβάλλουν στην ανάπτυξη της Ιταλικής Αναγέννησης, ενώ κατά τη διάρκεια του 15ου αι, οι Αλβανοί της Κρόϊας και οι Ρώσοι της Μοσχοβίας, μέσω επιγαμιών με τον οίκο των Παλαιολόγων, θεωρούν εαυτούς συνεχιστές της χριστιανικής αυτοκρατορίας, υιοθετώντας ως έμβλημα το δικέφαλο αετό, το οικόσημο των Κομνηνών, τώρα πλέον το κατεξοχήν σύμβολο της Ρωμανίας. Συγκεκριμένα, ο Αλβανός αφέντης της Κρόϊας, ο δεσπότης Γεώργιος Καστριώτης (γνωστός και με το ισλαμικό όνομα “Σκεντέρμπεης”, ήτοι άρχοντας Αλέξανδρος, ο εθνικός ήρωας των σύγχρονων Αλβανών, που αντιστάθηκε επιτυχώς εναντίον των Οθωμανών (1443-63), μιμούμενος τις πολεμικές τακτικές τους), νυμφεύεται την Ελληνοαλβανίδα δέσποινα Ανδρονίκη Κομνηνή Αριανίτη, ενώ ο γιος τους, Ιωάννης, νυμφεύεται την Ελληνοσέρβα δέσποινα Ειρήνη Μπρανκόβιτσα Παλαιολογίνα. Ο λόγος της επιτυχίας του Σκεντέρμπεη, αλλά και του Δράκουλα είναι βέβαια η παραμονή τους στην αυλή του Μεχμέτ Β΄ του Πορθητή, και η εντρύφηση τους στις τεχνικές πολέμου και θηριωδίας που χαρίζουν την υπεροχή στους οθωμανικούς στρατούς. Ως “Δράκουλας” έμεινε γνωστός ένας από τους ηγεμόνες που εναλλάσσονται αυτή την εποχή στη Μαύρη Βλαχία, ο Βλαντ Γ΄ ο Παλουκωτής, ο Ντρακουλέα (1448,1456-62,1476). Ήταν γιος του Βλαντ Β΄ Ντρακούλ, ο οποίος είχε ονομαστεί έτσι επειδή συμμετείχε στο “Τάγμα του Δράκοντος”, που είχε ιδρύσει ο ο Τσεχο-Γερμανός Σιγισμούνδος των Λουξενμπουργκ, βασιλεύς της Ουγγαρίας, και κατοπινός αυτοκράτωρ της Δύσης, με σκοπό την συσπείρωση των χριστιανικών λαών για την αντιμετώπιση των Οθωμανών. Ο αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Δραγάσης Παλαιολόγος (1448-53) επίσης είχε προσπαθήσει να χτίσει δίκτυο κρατών που να υπερασπίζει τους χριστιανικούς λαούς από την οθωμανική απειλή. Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας, η κόρη του δεσπότη της Γοτθίας, Ουλού Μπεη Γαβρά, η Μαρία, είχε παντρευτεί τον ηγεμόνα της Μολδαβίας, Στέφανο το Μέγα, αρχικά φίλο κι αργότερα εμπαθή εχθρό του Βλαντ Γ΄ του Παλουκωτή. Με το θάνατο του Ουλού Μπεη, τσακώνονται για τη διαδοχή ο γιος του, Αλέξανδρος (1458-71, 1475), με τον αδελφό του, Ισαάκ (1471-75). Ο Αλέξανδρος καταφεύγει στη Μολδαβία, στην αδελφή του. Όμως, λόγω της συνεχούς επέκτασης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, το δεσποτάτο της Γοτθίας επιχειρεί εκ νέου να συστρατεύσει την Ουγγαρία, τη Μολδαβία, τις ρωσικές ηγεμονίες, τη Βενετία, τη Βενετία, αλλά όχι και τη “Γαζαρία”, δηλαδή τις ιδιωτικοποιημένες κτήσεις της Γένοβας στην Κριμέα, λόγω εμπαθών σχέσεων με τους Γενουάτες που δραστηριοποιούνται αλαζονικά στη Μαύρη Θάλασσα. Έτσι, ο Αλέξανδρος Γαβράς συμφιλιώνεται με το θείο του, τον Ισαάκιο, και υπερασπίζονται από κοινού το δεσποτάτο. Ένας ακόμα έκπτωτος δεσπότης, ο Κωνσταντίνος Γαβράς επιστρατεύεται για το συνοικέσιο της κόρης του Θωμά Παλαιολόγου, Σοφίας, με το μεγάλο ηγεμόνα του Βλαντιμηρ, Ιωάννη (Ιβάν) Γ΄ το Μέγα, των Ντανιλόβιτσι. Ο Κωνσταντίνος Γαβράς, ο μετέπειτα Άγιος Κασσιανός, πείθει τη Σοφία ν’απαρνηθεί την Ένωση των Εκκλησιών, δηλαδή τον Ουνισμό, τον οποίο είχαν αποδεχτεί οι τελευταίοι των Παλαιολόγων. Στη συνέχεια, τη συνοδεύει στη Μόσχα όπου τελείται ο γάμος. Ο Ιβάν Γ΄ θα υιοθετήσει την κληρονομιά της Ρωμανίας, ενώ θα ονομάσει “Τρίτη Ρώμη”, την έδρα του, Μόσχα. Παρόλο που δεν θα βοηθήσει το δεσποτάτο της Γοτθίας, την κρίσιμη ώρα της εισβολής του πορθητή σουλτάνου, εν τούτοις 5 έτη αργότερα θ’αρνηθεί ν’αποδώσει φόρο υποτέλειας στο επικυρίαρχο κράτος της Χρυσής Ορδής. Ουσιαστικά έτσι θα ελευθερώσει τους Ρώσους από το μάλλον τυπικό καθεστώς υποτέλειας προς τους Τατάρους. Ο πρώτος τσάρος πασών των Ρωσιών, ο Ιβάν Δ΄ ο Τρομερός, θα είναι εγγονός του Ιβάν Γ΄ και της Σοφίας. Γενικά οι επιφανείς γάμοι δεν βοήθησαν τους ύστερους Παλαιολόγους, δεν έσωσαν τη Ρωμανία. Και ο Φράγκος βασιλιάς της Κύπρου, Ιωάννης ή Ζαννης Β΄ Λουζινιάν έχει ήδη νυμφευτεί την κόρη του Θεοδώρου Β΄, του δεσπότη του Μορέως και αδελφού του Θωμά και του Κωνσταντίνου ΙΑ΄, την Ελένη Παλαιολογίνα. Η κόρη τους, Σαρλότ των Λουζινιάν, όμως, θα εκθρονιστεί από το νόθο αδελφό της, η Βενετσιάνα σύζυγος του οποίου, Κατερίνα Κορνάρο, θα παραχωρήσει τελικά την Κύπρο στους Βενετούς (1489). Τα δυο έθνη που κατεξοχήν έδρασαν ανταγωνιστικά προς τη Ρωμιοσύνη, διεκδικώντας με ξεχωριστά κρατικά μορφώματα την πρωτοκαθεδρία στην αυτοκρατορία της Ρωμανίας, ήταν οι Βούλγαροι κατά το διάστημα 10ος – 15ος αι μΧ, και οι Σέρβοι το 14ο – 15ο αι μΧ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το βουλγαρικό κράτος παρέμεινε πολυεθνικό για αρκετούς αιώνες, διεκδικώντας έτσι με φυσικότητα και την οικουμενικότητα της αυτοκρατορίας της Ρωμανίας. Σημαντικές δυναστείες της Βουλγαρίας αποτέλεσαν οι Κομητόπουλοι (997-1018) και ο Τιχ (1257-77) που ήταν Δραγοβίτες-Ντρεγκόβιτσοι, αλλά και ο οίκος Ασάν (1186-...-1422) που ιδρύθηκε από Βλάχους του Παριστρίου. Ο τελευταίος διεκδικητής του βουλγαρικού θρόνου πεθαίνει το 1422, ενώ η Σερβία χάνει το καθεστώς αυτονομίας της εντός της Γραικοτουρκίας, επί της δέσποινας Ελένας Παλαιολογίνας, κόρης του Θωμά, το 1459. Εν τούτοις, τα πραγματικά κατάλοιπα της Ρωμανίας των Παλαιολόγων σβήνουν με την κατάληψη των διάσπαρτων κτήσεων των χορηγών της, των Γενουατών [Σμύρνη, Σάμος, Πέραν (1453), Αμαστρις, Σαμψώ, Λέσβος (1462), Περατεία ή Γαζαρία, στην Κριμέα (1475), Χίος (1566)]. Μονάχα ύστερα από την πτώση των Ρωμιών και την ταυτόχρονη παρακμή των Γενουατών, αρχίζουν οι Βενετοί να συγκρούονται δυναμικά με τους Τούρκους, τους νέους κυρίαρχους στο Αιγαίο. Οι Χριστιανοί ιθαγενείς της περιοχής υποδαυλίζονται συστηματικά από τους Βενετούς, έτσι ώστε να εξεγείρονται εναντίον της οθωμανικής δυναστείας, ενισχύοντας έτσι την πολεμική προσπάθεια της γαληνοτάτης δημοκρατίας τους. Ενώ πολλοί Ρωμιοί πολέμαρχοι σταδιοδρομούν ως μισθοφόροι, “στραντιώτοι” (stradioti), για λογαριασμό του ρηγάτου των 2 Σικελιών και του βασιλείου της Ισπανίας, οι περισσότερες αντιδράσεις των υποταγμένων Ρωμιών εναντίον των οθωμανικού καθεστώτος, εντάσσονται πλέον τα πλαίσια των τουρκο-βενετικών συρράξεων. Έτσι, το 1463 ξεσπάει εξέγερση στην περιοχή της Σπάρτης, της Λακεδαιμόνας και της Αρκαδίας, με αρχηγούς τον Αρβανίτη πολέμαρχο Πέτρο Μπούα και τον Έλληνα άρχοντα Γεώργιο Ράλλη. Το 1479 ξεσηκώνεται η Μάνη με επικεφαλής τον Κορκόδειλο Κλαδά. Το 1481 σημειώνεται εξέγερση στην Αλβανία, και συγκεκριμένα στην περιοχή της Χειμάρρας και της Αυλώνας. Ηγέτες των ανταρτών είναι ο Αλβανός Ιωάννης Καστριώτης, αλλά και ο Έλληνας Κορκόδειλος Κλαδάς. Εν τούτοις, προς το τέλος του αιώνα σημειώνεται κάμψη στην πολεμική ορμή της Βενετίας, λόγω της εμπλοκής της στους Ιταλικούς Πολέμους (1494-1559). Έτσι η επόμενη επανάσταση (1496-99), εξίσου ατυχής αν και εξαπλώνεται ευρέως σε Ήπειρο, Ρούμελη και Μοριά, πραγματοποιείται με την υποκίνηση του βασιλιά της Φραγκίας, Καρόλου Η΄.<br />
=== 16ος αι ===
Αποκορύφωμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, της επονομαζόμενης και Γραικοτουρκίας για να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα τουρκικά κράτη, που δεν είναι και λίγα πλέον στην Ασία. Το πιο υποσχόμενο για τους Ρωμιούς είναι οι Ακ Κογιονλού, του συζύγου της Θεοδώρας ΜεγαλοΚομνηνής, Ουζούν Χασάν. Όμως οι Ακ Κογιονλού θα παρακμάσουν ραγδαία, για να καταστραφούν άδοξα το 1508 από τους Σαφαβίδες, ένα φιλοϊρανικό τουρκικό οίκο της Ατροπατηνής, που θ’αναστήσει το περσικό μεγαλείο και θα ηγηθεί των Δωδεκατιστών Σιιτών, αν και θα ταπεινωθεί σύντομα από τον Παργαλί Ιμπραήμ, Ρωμιό μεγάλο βεζύρη, αδελφικό φίλο και κουνιάδο του Σουλεϊμάν Β΄ Κανουνί (=Νομοθέτης, Κανούν<=Κανών, δηλ. Νόμος), του Οθωμανού σουλτάνου και χαλίφη των Σουνιτών Μουσουλμάνων (1520-66), σε μιαν εποχή που υπήρξε πρόσφορη για τον ενδεχόμενο εξελληνισμό του οθωμανικού κράτους. Ο Παργαλί Ιμπραήμ Πασάς χαρούμενος και υπερήφανος για τη συντριβή των Περσών, υιοθέτησε τον τίτλο του Μεγαλέξανδρου, ως σερασκέρ σουλτάν (= στρατηγός αυτοκράτωρ), αφορμή που συντέλεσε στην εκτέλεσή του από τον καχύποπτο Σουλεϊμάν, λόγω της επιρροής της φιλόδοξης Ουκρανής συζύγου του, Ροξελάνας, η οποία τον είχε ήδη πείσει να εκτελέσει ακόμα και δυο γιους από άλλο γάμο. Τον μεγαλύτερο γιο και διάδοχο, Σεχζαντέ Μουσταφά, τον είχε υποστηρίξει μάταια ο Ιμπραήμ. Άλλος επιφανής Μουσουλμάνος Έλληνας της εποχής του Κανουνί είναι ο αρχιτέκτονας γενίτσαρος Σινάν Πασάς, που καταγόμενος από χριστιανική οικογένεια κτιστάδων από την Καππαδοκία, γεμίζει τη Γραικοτουρκία με τζαμιά, σεράγια, λουτρά, ιμαρέτια, πανδοχεία και γέφυρες. Αγαπημένη του ασχολία πάντως είναι η δημιουργική αντιγραφή του ναού της Αγιά Σοφιάς. Επίσης η εποχή χαρακτηρίζεται κι από την εκρηκτική παρουσία των παιδιών του Γιακούπ Αγά από το Καρασι (αρχ. Μυσία) και της Κατερίνας, Ελληνίδας από τη Λέσβο. Ύστερα από την κατάκτηση της Μυτιλήνης (1462), που σημάδεψε το αίσθημα των Ορθοδόξων οδηγώντας στην καταθλιπτική λατρεία των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου & Ειρήνης, ο Κυρ Γιακουπ εγκαταστάθηκε στο νησί, ως τιμαριούχος ιππότης (τιμαρλή σπαχή) του χωριού Μπονοβα, αλλά και αγγειοπλάστης & καραβοκύρης. Για τις δυο κόρες τους δεν γνωρίζουμε τίποτα. Όμως οι γιοι στράφηκαν στη θάλασσα, πιο συγκεκριμένα κατέληξαν κουρσάροι μαχόμενοι κυρίως εναντίον του Τάγματος των Ιωαννιτών Ιπποτών της Ρόδου & των Σποράδων (Χοσπιταλιέρων), ο Ορουτς και ο Ηλίας στο Λεβάντε, ενώ ο Χιζιρ στο Αιγαίο, εξορμώντας από το Θερμαϊκό Κόλπο. Ο μεγαλύτερος γιος, ο Ισσάκ ανέλαβε την πατρική περιουσία στη Λέσβο. Κάποια στιγμή το πατρικό σκάφος βυθίζεται, ο Ηλίας σκοτώνεται, ενώ ο Ορούτς φυλακίζεται στο Μποντρούμ (αρχαία Αλικαρνασσός, αχαϊκή Ζεφυρία) από τους Ιωαννίτες, για να ελευθερωθεί σύντομα από το Χιζιρ. Με την ικανότητά του, αλλά και τις γνωριμίες του (Οθωμανός πρίγκηπας, Σεχζαντε Κορκουντ και ο Χαφσίδης σουλτάνος της Τυνησίας, Αμπου Αμπντουλλαχ Μοχαμμεντ), ο Ορουτς γίνεται καταξιωμένος ρεΐς (=πλοίαρχος) στην Τυνησία, ο Μπαμπα Ορουτς Ρεΐς, όνομα που παραφθάρθηκε στη Δύση ως Μπαρμπαρόσσα (=Κοκκινογένης), και μεταφέρθηκε και στο Χιζιρ και τον Ισσάκ που αντάμωσαν τον πετυχημένο αδελφό τους. Ούτως ή άλλως ήταν όλοι τους κοκκινομάλληδες. Τα αδέλφια ταπεινώνουν επανειλημμένως τη δυτική Χριστιανοσύνη, όμως η αυξανόμενη επιμονή του οίκου των Αψβούργων για ιερό πόλεμο, αναγκάζουν τον Ορουτς, σουλτάνο του Αλγερίου & της Τυνησίας πια, ν’αποδεχτεί τη βοήθεια, αλλά και την κυριαρχία του οθωμανού σουλτάνου. Ως Ορουτς Μπαρμπαρός Πασά, πλέον, γίνεται διάσημος σε όλο τον ισλαμικό κόσμο για τα κατορθώματά του, αλλά και την ευρηματικότητά του, όπως π.χ η πατέντα των ιστιοφόρων κανονιών που αυξάνει την ευελιξία του πυροβολικού του στις ερήμους της Αφρικής. Όμως πεθαίνει μαζί με τον Ισσακ, κατά την άλωση της αλγερινής πόλης Τλεμκεν. Έτσι τον διαδέχεται, ο αδελφός που έχει επιβιώσει, ο Χιζιρ, που αναδεικνύεται σε καπτάν ι Ντέρια (αρχιναύαρχος του οθωμανικού στόλου), ως Χαϊρεντίν Μπαρμπαρός Καπτάν Πασά. Επίσης αναγνωρίζεται ως μπεϊλέρμπεης της Αφρικής, ενώ του αποδίδεται και η διοίκηση των Νήσων της Άσπρης Θάλασσας (Αιγαίο Πέλαγος). Με αυτήν του την ιδιότητα λεηλατεί ανελέητα τις κτήσεις των Βενετών στην περιοχή (Αίγινα, Αλβανικά φρούρια, Άνδρος, Ίος, Κάρπαθος, Κάσος, Κέρκυρα, Κίσσαμος, Λευκάδα, Μονεμβασια, Νάξος, Πρέβεζα, Σέριφος, Σκιάθος, Σκύρος, Σύρος και Τήνος). Πάντως συνεχίζει το έργο του αδελφού του, φυγαδεύοντας Μουσουλμάνους και Εβραίους πρόσφυγες από την Ιβηρική, ενισχύοντας το έμψυχο δυναμικό των πιστών υπηκόων της Γραικοτουρκίας. Με την αρωγή και τις υποδομές του σουλτάνου Σουλεϊμάν Β΄ Κανουνί, ο Χιζιρ θα ξεπεράσει τα κατορθώματα και τη φήμη του Ορουτς, εκμηδενίζοντας συνεχώς τις χριστιανικές αρμάδες. Μέχρι σήμερα θεωρείται ως ο ικανότερος, ο φοβερότερος Μουσουλμάνος ναύαρχος όλων των εποχών. Θα τον διαδεχτεί ο σύντροφός του, Τουργκουτ Ρεΐς. Οι Μουσουλμάνοι Έλληνες συνήθως χάνουν την εθνική τους συνείδηση, μάλλον λόγω της κατακραυγής των Χριστιανών Ελλήνων, ίσως, βέβαια και λόγω της διαδικασίας προσεταιρισμού των εικοσάχρονων χριστιανόπουλων (ο περιβόητος Ντεβσιρμές που στρατολογεί γενίτσαρους, το παιδομάζωμα), του κοινωνικού γοήτρου των ισλαμικών κοινοτήτων, αλλά και της γοητείας που ασκεί η σφριγηλή τουρκική γλώσσα. Πάντως, βαθμιαία κάτι αλλάζει, αφού σε περιοχές του Ελληνισμού που θα κατακτηθούν ύστερα από τα μέσα του 17ου αι, ή θα ανακτηθούν υπό νέους όρους όπως ο Μοριάς και η Ήπειρος, θα δημιουργηθούν ακμαίες κοινότητες Μουσουλμάνων Ελλήνων, που όμως επωμίζονται το έργο της καταδυνάστευσης των Χριστιανών στις περιοχές τους. Έτσι θα εμφανιστούν π.χ οι Τουρκοπόντιοι, οι Τουρκοκύπριοι, οι Τουρκοκρητικοί, οι Τουρκογιαννιώτες (Γιανυαλιλάρ, στην Ήπειρο), οι Τουρκόβλαχοι (Βαλαάδες, στη Μακεδονία) και οι Τουρκομοραΐτες (που μάλλον εξέλειψαν αρκετά νωρίς, κατά τους απανωτούς ξεσηκωμούς μας, το 1770, το 1790 και το 1821), οντότητες που αρνείται ν’αποδεχτεί ο Ορθόδοξος Ελληνισμός ακόμα και σήμερα, πολλώ δε μάλλον τότε! Δυστυχώς, οι απόγονοι των περισσοτέρων από αυτούς μάλλον έχουν απωλέσει την ελληνικότητά τους, κυρίως μέσω ενσωμάτωσης στο μετά Κεμάλ τουρκικό έθνος. Εξαίρεση, ίσως, αποτελούν, προς το παρόν, οι εκτός Τουρκίας Μουσουλμάνοι Κρητικοί, που αφθονούν σε Δωδεκάνησα, Λιβύη, Αίγυπτο, Λίβανο, αλλά και στη Συρία, όπου επιβιώνουν σε θύλακα με επίκεντρο χωριό ονόματι Χαμιντιέ, προς τιμήν του γενοκτόνου Οθωμανού σουλτάνου Αβδούλ Χαμίντ Β΄, που τους εγκατέστησε εκεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι μια πολιτιστική παρουσία, εξίσου σημαντική με την ελληνική, η ιρανική ομοεθνία άντεξε καλύτερα στην απειλή της αραβικής & τουρκικής επέκτασης και αφομοίωσης. Έχοντας γενικώς αποδεχτεί την ορθότητα του Ισλάμ, οι Ιρανοί παράλληλα επιδίωξαν, και πραγματοποίησαν, απανωτές αναβιώσεις του πολιτισμού τους σε<br />
i) Κεντρική Ασία (οι Σαμανίδες (819-1005) και ο τουρκοϊρανικός οίκος των Χοράσμιων Σάχηδων (1097-1231)),<br />
ii) Περσία (ο τουρκμενικός οίκος των Σαφαβιδών με τη βοήθεια των Τούρκων Κοκκινόσκουφων (1501-1765), οι Ζαντ Σάχες (1751-94), οι Χάζαροι Σάχες (1794-1925) και οι Παχλαβοί ή Πάρθοι Σάχες (1925-79)), αλλά και<br />
iii) [σημερινό] Αφγανιστάν (ο ιρανίζων τουρκικός οίκος των Γαζναβιδών (997-1186), οι Αφσαρίδες (1732-1803) και οι Χάζαροι).<br />
Τελικά τούρκεψε μόνο η Ατροπατηνή (Αζερμπαϊτζάν) και η μακρινή Κεντρική Ασία (το σημερινό Τουρκεστάν, που άλλωστε γειτνίαζε με την κοιτίδα των Τούρκων, τα όρη Αλτάι). Αντίθετα, οι Πέρσες κατάφεραν να προσεταιριστούν δεκάδες τουρκικά έθνη (π.χ Κασκάι, Αζερμπαϊτζανοί, Τουρκμένοι), αναλαμβάνοντας και την ηγεσία των Δωδεκατιστών Σιιτών Μουσουλμάνων. Η πλειοψηφία των σημερινών Σιιτών Μουσουλμάνων είναι Δωδεκατιστές, με κοινότητες σε Ιράν, Ιράκ, Λίβανο, Υεμένη και θύλακες στη βόρειο Αφρική, που πιστεύουν στην αφύπνιση και επιστροφή του 12ου ιμάμη, του σωτήρα Μααντί, σε αντιδιαστολή με τους Ισμαηλίτες ή Εβδομιστές, που αποτελούν την αίρεση που σχηματίστηκε λόγω διαφωνίας κατά την εκλογή του 7ου ιμάμη. Οι Εβδομιστές, που προήλθαν απ’αυτούς που στήριξαν τον Ισμαήλ για 7ο ιμάμη, δηλαδή για 7ο ηγέτη του σιιτικού Ισλάμ, φημίζονταν για τη φανατικότητα και αγριότητά τους, ενώ διέπρεψαν κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα όταν ανέπτυξαν μεγάλη πολιτική δύναμη, στην Αφρική με τους Φατιμίδες [αντί]χαλίφες (909-1171), και στην Ασία με τους Μπουγίδες εμίρηδες του Ιράκ (945-1055) και τους Ασσασίνους της Περσίας (1094-1256) και της Συρίας (1094-1273). Οι Φατιμίδες χαλίφες έβλαψαν ανεπανόρθωτα την ανθρωπότητα όταν ενθάρρυναν τη διάδοση της θεολογικής σχολής του Αζχαρισμού, ενός συντηρητικού και απόλυτα θεοκεντρικού ρεύματος που επικρατεί σήμερα ανάμεσα στους Σουνίτες, δηλαδή στην πλειονότητα των Μουσουλμάνων. Κεντρικό δόγμα της Σχολής αλ Αζχάρ είναι η απόρριψη της Αριστοτελικής Φιλοσοφίας που ακολουθούσαν εξίσου οι προοδευτικοί του Ισλάμ και του Χριστιανισμού κατά το Μεσαίωνα. Επιπλέον, οι Φατιμίδες προκάλεσαν την εθνική αλλοίωση της βορείου Αφρικής, διώκοντας και κατά τόπους καταστρέφοντας τις πολιτιστικές ταυτότητες των λαών της Χαμιτικής Ομογλωσσίας, των Αιγυπτίων (Κοπτών) περιλαμβανομένων. Γενικά, μαζί με τους Τούρκους Σουνίτες προσήλυτους, οι Ισμαηλίτες υποβάθμισαν την κουλτούρα του ισλαμικού κόσμου και έφθειραν την αρμονική σχέση που διατηρούσαν οι Μουσουλμάνοι με τους κατακτημένους πιστούς “των άλλων θρησκειών της Βίβλου” (Χριστιανοί, Ισραηλίτες, Ζωροαστριστές και Μανιχαϊστές). Ευτυχώς για την ανθρωπότητα, σήμερα έχουν ηρεμήσει, αλλά και εξασθενήσει, αφού περιορίζονται στο ποίμνιο του μετριοπαθούς Αγά Χαν Δ΄, στο Πακιστάν και την Ινδία. Σε αυτόν τον αιώνα, η Βενετία παρακμάζει αργά αλλά σταθερά, λόγω του ότι δεν συμμετέχει στην ανακάλυψη και εκμετάλλευση των υπερπόντιων Νέων Κόσμων, στις Ινδίες και στην Αμερική. Εν τούτοις, ενώ οι Ιταλικοί Πόλεμοι πλησιάζουν στο τέλος τους, αποκτάει νέα βούληση για την αντιμετώπιση της Pax Ottomana. Έτσι το 1532 ξεσπά επανάσταση σε Κορώνη και Πάτρα με αρχηγούς τους Νικόλαο Μαμωνά Παλαιολόγο και Μιχαήλ Καλόφωνο, μεταξύ άλλων. Όμως το αποκορύφωμα των αντιδράσεων των Χριστιανών Ρωμιών εναντίον των Οθωμανών σημειώνεται το 1571, επί τη ευκαιρία της αναμέτρησης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με νέα Ιερά Συμμαχία της Δυτικής Χριστιανοσύνης, με αφορμή την κατάκτηση της βενετοκρατούμενης Κύπρου από τ’ασκέρια του ανεκδιήγητου γιου της Ροξελάνας, του Σελίμ Β΄ του Μέθυσου, ο οποίος διατάζει την εισβολή “για ν’απολαμβάνει χωρίς μεσάζοντες τα εκλεκτά κρασιά του νησιού”. Ύστερα από την πανωλεθρία του τουρκικού στόλου, από χριστιανική αρμάδα στις Εχινάδες (ναυμαχία Ναυπάκτου) ξεσπάει επανάσταση σε Μοριά, Ρούμελη, Μακεδονία, Αιγαίο.<br />
=== 17ος αι ===
Η δύστροπη, η τζαναμπέτικη αυτοκρατορία των Οθωμανών αποκαλείται πλέον Γραικοτουρκία από τους Δυτικοευρωπαίους, για να διακρίνεται από τα υπόλοιπα τουρκικά κράτη της Ασίας. Όμως η πλειονότητα των Χριστιανών Ρωμιών παραμένει αποστασιοποιημένη ως προς τους Μουσουλμάνους αφέντες τους. Επιπλέον, σε περιοχές του Ελληνισμού που κατακτώνται από τώρα και στο εξής, ή θα ανακτηθούν όπως ο Μοριάς (1718) και η Ήπειρος (το 1612, ύστερα από την εξέγερση του μητροπολίτη Τρίκκης, Αγίου Διονυσίου του Φιλοσόφου, και την κατάργηση των προνομίων των Ιωαννίνων), θα δημιουργηθούν ακμαίες κοινότητες Μουσουλμάνων Ρωμιών, που όμως επωμίζονται το έργο της καταδυνάστευσης των Χριστιανών στις περιοχές τους. Έτσι θα εμφανιστούν π.χ οι Τουρκοπόντιοι (οι ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι των περιοχών Tόνυας, Όφεως, Σουρμένων και Mατσούκας, που αλλαξοπίστησαν το 17ο και 18ο αιώνα, και διαβιούν ακόμη και σήμερα εξ ολοκλήρου εντός της κεμαλικής Τουρκίας. O χρόνος και οι μέθοδοι αφομοίωσης που συστηματικά αξιοποιήθηκαν, μπορεί να αλλοίωσαν, όμως δεν εξαφάνισαν την εθνική τους μνήμη.), οι Τουρκοκύπριοι, οι Τουρκοκρητικοί, οι Τουρκογιαννιώτες (Γιανυαλιλάρ, στην Ήπειρο), οι Τουρκόβλαχοι (Βαλαάδες, στη Μακεδονία) και οι Τουρκομοραΐτες (που μάλλον εξέλειψαν αρκετά νωρίς, κατά τους απανωτούς ξεσηκωμούς μας, το 1769, το 1790 και το 1821), οντότητες που αρνείται ν’αποδεχτεί ο Ορθόδοξος Ελληνισμός ακόμα και σήμερα, πολλώ δε μάλλον τότε! Δυστυχώς, οι περισσότεροι από αυτούς μάλλον έχουν απωλέσει πια την ελληνικότητά τους. Η δυναστεία των Οσμανλιδών προσπαθούσε διακαώς να επιβληθεί σε όλα τα γνώριμα έθνη. Αυτή η επιθετική πολιτική ήταν κάτι σαν δόγμα. Π.χ. ο σουλτάνος Μεχμέτ Δ΄, εγγονός Ελληνίδας, αλλά και γιος Ρωσίδας, που πέτυχε την υποταγή του Χάντακα (σημ. Ηράκλειο Κρήτης), όπως και άλλων προπυργίων του Ελληνικού Αρχιπελάγους που επέμεναν ν’αψηφούν την οθωμανική εξουσία. Επίσης επιδίωξε να επεκτείνει την κυριαρχία του στη Ρωσία, μέσω του ήδη υποτελούς χανάτου της Κριμέας. Ύστερα από νίκες εναντίον της λιθουανο-πολωνικής κοινοπραξίας, που πρωταγωνιστούσε στην Ανατολική Ευρώπη, και με τη σαφή πρόθεση να εισβάλλει στις ρωσικές πεδιάδες, προσπάθησε να προσεταιριστεί τις ουραλο-αλταϊκής καταγωγής παραστρατιωτικές ομάδες της στέπας, τους Κοζάκους. Όμως, οι Ζαπορόζιοι Κοζάκοι του απάντησαν με την περίφημη επιστολή τους, απείρως προσβλητική για τον ίδιο. Η στιγμή που συντάσσεται η άκρως διασκεδαστική αυτή επιστολή, απεικονίστηκε με απολαυστικό τρόπο από το Ρώσο ζωγράφο Ηλία Ρέπιν στα τέλη του 19ου αι. Συνολικά, η αυτοκρατορία των Οθωμανών δεν κατάφερε να συσπειρώσει τους λαούς που απορροφούσε, χάνοντας εν καιρώ και τα όποια ψήγματα αφοσίωσης, αφού παρέμενε ένα καθεστώς άδικο, ανελεύθερο, που μόνο χειρότερο γίνονταν όσο περνούσαν τα χρόνια. Βασίλευε η ασυδοσία των Μουσουλμάνων επί των Απίστων, όπως και το δίπτυχο “χαράτσι & μπαξίσι”. Δηλαδή το κράτος λειτουργούσε μόνο μέσω του φόρου εισοδήματος & της μίζας, όπως θα λέγαμε και σήμερα, αντί να οργανώνει πρώιμες “ΔΕΚΟ”, όχι βέβαια ταγμένες στην υπηρεσία των πολιτών, αλλά που να εξασφαλίζουν χαρτζιλίκι για τον κορβανά του, τον κρατικό κουμπαρά, έτσι ώστε να μην βασίζεται στην απομύζηση των πολιτών, στο νταβατζιλίκι, για να πορεύεται. Οι Οθωμανοί επιχειρούν να μετατρέψουν και τους Χριστιανούς Έλληνες άρχοντες, συνενόχους της καταδυνάστευσης των λαών της αυτοκρατορίας, όπως προδίδει η ανάθεση της Μολδοβλαχίας σε Φαναριώτες βοεβόδες (φοροεισπρακτικούς ηγεμόνες). Εν τούτοις, επί τη ευκαιρία νέου Τουρκο-Βενετικού Πολέμου, εξεγείρονται οι Μοραΐτες (1684). Ο Μοριάς κυριεύεται και οργανώνεται από τους Βενετούς, με έδρα το Ναύπλιο, την επονομαζόμενη και “Νάπολη της Ρωμανίας (Napoli di Romagna)”. Απολαμβάνοντας την αφοσίωση της πλειονότητας πλέον των Χριστιανών Ρωμιών, η βενετσιάνικη Ρωμανία επεκτείνεται και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τότε όμως συμβαίνει και η δήθεν ανεπανόρθωτη καταστροφή που καμαρώνουν εκατομμύρια τουρίστες και ημεδαποί μέχρι σήμερα. Κατά την πολιορκία της Ακρόπολης των Αθηνών, το μισθοφορικό πυροβολικό των Βενετών ανατινάζει τον Παρθενώνα. Εν τούτοις τούτη την εποχή άλλο δυστύχημα προκαλεί μεγαλύτερη αίσθηση: Είναι η χρεοκοπία της γαληνοτάτης δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου της Βενετίας. Έτσι η Βενετία μετατρέπεται σε προτεκτοράτο της Αυστρίας των Αψβούργων, η οποία επίσης επεκτείνεται εις βάρος των Τούρκων, απελευθερώνοντας την παλαιά σύμμαχο της Ρωμανίας, Ουγγαρία (συνθήκη του Κάρλοβιτς, 1699).<br />
=== 18ος αι ===
Ύστερα από νίκη της Αυστρίας εναντίον της Γραικοτουρκίας, οι Οθωμανοί προβαίνουν σε παραχωρήσεις εκτεταμένων εδαφών στα βόρεια Βαλκάνια. Όμως οι Οσμανλίδες απαιτούν κάποιο είδος αλισβερισιού για την εγγύηση της ειρήνης. Έτσι οι Αψβούργοι τους επιστρέφουν τη “Ρωμανία” των προστατευόμενών τους, των ανίσχυρων πλέον Βενετών. Η ειρωνία είναι ότι οι περιοχές που επιστρέφουν στη Γραικοτουρκία ύστερα από τ’ανθελληνικά παζάρια της συνθήκης του Παζάροβιτς (1718), είναι περίπου τα εδάφη που θα ελευθερωθούν με μόχθο και άφθονο αίμα κατά την επανάσταση του 1821-28. Τα βάσανα των χριστιανικών λαών εντείνονται εξαιτίας της ελπίδας με την οποία τους τροφοδοτεί η Ρωσική αυτοκρατορία, ήδη από τους χρόνους του Πέτρου του Μέγα, του αναμορφωτή τσάρου (1682-1725). Το σχέδιο του για μια νέα, ισχυρή και σύγχρονη Ρωσία περιλάμβανε και επέκταση εις βάρος της παρακμασμένης Γραικοτουρκίας. Όμως οι επεκτατικές βλέψεις του σφριγηλού Ρωσικού έθνους θα υλοποιηθούν από μια Γερμανίδα που θ’αποκτήσει άτιμα τα ηνία της Μοσχοβίας και πασών των Ρωσιών. Είναι η Αικατερίνα Β΄ η Μεγάλη (1762-96), που μεταξύ άλλων εγκλημάτων, θα παρασύρει τους Ρωμιούς να εξεγερθούν εναντίον των Τούρκων με υποσχέσεις δίχως αντίκρισμα, δύο φορές. Τα επονομαζόμενα και Ορλωφικά, η πρώτη επανάσταση (1769-72), συντάραξε όλον τον Ελλαδικό χώρο. Όμως με την αναχώρηση του ρωσικού στόλου των αδελφών Ορλώφ, οι Τούρκοι θα δράσουν ανενόχλητοι για την καταστολή των Ρωμιών, και θα είναι αδυσώπητοι. Κατά τη διάρκεια, αλλά και ύστερα από την κατάπνιξη των επαναστατών, οι οθωμανικές αρχές προβαίνουν σε αντίποινα, που συχνά εξελίσσονται σε μαζικές σφαγές, για την υλοποίηση των οποίων κινητοποιούνται και αλλοεθνείς Μουσουλμάνοι. Π.χ. ο Μοριάς καταστέλεται και αποικίζεται από Τουρκαλβανούς, ενώ στην Κρήτη ξεκινά η ζοφερή πεντηκονταετία “Τουρκοκρατίας” που θα καταστήσει αγεφύρωτες τις διαφορές των Μουσουλμάνων με τους Χριστιανούς Κρητικούς. Οι Οθωμανοί φροντίζουν για την παραδειγματική τιμωρία των ηγετών του αφυπνισμένου Ελληνισμού. Έτσι στο Μοριά εξολοθρεύεται ολόκληρος ο οίκος των Κολοκοτρωναίων, με την τυχερή εξαίρεση του βρέφους που θα μεγαλώσει να γίνει ο Θόδωρος. Επιπλέον στην Κρήτη γδέρνεται ζωντανός στην κεντρική πλατεία του Χάντακα ο Γιάννης Βλάχος, ο Σφακιανός εφοπλιστής με τα τέσσερα τρικάταρτα καράβια, που ηγήθηκε των Κρητών επαναστατών ως “Δασκαλογιάννης”. Κυκλοφορεί ευρέως η εκδοχή που τονίζει το πόσο ωφελήθηκε ο Ελληνισμός από αυτή τη ρωσο-τουρκική σύρραξη η οποία κατέληξε στη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, το 1774. Το όλο ζήτημα με τη ρωσική σημαία σε ελληνόκτητα καράβια, είναι μάλλον ανούσιο για τη γενικότερη ευημερία των Ελλήνων, δευτερεύον μπροστά στο αίμα που χύθηκε. Η δεύτερη επανάσταση (1789-92), για ευνόητους λόγους, είναι λιγότερο παλλαϊκή. Όμως θ’αποδειχτεί εξίσου ζόρικη για τους Τούρκους. Λαμπρός πρωταγωνιστής αναδεικνύεται ο Λάμπρος Κατσώνης, που όταν συνειδητοποιεί τη δεύτερη προδοσία της τσαρίνας Αικατερίνας Β΄, συνεχίζει τον αγώνα σαν κουρσάρος πλέον, αδέσμευτος από τις ντιρεκτίβες της ρωσικής πολιτικής, σε συνεργασία με εξίσου αποφασισμένους στεριανούς πολέμαρχους, όπως ο Ανδρέας Βερούσης, ο Ανδρούτσος, ο πατέρας του Οδυσσέα. Τελικά όμως, οι τελευταίοι μαχητές θα καταφύγουν σε ρωσικά εδάφη. Συγκεκριμένα, η τσαρίνα θα παραχωρήσει καταφύγιο στο απολωλός πρόβατό της, τον Κατσώνη, ο οποίος θα ονομάσει την νέα του κατοικία στην Κριμέα , “Λιβαδειά ”, από την ιδιαίτερη πατρίδα του στην Ελλάδα. Εκεί θ’ανεγερθεί αργότερα το παραθεριστικό ανάκτορο των τσάρων, όπου θα φιλοξενηθούν από τον Ιωσήφ Στάλιν οι συμμετέχοντες στη συνθήκη της Γιάλτας (1945), Φ. Ρούσβελτ και Ουίνστον Τσώρτσιλ. Ενώ συμβαίνουν συνταρακτικά γεγονότα, από τη πτώση της Βαστίλης το 1789, έως την άλωση του Σουλίου, οι Έλληνες συνειδητοποιούν πλέον ότι την επόμενη φορά πρέπει να δράσουν χωρίς τη βοήθεια εξωτερικής δύναμης. Ειδικά ο Ρήγας Φεραίος, ο σοφός Βλάχος, υπό την επιρροή του Διαφωτισμού επιχειρεί να καταλύσει την τυραννία της οθωμανικής δυναστείας, αντικαθιστώντας την αυτοκρατορία της με μια φιλελεύθερη ομοσπονδία εθνών, κάτι σαν “Ηνωμένα Έθνη της Ρωμανίας”, στο πρότυπο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (το πανίσχυρο πολυεθνικό κράτος, ιδρυθέν μεταξύ των ετών 1776-83) και της 1ης Γαλλικής Δημοκρατίας (1792-1804), την οποία είχε γεννήσει η Γαλλική Επανάσταση (1789). Εν τούτοις, οι Αψβούργοι, μας κατέστρεψαν, 2η φορά μέσα στον ίδιο αιώνα, όταν εξάρθρωσαν την επαναστατική ομάδα του Ρήγα Φεραίου, τον οποίο παρέδωσαν στις οθωμανικές αρχές (+1798). Το κράτος-ουτοπία των αδελφωμένων λαών της Ρωμανίας φαντάζει πλέον ως άπιαστο όνειρο, ύστερα από το φρικτό 20ο αι.<br />
=== 19ος αι ===
Η τρίτη μεγάλη επανάσταση οργανώνεται προσεκτικά από τη Φιλική Εταιρία, μια συνομωτική οργάνωση μασωνικής εμπνεύσεως, που επίσης πρεσβεύει ότι το χτύπημα εναντίον της Οθωμανικής απολυταρχίας πρέπει να γίνει χωρίς εξωτερικές επεμβάσεις. Όμως ο νεοκαθορισθείς αρχηγός της Εταιρίας, ο φιλόδοξος και βιαστικός Αλέξανδρος Υψηλάντης, ελπίζει και αποζητά τη στήριξη του πρώιν εργοδότη του, του τσάρου πασών των Ρωσιών, Αλεξάνδρου, εγγονού της Αικατερίνας Β΄. Εννοείται ότι κανείς από τους δυο δεν διακατέχεται από αρχές του Διαφωτισμού. Επιπλέον, στη πορεία ο τσάρος αποστασιοποιεί τη θέση του, ενώ ο Υψηλάντης έρχεται σε ρήξη με αλλοεθνείς συμμάχους στη Μολδοβλαχία. Τελικά δεν καταφέρνει να συντονίσει επαρκώς ούτε τους Έλληνες. Έτσι, μάλλον τσαπατσούλικα, ξεκινάει η Ελληνική Επανάσταση, η οποία όμως προσπερνάει τον εν δυνάμει αυτοκράτορα Υψηλάντη. Εν τούτοις, οι οπλαρχηγοί της δεν ομονοούν, και οι λαοί της πάλαι ποτέ Ρωμανίας δε συσπειρώνονται. Δηλαδή το όραμα του Ρήγα Φερραίου διαψεύδεται. Ύστερα από αιματηρές συγκρούσεις εναντίον Τούρκων και Αιγυπτίων, αλλά και εξίσου σφοδρές εμφύλιες συρράξεις ιδρύεται το βασίλειο της Ελλάδος, ένα πραγματικό υπόλειμμα, μέχρι την εποχή του Ελευθερίου Βενιζέλου.<br />
== Πηγές ==
*Πολύβιος, “Ιστορίες”
*Αμμιανός Μαρκελίνος, “Ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία”
*Λέων Στ΄ Σοφός, “Τακτικά”
*Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος, “D.A.I.”
*Κεκαυμένος, “Στρατηγικόν”
*Κωνσταντίνος Μανασσής, “Σύνοψις Ιστορική”
*Μιχαήλ Ψελλός, “Χρονογραφία”
*Άννα Κομνηνή, “Αλεξιάδα”
*Άρθρα της Βικιπαίδειας
*Άρθρα της Wikipedia
*Εγκυκλοπαίδεια Επιστήμη & Ζωή
*Εγκυκλοπαίδεια Δομή
== Βιβλιογραφία ==
*Ευαγγελίδη Δημητρίου, “Λεξικό των Λαών του Αρχαίου Κόσμου”, Εκδοτικός Οίκος Κυρομανού
*John Haldon, “Οι πόλεμοι του Βυζαντίου”, Εκδόσεις Τουρίκη
*Peter Connolly, “Greece and Rome at War”, Greenhill Books
*Platt & Drummond, “Our World Through The Ages”, 2nd Edition, Prentice Hall
*“The Last Two Million Years”, The Reader’s Digest Association
*"dtv-Atlas zur Welt geschichte", Deutscher Taschenbuch Verlag
*"World History Atlas, Mapping The Human Journey", DK
*German Hafner, “Art of Rome, Etruria, and Magna Graecia”, Abrams
== Εξωτερικές συνδέσεις ==
*http://www.friesian.org/romania.htm, /decdenc1.htm, /decdenc2.htm, /turkia.htm
*http://www.cit.gu.edu.au/~s285238/Roman/RomanEmpire.html
[[Κατηγορία: Ελληνική ιστορία]]
[[Κατηγορία: Βυζαντινή Αυτοκρατορία]]
|
