Αιτιοκρατία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
αντικατάσταση "Κατηγορία:Ιστορία και φιλοσοφία των επιστημών" με "Κατηγορία:Φιλοσοφία της επιστήμης" |
Fs (συζήτηση | συνεισφορές) |
||
Γραμμή 16:
Στα νεότερα χρόνια οι εκπρόσωποι της θεωρίας της [[ευκαιριοκρατίας]] αμφισβήτησαν την άμεση σχέση μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος, και ότι δυο γεγονότα μπορούν να συνδέονται χάρη στη διαμεσολάβηση του Θεού αφού καθώς δημιούργησε τον κόσμο φρόντισε να διαδέχονται το ένα το άλλο χωρίς να υφίσταται μεταξύ τους καμιά ουσιώδης σχέση.
===Κβαντομηχανική===
:''Σχετικό άρθρο: [[Κβαντομηχανική]]''
Μεγάλο μέρος της σύγχρονης αμφισβήτησης ή απλά συζήτησης γύρω από τον ντετερμινισμό παρουσιάζεται με επίκεντρο τα σύγχρονα πορίσματα της [[κβαντομηχανική]]ς. Συγκεκριμένα, σε ατομικό επίπεδο, τα στοιχεία που περιγράφουν τις κινήσεις σωματιδίων μπορούν μόνο να υπολογιστούν [[πιθανότητα|πιθανολογικά]]. Αυτό σημαίνει πως το σύμπαν δεν μπορεί να προβλεφθεί απόλυτα (ακόμα και αν ήταν δυνατό να έχουμε όλα τα στοιχεία του παρελθόντος και την ικανότητα να τα αναλύσουμε ακριβώς), άρα το «σκληρό» ντετερμινιστικό μοντέλο δεν εφαρμόζεται παρά μόνο εάν θεωρήσουμε την πιθανολογική αβεβαιότητα μέρος της ντετερμινιστικής εικόνας για το σύμπαν. Σε αυτή την περίπτωση όμως, η ιδέα πως το σύμπαν δρα «όπως θα δρούσε ούτως ή άλλως» δεν ισχύει. Στην υποθετική περίπτωση που η ιστορία - ή μέρος της ιστορίας - θα επαναλαμβανόταν, η κβαντική αβεβαιότητα θα δημιουργούσε μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας.
Μοντέλα που προσπαθούν να ικανοποιήσουν την ντετερμινιστική εικόνα μιλάνε συχνά για μια [[κρυμμένη μεταβλητή]] η οποία θεωρητικά θα δώσει στην κβαντική μηχανική αυτό που της λείπει και θα την ξανακάνει ντετερμινιστική. Πολλά μοντέλα έχουν προταθεί αλλά συνήθως αποδεικνύονται ανεφάρμοστα πειραματικά. Ανάμεσά τους και εκείνα που προτείνουν πως οι κβαντικές [[Κυματοσυνάρτηση|κυματοσυναρτήσεις]] (που αναπαριστούν όλα τα στοιχεία που αποτελούν ένα σύστημα υπό παρατήρηση) εκφράζουν τον ντετερμινισμό μιας και εμπεριέχουν την πληροφορία που αφορά πιθανότητες που σχετίζονται με το σύστημα. Η ιδέα όμως αυτή δεν είναι εύκολο να χαρακτηριστεί απόλυτα ντετερμινιστική ή τουλάχιστον «σκληρά» ντετερμινιστική: στην χαρακτηριστική περίπτωση της κυματοσυνάρτησης που εκφράζει όλη την Ύπαρξη, η «μεγάλη συνάρτηση» θα περιέχει και την πιθανότητα για εναλλακτικά σύμπαντα μετά το [[Μεγάλη έκρηξη|big bang]] αλλά και την πιθανότητα η γη ή ο γαλαξίας να μην υπήρχαν καν.
Επιστήμονες που αμφισβήτησαν την πιθανολογική εικόνα για το σύμπαν προσπαθώντας να κρατήσουν την μέχρι τότε ντετερμινιστική (και αναζήτησαν την «[[κρυμμένη μεταβλητή]]» ήταν πολλοί. Ανάμεσά τους και ο [[Αϊνστάιν]] ο οποίος αφιέρωσε μεγάλο μέρος του τέλους της ζωής του προσπαθώντας να βρει την σύνδεση μεταξύ θεωρίας της σχετικότητας και κβαντομηχανικής προς ικανοποίηση του ντετερμινιστικού μοντέλου. Μάλιστα είπε «[..]ο Θεός δεν παίζει ζάρια.»<ref>private letter to [[Max Born]], [[4 December]], [[1926]], [http://www.alberteinstein.info/db/ViewDetails.do?DocumentID=38009 Albert Einstein Archives] reel 8, item 180</ref>.
==Σύγχρονη αντίληψη==
| |||