Τέχνη Γραμματική: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ +kat Γλωσσολογία |
|||
Γραμμή 41:
Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:
Στη συνέχεια του έργου ο Διονύσιος ο Θραξ προχωρεί στη θεμελιώδη για τη γραμματική διαίρεση των μερών τού λόγου, βασιζόμενος κυρίως στις αριστοτελικές μεθόδους ταξινομήσεως. Η εν λόγω διαίρεση άσκησε σχεδόν καθολική επιρροή στις μετέπειτα σχολικές γραμματικές και καθόρισε αποφασιστικά τον τρόπο διδασκαλίας τής γλώσσας έκτοτε.
Γραμμή 50:
{{Πολυτονικό|Τοῦ δὲ λόγου μέρη ἐστὶν ὀκτώ· ὄνομα͵ ῥῆμα͵ μετοχή͵ ἄρθρον͵ ἀντωνυμία͵ πρόθεσις͵ ἐπίρρημα͵ σύνδεσμος.}}
Μολονότι ο Διονύσιος ακολουθεί την ορολογία των Στωικών και του Αριστοτέλη, εφαρμόζει ωστόσο κριτήρια διακρίσεως των ανωτέρω τάξεων και φθάνει μέχρι του σημείου να συνοδεύει την ονομασία με παρατηρήσεις που ακόμη και σήμερα εντυπωσιάζουν με την οξυδέρκειά τους. Δύο παραδείγματα:
#Ενώ οι Στωικοί θεωρούσαν τη μετοχή τμήμα τού ρήματος, η ''Τέχνη Γραμματική'' τής αναγνωρίζει χωριστή θέση, διότι «{{Πολυτονικό|μετοχή ἐστι λέξις μετέχουσα τῆς τῶν ῥημάτων καὶ τῆς τῶν ὀνομάτων ἰδιότητος. Παρέπεται δὲ αὐτῇ ταὐτὰ ἃ καὶ τῷ ὀνόματι καὶ τῷ ῥήματι δίχα προσώπων τε καὶ ἐγκλίσεων}}». Ο Διονύσιος κατορθώνει εδώ να διακρίνει ότι η μετοχή είναι στην πραγματικότητα ρηματικό επίθετο. Βεβαίως, η ελλιπής καλλιέργεια της γλωσσολογικής σκέψης είναι ορατή και στην ''Τέχνη Γραμματική''. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι ονομασίες των όρων δεν αποκαλύπτουν ακριβή γνώση τής λειτουργίας τους, ενώ σε άλλες παρατηρούμε ότι ο συγγραφέας δεν είχε διακρίνει βασικές ομοιότητες, οι οποίες θα τον βοηθούσαν σε ορθότερη ταξινόμηση ή σε συνεπέστερους ορισμούς.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των πτώσεων. Η ''Τέχνη Γραμματική'' αναφέρει: «{{Πολυτονικό|Πτώσεις ὀνομάτων εἰσὶ πέντε· ὀρθή͵ γενική͵ δοτική͵ αἰτιατική͵ κλητική}}». Οι ονομασίες αυτές επικράτησαν έκτοτε (η ''ορθή'' αποκλήθηκε ''ονομαστική'') και οι Ρωμαίοι γραμματικοί μετέφρασαν τους εν λόγω όρους στα λατινικά. Εντούτοις, η αιτιατική πτώση έλαβε την ονομασία αυτή με έναν περίπλοκο συλλογισμό: ότι δηλώνει τον αποδέκτη τής ενέργειας, η οποία έχει την αιτία της στο υποκείμενο. Η αντίστοιχη λατινική λέξη θα ήταν, επομένως, ''casus effectivus''. Εντούτοις, ο Βάρρων χρησιμοποίησε την απόδοση ''accusativus'', μολονότι αυτή δηλώνει την προκαλούσα αιτία και όχι το αντικείμενό της. Η απόδοση αυτή, αν και λανθασμένη, επικράτησε κατόπιν σε όλες τις γραμματικές (αγγλ. ''accusative,'' γερμ. ''Akkusativ'').
Μια ακόμη αδυναμία είναι εμφανής στον τρόπο αναλύσεως των ρηματικών διαθέσεων. Ο Διονύσιος γράφει: «{{Πολυτονικό|Διαθέσεις εἰσὶ τρεῖς͵ ἐνέργεια͵ πάθος͵ μεσότης· ἐνέργεια μὲν οἷον τύπτω͵ πάθος δὲ οἷον τύπτομαι͵ μεσότης δὲ ἡ ποτὲ μὲν ἐνέργειαν ποτὲ δὲ πάθος παριστᾶσα͵ οἷον πέπηγα διέφθορα ἐποιησάμην ἐγραψάμην}}». Ενώ η διάκριση μεταξύ ενεργητικής και παθητικής διαθέσεως είναι ξεκάθαρη, ο όρος ''μεσότης'' είναι ασαφής. Ο Διονύσιος δεν διακρίνει τη διαφορά μεταξύ φωνής και διαθέσεως, δηλ. μεταξύ των μορφολογικών και των σημασιολογικών χαρακτηριστικών τού ρήματος, όπως αυτά είναι κατανοητά σήμερα.
==Βιβλιογραφία==
|