Ιστορικός υλισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Ιστορικόςιστορικός Υλισμόςυλισμός''' είναι η [[Υλισμός|υλιστική]] αντίληψη της [[Ιστορία|ιστορίαςΙστορίας]]. Προέκταση των αρχών του [[διαλεκτικός υλισμός|διαλεκτικού υλισμού]] στη μελέτη της κοινωνικής ζωής και εφαρμογή αυτών των αρχών στα κοινωνικά φαινόμενα.<ref>Κ.Αναγνωστίδη, Αθήνα 1963, Πλήρες Μικρό Φιλοσοφικό Λεξικό, Μ.Ροζενταλ - Π.Γιουντιν</ref>.

Πρόκειται για [[Μαρξισμός|Μαρξιστικήμαρξιστική]] θεωρία, σταστο πλαίσιαπλαίσιο της ιστορικής έρευνας, που στηρίζεται στο γεγονός ότι η δομή της κοινωνίας μεταβάλλεαι διαρκώς, ενώ οι αντιφάσεις και οι αντιθέσεις προκαλούν δομικές αλλαγές. Έτσι, σε αντίθεση με την [[Ιδεαλισμός|ιδεαλιστική]] προσέγγιση της ιστορίας, ο ιστορικός υλισμός υποστηρίζει ότι η ιστορία του ανθρώπινου πνέυματοςπνεύματος καθορίζεται από τη μεταβολή της οικονομικής κατάστασης ενός λαού ή μιας εποχής. Συνεπώς, προκύπτει ότι η μελέτη της εξέλιξης της κοινωνίας πρέπει να ξεκινά από τους τρόπους και τις σχέσεις [[παραγωγή|παραγωγής]] και όχι από τους θεσμούς και τις "«ιδέες".»<ref>Αθήνα 1980, Αστήρ, Αγησίλαος Σπ.Ντόκας, σελ.170</ref>.

Σύμφωνα λοιπόν με τον ιστορικό υλισμό, η [[τεχνολογία|τεχνολογική]] εξέλιξη των μέσων παραγωγής των υλικών αγαθών (εργαλεία, μηχανήματα κλπ) αποτελεί την κύρια δύναμη που δημιουργείπροωθεί την κοινωνική πρόοδο, αλλάζοντας τις παραγωγικές σχέσεις. Οι παραγωγικές σχέσεις προσδιορίζουν τη θέση και το ρόλο της [[πάλη των τάξεων|ταξικής πάλης]], η οποία εξαρτάται από τη δομή τους, ενώ η ιστορία κάθε κοινωνίας προσδιορίζεται ως η ιστορία της πάλης των τάξεων.<ref>Αθήνα, 1982, Καστανιώτη, σελ.239</ref>.

Η αντίληψη αυτή περιγράφεται από τον [[Κάρολος Μαρξ|Μαρξ]] στον Πρόλογο της ''Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας<ref>Αθήνα, 1984, Gutenberg, σελ.117</ref>'' : <blockquote>

«Το σύνολο των παραγωγικών σχέσεων αποτελεί την οικονομική δομή της κοινωνίας, την πραγματική βάση, που πάνω σ' αυτήν υψώνεται ένα νομικό και πολιτικό οικοδόμημα, που σ' αυτό αντιστοιχούν ορισμένες μορφές της κοινωνικής συνείδησης. Ο τρόπος παραγωγής καθορίζει γενικά την κοινωνική, πολιτική και πνευματική διαδικασία της ζωής. Δεν είναι η συνείδηση των ανθρώπων αυτό που καθορίζει το "«είναι"» τους, μα αντίστροφα, το κοινωνικό τους "«είναι"», είναι αυτό που καθορίζει ητη συνείδησή τους. Σε ορισμένη βαθμίδα της ανάπτυξής τους, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις έροχνταιέρχονται σε σύγκρουση με τις παραγωγικές σχέσεις που υπάρχουν, ή, πράγμα που είναι η νομική μόνο διατύπωση, με τις σχέσεις ιδιοκτησίας, που μέσα σ' αυτές είχαν ως τότε κινηθεί. Από μορφές ανάπτυξης των κοινωνικών δυνάμεων οι σχέσεις αυτές μετατρέπονται σε δεσμά τους. Τότε αρχίζει μια εποχή κοινωνικής επανάστασης. Με την αλλαγή της οικονομικής βάσης ανατρέπεται ολόκληρο το τεράστιο οικοδόμημα με αργότερο ή γοργότερο ρυθμό<ref>Αθήνα, Θεμέλιο, 1978, σελ.23</ref> "»