Ελληνική ιστορία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Aspiotis (συζήτηση | συνεισφορές)
μ συνδ
Dada (συζήτηση | συνεισφορές)
+Πηγές
Γραμμή 1:
{{Πηγές}}
{{βελτίωση}}
{{Πρότυπο:Ελληνική ιστορία}}
 
{{cleanup}}
Η '''Ελληνική ιστορία''' είναι η ιστορία των [[Έλληνες|Ελληνικών]] φύλων και πολιτισμού, από την εμφάνισή τους έως σήμερα. Παρ' όλο το ότι ανεξάρτητο κράτος με το όνομα [[Ελλάδα]] αναγνωρίσθηκε μόλις το [[1828]], η Ελληνική ιστορία εκτείνεται πέρα από τα γεωγραφικά όρια του σημερινού κράτους και σε μακριά περίοδο αιώνων προς το παρελθόν. Σε γενικές γραμμές η Ελληνική ιστορία χωρίζεται στις εξής περιόδους, συνήθως χωρίς σαφή όρια ανάμεσά τους:
 
Η Ελλάδα ήταν μέρος της οθωμανικής αυτοκρατορίας από το 14ο αιώνα μέχρι τη δήλωση ανεξαρτησίας της το 1821. Οι οθωμανικοί Τούρκοι πρώτος διασταύρωες στην Ευρώπη το 1354. Η βυζαντινή αυτοκρατορία, που είχε κυβερνήσει τον μεγαλύτερο μέρος του κόσμου ελληνικός-ομιλίας για πάνω από 1100 έτη, ήταν αποδυναμωμένη μοιραία από την τέταρτη σταυροφορία από τους σταυροφόρους σε 1204, νικώντας τους Βουλγάρους το 1371 και οι Σέρβοι το 1389, οι Οθωμανοί προώθησαν το νότο στην Ελλάδα κατάλληλη, που παίρνει την Αθήνα το 1458. Οι Έλληνες άντεξαν στην Πελοπόννησο μέχρι 1460, και οι Βενετοί και οι Γενουάτες προσκολλήθηκαν σε μερικά από τα νησιά, αλλά από 1500 πιό πολύ των πεδιάδων και των νησιών της Ελλάδας ήταν στα οθωμανικά χέρια. Τα βουνά της Ελλάδας ήταν κατά ένα μεγάλο μέρος άθικτα, και ήταν ένα καταφύγιο για Έλληνες για να φύγουν τον ξένο κανόνα. Η Κύπρος έπεσε το 1571, και οι Βενετοί διατήρησαν την Κρήτη μέχρι 1670. Μόνο τα Επτάνησα, που κυβερνήθηκαν από τη Βενετία, δεν παρουσιάστηκαν ποτέ σύμφωνα με τον οθωμανικό κανόνα.
* [[Μινωικός πολιτισμός]] (πριν το [[3η χιλιετία π.Χ.|3000 π.Χ.]]-[[1420 π.Χ.]])
* [[Αιγαιακός πολιτισμός]] (πριν το [[2η χιλιετία π.Χ.|1600 π.Χ.]])
* [[Μυκηναϊκή περίοδος]] (περίπου [[2η χιλιετία π.Χ.|1600-1100 π.Χ.]])
* Σκοτεινοί αιώνες ή [[Γεωμετρική Εποχή]] ([[2η χιλιετία π.Χ.|1100]]-[[8ος αιώνας π.Χ.|800 π.Χ.]])
* [[Αρχαία Ελλάδα]] ([[8ος αιώνας π.Χ.|800]]-[[323 π.Χ.]])
* [[Ελληνιστική περίοδος]] ([[323 π.Χ.|323]]-[[146 π.Χ.]])
* [[Ρωμαϊκή περίοδος]] ([[146 π.Χ.]]-[[330]] μ.Χ.)
* [[Βυζαντινή περίοδος]] ([[330]]-[[1453]])
* [[Οθωμανική περίοδος]] ([[1453]]-[[1821]])
* [[Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας|Νεότερη ή σύγχρονη Ελλάδα]] ([[1821]]-)
 
Η σταθεροποίηση του οθωμανικού κανόνα ακολουθήθηκε από δύο ευδιάκριτες τάσεις της ελληνικής μετανάστευσης. Ο πρώτος συνεπαγόταν τους ελληνικούς διανοούμενους, όπως ο Ιωάννης Βεσσάριος, ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθωνας και ο Μάρκος Μουσούρος, που μεταναστεύει στη δυτική Ευρώπη και που επηρεάζει την εμφάνιση της αναγέννησης. Ο δεύτερος συνεπαγόταν Έλληνες που αφήνουν τις πεδιάδες της ελληνικής χερσονήσου και που επανεγκαθιστούν στα βουνά, όπου το τραχύ τοπίο τους έκανε σκληρά για τους Οθωμανούς για να καθιερώσει είτε τη στρατιωτική είτε διοικητική παρουσία {{ref|1}}.
== Γενική θεώρηση ==
 
==Διοίκηση==
Πρώτες γραπτές μαρτυρίες για τους [[Έλληνες]] θεωρούνται τα [[έπη του Ομήρου]], που ανάγονται συνήθως στον 8ο π.Χ. αιώνα, περιγράφουν όμως την αρκετά παλαιότερη [[μυκηναϊκός πολιτισμός|μυκηναϊκή εποχή]], μια εποχή που αν και άφησε γραπτά κείμενα σε αρχέγονη ελληνική, δεν έχει δώσει μέχρι σήμερα κάποιο γραπτό κείμενο με ιστορικό περιεχόμενο. Παρόλα αυτά, είναι ευρύτατα αποδεκτό από το σύνολο των σύγχρονων μελετητών, ότι η ελληνική ιστορία ξεκινά κάπου στην ύστερη [[εποχή του χαλκού]] με την εμφάνιση και ανάπτυξη του πρώτου λαμπρού ελληνικού πολιτισμού, του μυκηναϊκού (περίπου 1600 π.Χ. - 1100 π.Χ.).
Οι Οθωμανοί διαίρεσαν την Ελλάδα σε έξι sanjaks, κάθε μια που κυβερνήθηκε από ένα Sanjakbey υπεύθυνο στο σουλτάνο, ο οποίος καθιέρωσε το κεφάλαιό του σε Κωνσταντινούπολη το 1453. Προτού να εμφανιστεί αυτό το τμήμα, οι Οθωμανοί εφάρμοσαν το σύστημα κεχριού, το οποίο διαχώρισε τους λαούς μέσα στην οθωμανική αυτοκρατορία βασισμένη στη θρησκεία. Το κατακτημένο έδαφος διαμοιράστηκε έξω σε Οθωμανό nobles, ο οποίος το κράτησε ως φεουδαρχικά φέουδα (timars και ziamets) άμεσα κάτω από την αρχή του σουλτάνου. Το έδαφος δεν θα μπορούσε να πωληθεί ή να κληρονομηθεί, αλλά επανήλθε στο posession του σουλτάνου όταν πέθανε το fiefholder. Εφ' όσον αυτό το σύστημα που εφαρμόστηκε, οι ελληνικοί αγρότες ήταν με κάποιους τρόπους καλύτερο από ήταν κατά τη διάρκεια του χρόνου της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
 
==Θρησκεία==
Με την έρευνα και την μελέτη των δύο άλλων μεγάλων πολιτισμών της [[εποχή του χαλκού στην Ελλάδα|εποχής του χαλκού στην Ελλάδα]], του [[κυκλαδικός πολιτισμός|κυκλαδικού]] και του [[μινωικός πολιτισμός|μινωικού]], αποκρυπτογραφήθηκε σταδιακά ότι ο [[μυκηναϊκός πολιτισμός]] είναι εν πολλοίς συνέχεια των δύο άλλων πολιτισμών, διακριτός μεν από αυτούς σε θεμελιώδη πολιτισμικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά ([[γλώσσα]], [[αρχιτεκτονική]], [[θρησκεία]] κλπ.), προέκτασή τους δε εφόσον δεν τους καταργεί αλλά βασιζόμενος σε αυτούς τους επεκτείνει και τους δίνει νέα δυναμική με την εξάπλωσή του από τον χώρο του [[Αιγαίο|Αιγαίου]] σε ολόκληρη την [[Μεσόγειος|Μεσόγειο]]. Κάτω από αυτό το πρίσμα, δεν είναι ασυνήθιστο να περιλαμβάνονται στην Ελληνική ιστορία από πολλούς μελετητές και ο κυκλαδικός και ο μινωικός πολιτισμός όχι σαν καθαυτό ελληνικοί, αλλά σαν προδρομικοί και απαραίτητοι για την κατανόηση, του πρώτου ελληνικού πολιτισμού, του μυκηναϊκού.
Ο σουλτάνος θεώρησε τον οικουμενικό πατριάρχη της ελληνικής ορθόδοξης εκκλησίας ως ηγέτη των Ελλήνων μέσα στην αυτοκρατορία. Ο πατριάρχης ήταν υπεύθυνος στο σουλτάνο για την καλή συμπεριφορά των Ελλήνων, και στην ανταλλαγή του δόθηκαν οι ευρείες δυνάμεις πάνω στην ελληνική κοινότητα. Ο πατριάρχης έλεγξε τα δικαστήρια και τα σχολεία, καθώς επίσης και την εκκλησία, σε όλες τις ελληνικές κοινότητες της αυτοκρατορίας. Αυτό έκανε τους ορθόδοξους ιερείς τους αποτελεσματικούς κυβερνήτες των ελληνικών χωριών. Μερικές ελληνικές πόλεις, όπως η Αθήνα και η Ρόδος, διατήρησαν τη δημοτική μόνος-κυβέρνηση, ενώ άλλες τέθηκαν κάτω από τους οθωμανικούς κυβερνήτες. Μερικές περιοχές, όπως η χερσόνησος του Μάνι στην Πελοπόννησο και τα μέρη της Κρήτης και της Ηπείρου, παρέμειναν ουσιαστικά ανεξάρτητες. Από τη μεριά τους, οι πατριάρχες θεώρησαν τον ανεκτικό κανόνα των Οθωμανών προτιμήτερο να κυβερνήσουν παρα τους ρωμαϊκούς καθολικούς Βενετούς οι οποίοι απείλησαν σοβαρά την ορθόδοξη πίστη. Όταν οι Οθωμανοί πάλεψαν τους Βενετούς, οι Έλληνες πλαισίωσαν συνήθως με τους Οθωμανούς. Η ορθόδοξη εκκλησία βοήθησε στη συντήρηση της ελληνικής ταυτότητας.
 
Καταρχήν, οι Οθωμανοί δεν απαίτησαν τους Έλληνες για να γίνουν μουσουλμάνοι, αν και πολλοί έκαναν έτσι προκειμένου να αποτρέψουν τις οικονομικές δυσκολίες του οθωμανικού κανόνα. Πολλοί Έλληνες έγιναν κρυπτο-Χριστιανοί (ελληνικοί μουσουλμάνοι που ήταν μυστικοί επαγγελματίες της ελληνικής ορθόδοξης πίστης) προκειμένου να αποφευχθούν οι βαριοί φόροι και να εκφραστεί συγχρόνως η ταυτότητά τους με τη διατήρηση των μυστικών δεσμών τους στην ελληνική ορθόδοξη εκκλησία. Οι κρυπτο-Χριστιανοί διέτρεξαν τον κίνδυνο δολοφονίας εάν πιάστηκαν μια μη-μουσουλμανική θρησκεία μόλις μετέτρεψαν στο Ισλάμ. Έλληνες που μετέτρεψαν στο Ισλάμ και δεν ήταν κρυπτο-Χριστιανοί κρίθηκαν τους Τούρκους στα μάτια των ορθόδοξων Ελλήνων.
Με τις νεότερες έρευνες και μελέτες των ευρημάτων της [[νεολιθική περίοδος|νεολιθικής εποχής]] τεκμηριώνεται ότι η ανάπτυξη του κυκλαδικού και του μινωικού πολιτισμού δεν αποτελούν τομές ή ξαφνικές αναλαμπές, αλλά συνέχεια και αποκορύφωση μιας πολιτιστικής εξέλιξης που ξεκινά ήδη από την [[εποχή του Λίθου]] και που παρά τις όποιες (βέβαιες) εξωτερικές επιδράσεις είναι αναπόσπαστα συνδεμένη με τον γεωγραφικό ελληνικό χώρο, αφού είναι αδύνατο να βρεθεί απαράλλακτη και με την ίδια στρωματική διαδοχή σε γειτονικές με αυτόν περιοχές.
 
==Φορολογίες και το παιδομάζωμα==
== Προϊστορική περίοδος ==
Οι Έλληνες επίσης πλήρωναν ένα εδαφοφόρο και ένα φόρο για το εμπόριο. Όμως η οθωμανική κυβέρνηση μάζευε ανεπαρκώς τους φόρους και χρησιμοποιήσε "φοροεπιδρομές". Υπό τον όρο ότι οι Έλληνες πλήρωσαν τους φόρους τους και δεν έδωσαν κανένα πρόβλημα, οι Οθωμανοί αφήνανε τους Έλληνες ήσυχους. Μη-μουσουλμάνοι δεν εξυπηρέτησαν στο στρατό του σουλτάνου, έτσι το φορτίο της στρατολογίας ανυψώθηκε από τους ελληνικούς αγρότες. Η εξαίρεση σε αυτό ήταν ο "φόρος των παιδιών" (το παιδομάζωμα, που σημαίνει "συλλογή παιδιών"), με το οποίο κάθε χριστιανική κοινότητα έπρεπε για να δώσει έναν γιο σε πέντε που αυξάνονται ως μουσουλμάνος και που εγγράφονται σώμα γενίτσαρων (ή "νέα δύναμη"). Οι γενίτσαροι ήταν οι ελίτ μονάδες του οθωμανικού στρατού. Ο "φόρος των παιδιών" ξύπνησε εκπληκτικά λίγη αντίθεση από τους Έλληνες (πιθανώς επειδή ο φόρος πρόσφερε ελληνικά αγόρια την ευκαιρία να φτάσουν σε ψηλές θέσεις εξουσίας και να γίνουν ή κυβερνήτες ή μεγάλο Vizier).
 
Η αντίθεση του ελληνικού λαού στο παιδομάζωμα οδήγησε κατά σοβαρές συνέπειες σε εκείνους που αντιστεκούσαν. Παραδείγματος χάριν, το 1705 ένας οθωμανικός ανώτερος υπάλληλος πήγε στη Ναούσσα στη Μακεδονία για να βρεί νέους γενίτσαρους. Σκοτώθηκε από τους ελληνικούς επαναστάτες που αντιστάθηκαν στο φορτίο του παιδομάζωμα ("devshirmeh" στα τούρκικα). Οι επαναστάτες αποκεφάθηκαν και τα χωρισμένα κεφάλια τους επιδείχθηκαν στην πόλη Θεσσαλονίκης {{ref|2}}. Ο "φόρος των παιδιών" ήταν πολύ τρομερός επειδή οι ελληνικές οικογένειες συχνά σταματούσαν τους γιους τους που θα επέστρεφαν αργότερα ως κατακτητές τους. Ο ελληνικός ιστορικός Παππαριγόπουλος δήλωσε ότι περίπου ένα εκατομμύριο Έλληνες ήταν επιστρατευμένοι ως γενίτσαροι κατά τη διάρκεια της οθωμανικής εποχής.
Με βάση όσα αναφέρθηκαν προηγούμενα, η παρουσίαση της ελληνικής ιστορίας συνηθίζεται να ξεκινά με μια συνοπτική αναφορά στην εξέλιξη του πολιτισμού από την εποχή του λίθου, όπως προκύπτει μέσα από τα ευρήματα του ελληνικού γεωγραφικού χώρου, χωρίς να υπονοείται ότι είναι τμήμα της καθαυτό ελληνικής ιστορίας, θέση που αν και εκφράζεται από κάποιους σύγχρονους Έλληνες κυρίως ειδικούς, έχει επικριθεί σαν μεροληπτική από άλλους, Έλληνες και ξένους.
 
==Δημογραφική==
=== Εποχή του λίθου ===
Η ένταξη της Ελλάδας στην οθωμανική αυτοκρατορία είχε άλλες μακροπρόθεσμες συνέπειες. Η οικονομική δραστηριότητα μειώθηκε σε μια μεγάλη έκταση (κυρίως επειδή συναλλαγές ρεύμα προς τις πόλεις όπως τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη), και ο πληθυσμός μειώθηκε, τουλάχιστον στις περιοχές πεδινών (οι οθωμανικές απογραφές δεν περιέλαβαν πολλούς ανθρώπους στις ορεινές περιοχές). Οι μεγάλοι αριθμοί Αλβανών, Βλάχων και Βουλγάρων εγκατέστησαν στα διάφορα μέρη της χώρας. Οι Τούρκοι εγκατέστησαν εκτενώς στη Θράκη. Μετά από την αποβολή τους από την Ισπανία το 1492, οι Εβραίοι Sephardic εγκατέστησαν σε Θεσσαλονίκη (γνωστή σε αυτήν την περίοδο ως Salonica ή Selanik), η οποία έγινε το κύριο εβραϊκό κέντρο της αυτοκρατορίας. Οι Έλληνες έγιναν τοπικιστές, με κάθε περιοχή που κόβεται από άλλους - μόνο μουσουλμάνοι μπόρεσαν να οδηγήσουν ένα άλογο, το οποίο κατέστησε το ταξίδι δύσκολο. Ο ελληνικός πολιτισμός μειώθηκε, και έξω από την εκκλησία λίγοι άνθρωποι ήταν εγγράμματοι. Η ελληνική γλώσσα χώρισε στις περιφερειακές διαλέκτους, και απορρόφησε τους μεγάλους αριθμούς τουρκικών λέξεων. Η ελληνική μουσική και άλλα στοιχεία του ελληνικού λαϊκός-πολιτισμού, σε μια έκταση, επηρεάστηκαν από τις οθωμανικές τάσεις.
 
==Οθωμανική πτώση==
:''Για μια συνοπτική συνολική παρουσίαση της περιόδου υπάρχει το λήμμα: [[Εποχή του λίθου στην Ελλάδα]] και για εκτενέστερη παρουσίαση κατά περίοδο τα λήμματα: [[παλαιολιθική Ελλάδα]], [[μεσολιθική Ελλάδα]], [[νεολιθική Ελλάδα]]''
Μετά από γύρω την ανεπιτυχή οθωμανική πολιορκία της Βιέννης το 1683, η οθωμανική αυτοκρατορία εισήγαγε μια μακροχρόνια πτώση και στρατιωτικά ενάντια στις χριστιανικές δυνάμεις και εσωτερικά, οδηγώντας σε μια αύξηση στη δωροδοκία, την καταστολή και την ανεπάρκεια. Αυτό προκάλεσε τη δυσαρέσκεια που οδήγησε στις αναταραχές και περιστασιακά τις εξεγέρσεις. Δεδομένου ότι περισσότερες περιοχές παράσυραν από τον οθωμανικό έλεγχο, οι Οθωμανοί προσέφυγαν στο στρατιωτικό κανόνα στα μέρη της Ελλάδας. Αυτό προκάλεσε μόνο την περαιτέρω αντίσταση. Επιπλέον, οδήγησε στην οικονομική εξάρθρωση, καθώς επίσης και επιτάχυνε την πτώση πληθυσμών. Ένα άλλο σημάδι της πτώσης ήταν ότι η οθωμανική ιδιοκτησία γης, προηγουμένως φέουδα που κρατήθηκαν άμεσα από το σουλτάνο, έγινε κληρονομικά κτήματα (chifliks), τα οποία θα μπορούσαν να πωληθούν ή να κληροδοτηθούν στους κληρονόμους. Η νέα κατηγορία οθωμανικών ιδιοκτητών μείωσε τους έως τώρα ελεύθερους ελληνικούς αγρότες στο serfdom, που οδηγεί στην περαιτέρω ένδεια και τον αποπληθυσμό στις πεδιάδες. Εντούτοις, ο γενικός ελληνικός πληθυσμός στις πεδιάδες ενισχύθηκε από την επιστροφή μερικών Ελλήνων από τα βουνά κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα.
 
Αφ' ετέρου, η θέση μορφωμένων και Ελλήνων μέσα στην οθωμανική αυτοκρατορία βελτιώθηκε στους 17ους και 18ους αιώνες. Δεδομένου ότι η αυτοκρατορία έγινε εγκατεστημένη, και άρχισε να αισθάνεται την αυξανόμενη καθυστέρησή της σε σχέση με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, στρατολόγησε όλο και περισσότερο Έλληνες που είχαν το είδος διοικητικών, τεχνικών και οικονομικών δεξιοτήτων που οι Οθωμανοί στερήθηκαν. Από περίπου 1700, Έλληνες άρχισε να γεμίζει μερικών από τα υψηλότερα γραφεία του οθωμανικού κράτους. Οι Φαναριώτες, μια κατηγορία πλούσιων Ελλήνων που έζησαν στην περιοχή Φανάρ της Κωνσταντινούπολης, έγινε όλο και περισσότερο ισχυρό. Τα ταξίδια τους στη δυτική Ευρώπη ως εμπόρους ή διπλωμάτες τους έφεραν στην επαφή με τις προηγμένες ιδέες του φιλελευθερισμού και του εθνικισμού, και ήταν μεταξύ των Φαναριωτών ότι η εθνικιστική μετακίνηση των σύγχρονων ελληνικών γεννήθηκε.
Οι αρχαιότερες [[Αρχαιολογική μαρτυρία|αρχαιολογικές μαρτυρίες]] ανάγουν την πρώτη κατοίκηση στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο στην [[παλαιολιθική περίοδος|παλαιολιθική περίοδο]], που συμβατικά ξεκινά περίπου το 40000 π.Χ. και συνεχίζεται μέχρι το 10000 π.Χ., οπότε ξεκινά η [[επιπαλαιολιθική περίοδος|επιπαλαιολιθική]] ή μεσολιθική περίοδος για τον ελληνικό χώρο. Τα ευρήματα για όλη αυτή την περίοδο είναι λίγα, με αποτέλεσμα να μην είναι σχεδόν τίποτα γνωστό για τον παλαιολιθικό πληθυσμό, τεκμηριώνουν πάντως την συνεχή κατοίκηση του ελληνικού χώρου. Από την 11η χιλιετηρίδα π.Χ. μαρτυρείται η στροφή του πληθυσμού προς το [[Αιγαίο]] για ψάρεμα και εκμετάλλευση του [[οψιανός|οψιανού]] της [[Μήλος|Μήλου]], επιβεβαιώνοντας τους στενούς δεσμούς του με την θάλασσα ήδη από αυτήν την τόσο πρώιμη εποχή.
 
Ο ελληνικός εθνικισμός υποκινήθηκε επίσης από τους πράκτορες της Μέγα Κατερίνας, ο ορθόδοξος κυβερνήτης της ρωσικής αυτοκρατορίας, ο οποίος ήλπισε να αποκτήσει τα εδάφη του μειωμένος οθωμανικού κράτους, συμπεριλαμβανομένης η ίδια Κωνσταντινούπολης, με την υποκίνηση μιας χριστιανικής εξέγερσης ενάντια στους Οθωμανούς. Εντούτοις, κατά τη διάρκεια του ρωσικός-οθωμανικού πολέμου που ξέσπησε το 1768, οι Έλληνες δεν επαναστάτησαν, απογοητεύοντας τους ρωσικούς προστάτες τους. Η Συνθήκη Kuchuk-Kainarji (1774) έδωσε στη Ρωσία το δικαίωμα να υποβάλει "τις παρατηρήσεισ" στο σουλτάνο προς υπεράσπιση των ορθόδοξων θεμάτων του, και οι Ρώσοι άρχισαν να παρεμβαίνουν τακτικά στις εσωτερικές υποθέσεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αυτό, που συνδυάστηκε με τις νέες ιδέες άφησε χαλαρά από τη γαλλική επανάσταση 1789, άρχισε να επανασυνδέει τους Έλληνες με τον εξωτερικό κόσμο και οδήγησε στην ανάπτυξη μιας ενεργού εθνικιστικής μετακίνησης.
Κατά την [[νεολιθική περίοδος|νεολιθική περίοδο]] αναπτύσσεται στην Ελλάδα σημαντικός πολιτισμός, που παρά τις όποιες τοπικές διαφορές είναι ενιαίος για ολόκληρο τον ελληνικό χώρο και παρά τις όποιες εξωτερικές επιδράσεις έχει τοπικά χαρακτηριστικά, που τον διαχωρίζουν από σύγχρονους γειτονικούς του πολιτισμούς. Την πρωτοβουλία στην εξέλιξη του πολιτισμού έχει αυτή την περίοδο η Βόρεια Ελλάδα και η [[Θεσσαλία]], που φαίνεται γενικά να οδηγεί τις εξελίξεις. Πολύ σημαντικό είναι ότι καθιερώνεται σε αυτήν την περίοδο ένας τρόπος ζωής βασισμένος στην καλλιέργεια της γης και την κτηνοτροφία, που πρόκειται να διαρκέσει με ελάχιστη μεταβολή σε όλη την διάρκεια της κατοπινής εποχής του χαλκού και ακόμα αργότερα, και σύμφωνα με πολλούς μελετητές μπαίνουν σταδιακά οι βάσεις πάνω στις οποίες θα αναπτυχθούν οι κατοπινοί μεγάλοι πολιτισμοί του ελληνικού χώρου. Προς το τέλος της περιόδου εμφανίζεται ο χαλκός και η μεταλλουργία σε πρωτογενές επίπεδο, με αποτέλεσμα ο ακριβής διαχωρισμός της από την επόμενη [[εποχή του χαλκού]] να είναι εξαιρετικά δυσδιάκριτος και συζητήσιμος.
 
Η Ελλάδα μόνο περιφερειακά συμμετείχε στους ναπολεόντειους πολέμους, αλλά ένα επεισόδιο είχε τις σημαντικές συνέπειες. Όταν οι Γάλλοι κάτω από Napoleon Bonaparte κατέλαβαν τη Βενετία το 1797, απόκτησαν επίσης τα Επτάνησα. Τα νησιά ανυψώθηκαν στη θέση μιας γαλλικής εξάρτησης αποκαλούμενης Δημοκρατία Septinsular, η οποία κατείχε την τοπική αυτονομία. Αυτό ήταν η πρώτη φορά που οι Έλληνες είχαν αυτοκυβερνήσει από την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Μεταξύ εκείνων που κράτησαν το γραφείο στα νησιά ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας, που προορίστηκε για να γίνει πρώτος αρχηγός της ανεξάρτητης Ελλάδας κράτους. Μέχρι το τέλος των ναπολεόντειων πολέμων το 1815, η Ελλάδα είχε επανεμφανιστεί από τους αιώνες απομόνωσής της. Οι βρετανικοί και γαλλικοί συγγραφείς και οι καλλιτέχνες άρχισαν να επισκέπτονται τη χώρα, και οι πλούσιοι Ευρωπαίοι άρχισαν να συλλέγουν τις ελληνικές αρχαιότητες. Αυτοί οι φιλέλληνες ήταν να διαδραματιστούν ένα σημαντικό ρόλο να κινητοποιήσουν την υποστήριξη για την ελληνική ανεξαρτησία.
Η διάδοση στον ελληνικό χώρο της λεγόμενης [[νεολιθική επανάσταση|νεολιθικής επανάστασης]], που ξεκίνησε από την [[Μεσοποταμία]], με κύρια χαρακτηριστικά την καλλιέργεια της [[γη]]ς και την μόνιμη εγκατάσταση σε οικισμούς, εικάζεται ότι προήλθε από μετακινήσεις νεολιθικών πληθυσμών από την [[Μικρά Ασία]], που θα πρέπει να άρχισαν πολύ νωρίς, ήδη από το ξεκίνημα της νεολιθικής εποχής, και να συνεχίστηκαν σε όλη την διάρκειά της (6500 π.Χ. – 2600 π.Χ.). Επίσης, εικάζεται ότι παράλληλα με τις από ανατολικά μετακινήσεις είναι πιθανό να κινήθηκαν προς τον ελληνικό χώρο, ιδιαίτερα προς το τέλος της νεολιθικής εποχής, κάτοικοι και από βόρειες κατευθύνσεις.
 
==Η επανάσταση==
Η τεκμηριωμένη συνεχής εποχιακή κατοίκηση ορισμένων αρχαιολογικών θέσεων ([[σπήλαιο Φράγχθι]]) από την παλαιολιθική μέχρι και την νεολιθική εποχή, επιτρέπουν την εικασία ότι τουλάχιστον ένα μέρος από τον παλαιολιθικό πληθυσμό του ελληνικού χώρου επιβίωσε μέχρι και την νεολιθική περίοδο. Ανεξάρτητα από τις όποιες μαζικές ή όχι μετακινήσεις πληθυσμών, που έχουν αμφισβητηθεί σαν εντελώς απίθανες για τόσο πρώιμη εποχή, φαίνεται ότι υπάρχει στον ελληνικό χώρο μια σταθερή μάζα πληθυσμού, ένα πληθυσμιακό υπόστρωμα, και κατά τον [[Δημήτριος Ρ. Θεοχάρης|Δ.Ρ. Θεοχάρη]]:
Μια μυστική ελληνική εθνικιστική οργάνωση αποκαλούμενη Φιλική Εταιρεία διαμορφώθηκε στην Οδησσός το 1814. Τα μέλη της οργάνωσης προγραμμάτισαν μια εξέγερση με την υποστήριξη πλούσιες ελληνικές κοινότητα εξόριστων στη Μεγάλη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Κέρδισαν επίσης την υποστήριξη από τους υποστηρικτές στη δυτική Ευρώπη, καθώς επίσης και τη συγκεκαλυμμένη βοήθεια από τη Ρωσία. Η οργάνωση εξασφάλισε τον Καποδίστρια, που έγινε ρωσικός ξένος Υπουργός μετά από να αφήσει τα Επτάνησα, ως ηγέτη της προγραμματισμένης επανάστασης. Το Μάρτιο 25 (τώρα ελληνική ημέρα ανεξαρτησίας) 1821, ο ορθόδοξος επίσκοπος, Γερμανός της Πάτρας, πιστοποίησαν μια εθνική έγερση. Οι ταυτόχρονες αυξήσεις προγραμματίστηκαν σε ολόκληρη την Ελλάδα, που περιλαμβάνει στη Μακεδονία, την Κρήτη, και την Κύπρο. Με το αρχικό πλεονέκτημα της έκπληξης, και βοηθημένος από την οθωμανική ανεπάρκεια, οι Έλληνες πέτυχαν στη σύλληψη της Πελοποννήσου και μερικών άλλων περιοχών.
 
Οι Οθωμανοί ανάκτησαν σύντομα, και εκδικήθηκαν με τη μεγάλη αγριότητα, κατασφάζοντας τον ελληνικό πληθυσμό στη Χίο και άλλων πόλεων. Αυτό ελειτούργησε στο μειονέκτημά τους με την πρόκληση της περαιτέρω συμπόνοιας για τους Έλληνες στη δυτική Ευρώπη, αν και οι βρετανικές και γαλλικές κυβερνήσεις υποψιάστηκαν ότι η έγερση ήταν μια ρωσική πλοκή για να καταλάβει την Ελλάδα και ενδεχομένως Κωνσταντινούπολη από τους Οθωμανούς. Οι Έλληνες ήταν ανίκανοι να καθιερώσουν μια συνεπή κυβέρνηση στις περιοχές που έλεγξαν, και έπεσαν σύντομα στην πάλη μεταξύ τους. Η αναποτελεσματική πάλη μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών συνεχίστηκε μέχρι 1825 όταν έστειλε ο σουλτάνος έναν ισχυρούς στόλο και έναν στρατό από την Αίγυπτο για να ερημώσει τα αιγαία νησιά και την Πελοπόννησο.
:''Από ό,τι δείχνουν τα πράγματα, ο βασικός αυτός πληθυσμός δε φαίνεται να άλλαξε στην Ελλάδα ουσιαστικά από την Τελική Παλαιολιθική και πέρα· από τότε δηλαδή που είναι οπωσδήποτε δυνατή σήμερα η αρχαιολογική τεκμηρίωση κάποιας συνέχειας στην πολιτισμική πορεία.'' (1976)
 
Οι αγριότητες που συνόδευσαν αυτήν την αποστολή, μαζί με τη συμπόνοια από ο θάνατος που ξύπνησε του ποιητή και του κορυφαίου φιλέλληνα Λόρδου Βύρωνα στο Μεσσολόγκι το 1824, οδήγησαν τελικά τις δυτικές δυνάμεις να επέμβουν. Τον Οκτώβριο του 1827, οι βρετανικοί και γαλλικοί στόλοι, κατόπιν πρωτοβουλίας των τοπικών διοικητών αλλά με τη σιωπηρή έγκριση των κυβερνήσεών τους, επιτέθηκαν και κατέστρεψαν στον οθωμανικό στόλο στη μάχη Ναυαρίνου. Αυτό ήταν η αποφασιστική στιγμή στην επανάσταση. Τον Οκτώβριο του 1828, τα γαλλικά προσγειωμένα στρατεύματα στην Πελοπόννησο για να σταματήσει τις οθωμανικές αγριότητες. Κάτω από την προστασία τους, οι Έλληνες ήταν σε θέση να ανασυγκροτήσουν και να διαμορφώσουν μια νέα κυβέρνηση. Προώθησαν έπειτα για να καταλάβουν όσο το δυνατόν περισσότερο έδαφος, συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας και Θήβας, πριν από τις δυτικές δυνάμεις που επιβλήθηκαν μια εκεχειρία.
=== Εποχή του χαλκού ===
 
Μια διάσκεψη στο Λονδίνο τον Μάρτιο του 1829 πρότεινε ένα ανεξάρτητο ελληνικό κράτος με βόρεια σύνορα που τρέχουν από την Αρτα σε Volos, και συμπεριλαμβανομένου μόνο Euboia και των Κυκλάδων μεταξύ των νησιών. Οι Έλληνες απογοητεύθηκαν πικρά σε αυτά τα περιορισμένα σύνορα, αλλά ήταν σε καμία θέση να αντισταθούν στη θέληση της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας, τα οποία ήταν κατά ένα μεγάλο μέρος αρμόδια για την ελληνική ανεξαρτησία. Από τη Συνθήκη στις 11 Μάιου, 1832, η Ελλάδα αναγνωρίστηκε τελικά ως κυρίαρχο κράτος. Ο Καποδίστριας, που ήταν παραγνωρισμένος αρχηγός της Ελλάδας κράτους από 1828, δολοφονήθηκε τον Οκτώβριο 1831. Για να αποτρέψουν τα περαιτέρω πειράματα στη δημοκρατική κυβέρνηση, οι δυτικές δυνάμεις επέμειναν να είσαι η Ελλάδα μια μοναρχία, και ο βαυαρικός πρίγκηπας Όθωνας επιλέχτηκε για να είναι ο πρώτος βασιλιάς του.
Με την επικράτηση του χαλκού σαν βασικό υλικό κατασκευής εργαλείων και όπλων αρχίζει η λεγόμενη [[εποχή του χαλκού]] (περίπου 2600 π.Χ. – 1100 π.Χ.). Κάποιοι παλαιότεροι οικισμοί εγκαταλείπονται τώρα και πολλοί νέοι ιδρύονται, ήδη από το ξεκίνημα της περιόδου σε όλο τον [[Ελλάδα|ελληνικό γεωγραφικό χώρο]]. Από τις 929 θέσεις (στοιχεία 1990) της πρώιμης εποχής του χαλκού που έχουν εντοπιστεί, 9 βρίσκονται στην [[Ήπειρος|Ήπειρο]], 85 στην [[Μακεδονία]], 18 στην [[Θράκη]], 57 στην [[Θεσσαλία]], 206 στην [[Στερεά Ελλάδα]] και [[Εύβοια]], 172 στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], 17 στα νησιά του [[Ιόνιο πέλαγος|Ιονίου]], 229 στα νησιά του [[Αιγαίο|Αιγαίου]] και 136 στην [[Κρήτη]].
 
==Αναφορές==
Η πληθυσμιακή αυτή έξαρση θεωρείται ότι δεν είναι δυνατό να εξηγηθεί μόνο με την βελτίωση των συνθηκών ζωής, λόγω της παγίωσης της γεωργοκτηνοτροφικής οικονομίας στην [[νεολιθική περίοδος|νεολιθική περίοδο]] και εικάζεται ότι οφείλεται και σε μεταναστεύσεις πληθυσμών. Η κατανομή του μεγάλου μέρους των θέσεων που κατοικούνται την πρώιμη εποχή του χαλκού (περίπου 2600 π.Χ. – 2000 π.Χ.), στον νότιο και ανατολικό ελληνικό χώρο υπονοεί ίσως μεταναστεύσεις πληθυσμών από ανατολικά προς την Ελλάδα. Αυτές οι μετακινήσεις δεν είναι κατακτητικές εκστρατείες αφού δεν συνοδεύονται από καταστροφές παλιότερων οικισμών ή τουλάχιστον δεν έχουν μέχρι τώρα βρεθεί [[αρχαιολογική μαρτυρία|αρχαιολογικές μαρτυρίες]] που να στηρίζουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Φαίνεται ότι παλιός και νέος πληθυσμός συνεργάζονται και τελικά συγχωνεύονται.
# {{note|1}} ''Apostolis Vacalopoulos. History of Macedonia (Chapters IV, V and VII).''
# {{note|2}} ''Vasdravellis I. 1967. Οι Μακεδόνες κατά την Επανάστασιν του 1821 (The Macedonians during the Revolution of 1821), 3rd improved edition, Thessaloniki: Society of Macedonian Studies.''
 
==Εξωτερικές συνδέσεις==
Πρέπει να σημειωθεί ότι από την αρχή της περιόδου η βόρεια Ελλάδα και ειδικότερα η [[Θεσσαλία]] φαίνεται να χάνουν το προβάδισμα στην εξέλιξη του πολιτισμού. Από αυτή την περίοδο και μετά η νότια Ελλάδα, τα νησιά του [[Αιγαίο]]υ και η [[Κρήτη]] έχουν το προβάδισμα και αυτό θα συνεχιστεί σε όλο σχεδόν το επόμενο διάστημα της [[αρχαία Ελλάδα|αρχαίας ελληνικής]] ιστορίας, μέχρι τα ένδοξα χρόνια της ανόδου των [[Μακεδονία|μακεδόνων βασιλιάδων]]. Η παρατηρούμενη αυτή μετατόπιση του κέντρου βάρους των εξελίξεων εικάζεται ότι οφείλεται σε έναν απλό λόγο: Η εξοικείωση του νότιου πληθυσμού με την θάλασσα και την [[ναυτιλία]], ήδη από την 11η χιλιετηρίδα όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τον βοηθά να πάρει στα χέρια του την εμπορία του χαλκού, που είναι μεν απαραίτητος για την ανάπτυξη στην νέα αυτή περίοδο αλλά δεν υπάρχει στην Ελλάδα και πρέπει να εισαχθεί από αλλού. Αυτή ακριβώς η αναζήτηση πρώτων υλών και το εμπόριο βοήθησε, κυρίως τους νησιώτες να ξεφύγουν από τα στενά όρια του Αιγαίου και να έλθουν σε επαφή με άλλους λαούς και πολιτισμούς και έδωσε το έναυσμα για την ανάπτυξη του πρώτου μεγάλου πολιτισμού του ελληνικού χώρου του [[αιγαιακός πολιτισμός|αιγαιακού]].
*[http://www.hri.org/docs/macque/text6.html Macedonian Question: Turkish Domination]
 
*[http://members.fortunecity.com/fstav1/1821/fort1821/struggle.html The Struggle for Freedom from Ottoman Oppression]
Η μελέτη των ανθρωπολογικών δεδομένων της νεολιθικής περιόδου, δείχνουν ότι στο ξεκίνημα της πρώιμης [[εποχή του χαλκού|εποχής του χαλκού]] (2600 π.Χ.), ο πληθυσμός της ηπειρωτικής Ελλάδας, των [[Κυκλάδες|Κυκλάδων]] και της [[Κρήτη|Κρήτης]] αποτελείται από άτομα με ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά της [[μεσογειακή φυλή|μεσογειακής φυλής]], που προερχόταν κατά πάσα πιθανότητα από ανατολικότερες περιοχές, αλλά είχαν αναμιχθεί σε αυτόν και βόρειας προέλευσης ανθρωπολογικά στοιχεία.
 
==== Αιγαιακός πολιτισμός ====
 
Την πρώιμη εποχή του χαλκού αναπτύσσεται στον νότιο ελληνικό χώρο και τα νησιά του [[Αιγαίο]]υ ο λεγόμενος αιγαιακός πολιτισμός. Δεν είναι γνωστό το όνομα (ή τα ονόματα), η γλώσσα ή άλλα εθνολογικά χαρακτηριστικά των φορέων αυτού του πολιτισμού και μόνο εικασίες μπορούν να διατυπωθούν, πάντως είναι αναμφισβήτητη η συμβολή τους στην διαμόρφωση του ιστορικού πληθυσμού και πολιτισμού της Ελλάδας.
 
Ο πολιτισμός αυτός, που είναι κατά βάση ναυτικός, έχει χαλαρό ενιαίο χαρακτήρα αλλά και ισχυρά τοπικά χαρακτηριστικά και διακρίνεται κατά περιοχή, σε επιμέρους πολιτισμούς.
 
===== Ηπειρωτική Ελλάδα =====
 
Στην [[Θεσσαλία]], την [[Μακεδονία]] και την [[Θράκη]] συνεχίζουν κατοικούνται οι θέσεις της νεολιθικής εποχής, τα οικήματα κτίζονται σε πυκνή διάταξη και οι οικισμοί είναι οχυρωμένοι. Στην κεντρική και νότια Ελλάδα οι περισσότερες παλιές θέσεις εγκαταλείπονται ενώ ιδρύονται πολλές νέες. Ο πολιτισμός που αναπτύσσεται έχει ενιαία χαρακτηριστικά, που είναι συνέχεια του πολιτισμού της νεότερης νεολιθικής εποχής, όπως βεβαιώνεται σε αρκετές θέσεις που έχουν ανασκαφεί ([[νομός Αττικής|Αττική]], [[νομός Βοιωτίας|Βοιωτία]], [[νομός Κορινθίας|Κορινθία]], [[νομός Αργολίδας|Αργολίδα]]). Βεβαιωμένες και αναμενόμενες είναι και οι αλληλεπιδράσεις, επαφές και εμπορικές ανταλλαγές των οικισμών της ηπειρωτικής Ελλάδας με τον γειτονικό κυκλαδικό πολιτισμό. Τα χαρακτηριστικά στοιχεία του πολιτισμού της πρώιμης εποχής του χαλκού εξαπλώνονται σταδιακά σε όλη την Ελλάδα ([[νομός Φωκίδας|Φωκίδα]], [[νομός Φθιώτιδας|Λοκρίδα]], [[νομός Λευκάδας|Λευκάδα]]) και επιβεβαιώνονται επαφές και με την Κρήτη.
 
Η πρώιμη εποχή του χαλκού δεν είναι ειρηνική περίοδος για τον ελληνικό χώρο. Εμπρησμοί και καταστροφές κάποιων οικισμών μαρτυρούνται από τα αρχαιολογικά ευρήματα, όπως και εγκατάλειψη και αργότερα επανακατοίκησή τους ([[Λέρνα]], [[Τίρυνθα]] στην Αργολίδα). Το φαινόμενο όμως δεν είναι γενικευμένο καθώς άλλοι οικισμοί δείχνουν ομαλή και ειρηνική μετάβαση προς τις επόμενες φάσεις ([[Εύτρηση]] στην [[νομός Ευβοίας|Εύβοια]], [[Κολώνα]] στην [[Αίγινα]]).
 
Η χρήση των μετάλλων είναι ελάχιστη στην αρχή της περιόδου αλλά σιγά σιγά γενικεύεται και τα χάλκινα/ορειχάλκινα αντικείμενα είναι συνηθισμένα. Εμφανίζονται επίσης κάποια ασημένια αντικείμενα αλλά και χρυσά κοσμήματα.
 
Ορισμένοι ειδικοί βλέπουν, με βάση τον τρόπο που είναι οργανωμένοι οι οικισμοί αυτής της περιόδου, την εμφάνιση κάποιου είδους ιεραρχικής δομής όμως η συζήτηση για αυτό το θέμα δεν έχει ακόμα λήξει.
 
===== Βόρειο Αιγαίο =====
 
Η κατοίκηση στα νησιά του βορείου Αιγαίου πελάγους, επιβεβαιώνεται ήδη από την νεολιθική εποχή. Λίγο μετά το 3000 π.Χ. και κατά την πρώιμη εποχή του χαλκού, φαίνεται μεγάλη πολιτιστική ανάπτυξη στα νησιά αυτά με γνωστούς οικισμούς στην [[Πολιόχνη]] ([[Λήμνος]]), [[Θερμή]] ([[Λέσβος]]), [[Εμποριό]] ([[Χίος]]) και ίσως ανήκουν στο ίδιο πολιτιστικό σύνολο με την γειτονική [[Τροία]] (ΒΑ παράλια [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]]).
 
Ειδικά η Πολιόχνη από το 2500 π.Χ. παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην περιοχή και λόγω της γεωγραφικής θέσης της αναδεικνύεται σε μεγάλο μεταλλουργικό κέντρο, συνδετικό κρίκο ανάμεσα στα μεταλλεία της [[Μαύρη θάλασσα|Μαύρης θάλασσας]] και το Αιγαίο. Γνωρίζει ουσιαστικά αστική ανάπτυξη, με δύο πλατείες, λιθόστρωτους δρόμους, μεγάλο οχυρωματικό τείχος, πιθανότατα βουλευτήριο, που προϋποθέτει κάποιας μορφής διοικητική οργάνωση, αποτελώντας ίσως την πρώτη πόλη στην Ευρώπη.
 
Οι οικισμοί του βορειανατολικού Αιγαίου και ο πολιτισμός τους καταστρέφονται σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ανασκαφέων τους γύρω στα 2300-2200 π.Χ., από άγνωστη αιτία.
 
===== Κυκλαδικός πολιτισμός =====
 
Η αρχαιότερη κατοίκηση των [[Κυκλάδες|Κυκλάδων]] ανάγεται σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα στην νεότερη περίοδο της νεολιθικής εποχής (περίπου 4000 π.Χ.). Από την εποχή αυτή και μετά υπάρχει συνεχής κατοίκηση και πολιτιστική πρόοδος.
 
Η ενασχόληση με την ναυτιλία και το εμπόριο του ορυκτού πλούτου των νησιών ([[οψιανός]] στη [[Μήλος|Μήλο]], [[σμύριδα]] στη [[Νάξος|Νάξο]], [[χαλκός]], [[μόλυβδος]] και [[άργυρος]] στη [[Σίφνος|Σίφνο]], [[ελαφρόπετρα]] στην [[Σαντορίνη]] και [[μάρμαρο]] σε όλα τα νησιά) βοήθησαν να αναπτυχθεί ιδιαίτερος πολιτισμός με τοπικά χαρακτηριστικά, που έφτασε στην ακμή του κατά την πρώιμη εποχή του χαλκού (περίπου 2600 – 2300 π.Χ.). Οι πιθανολογούμενες [[μετανάστευση|μεταναστεύσεις]] πληθυσμών αυτήν την περίοδο δεν επηρέασαν την πολιτιστική συνέχεια, αφού δεν είναι καν άμεσα ανιχνεύσιμες αρχαιολογικά. Με την σταδιακή εισαγωγή της [[μεταλλουργία]]ς, βελτιώθηκαν τα εργαλεία και συνακόλουθα τα μέσα ναυσιπλοΐας και οι επαφές σε όλα τα μήκη και πλάτη του Αιγαίου όπως μαρτυρούν και τα αρχαιολογικά ευρήματα.
 
Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του κυκλαδικού πολιτισμού, που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός, μια και λιγοστές θέσεις έχουν ανασκαφεί και μελετηθεί, είναι ασφαλώς τα μαρμάρινα [[κυκλαδικά ειδώλια|(κυκλαδικά) ειδώλια]]. Τα περισσότερα από αυτά προέρχονται από τάφους της περιόδου, που έχουν βρεθεί πολλοί στα νησιά και είναι σε μεγάλη πλειοψηφία προϊόντα λαθρανασκαφών, αποδίδοντας αποσπασματικές πληροφορίες για αυτή την περίοδο. Στην αρχή είναι χοντροκομμένα και άκομψα, σταδιακά όμως αποκτούν τις γνώριμες, εντυπωσιακές για τις απλές γραμμές τους φόρμες.
 
Οι οικισμοί είναι γενικά παραθαλάσσιοι και μόνο προς το τελείωμα της περιόδου παρατηρούνται πολλοί νέοι οικισμοί, προσωρινού χαρακτήρα, οχυρωμένοι σε απότομες πλαγιές, μακριά συνήθως από τη θάλασσα. Δεν υπάρχει ομοφωνία των ειδικών ως προς το τι προκάλεσε αυτή τη διαφοροποίηση, διαφαίνεται πάντως η διενέργεια πολεμικών επιχειρήσεων, κάμψη της καλλιτεχνικής δημιουργίας και τελική συρρίκνωση του πολιτισμού αυτού.
 
===== Μινωικός πολιτισμός =====
:''Κύριο άρθρο: [[Μινωικός πολιτισμός]]''
Τον πολιτισμό που αναπτύχθηκε στην προϊστορική [[Κρήτη]] ονομάζουμε μινωικό από τον μυθικό βασιλιά [[Μίνωας|Μίνωα]]. Η αρχαιότερη τεκμηριωμένη κατοίκηση του νησιού ανάγεται στην αρχαιότερη νεολιθική περίοδο (περίπου 6000 π.Χ.) και περιορίζεται στην περιοχή της [[Κνωσσός|Κνωσσού]] με βάση τα ευρήματα των ανασκαφών.
 
Με το ξεκίνημα της πρώιμης εποχής του χαλκού (περίπου 3100/3000 π.Χ.) εγκαταλείπεται η κατοίκηση σε σπηλιές και στους δύο γνωστούς μεγάλους υπαίθριους οικισμούς της νεολιθικής την Κνωσσό και την [[Φαιστός|Φαιστό]], προστίθενται μια σειρά από νέους υπαίθριους οικισμούς. Η χρήση του χαλκού δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη αντίθετα με την προχωρημένη εγχώρια κεραμική, από την οποία επιβεβαιώνονται επαφές με τον κυκλαδικό πολιτισμό και ίσως και με περιοχές της δυτικής [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]] και της Ανατολής γενικότερα. Δεν πιστοποιούνται πάντως ισχυροί εξωτερικοί δεσμοί την πρώιμη εποχή του χαλκού.
 
Σταδιακά και από το 2600 π.Χ. και μετά γίνεται μεγαλύτερη χρήση του χαλκού, εμφανίζεται η παραγωγή χαρακτηριστικών λίθινων αγγείων, που θα συνεχιστεί για μεγάλο διάστημα, και αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική πιο προχωρημένη από τις σύγχρονες θέσεις στην υπόλοιπη Ελλάδα. Κάποιοι επιβεβαιωμένοι εμπρησμοί οικισμών, που αποκλείεται να οφείλονται σε εξωτερικές επεμβάσεις, εικάζεται ότι υπονοούν αγώνα για συγκέντρωση πολιτικής ισχύος, αλλά δεν υπάρχουν ακόμα ισχυρές αποδείξεις για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Εκτεταμένες επαφές και ανταλλαγές προϊόντων μαρτυρούνται αυτή την περίοδο με τις [[Κυκλάδες]] και την ηπειρωτική Ελλάδα. Ο κυκλαδικός πολιτισμός ειδικότερα φαίνεται να ασκεί πολύ μεγάλη επιρροή στον μινωικό αυτήν την περίοδο. Κάποιες επαφές φαίνεται να υπάρχουν με την Ανατολή και ίσως και την [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]].
 
==== Αρχή της ελληνικής ιστορίας ====
 
Το λυκαυγές της ελληνικής ιστορίας τοποθετείται χρονικά στην εποχή του χαλκού και είναι άμεσα συνδεμένο με το πρόβλημα της [[καταγωγή των Ελλήνων|καταγωγής]] των [[Έλληνες|Ελλήνων]].
 
===== Οι παραδοσιακές απόψεις =====
 
Η έναρξη της ελληνικής ιστορίας ανάγεται, παραδοσιακά, στην κατά κύματα κάθοδο από βορά και εγκατάσταση στον γεωγραφικό χώρο της Ελλάδας, τριών συγγενικών αλλά διακεκριμένων, ήδη πριν την εγκατάστασή τους, εθνολογικά και γλωσσολογικά ελληνικών ομάδων ή φύλων. Τα φύλα αυτά, που έδρασαν ιστορικά ανταγωνιστικά μεταξύ τους, είναι κατά σειρά καθόδου οι [[Αιολείς]], οι [[Αχαιοί]]/[[Ίωνες]] και οι [[Δωριείς]]. Η άποψη αυτή, που έχει αποτυπωθεί στον αρχαιοελληνικό [[μύθος του Έλληνα|μύθο του Έλληνα]] έχει τις ρίζες της στα αρχαϊκά χρόνια και ήταν κοινής αποδοχής στην Ελλάδα, από τον 5ο αιώνα π.Χ.
 
Η διατύπωση τον προηγούμενο αιώνα της [[ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|ινδοευρωπαϊκής θεωρίας]], που βασίστηκε σε γλωσσολογικά κριτήρια, και η επικράτησή της, εδραίωσε την πεποίθηση της από βορά καθόδου προς τον γεωγραφικό ελληνικό χώρο, ελληνικών φύλων ινδοευρωπαϊκής προέλευσης, τα οποία κατάκτησαν με τα όπλα τους τα γηγενή, ειρηνικά κατά βάση, [[προέλληνες|προελληνικά]] φύλα που βρήκαν στον χώρο αυτό ([[Πελασγοί]], [[Άβαντες]], [[Κάρες]] και [[Λέλεγες]]) και τα οποία είχαν ήδη αναπτύξει τον [[αιγαιακός πολιτισμός|αιγαιοπελαγίτικο]] και [[μινωικός πολιτισμός|μινωικό πολιτισμό]].
 
Η κάθοδος των πρώτων ελληνικών φύλων έγινε στην πρώιμη [[εποχή του χαλκού]] περίπου από το 2000/1800 π.Χ. και μέχρι το 1600 π.Χ. Με την επίδραση και την αφομοίωση των πολιτισμικών και πολιτιστικών επιτευγμάτων των προελληνικών φύλων του ελληνικού χώρου, αναπτύχθηκε και άνθησε ο [[μυκηναϊκός πολιτισμός]] (περίπου 1600-1100 π.Χ.), ο οποίος έφτασε στην μέγιστη ακμή του, με την κατάκτηση της Κρήτης (περίπου 1400 π.Χ.) και την πολιτική κατάλυση του μινωικού πολιτισμού και την δεκαετή πολιορκία και κατάκτηση της [[Τροία|Τροίας]] (περίπου 1200 π.Χ.). Εκατό χρόνια αργότερα, παρακμασμένος και εξασθενημένος από τις μακρινές (για την συγκεκριμένη εποχή) αυτές εκστρατείες, καταλύεται από την κάθοδο προς νότο και την επικράτηση με τα όπλα του τελευταίου ελληνικού φύλου των Δωριέων, που εγκαινιάζουν την [[εποχή του σιδήρου]] για τον ελληνικό χώρο. Η πολιτιστική αναστάτωση και η κατάλυση των παραδοσιακών θεσμών από τους εισβολείς Δωριείς, βυθίζουν την Ελλάδα σε πολιτιστική παρακμή στους λεγόμενους σκοτεινούς αιώνες (περίπου 1100-800 π.Χ.).
 
===== Οι νεότερες απόψεις =====
 
Αρχαιολογικά, ανθρωπολογικά και γλωσσολογικά δεδομένα και η πρόοδος που συντελέστηκε στην έρευνα και ανάλυση των δεδομένων αυτών τα τελευταία εκατό χρόνια, επιβάλλουν την αναθεώρηση των παραπάνω βαθιά ριζωμένων απόψεων.
 
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
 
{{Wiktionary}}
* [http://www.fhw.gr/chronos/ Ελληνική ιστορία στο internet] (από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού) [ελληνικά και αγγλικά]
* [http://projectsx.dartmouth.edu/history/bronze_age/ Προϊστορική αρχαιολογία του Αιγαίου] (από το Dartmouth College) [αγγλικά]
* [http://www.fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/index.html Η εποχή του χαλκού στην ηπειρωτική Ελλάδα] (από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού) [ελληνικά]
 
== Βιβλιογραφία ==
* Συριόπουλου Κωνσταντίνου Θ., ''Η προϊστορική κατοίκησις της Ελλάδος και η γέννεσις του Ελληνικού έθνους'', [Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις αρχαιολογικής εταιρείας, αριθμ. 139], Αθήνα, τ. Α', 1994, τ. Β', 1995, ISBN 960-7036-42-5
* Θεοχάρη Δημητρίου Ρ., ''Νεολιθικός Πολιτισμός'', εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Β'εκδ., Αθήνα, 1989
* ''Κυκλαδικός πολιτισμός - Η Νάξος στην 3η π.Χ. χιλιετία'', Ίδρυμα Ν.Π.Γουλανδρή, Μουσείο Κυκλαδικής τέχνης, Αθήνα, 1990
 
 
[[Category:Ελληνική ιστορία| ]]
 
[[ar:تاريخ اليونان]]
[[de:Geschichte Griechenlands]]
[[en:History of Greece]]
[[es:Historia de Grecia]]
[[fi:Kreikan historia]]
[[fr:Histoire de la Grèce]]
[[he:היסטוריה של יוון]]
[[hu:Görögország története]]
[[la:Historia Graeca]]
[[lt:Graikijos istorija]]
[[nl:Geschiedenis van Griekenland]]
[[no:Hellas' historie]]
[[pl:Historia Grecji]]
[[pt:História da Grécia]]
[[ru:История Греции]]
[[sv:Greklands historia]]
[[zh:希腊历史]]