Ιστορικός υλισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
(Καμία διαφορά)
|
Έκδοση από την 22:08, 27 Φεβρουαρίου 2009
Ο Ιστορικός Υλισμός είναι η υλιστική αντίληψη της ιστορίας. Προέκταση των αρχών του διαλεκτικού υλισμού στη μελέτη της κοινωνικής ζωής και εφαρμογή αυτών των αρχών στα κοινωνικά φαινόμενα.[1]
Πρόκειται για Μαρξιστική θεωρία, στα πλαίσια της ιστορικής έρευνας, που στηρίζεται στο ότι η δομή της κοινωνίας μεταβάλλεαι διαρκώς, ενώ οι αντιφάσεις και οι αντιθέσεις προκαλούν δομικές αλλαγές. Έτσι, σε αντίθεση με την ιδεαλιστική προσέγγιση της ιστορίας, ο ιστορικός υλισμός υποστηρίζει ότι η ιστορία του ανθρώπινου πνέυματος καθορίζεται από τη μεταβολή της οικονομικής κατάστασης ενός λαού ή μιας εποχής. Συνεπώς, προκύπτει ότι η μελέτη της εξέλιξης της κοινωνίας πρέπει να ξεκινά από τους τρόπους και τις σχέσεις παραγωγής και όχι από τους θεσμούς και τις "ιδέες".[2]
Σύμφωνα λοιπόν με τον ιστορικό υλισμό, η εξέλιξη των μέσων παραγωγής των υλικών αγαθών αποτελεί την κύρια δύναμη που δημιουργεί την κοινωνική πρόοδο. Οι παραγωγικές σχέσεις προσδιορίζουν τη θέση και το ρόλο της ταξικής πάλης, η οποία εξαρτάται από τη δομή τους, ενώ η ιστορία κάθε κοινωνίας προσδιορίζεται ως η ιστορία της πάλης των τάξεων.[3]
Η αντίληψη αυτή περιγράφεται από τον Μαρξ στον Πρόλογο της Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας[4] :
Το σύνολο των παραγωγικών σχέσεων αποτελεί την οικονομική δομή της κοινωνίας, την πραγματική βάση, που πάνω σ'αυτήν υψώνεται ένα νομικό και πολιτικό οικοδόμημα, που σ'αυτό αντιστοιχούν ορισμένες μορφές της κοινωνικής συνείδησης. Ο τρόπος παραγωγής καθορίζει γενικά την κοινωνική, πολιτική και πνευματική διαδικασία της ζωής. Δεν είναι η συνείδηση των ανθρώπων αυτό που καθορίζει το "είναι" τους, μα αντίστροφα, το κοινωνικό τους "είναι", είναι αυτό που καθορίζει η συνείδησή τους. Σε ορισμένη βαθμίδα της ανάπτυξής τους, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις έροχνται σε σύγκρουση με τις παραγωγικές σχέσεις που υπάρχουν, ή, πράγμα που είναι η νομική μόνο διατύπωση, με τις σχέσεις ιδιοκτησίας, που μέσα σ'αυτές είχαν ως τότε κινηθεί. Από μορφές ανάπτυξης των κοινωνικών δυνάμεων οι σχέσεις αυτές μετατρέπονται σε δεσμά τους. Τότε αρχίζει μια εποχή κοινωνικής επανάστασης. Με την αλλαγή της οικονομικής βάσης ανατρέπεται ολόκληρο το τεράστιο οικοδόμημα με αργότερο ή γοργότερο ρυθμό[5] "