Νέα Αθηναϊκή Σχολή: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Veron (συζήτηση | συνεισφορές) |
μ Robot-assisted disambiguation: Δημοτική - Changed link(s) to δημοτική γλώσσα |
||
Γραμμή 1:
[[Εικόνα:Roilos-georgios-poets-parnassos-literary-club.jpg|right|325px|thumb|[[Γεώργιος Ροϊλός|Γ. Ροϊλός]], ''Οι ποιητές'' (π. 1919). Λάδι σε μουσαμά, 130 εκ. x 170 εκ. Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός». Μεγάλοι ποιητές της γενιάς του [[1880]]. Στα δεξιά της σύνθεσης απεικονίζεται ο Α. Προβελέγγιος να διαβάζει κάποιο ποίημά του, ενώ από τα αριστερά προς τα δεξιά διακρίνονται οι Γ. Στρατήγης, Γ. Δροσίνης, I. Πολέμης, K. Παλαμάς (στο κέντρο) και Γ. Σουρής.]]
Με τον όρο '''Νέα Αθηναϊκή Σχολή''' αναφερόμαστε στο σύνολο των ποιητών που εμφανίστηκαν στη νεοελληνική λογοτεχνία μετά το [[1880]], με προεξάρχουσα μορφή τον [[Κωστής Παλαμάς|Κωστή Παλαμά]]. Ο όρος χρησιμοποιείται σε αντιδιαστολή προς την [[Α' Αθηναϊκή Σχολή]]. Αντ' αυτού συχνά χρησιμοποιείται και ο όρος '''Γενιά του 1880''', επειδή τα πρώτα ανανεωτικά έργα εμφανίστηκαν το [[1880]]. Οι ποιητές της Γενιάς του 1880 ήταν νέοι ποιητές που αντιδρούσαν στις υπερβολές του [[Α' Αθηναϊκή Σχολή|αθηναϊκού ρομαντισμού]] και ενδιαφέρονταν για την καθιέρωση της [[δημοτική γλώσσα|δημοτικής]] στον ποιητικό λόγο.
==Η παρακμή του ρομαντισμού==
Κατά το διάστημα [[1830]]-[[1880]] στην ελληνική ποίηση κυριαρχούσε ο [[ρομαντισμός]] της [[Α' Αθηναϊκή Σχολή|Α'Αθηναϊκής Σχολής]], η οποία όμως είχε αρχίσει να παρακμάζει από το [[1870]] περίπου. Οι περισσότεροι ποιητές έγραφαν ατημέλητα, με αδιαφορία και για τη μορφή αλλά και για το περιεχόμενο των ποιημάτων: κατέφευγαν σε εύκολες ομοιοκαταληξίες χρησιμοποιώντας αταίριαστες λέξεις, με αποτέλεσμα όχι μόνο παράλογο, αλλά και συχνά κωμικό, ή εξέφραζαν υπερβολικά συναισθήματα απαισιοδοξίας και μελαγχολίας στα όρια του πενθισμού και της θανατολαγνείας. Κυρίαρχη γλώσσα της ποίησης ήταν η [[καθαρεύουσα]] και μάλιστα στους [[Α' Αθηναϊκή Σχολή#Ποιητικοί διαγωνισμοί|ποιητικούς διαγωνισμούς]] αρχικά απαγορευόταν η υποβολή ποιημάτων γραμμένων στη [[δημοτική γλώσσα|δημοτική]]. Η νέα γενιά όμως παρακολουθούσε τις εξελίξεις στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία, όπου ο [[ρομαντισμός]] είχε παρακμάσει και είχαν εμφανιστεί νέες τάσεις, όπως ο [[παρνασσισμός]], και παράλληλα ενδιαφερόταν για το [[γλωσσικό ζήτημα]] και για τη χρήση της [[δημοτική γλώσσα|δημοτικής]] στη [[λογοτεχνία]]. Ήταν φυσικό λοιπόν οι εκφραστικές τους ανάγκες να μην καλύπτονται από την «παλαιά] ποίηση.
==Η αντίδραση και οι πρώτες ενδείξεις αλλαγής==
Ήδη από τη δεκαετία του [[1870]] είχαν εμφανιστεί αντιδράσεις για την παρακμή της ποίησης. Οι σπουδαιότερες απ' αυτές είναι:
Γραμμή 10:
* Η έκδοση της σατιρικής εφημερίδας "Ραμπαγάς" το [[1878]], από δύο προοδευτικούς δημοσιογράφους που είχαν διωχθεί από την [[Κωνσταντινούπολη]], τους Κλεάνθη Τριαντάφυλλο και Βλάση Γαβριηλίδη. Στις σελίδες αυτής της εφημερίδας πρωτοεμφανίστηκαν οι πρωτεργάτες της αλλαγής [[Κωστής Παλαμάς]], [[Γεώργιος Δροσίνης]], [[Ιωάννης Πολέμης]], [[Γεώργιος Σουρής]].
===Ποιητές στο μεταίχμιο μεταξύ παλαιάς και νέας ποίησης===
Όπως ήταν φυσικό, η ανανέωση του ποιητικού λόγου δεν μπορούσε να εκδηλωθεί χωρίς προετοιμασία, ούτε βέβαια να επικρατήσει αμέσως. Είναι ενδεικτικό εξ άλλου το γεγονός ότι και ο [[Κωστής Παλαμάς]] είχε υποβάλει στον προτελευταίο [[Α' Αθηναϊκή Σχολή#Ποιητικοί διαγωνισμοί|Βουτσιναίο διαγωνισμό]] το [[1876]] μια ποιητική συλλογή σε [[καθαρεύουσα]], με τίτλο ''Ερώτων έπη'', η οποία είχε χαρακτηριστεί από την κριτική επιτροπή ως «λογιωτάτου γραμματικού ψυχρότατα στιχουργικά γυμνάσματα». Κάποιοι ποιητές που εμφανίστηκαν στην [[δεκαετία 1870]] με ποιήματα διαφορετικά από το κλίμα της [[Α' Αθηναϊκή Σχολή|Α' Αθηναϊκής Σχολής]] αλλά δεν ακολούθησαν αμέσως ή ολοκληρωτικά τις νέες τάσεις της γενιάς του 1880 είναι οι [[Γεώργιος Βιζυηνός]], [[Αριστομένης Προβελέγγιος]], [[Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος (Νεότερος)|Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος]]. Αυτοί οι ποιητές ταλαντεύτηκαν μεταξύ [[καθαρεύουσα|καθαρεύουσας]] και [[δημοτική γλώσσα|δημοτικής]] και ο λόγος για τον οποίο θεωρούνται ότι βρίσκονται στο μεταίχμιο μεταξύ [[Α' Αθηναϊκή Σχολή|παλαιάς]] και Νέας Αθηναϊκής Σχολής είναι το γεγονός ότι δεν συνέχισαν τις υπερβολές των [[Α' Αθηναϊκή Σχολή|Αθηναίων ρομαντικών]] αλλά παρουσίασαν ποιήματα με επιμελημένο στίχο και συγκρατημένη ευαισθησία χωρίς ακραίους συναισθηματισμούς. Γι' αυτόν τον λόγο ο [[Κωστής Παλαμάς]] τους ενέτασε εν μέρει στην ομάδα των ποιητών της γενιάς του.
==Η αλλαγή του 1880==
Γραμμή 18:
Οι ποιητές που πρωταγωνίστησαν στην εμφάνιση της γενιάς του 1880 ξεκίνησαν από τα ανανεωτικά έντυπα όπως ο ''Ραμπαγάς'' και το ''Μη χάνεσαι'', όπου έγραφαν ποιήματα σατιρικά ή εμπνευσμένα από καθημερινά θέματα. Εκτός από τους [[Κωστής Παλαμάς|Παλαμά]], [[Γεώργιος Δροσίνης|Δροσίνη]] και [[Νίκος Καμπάς|Καμπά]] που αναφέρθηκαν προηγουμένως, τότε εμφανίστηκαν και άλλοι ποιητές όπως ο [[Γεώργιος Σουρής]] και ο [[Ιωάννης Πολέμης]]. Από αυτούς ουσιαστική εξέλιξη στην ποιητική του τέχνη παρουσιάσε μόνο ο [[Κωστής Παλαμάς|Παλαμάς]]. Ο [[Νίκος Καμπάς|Καμπάς]] εγκατέλειψε αμέσως την ποίηση, ενώ από τους υπόλοιπους, ο [[Γεώργιος Σουρής|Σουρής]] ακολούθησε τον δρόμο της σάτιρας ενώ οι άλλοι παρέμειναν στο ίδιο ποιητικό επίπεδο, χωρίς ιδιαίτερη εξέλιξη ή ανανέωση της τεχνικής τους. Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του '80 και μέσα στην δεκαετία του '90 παρουσιάστηκαν νέοι ποιητές όπως ο [[Κώστας Κρυστάλλης]], ο [[Αλέξανδρος Πάλλης]], ο [[Αργύρης Εφταλιώτης]] και ο [[Ιωάννης Γρυπάρης]]. Στο τέλος του αιώνα έγινε μια νέα απόπειρα ανανέωσης της ποίησης από τον κύκλο των περιοδικών ''[[Η Τέχνη (περιοδικό)|Η Τέχνη]]'' και ''[[Ο Διόνυσος (περιοδικό)|Ο Διόνυσος]]''. Οι ποιητές που ξεκίνησαν από τον κύκλο των περιοδικών αυτών ακολούθησαν κυρίως το ρεύμα του [[συμβολισμός|συμβολισμού]], ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για τις βορειοευρωπαϊκές λογοτεχνίες ([[Γερμανία]], [[Ρωσία]], Σκανδιναβία) και άσκησαν κριτική ακόμα και σε αξίες που είχαν καθιερωθεί τις προηγούμενες δεκαετίες, όπως τον [[Γιάννης Ψυχάρης|Ψυχάρη]] ή την [[ηθογραφία]]. Οι σημαντικότεροι ποιητές του κύκλου αυτού είναι οι [[Κωνσταντίνος Χατζόπουλος]], [[Λάμπρος Πορφύρας]], εκπρόσωποι του [[συμβολισμός|συμβολισμού]], και ο [[Μιλτιάδης Μαλακάσης]], που ακολούθησε δικούς του εκφραστικούς τρόπους χωρίς να εντάσσεται σε κάποιο ρεύμα. Ήταν ποιητές χαμηλών τόνων που έδρασαν κατά την περίοδο της μεγάλης ακμής του [[Κωστής Παλαμάς|Παλαμά]] και παρέμειναν στην «βαριά σκιά» του, γι' αυτό και αναφέρονται σε αυτό το άρθρο.
===Τα χαρακτηριστικά της νέας ποίησης===
Η σημαντικότερη αλλαγή που έφεραν οι ποιητές της Νέας Αθηναϊκής Σχολής ήταν η ολοκληρωτική πλέον καθιέρωση της χρήσης της [[δημοτική γλώσσα|δημοτικής]] στην ποίηση. Εκτός όμως από την αλλαγή στην γλώσσα, έφεραν και γενικότερη ανανέωση του ποιητικού λόγου: εγκατέλειψαν τον στόμφο και τις ρητορικές εξάρσεις του [[Α' Αθηναϊκή Σχολή|αθηναϊκού ρομαντισμού]] και στράφηκαν σε θέματα περισσότερο οικεία και καθημερινά, που ευνοούσαν τους χαμηλούς τόνους. Ακόμη και το προσφιλές στους ρομαντικούς θέμα του έρωτα το χειρίστηκαν χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις, με θερμότητα και γνησιότητα στην έκφραση των συναισθημάτων τους. Ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την επιμελημένη μορφή του στίχου και προτίμησαν μικρά στροφικά σχήματα που η συντομία τους επέτρεπε την καλύτερη επεξεργασία. Σημαντικό ρόλο στην στιχουργική φροντίδα έπαιξε και η έμπνευση των περισσοτέρων από το ρεύμα του γαλλικού [[παρνασσισμός|παρνασσισμού]]. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι ο [[Γεώργιος Δροσίνης]] στην πρώτη του ποιητική συλλογή προέταξε μερικούς στίχους του Γάλλου Παρνασσιστή Coppée. Η φροντίδα για την στιχουργική επιμέλεια αποδεικνύεται ιδιαίτερα από την συχνή χρήση της μορφής του [[σονέτο|σονέτου]], με χαρακτηριστικά δείγματα τα σονέτα του [[Κωστής Παλαμάς|Παλαμάς]] και του [[Ιωάννης Γρυπάρης|Γρυπάρη]].
Ένα άλλο γεγονός που έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην ανανέωση των θεμάτων της ποίησης ήταν η ανάπτυξη της επιστήμης της [[Λαογραφία|Λαογραφίας]] χάρη στο έργο του [[Νικόλαος Πολίτης|Νικόλαου Πολίτη]]. Η [[λαογραφία]] προσέφερε στους λογοτέχνες της εποχής (όχι μόνο τους ποιητές, αλλά και τους [[Πεζογραφία 1880-1930|πεζογράφους]]) νέα θέματα για έμπευση, από την καθημερινή ζωή του λαού, αλλά και νέα ποιητικά πρότυπα ([[δημοτικό τραγούδι]]) από τα οποία θα μπορούσαν να παραδειγματιστούν. Η επίδραση από την ανάπτυξη της λαογραφίας είναι φανερή σε συλλογές όπως τα ''Ειδύλλια'' του [[Γεώργιος Δροσίνης|Δροσίνη]], τα ''Τραγούδια της Πατρίδος μου'' του [[Κωστής Παλαμάς|Παλαμά]] αλλά και στην στιχουργική λίγο νεότερων ποιητών, όπως ο [[Κώστας Κρυστάλλης]]. Ανάλογη σημασία είχε και η μελέτη της μεσαιωνικής ελληνικής ιστορίας και λογοτεχνίας που άνθιζε εκείνη την εποχή: η ιστορία του [[Βυζαντινή αυτοκρατορία|Βυζαντίου]] και η δημώδης λογοτεχνία, όπως ο ''[[Διγενής Ακρίτας]]'', προσέφεραν νέα θέματα που αξιοποιήθηκαν από ποιητές όπως ο [[Κωστής Παλαμάς|Παλαμάς]].
| |||