Βικιπαίδεια

Λήθαργος σπόρων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Egmontbot (συζήτηση | συνεισφορές)
24.279 επεξεργασίες
μ Robot-assisted disambiguation: Είδος - Changed link(s) to Είδος (βιολογία)
τώρα μοιάζει με άρθρο
Γραμμή 1:
{{επιμέλεια}}
{{προς Βικιβιβλία}}
[['''Λήθαργος]] σπόρων''' (seed dormancy) παρουσιάζεται όταν κάποιοι σπόροι δε βλαστάνουν παρά την ύπαρξη ευνοϊκών συνθηκών και επάρκειας [[νερό|νερού]] και [[οξυγόνο|οξυγόνου]].▼
 
'''-Όλα τα παρακάτω είναι μία αντιγραφή εργασίας μου στο πανεπιστήμιο... Επειδή από την αρχή έγινε για φορμά word, ίσως μερικά πράγματα(πχ. εικόνες..) να μην εμφανιστούν σωστά ή και καθόλου. Ο λόγος που εκθέτω αυτό το περιεχόμενο είναι για να εμπλουτιστούν τα θέματα που είναι διαθέσιμα στο κάθε φοιτητή ή απλό πολίτη. Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε πχ. σαν βιβλιογραφία (με ένα email μπορώ να σας δώσω όνομα κ.λ.π.) ή με όποια άλλη μορφή θέλετε, θα παρακαλούσα όμως να γίνει κατανοητό πως αντιγραφές και λοιπές αθέμιτες μέθοδοι δεν είναι ανάμεσα σε αυτά που προορίζω αυτή μου τη δουλειά.
Ελπίζω να σας φανεί χρήσιμο..'''-
 
 
'''ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΛΗΘΑΡΓΟΥ ΣΠΟΡΩΝ'''
 
== Περιγραφή βασικών φυτικών μερών και οργάνων ==
 
Τα [[φυτό|φυτά]] όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί αποτελούνται από [[κύτταρο|κύτταρα]]. Ειδικά τα φυτικά κύτταρα παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις σε σχέση με άλλα(ζωικά, βακτηριακά..)με τις κυριότερες να είναι το [[κυτταρικό τοίχωμα]], η συχνή χρήση των χυμοτοπίων, η [[φωτοσύνθεση]] στους [[χλωροπλάστης|χλωροπλάστες]] και η σύνδεση των κυττάρων με πλασμοδέσμες (από βοθρίο σε βοθρίο). Αυτές οι διαφορές των φυτικών κυττάρων προέκυψαν μετά από εκατομμύρια χρόνια δράσης της εξέλιξης και εξυπηρετούν τη βέλτιστη λειτουργία του φυτού με συνδυασμό των διάφορων φυτικών ιστών.
Οι φυτικοί ιστοί μεταξύ τους είναι πολύ διαφορετικοί, χωρίς αυτό να σημαίνει πως και τα κύτταρά τους διαφέρουν τόσο.
 
Τα πιο συνηθισμένα είδη ιστών στα φυτά είναι:
Ο παρεγχυματικός [[ιστός (βιολογία)|ιστός]], που είναι το μεγαλύτερο τμήμα του φυτικού σώματος και λειτουργίες που επιτελεί είναι η [[φωτοσύνθεση]], η αποταμίευση ουσιών([[άμυλο]], έλαια, φαινόλες, αέρια..) και η γρήγορη μεταφορά ουσιών (που οφείλεται στη διαμόρφωση του πλασμαλήμματος και του κυτταρικού τοιχώματος). Αυτονόητο είναι πως κάθε παρεγχυματικό κύτταρο μπορεί να εκτελεί όλες ή κάποιες από τις παραπάνω λειτουργίες ανάλογες με τις ανάγκες.
 
Ο στηρικτικός ιστός έχει σαν ρόλο να προσδίδει συγκεκριμένο σχήμα και κατάλληλη ελαστικότητα στα διάφορα φυτικά μέρη. Χωρίζεται σε [[κολλέγχυμα]] και [[σκληρέγχυμα]], με κύρια διαφορά μεταξύ αυτών των δύο την ύπαρξη ή απουσία λιγνίνης στα κυτταρικά τοιχώματα.
 
Ο επιδερμικός ιστός που «περιβάλλει το πρωτογενές φυτικό σώμα» είναι ρυθμιστής των ουσιών εισέρχονται ή αποβάλλονται απ’ το [[φυτό]] και «προστατεύει το υπέργειο τμήμα από τις υπεριώδεις ακτίνες, τον [[άνεμος|άνεμο]], τα ζώα και τη [[σκόνη]]».
 
Ο εκκριτικός [[ιστός (βιολογία)|ιστός]] συναντάται συχνά στις εξωτερικές επιφάνειες και το πλήθος των εκκριτικών κυττάρων συνήθως εργάζονται για την παραγωγή και έκκριση ουσιών όπως [[ρητίνα|ρητίνες]], [[βλέννα|βλέννες]], [[σάκχαρο|σάκχαρα]], [[άλατα]], αρωματικές ουσίες κ.τ.λ.
 
Ο αγωγός ιστός φροντίζει για τη μαζική μεταφορά ουσιών. ΤΟ [[φλοίωμα]] μεταφέρει προϊόντα της φωτοσύνθεσης στους ιστούς του βλαστού, της ρίζας και στα μεριστώματα, ενώ το ξύλωμα μεταφέρει [[νερό]] και ανόργανα στοιχεία από τη ρίζα στα υπόλοιπα φυτικά μέρη.
 
Τα διάφορα μεριστώματα, που είναι συστήματα ταχέως πολλαπλασιαζόμενων κυττάρων και από αυτά θα προκύψουν νέα όργανα του φυτού.
Η συνεργασία όλων αυτών των ιστών στα φυτά δίνει τη δυνατότητα να σχηματιστούν φυτικά όργανα και τελικά να λειτουργούν φυτικοί οργανισμοί. Στα φυτά ξεχωρίζουν η [[Ρίζα (βοτανική)|ρίζα]], ο [[βλαστός]], τα [[Φύλλο (βοτανική)|φύλλα]], τα [[άνθος|άνθη]], οι [[καρπός|καρποί]] και οι σπόροι(σπέρματα).
 
Η [[Ρίζα (βοτανική)|ρίζα]] είναι το υπόγεια τμήμα του φυτού και απορροφά [[νερό]] και ανόργανα στοιχεία του εδάφους. Τα ριζικά κύτταρα δε εκτείθενται στο [[φως]] και ως εκ τούτου δε φωτοσυνθέτουν. Τις ενεργειακές ανάγκες τους καλύπτουν από ουσίες που προμηθεύονται από τα φύλλα και το βλαστό. Ο [[βλαστός]] είναι το επίμηκες –συνήθως κυλινδρικό- [[Όργανο (βιολογία)|όργανο]] του φυτού που συνδέει όλα τα υπόλοιπα φυτικά μέρη. Πολλές φορές κύτταρα του φωτοσυνθέτουν ή/και αποταμιεύουν ουσίες.
 
Τα φύλλα είναι τα «φωτοσυνθετικά εργοστάσια», μπορούμε να πούμε, κάθε φυτού. Τις περισσότερες φορές έχουν μεγάλη [[επιφάνεια]], με στόχο να συλλέγουν μεγάλες ποσότητες φωτός και να δουλεύει πιο εντατικά η [[φωτοσύνθεση]].
 
Τα άνθη χρησιμοποιούνται από τα φυτά για φυλετική [[αναπαραγωγή]]. Το τυπικό [[άνθος]] αποτελείται από [[σέπαλο|σέπαλα]] ή [[κάλυκα]].
Πέταλα ή [[στεφάνη]] και [[στήμονας|στήμονες]] ή [[ύπερος|ύπερο]] (ή και τα δύο). Πολλές φορές τα φυτά στα άνθη τους χρησιμοποιούν ελκυστικά χρήματα κι αρώματα για την προσέλκυση εντόμων που βοηθούν στη διάδοση γενετικού υλικού και την [[επικονίαση]]. Τα άνθη που χρησιμοποιούνται συνήθως εξελίσσονται σε καρπούς, οι οποίοι περιέχουν έναν ή περισσότερους σπόρους(σπέρματα).
 
 
== Ο [[σπόρος]] και τα λειτουργικά μέρη του ==
 
 
==== Γενικά ====
 
Σπόρος ή [[σπέρμα]] ονομάζεται το αναπαραγωγικό όργανο που ύστερα από γονιμοποίηση περιέχεται στον καρπό και προήλθε από τις σπερμοβλάστες. Τα λειτουργικά μέρη του σπόρου είναι το [[έμβρυο]] ή [[φυτάριο]], δύο κοτυληδόνες (εκ των οποίων τουλάχιστο μια λειτουργική), το [[ενδοσπέρμιο]] και το [[περισπέρμιο]].
 
Οι κοτυληδόνες και το ενδοσπέρμιο χρησιμοποιούνται κυρίως για αποθήκευση αποθησαυριστικών ουσιών που είναι απαραίτητες κατά τα διάφορα στάδια της βλάστησης. Στα μονοκότυλα η λειτουργική [[κοτυληδόνα]] ονομάζεται ασπίδιο (scutellum) ενώ η δεύτερη μένει ατροφική. Να σημειωθεί πως σε μερικά είδη στο σπόρο το ενδοσπέρμιο είναι τόσο περιορισμένο που θεωρείται πως δεν υπάρχει. Το [[περισπέρμιο]] (seed coat) είναι το προστατευτικό κάλυμμα όλου του σπόροι και ενσωματώνει μηχανισμούς για τον έλεγχο της διέλευσης του νερού, ουσίες παρεμποδιστές της βλάστησης(germination inhibitors)… Πολλές φορές το [[περισπέρμιο]] δεν αφήνει δίοδο για να εισέλθει [[νερό]] ή/και [[οξυγόνο]] στο εσωτερικό του σπόρου με αποτέλεσμα μια κατάσταση εξαναγκασμένου ληθάργου. Η μόνη εν δυνάμει είσοδος αυτών των στοιχείων είναι η [[μικροπύλη]] (micropyle), ενώ hilum λέγεται η ασυνέχεια του περισπερμίου γύρω από αυτήν. Κατά τη διάρκεια του [[λήθαργος|ληθάργου]], αυτή παραμένει ανοιχτή όταν ο [[σπόρος]] περιέχει περισσότερο από το επιθυμητό νερό (για να βγει έξω), ενώ κλείνει όταν τα επίπεδα [[υγρασία|υγρασίας]] πέφτουν σε επιθυμητά όρια. Το [[έμβρυο]] αποτελείται από τα αρχέφυτρα του βλαστού ([[κολεόπτυλο]]) και της ρίζας ([[κολεόριζα]]). Το τμήμα του εμβρύου μεταξύ του ακραίου μεριστώματος του βλαστού και των κοτυληδόνων λέγεται [[επικοτύλιο]], ενώ [[υποκοτύλιο]] είναι το μέρος του εμβρύου από το κορυφαίο ριζικό μερίστωμα ως τις κοτυληδόνες.
 
 
==== Η βλάστηση του σπόρου ====
Όποτε οι συνθήκες γίνουν ευνοϊκές, το έμβρυο θα μεγιστοποιήσει το αυξητικό/βλαστητικό του δυναμικό (growth potential) και θα εντείνει τις μεταβολικές διεργασίες. Καθοριστικό βήμα είναι η διάσπαση της στεγανότητας του περισπερμίου και η [[ενυδάτωση]] του σπόρου. Γίνεται επομένως κατανοητό πως το ίδιο το [[περισπέρμιο]], σαν ρυθμιστής της ενυδάτωσης του σπόρου) μπορεί να αποτελέσει σοβαρό εμπόδιο στη βλαστικότητα των σπόρων. Στην ευνοϊκή πάντως περίπτωση, η [[ενυδάτωση]] των εμβρυακών ιστών γίνεται βάσει κάποιων δυνάμεων που αναπτύσσονται στην επιφάνεια των κυττάρων. Ουσιαστικά υπάρχει ηλεκτροχημικό δυναμικό που έλκει το [[νερό]] στα κυτταρικά τοιχώματα, τις πρωτεΐνες και τα άλλα υδρόφιλα [[μόριο|μόρια]]., με άμεση συνέπεια τη διόγκωση των κυττάρων και μεγαλύτερο αυξητικό δυναμικό. Αυτό το δυναμικό πλέον μπορεί να διασπάσει το περισπέρμιο και να επιτρέψει τη βλάστηση του φυταρίου. Στη συνέχεια εντείνεται η αναπνοή (όπως και όλος ο μεταβολισμός συνολικά), ενεργοποιούνται υδρολυτικά [[ένζυμο|ένζυμα]] και τα [[κύτταρο|κύτταρα]] αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται.
 
== Ο ορισμός του ληθάργου σπόρων ==
 
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα άλυτο πρόβλημα σε ότι αφορά τον ορισμό αυτού που ονομάζουμε λήθαργο στους σπόρους των φυτών. Η πιο αποδεκτή άποψη μας δίνει τον εξής ορισμό:
 
▲[[Λήθαργος]] σπόρων (seed dormancy) παρουσιάζεται όταν κάποιοι σπόροι δε βλαστάνουν παρά την ύπαρξη ευνοϊκών συνθηκών και επάρκειας [[νερό|νερού]] και [[οξυγόνο|οξυγόνου]].
 
Πολλοί προσθέτουν πως πριν τη βλάστηση ο σπόρος πρέπει να υποστεί κάποιες συνθήκες για καθορισμένο διάστημα για να βλαστήσει ή ότι πρέπει να απομακρυνθούν πρώτα οι ουσίες που παρεμποδίζουν τη [[βλάστηση]]. Όλοι έχουν κάποιο δίκιο κι έτσι αναπτύχθηκε μια ευρεία μπορούμε να πούμε ληθαργική ορολογία. Η ανάπτυξη του όλου θέματος βασίζεται σε πολλές αιτίες.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Λήθαργος_σπόρων"