Πρώτος Ιερός Πόλεμος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Κατά τα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. οι [[Θεσσαλοί]] είχαν εξελιχθεί σε μία από τις μεγαλύτερες δυνάμεις του ελλαδικού χώρου. Έχοντας επικρατήσει στα γειτονικά κράτη των [[Μαλιείς|Μαλιέων]], των [[Αινιάνες|Αινιανών]], των [[Περραιβοί|Περραιβών]] και των [[Δόλοπες|Δολόπων]] είχαν εξασφαλίσει τον έλεγχο του Δελφικού συμβουλίου και ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσουν την [[Δελφική αμφικτυονία]] για δικούς τους σκοπούς. Κύριο εμπόδιο για τον έλεγχο του ίδιου του μαντείου αποτελούσαν οι [[Φωκείς]] που διατηρούσαν ακόμα την αυτονομία τους. Λίγο πριν το ξέσπασμα του πολέμου οι μόνες φωκικές πόλεις που δεν είχαν ακόμα υποταχτεί στους Θεσσαλούς ήταν η [[Κρίσα]] και το επίνειό της [[Κίρρα Φωκίδας|Κίρρα]]<ref name="hisgrnat"/>.

Η [[Κίρρα Φωκίδας|Κίρρα]] ήταν το κοντινότερο λιμάνι στους [[Δελφοί|Δελφούς]] και επομένως οι προσκυνητές που κατευθύνονταν στους Δελφούς μέσω τη θάλασσας κατέληγαν στο λιμάνι της πόλης. Φαίνεται πως την περίοδο αυτή οι Κιρραίοι αποσπούσαν χρήματα από τους προσκυνητές που διέρχονταν από την πόλη τους με σκοπό να πάνε στο μαντείο των Δελφών<ref>Ἔστι γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸ Κιῤῥαῖον ὠνομασμένον πεδίον καὶ λιμὴν ὁ νῦν ἐξάγιστος καὶ ἐπάρατος ὠνομασμένος. Ταύτην ποτὲ τὴν χώραν κατῴκησαν Κιῤῥαῖοι καὶ Κραγαλίδαι, γένη παρανομώτατα, οἳ εἰς τὸ ἱερὸν τὸ ἐν Δελφοῖς καὶ περὶ τὰ ἀναθήματα ἠσέβουν, ἐξημάρτανον δὲ καὶ εἰς τοὺς Ἀμφικτύονας. Ἀγανακτήσαντες δ' ἐπὶ τοῖς γιγνομένοις μάλιστα μέν, ὡς λέγονται, οἱ πρόγονοι οἱ ὑμέτεροι, ἔπειτα καὶ οἱ ἄλλοι Ἀμφικτύονες, μαντείαν ἐμαντεύσαντο παρὰ τῷ θεῷ, τίνι χρὴ τιμωρίᾳ τοὺς ἀνθρώ πους τούτους μετελθεῖν. [[s:Κατά Κτησιφώντος|Αισχίνη, Κατά Κτησιφώντος]]</ref>. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε αφορμή για να κηρύξει η Δελφική αμφικτυονία τον πόλεμο στους Κιρραίους. Με τους Θεσσαλούς συμμάχησαν οι Σικυώνιοι οι οποίοι στόχευαν να απαλλαγούν από τους Κιρραίους πειρατές που δρούσαν στα ανοιχτά της πόλης τους. Στην συμμαχία αυτή προστέθηκαν και οι Αθηναίοι.

Για τα γεγονότα του πολέμου υπάρχουν λίγες αρχαίες πηγές που δεν συμφωνούν απόλυτα μεταξύ τους για τα γεγονότα του πολέμου. Σημαντικότερες πηγές είναι η αναφορά του [[Παυσανίας|Παυσανία]] για τον πόλεμο, οι αναφορές που γίνονται στον [[Στράβων|Στράβωνα]], στον [[Διόδωρος ο Σικελιώτης|Διόδωρο τον Σικελιώτη]] αλλά και σε ένα έργο του ρήτορα [[Αισχίνης|Αισχίνη]]. Από τις περιγραφές φαίνεται πως ο πόλεμος διήρκησε δέκα έτη. Αρχηγός των Θεσσαλών ήταν ο [[Ερύλοχος της Θεσσαλίας|Ευρύλοχος]] από την δυναστεία των Αλευάδων της Λάρισας<ref>[ Αὕτη μὲν οὖν συμμένει, ἡ δὲ Κίρρα καὶ ἡ Κρῖσα κατεσπάσθησαν, ἡ μὲν --- ὕστερον ὑπ´ Εὐρυλόχου τοῦ Θετταλοῦ κατὰ τὸν Κρισαῖον πόλεμον [http://hodoi.fltr.ucl.ac.be/concordances/strabon_geo_09_03/texte.htm Στράβων, Γεωγραφικά βιβλιο 9.3]</ref>, των Σικυώνιων ο Τύρρανος [[Κλεισθένης της Σικυώνας|Κλεισθένης]] της δυναστείας των Ορθογορίδων και της Αθήνας ο [[Σόλων]]<ref>πολεμεῖν οὖν πρὸς τοὺς Κιῤῥαίους ἔδοξεν Ἀμφικτύοσι, καὶ Κλεισθένην τε Σικυωνίων τυραννοῦντα προεστήσαντο ἡγεμόνα εἶναι καὶ Σόλωνα ἐξ Ἀθηνῶν ἐπηγάγοντο συμβουλεύειν: χρωμένοις δέ σφισιν ὑπὲρ νίκης ἀνεῖπεν ἡ Πυθία: [[s:Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων|Παυσανία Eλλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων]]</ref> και της Αθήνας ο Αλκμαίων. Η Κίρρα πολιορκήθηκε και από την στεριά και από την θάλασσα και τελικά υπέκυψε όταν οι πολιορκητές δηλητηρίασαν τις πηγες που τροφοδοτούσαν με νερό την πόλη με δηλητήριο από το δηλητηριώδες φυτό ελλέβορο. Οργανωτής αυτού του σχεδίου φαίνεται πως ήταν ο Κλεισθένης της Σικυώνας αλλά κατά τον Παυσανία ήταν ο Αθηναίος Σόλων<ref>εὑρέθη δὲ καὶ ἕτερον τῷ Σόλωνι σόφισμα ἐς τοὺς Κιῤῥαίους: τοῦ γὰρ Πλείστου τὸ ὕδωρ ῥέον διὰ ὀχετοῦ σφισιν ἐς τὴν πόλιν ἀπέστρεψεν ἀλλαχόσε ὁ Σόλων. καὶ οἱ μὲν πρὸς τοὺς πολιορκοῦντας ἔτι ἀντεῖχον ἔκ τε φρεάτων καὶ ὕδωρ τὸ ἐκ τοῦ θεοῦ πίνοντες: ὁ δὲ τοῦ ἐλλεβόρου τὰς ῥίζας ἐμβαλὼν ἐς τὸν Πλεῖστον, ἐπειδὴ ἱκανῶς τοῦ φαρμάκου τὸ ὕδωρ ᾔσθετο ἔχον, ἀπέστρεψεν αὖθις ἐς τὸν ὀχετόν. καὶ--ἐνεφορήσαντο γὰρ ἀνέδην οἱ Κιῤῥαῖοι τοῦ ὕδατος--[καὶ] οἱ μὲν ὑπὸ ἀπαύστου τῆς διαῤῥοίας ἐξέλιπον οἱ ἐπὶ τοῦ τείχους τὴν φρουράν, [[s:Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων|Παυσανία Eλλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων]]</ref>. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή η Κίρρα πολιορκήθηκε κατά τα έτη 592-590 π.Χ<ref name="hisgrnat"/>. Ο αποκλεισμός από την θάλασσα που τους επέβαλε ο στόλος των Σικυώνιων τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν την πόλη και να οχυρωθούν στο όρος [[Κίρφη]] πάνω από την Κίρρα. Κοντά στην θέση της Φωκικής πόλης Εχεδάμειας. Μετά από αντίσταση μερικών χρόνων υπέκυψαν τελικά.

Οι συνέπειες του πολέμου ήταν να καταστραφεί η πόλη Κίρρα, πιθανόν και η Κρίσα<ref name="hist"/>. Η πόλη των Δελφών έγινε ανεξάρτητη και παραχωρήθηκε σε αυτή το [[Κρισαίο πεδίο]], το οποίο χαρακτηρίστηκε ιερό. Οι Θεσσαλοί κυριάρχησαν στην Φωκίδα και παρέμειναν κύριοι της περιοχής για είκοσι ακόμα χρόνια μέχρι να ηττηθούν από τους Βοιωτούς και να αποσυρθούν τελικά και από την Φωκίδα<ref name="hist"/>. Παράλληλα οι δεσμοί μεταξύ των [[Φωκείς|φωκικών]] πόλεων ενισχύθηκαν περισσότερο τα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσουν από κοινού τους Θεσσαλούς στην μάχη της Υάμπολής το 510 π.Χ. όπου επικράτησαν και απαλλάχτηκαν από την απειλή των Θεσσαλών.