Βικιπαίδεια

Κεφαλόποδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
θα το συμμαζέψω και θα το συνεχίσω στις 6/12
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1:
Τα '''κεφαλόποδα''' ανήκουν σταστη συνομοταξία των υδρόβιων [[μαλάκια|μαλακίων]], και αποτελούν το πιο εξελιγμένο είδος τους. καιΟνομάστηκαν έτσι γιατί τα άκρα τους εκφύονται από το κεφάλι τους. Επειδή αρχικά τα πλοκάμια είχαν θεωρηθεί ως περιλαμβάνουνπόδια, καθιερώθηκε διεθνώς ο όρος cephalopoda. Στην ομοταξία τους περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα θράψαλα, τα [[καλαμάρι|καλαμάρια]], τουςοι μοσκιούςμοσκιοί, τιςοι [[σουπιά|σουπιές]] και τα [[χταπόδι|χταπόδια]]., Ταόπως κεφαλόποδακαι αποτελούνείδη ομοταξίαπου καιφαινομενικά συγκεριμέναδεν τημοιάζουν μίαιδιαίτερα απόστα τιςπροηγούμενα, 6όπως ομοταξίεςο στις[[ναυτίλος]], οποίεςπλάσμα χωρίζεταιπου ηφέρει συνομοταξίαεξωτερικό τωνόστρακο μαλακίωνκαι που με μια πρώτη ματιά θυμίζει περισσότερο σαλιγκάρι με πλοκάμια.
 
==Εξέλιξη και υποδιαιρέσεις==
==Υποδιαιρέσεις==
 
Τα κεφαλόποδα σύμφωνα με το Ιδρυμα Σμιθσόνιαν παρουσιάστηκαν πριν από 500 εκατομμύρια χρόνια, στην [[κάμβρια περίοδος|κάμβριο γεωλογική περίοδο]] και άρχισαν να διαφοροποιούνται σημαντικα περίπου 470 εκατομμύρια χρόνια πριν. Οι χωριστοί δρόμοι που ακολούθησαν τα διάφορα κεφαλόποδα έκτοτε για τόσο πολλά εκατομμύρια χρόνια είναι και ο λόγος που σήμερα είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κάποιος τις ομοιότητες και την κοινή καταγωγή τους -έχουν δηλαδή διαφοροποιηθεί σημαντικά.
 
Στα κεφαλόποδα κατατάσσονται όσα είδη έχουν σήμερα (ή είχαν στο παρελθόν μέχρις ότου εκλείψουν), τα εξής κοινά χαρακτηριστικά:
 
*αμφίπλευρη συμμετρία του σώματος, σχετικά μεγάλο κεφάλι, μάτια, στόμα σαν στρογγυλωπό ράμφος με σαγόνια από [[χιτίνη]], χοάνη (ή υπόνομο) για να εκτοξεύουν νερό ώστε να προοωθούνται και, τέλος, περιφερικά ανεπτυγμένα επιμήκη άκρα (πλοκάμια)
 
Τα κεφαλοποδα, παρότι έχουν χάσει στην πορεία της εξέλιξης πολλούς εκπροσώπους τους, συνεχίζουν να αποτελούν μια μεγάλη ομοταξία που περιλαμβάνει περίπου 700 είδη. Η μεγαλυτερη ποικιλία τους παρατηρείται στον Ισημερινό και μειώνεται, όμως, προς τους πόλους. Η ομοταξία τους χωρίζεται με τη σειρά της σε διάφορες υποκατηγορίες ([[υφομοταξίες]]). Από τις συνολικά επτά υφομοταξίες, οι πέντε όμως έχουν εξαφανιστεί και αναφέρονται για λόγους ταξινομησης της ζωολογίας -τις γνωρίζουμε κυρίως από απολιθώματα. Αυτές είναι οι υφομοταξίες των ορθοκερατιδών (orthoceratoidea), των ακτινοκερατιδών (actinoceratoidea),των ενδοκερατιδών (endoceratoidea), τα οποία μάλιστα έφταναν σε μήκος τα 9 μέτρα, των bactritoidea και των [[αμμωνίτες|αμμωνιτών]] (ammonoidea).
 
Οι δύο υφομοταξίες που επιβιώνουν μέχρι σήμερα είναι των κολεοειδών (coleoidea) και των ναυτιλοειδών ή ναυτιλιδών (nautiloidea) που όμως φαίνεται να εξαφανίζεται. Από τα ναυτιλοειδή κεφαλόποδα συγκεκριμένα επιβιώνουν μόνον 5 είδη του [[ναυτίλος|ναυτίλου]] (nautilus) κυρίως στον Ειρηνικό ωκεακό, κοντά στην Αυστραλία. Ο ναυτίλοι διαθέτουν ένα εξαιρετικά λεπτό όστρακο και 4 βράγχια, ενώ όλα τα άλλα κεφαλόποδα έχουν 2 βράγχια και το όστρακό τους είτε δεν υπάρχει καθόλου είτε είναι εσωτερικό και υποτυπώδες.
 
Η πολυπληθέστερη υφομοταξία σήμερα είναι των κολεοειδών. Αυτά με τη σειρά τους χωρίζονται σε οκτάποδα και δεκάποδα. Τα οκτάποδα, π.χ. το [[χταπόδι]] δεν έχουν όστρακο. Μόνον ένα είδος τους, ο αργονάυτης, και συγκεκριμένα το θηλυκό του, σχηματίζει ένα είδος κέλυφους για να αποθέτει τα αυγά του. Ουσιαστικά όμως δεν πρόκειται για αληθινό όστρακο και γι' αυτό λεμε ότι τα οκτάποδα κεφαλόποδα δεν διαθέτουν όστρακο. Τα δεκάποδα διαθέτουν εσωτερικό όστρακο (π.χ. η σουπιά) ή υποτυπώδες ζελατινώδες όστρακο (όπως το καλαμάρι). Κάποια από τα πλοκάμια τους είναι μακρύτερα από τα άλλα για να συλλαμβάνουν τροφή. Στα δεκάποδα περιλαμβάνονται οι [[σουπιά|σουπιές]] (sepia του είδους sepioidea) και τα [[καλαμάρι|καλαμάρια]] (lolingo του είδους teuthoidea) όπως και οι βελεμνίτες (belemnoidea), που όμως έχουν εξαφανιστεί.
 
Τα κεφαλοποδα είναι μια μεγάλη ομοταξία που περιλαμβάνει περίπου 800 είδη -η μεγαλύτερη ποικιλία παρατηρείται στον Ισημερινό, ενώ προς τους πόλους η ποικιλια μειώνεται. Η ομοταξία χωρίζεται με τη σειρά της σε υποκατηγορίες που λέγονται υφομοταξίες και κάθε μία από αυτές περιλαμβάνει κεφαλοποδα με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Οι υφομοταξίες αυτές είναι τυπικά επτά, αλλά οι εκπρόσωποι των πέντε έχουν εξαφανιστεί. Τα είδη που ανήκαν στις εξαφανισμένες υφομοταξίες έζησαν στην κάμβριο, τη λιθανρακοφόρο, τη σιλούριο και την κρητιδική περίοδο. Ανήκαν στις υφομοταξίες των orthoceratoidea, actinoceratoidea, endoceratoidea (έφταναν σε μήκος τα 9 μέτρα), bactritoidea και ammonoidea. Οι δύο υφομοταξίες που επιβιώνουν μέχρι σήμερα είναι των ναυτιλοειδών (nautiloidea) και των κολεοειδών (coleoidea).
Τα περισσότερα κεφαλόποδα πάντως στον κόσμο είναι της οικογένειας των κολεοειδών, γιατί από την πρώτη επιβιώνουν μόνον 5 είδη [[ναυτίλος|ναυτίλου]] (nautilus) κυρίως στον Ειρηνικό ωκεακό -κινδυνεύει δηλαδή να εξαφανιστεί και αυτή η υφομοταξία. Ο ναυτίλος διαθέτει ένα εξαιρετικά λεπτό όστρακο και 4 βράγχια, ενώ όλα τα άλλα κεφαλόποδα έχουν 2 βράγχια.
Τα κολεοειδή χωρίζονται σε οκτάποδα και δεκάποδα. Στα οκτάποδα περιλαμβάνονται τα χταπόδια χωρίς όστρακο και το είδος αργονάυτης, Το θηλυκό του αργοναύτη σχηματίζει κέυφος για να αποθέτει τα αυγά του. Στα δεκάποδα, που έχουν υδροδυναμικό σχήμα και διαθέτουν κολυμβητικά πτερύγια, περιλαμβάνονται οι [[σουπιά|σουπιές]] (sepia του είδους sepioidea) και τα [[καλαμάρι|καλαμάρια]] (lolingo του είδους teuthoidea)
 
 
==Γενικά χαρακτηριστικά==
Η ονομασία τους οφείλεται στο γεγονός ότι τα πλοκάμια τους -που είχαν αρχικά θεωρηθεί πόδια- εκφύοναι από την κεφαλή τους. Τα κεφαλόποδα διαθέτουν όμωςάκρα χρησιμοποιούνπου ταχρησιμεύουν στη πλοκάμιαμετακινηση, τουςαλλά τόσοκαι γιαστη τιςσύλληψη μετακινήσεις τους όσοτροφής και για τη σύλληψη της τροφήςστους τουςχειρισμούς. Είναι μαλάκια σαρκοφάγα και θεωρούνται κυνηγοί.
Σήμερα το μέγεθος των περισσότερων κεφαλόποδων κυμαίνεται από λίγα εκατοστά έως μερικά μέτρα, με μεγαλύτεροθεαματικότερη εξαίρεση το [[γιγαντιαίο καλαμάρι]] architeuthis που τα πλοκάμιαφτάνει τουσε φτάνουνμήκος τα 1315 μέτρα και που φωτογραφήθηκε για πρώτη φορά το 2006.
 
Το σώμα των κεφαλόποδων παρουσιάζει συμμετρία και διαθέτει ασβεστολιθικό [[όστρακο]] είτε εξωτερικό (στα εξώκογχα κεφαλόποδα) είτε εσωτερικό (εσώκογχα)
 
Τα πλοκάμια των κεφαλοπόδων φέρουν απομυζητικούς μηχανισμούς, δηλαδή βεντούζες, αλλά και νύχια ή αγκίστρια. Ο αριθμός των πλοκαμιών διαφέρει από είδος σε είδος: το χταπόδι έχει 8 πλοκάμια, η σουπιά και το καλαμάρι 10, αλλά ο ναυτίλος έχει 38. Στο [[πλοκάμι]] τους έχουν και στόμα. Αυτό μοιάζει με ράμφος πουλιού και έχει σαγόνια από [[κερατίνη]] ώστε το κεφαλόποδο να μπορεί να μασήσει την τροφή του.▼
Εχουν το στόμα τους στο κέντρο του σώματός τους και ανάμεσα στις εκφύσεις των πλοκαμιών. Αυτό μοιάζει με κάπος στρογγυλό ράμφος πουλιού και έχει σαγόνια από [[χιτίνη]], μια ουσία που μοιάζει με την[[κερατίνη]] ώστε το κεφαλόποδο να μπορεί να μασήσει την τροφή του.
Τα κεφαλόποδα έχουν δύο βράγχια, με μοναδική εξαίρεση το ναυτίλο, και αυτά περιβάλλονται από έναν προστατευτικό μανδύα. Μέσα σε αυτό τον μανδύα (μανδυακή κοιλότητα) βρίσκεται και ο σωλήνας από τον οποίο με απότομες συσπάσεις το κεφαλόποδο μπορεί να εκτοξεύσει δυναμικά νερό και να προωθηθεί "όπισθεν" με ταχύτητα ώστε είτε να ξεφύγει από έναν εχθρό ή να συλλάβει ένα θήραμα.▼
 
Τα κεφαλόποδα διαθέτουν και μελανοφόρο σάκο ώστε να αποδεσμεύουν μελάνη και να διαφεύγουν. Τα μόνα;;;; κεφαλόποδα χωρίς σάκο, είναι οι ναυτίλοι.▼
▲Τα περισσότερα κεφαλόποδα έχουν δύο βράγχια, με μοναδική εξαίρεση το ναυτίλο, καιπου αυτάέχει τέσσερα. Τα βράγχιά τους περιβάλλονται από έναν προστατευτικό μανδύα. Μέσα σε αυτό τον μανδύα (μανδυακή κοιλότητα) βρίσκεται και ο σωλήνας (χοάνη ή υπόνομος) από τον οποίο με απότομες συσπάσεις το κεφαλόποδο μπορεί να εκτοξεύσει δυναμικά νερό και να προωθηθεί "όπισθεν" με ταχύτητα ώστε είτε να ξεφύγει από έναν εχθρό ή να συλλάβει ένα θήραμα.
 
▲Τα περισσότερα κεφαλόποδα διαθέτουν και μελανοφόρο σάκο ώστε να αποδεσμεύουν μελάνη και να διαφεύγουν.θολώνουν Τατα μόνα;;;;νερά, κεφαλόποδαγια χωρίςνα σάκο,διαφεύγουν από είναιτους οιεχθρούς ναυτίλοιτους.
 
▲Τα πλοκάμια των κεφαλοπόδων φέρουν απομυζητικούς μηχανισμούς, δηλαδή βεντούζες,. αλλάΟρισμένα καιαπό αυτά διαθέτουν επίσης νύχια ή αγκίστριαάγκιστα. Ο αριθμός των πλοκαμιών διαφέρει από είδος σε είδος: το χταπόδι έχει 8 πλοκάμια, η σουπιά και το καλαμάρι 10, αλλά ο ναυτίλος έχει 38. Στο [[πλοκάμι]] τους έχουν και στόμα. Αυτό μοιάζει με ράμφος πουλιού και έχει σαγόνια από [[κερατίνη]] ώστε το κεφαλόποδο να μπορεί να μασήσει την τροφή του.
 
 
 
==Τα άκρα τους==
Οσον αφορά στα πλοκάμια, οι ζωολόγοι τα διακρίνουν συνήθως από τα υπόλοιπα άκρα τα οποία ονομαζουν "χέρια" ή "πόδια". Αναφέρουν για παράδειγμα ότι το χταπόδι έχει οκτώ πόδια ή οκτώ χέρια, όμως όταν αναφέρονται στα δέξα άκρα του καλαμαριού λένε "όκτώ πόδια και δύο πλοκάμια". Ο λόγος είναι ότι τεχνικά κάποια άκρα των κεφαλοπόδων διαφέρουν σε λειτουργικότητα αλλά και σε μορφή από τα άλλα. Για παράδειγμα τα δύο πλοκάμια του καλαμαριού είναι πιο μακριά από τα υπόλοιπα 8 πόδια του, είναι συσταλτά και μπορούν να επιμηκυνθούν εντυπωσιακά ώστε με μια απότομη μυική ενέργεια, το καλαμάρι να διπλασιάζει το μήκος του πλοκαμιού του καθιστώντας το ακόμα πιο λεπτο και πιο στενόμακρο. Οταν χαλαρώνει, το πλοκάμι επανέρχεται στο αρχικό του μήκος και γίνεται λίγο πιο κοντόχοντρο. Τα υπόλοιπα οκτώ άκρα του καλαμαριού όμως, αν και ελαστικά, δεν έχουν τέτοια ικανότητα επιμικυνσης. Με αυτή την διαχωριστική ταξινόμηση, το χταπόδι δεν έχει οκτώ πλοκάμια, αλλά οκτώ πόδια.
 
 
==Μήκος κεφαλόποδων==
 
Οι ζωολόγοι μετρούν με ειδικό τρόπο το μήκος των κεφαλόποδων. Μετρούν π.χ. ως "arm lenght" αυτό που ουσιαστικά θα μπορούσε να ονομαστεί μήκος μασχάλης, γιατί δείχνει την απόσταση που χωρίζει το στόμα του ζώου από την έκφυση του πλοκαμιού. Αυτό το μέγεθος είναι ουσιαστικά ποσοστό του μήκους του κορμού του ζώου και όχι του πλοκαμιού του. Επίσης έχουν άλλη μέτρηση για το πλοκάμι (που είναι μακρύτερο) και άλλη για τα άκρα που θεωρούν χέρια ή πόδια. Μετρούν επίσης το συνολικό μήκος του ζώου, όχι όμως όπως ίσως φανταζόταν κάποιος με ανοιχτά και τεντωμένα τα πλοκάμια, σαν διάμετρο με όλα τα πόδια εκτεταμένα. Το μήκος των κεφαλοπόδων μετριέται όταν είναι νεκρά και με τα πλοκάμια συγκεντρωμένα σαν "τούφα". Υπολογίζεται δε ως μήκος η απόσταση της κεφαλής από το άκρο των πλοκαμιών αν το ζώο έχει πλοκάμια ή από το άκρο των ποδιών αν το κεφαλόποδο έχει μόνον πόδια.
 
==Νευρικό σύστημα==
Τα κεφαλόποδα διαθέτουν το πιο ανεπτυγμένο [[νευρικό σύστημα]] όλων των ασπονδύλων. Διαθέτουν εγκέφαλο και επίσης πολύσχετικά καλή όραση, παρότιμε εξαίρεση τον [[ναυτίλος|ναυτίλο]] που για την επιβίωσή του στηρίζεται πιθανόν ταστην περισσότεραόσφρηση. ναΤα κεφαλόποδα επίσης παρουσιάζουν αχρωματοψία. ΤοΕντούτοις το μάτι τους δεν παρουσιάζει "[[τυφλό σημείο]]" ή "[[σκότωμα]]", σεχαρακτηριστικό αντίθεσηπου μεθεωρείται από κάποιους ατέλεια του ματιού των σπονδυλωτών, που-αυτά έχουν όλα τους ένα τυφλό σημείο εκεί όπου το [[οπτικό νεύρο]] προσφύεται στον [[οπτικός δίσκος|οπτικό δίσκο]]. Επίσης τα κεφαλόποδα είναι τα μόνα μαλάκια με κλειστό [[κυκλοφορικό σύστημα]]
 
 
Πηγές
http://www.geo.auth.gr/courses/ggg/ggg320y_lab/askhseis/binder07.pdf
 
http://www.geo.auth.gr/320/Molluska.htm
 
the octopus news magazine online
 
britannica 11th editiotn
 
ταξινόμηση συγχρόνων κεφαλοπόδων (του Smithsonian) στη διεύθυνση
http://www.mnh.si.edu/cephs/newclass.pdf
 
όλα τα είδη κεφαλοπόδων στον κόσμο (Smitsonian) στη διεύθυνση
http://tolweb.org/accessory/Index_to_Cephalopod_Taxa?acc_id=585
===Δείτε σχετικά===
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Κεφαλόποδα"