Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ link Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια |
Xqbot (συζήτηση | συνεισφορές) μ Ρομπότ: Τροποποίηση: en:Ellinoglosso Xenodocheio; διακοσμητικές αλλαγές |
||
Γραμμή 1:
'''Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο''' (Hôtel Hellénophone) ονομαζόταν μια μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1809 στο Παρίσι από τον [[Γρηγόριος Ζαλύκης|Γρηγόριο Ζαλύκη]], με σκοπό την πνευματική αναγέννηση και διαφώτιση των Ελλήνων και την προετοιμασία εξέγερσης των Ελλήνων ενάντια στους Τούρκους. Σημαντικό μέλος του ήταν ο [[φιλέλληνας]] [[Ωγκύστ ντε Σουαζέλ Γκουφιέ]]. Ο [[Αθανάσιος Τσακάλωφ]], ένας από τους
== Το ιστορικό υπόβαθρο ==
[[
Στην [[Ευρώπη]] των αρχών του 19ου αιώνα παρουσιάστηκαν αρκετές μυστικές εταιρείες (π.χ. Καρμπονάροι, Δεκεμβριστές κ.λπ.) με ιδεολογία φιλελεύθερη και κυρίως εθνικιστική. Δεν υπάρχουν παρά ελάχιστες πληροφορίες για τέτοιες οργανώσεις των Ελλήνων, με εξαίρεση, βεβαίως, τη [[Φιλική Εταιρεία]].
Λίγο πριν από αυτήν, όμως, και συγκεκριμένα το [[1809]] -και όχι το 1814, όπως υποστηρίζει ο Κ.Μ. Σάθας (“Τουρκοκρατούμενη Ελλάς”) ή το 1813 που είχε γράψει ο ιστορικός Τάκης Κανδηλώρος<ref>''Η Φιλική Εταιρεία''”, 1926, 67.</ref>- συστάθηκε στο [[Παρίσι]], μία τέτοια μυστική εθνική «εταιριστική» οργάνωση με την επωνυμία «Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο» ή/και «Εταιρεία των Φίλων», η οποία έμελλε να αποτελέσει τον προάγγελο της μεταγενέστερης, αλλά πολύ πιο γνωστής, Φιλικής Εταιρείας. Άλλες τέτοιες εταιρείες ήταν η «[[Φιλόμουσος Εταιρεία]]», που ιδρύθηκε το 1813 στην [[Αθήνα]] και μια άλλη εταιρεία, επίσης με το όνομα «Φιλόμουσος Εταιρεία», που ίδρυσε το 1814 στη [[Βιέννη]] ο [[Ιωάννης Καποδίστριας]]. Όλες αυτές οι εταιρείες είχαν, φαινομενικά, σκοπούς παιδευτικούς και πολιτιστικούς, στην πραγματικότητα όμως υπέκρυπταν συνωμοτικές επαναστατικές ιδέες και υποδαύλιζαν την εξέγερση του έθνους.
== Σημαντικά πρόσωπα της οργάνωσης ==
Ιδρυτής και ψυχή του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου ήταν ο Γρηγόριος Ζαλύκης ή Ζαλίκης ή Ζαλίκογλου, λόγιος άνδρας και διπλωματικός εκπρόσωπος του ηγεμόνα της Βλαχίας Καλλιμάχη, που γεννήθηκε το 1776 στη [[Θεσσαλονίκη]], σπούδασε στο [[Βουκουρέστι]] και από το 1802 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, καταγινόμενος με τα γράμματα και συντάσσοντας, μάλιστα, δύο [[λεξικό|λεξικά]], ένα απλοελληνικό και ένα γαλλικό. Εξαιτίας των ενασχολήσεών του ήρθε σε επαφή και συνδέθηκε με πολλούς γάλλους ελληνιστές και άλλους φιλέλληνες, μεταξύ των οποίων και με τον κόμη Μαρία – Γαβριήλ - [[Ωγκύστ ντε Σουαζέλ Γκουφιέ]] (Marie Gabriel Auguste de Choiseul-Gouffier, 1752-1817), αρχαιολόγο, που είχε διατελέσει πρεσβευτής της Γαλλίας στην Κωνσταντινούπολη και κατά την εποχή εκείνη ασχολείτο με την έκδοση του (ήδη, στην εποχή μας, κλασσικού πλέον) περιηγητικού συγγράμματός του «Voyage pittoresque en Grece». Ο Γκουφφιέ χρειαζόταν ένα συνεργάτη που να γνωρίζει τόσο τη γαλλική, όσο και την ελληνική γλώσσα, και έτσι επέλεξε και προσέλαβε ως γραμματέα του τον Ζαλύκη.
Ο Γκουφφιέ, ο οποίος μετά την άνοδο στον θρόνο του [[Ναπολέων Βοναπάρτης|Ναπολέοντα Α’]] έλαβε, το 1784, έδρα στη [[γαλλική Ακαδημία]], έχοντας διατελέσει, κατά τα προλεχθέντα, πρεσβευτής της Γαλλίας στην [[Κωνσταντινούπολη]], γνώριζε σε βάθος τόσο την τουρκική όσο και την ελληνική κατάσταση. Κατά τη διάρκεια των περιοδειών του στην Ελλάδα, εκτίμησε τον χαρακτήρα και τα φρονήματα των Ελλήνων και ανέπτυξε έντονα φιλελληνικά αισθήματα, τα οποία εκδήλωσε εμπράκτως μετά την εκστρατεία του Ορλώφ στην Πελοπόννησο, όταν ο βασιλιάς της Πρωσίας [[Φρειδερίκος ο Μέγας]] και οι Ρώσοι γενικότερα προσπάθησαν να επιρρίψουν την ευθύνη της αποτυχίας του εγχειρήματος στους Έλληνες και στην υποτιθέμενη έλλειψη φιλελευθέρου φρονήματος σ’ αυτούς. Ο Γκουφφιέ, τότε, υπερασπίστηκε τους Έλληνες και αναίρεσε τις αιτιάσεις και τους χλευασμούς ανά την Ευρώπη.
Στο μεταξύ, δεδομένης της παντοδυναμίας του Μεγάλου Ναπολέοντα στην Ευρώπη, πολλοί Έλληνες, απογοητευμένοι από την αποτυχία των «[[Ορλωφικά|Ορλωφικών]]», είχαν στρέψει τη σκέψη τους και την ελπίδα ότι
== Η ίδρυση ==
Η μυστική εταιρεία που ιδρύθηκε με τη συμμετοχή Ελλήνων και φιλελλήνων, διακήρυσσε ως σκοπούς της την προστασία των πτωχών Ελλήνων που για κάποιο λόγο ήταν αναγκασμένοι να ταξιδεύουν ή και να περιπλανώνται στην Ευρώπη, την μελέτη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, τον φωτισμό της ελληνικής νεολαίας και την παροχή υποτροφιών σε Έλληνες σπουδαστές στο Παρίσι και γενικότερα την πνευματική αναγέννηση και διαφώτιση των Ελλήνων. Στην πραγματικότητα, όμως, κύριο μέλημά της ήταν η προετοιμασία και η οργάνωση του απελευθερωτικού κινήματος της Ελλάδας από την δουλεία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, τόσο με τη συγκέντρωση χρημάτων και όπλων για να προωθηθούν στην Ελλάδα με σκοπό την ένοπλη δράση, όσο και η στρατολόγηση Ελλήνων και ξένων, ώστε να σχηματισθεί μια λεγεώνα που θα πολεμούσε στο πλευρό των επαναστατημένων Ελλήνων. Προς αυτές τις κατευθύνσεις εργάστηκε δραστήρια.
Οφείλουμε να επισημάνουμε, πάντως, ότι ορισμένοι ιστορικοί και μελετητές αμφισβητούν ότι ο πραγματικός (και υποκρυπτόμενος) σκοπός του “Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου” ήταν επαναστατικός. Ο Ιωάννης Φιλήμων, στο «Δοκίμιο περί της Ελληνικής Επαναστάσεως» εκφράζει την απορία του για το ότι ο Τσακάλωφ δεν του μίλησε ποτέ για τέτοιο σκοπό της συγκεκριμένης οργάνωσης. Αλλά και ο ιστορικός [[Τάκης Κανδηλώρος]] (“Η Φιλική Εταιρεία”, 1926) γράφει πως “έδρασε εις όλως περιωρισμένον κύκλον, ήτο δε φανερά χωρίς σκοπόν ανατρεπτικόν της Τουρκίας”.
== Μέλη και υποστηρικτές του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου ==
Πρόεδρος του “Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου” ορίσθηκε ο κόμης Σουαζέλ – Γκουφφιέ, ταμίας ο έμπορος του Παρισιού Στέφανος Χατζη- Μόσχος (Stephanos Moschos) και γραμματέας και αντιπρόσωπος του προέδρου ο Γρηγόριος Ζαλύκης, που γρήγορα έγινε η ψυχή της εταιρείας και στον οποίο δόθηκε το προσωνύμιο “ξενοδόχος” είτε για λόγους μυσταγωγικούς, είτε διότι οι συμμετέχοντες στην εταιρεία συνεδρίαζαν σε διάφορα ξενοδοχεία, εξ ού και η ονομασία της. Στον πρώτο πυρήνα της οργάνωσης, εκτός από τους παραπάνω, συμμετείχαν και οι Σακελλαρόπουλος, Πέτρος – Ομηρίδης Σκυλίτσης (Pierre-Homéridi Schilizzi, μεγαλέμπορος στην Μασσαλία), Θεόδωρος Πρασακάκης (Théodore Prassacachi), ο Κλερμόν Τονέρ, ο Δημήτριος Αμιρά (Démétrius Amira)<ref>[http://cdlm.revues.org/document1169.html Mathieu Grenet, « La loge et l’étranger : les Grecs dans la Franc-maçonnerie marseillaise au début du XIXe s. »], Cahiers de la Méditerranée, vol. 72, La Franc-Maçonnerie en Méditerranée (XVIIIe - XXe siècle), 2006, ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2009.</ref> και η ελληνοκύπρια λόγια - διανοούμενη [[Ελισάβετ Σενιέ|Ελισάβετ Σάντη Λουμάκη (ή Λομάκη) Σενιέ]], μητέρα των δύο φημισμένων γάλλων ποιητών της εποχής, του Ανδρέα Μαρία Σενιέ (1762-1794), που καρατομήθηκε την παραμονή της πτώσης του Ροβεσπιέρου, και του Ιωσήφ Σενιέ (1764-1811). Μάλιστα κάποιοι θεωρούν ότι η ιδέα και η έμπνευση για την ίδρυση του “Ελληνόγλωσου Ξενοδοχείου” οφείλεται ακριβώς σε αυτή την περίφημη, για την εποχή της, “Μαντάμ Nτε Σενιέ” και ότι στο “φιλολογικό σαλόνι” της, γνωστό κέντρο της φιλελληνικής κίνησης,
== Μύηση ==
Πολλοί Έλληνες που είτε διέμεναν στο Παρίσι, είτε διέρχονταν απ’ αυτό, μυήθηκαν – κατηχήθηκαν από τον Ζαλύκη, ο οποίος επεξέτεινε τις σχετικές ενέργειες και δραστηριότητά του και σε άλλα κέντρα του ελληνισμού. Έτσι η εταιρεία είχε δύο καταλόγους ή κώδικες εγγραφών, έναν “εσωτερικό”, στον οποίο γράφονταν τα ονόματα όσων διέμεναν στο Παρίσι και έναν “εξωτερικό”, στον οποίο γράφονταν τα ονόματα όσων διέμεναν εκτός Παρισιού και απλώς διέρχονταν από αυτό. Με βάση τον αριθμό εγγραφής τους έπαιρναν το κωδικοποιημένο συνωμοτικό σημείο με το οποίο αναγνωρίζονταν μεταξύ τους.
Οι κατηχούμενοι, αφού ορκίζονταν ενώπιον επιτροπής ότι θα τηρούν ευλαβικά μυστικό τον σκοπό της εταιρείας και ότι θα καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για την διάδοση των ιδεών της εταιρείας και για την πραγματοποίηση του πραγματικού σκοπού της,
== Δραστηριότητες και επίδραση στα δρώμενα της εποχής ==
Μέλος του “Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου” ήταν, ευθύς εξαρχής, και o [[Αθανάσιος Τσακάλωφ]] (1788-1851), από τα Γιάννινα, που είχε έρθει στο Παρίσι για να σπουδάσει τις φυσικές επιστήμες. Συμμετείχε στην πενταμελή επιτροπή που συνέταξε το καταστατικό και αποδείχθηκε ιδιαίτερα δραστήριος στη διάδοση των σκοπών της εταιρείας σε κέντρα του ελληνισμού εκτός του Παρισιού, κυρίως δε στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και στη Ρωσία.
Στο “Ελληνόγλωσσο ξενοδοχείο” έλαβε πολύ ενεργό ρόλο και ένας από τους Έλληνες που επί [[Λιμπεράκης Γερακάρης|Γερακάρη]] φυγαδεύτηκαν από την Μάνη στην Κορσική, ο Δημήτριος Κομνηνός, στον οποίο ο βασιλιάς [[Λουδοβίκος ΙΣΤ’]] είχε απονείμει τον τίτλο του πρίγκιπα, αφού τον είχε αναγνωρίσει ως τελευταίο απόγονο του αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Δαβίδ Κομνηνού. Αυτός, λοιπόν, στην Κορσική είχε συνάψει στενές φιλικές σχέσεις με την οικογένεια του
Ο Ναπολέων Α’, λοιπόν, τόσο μέσω του κόμη Σουαζέλ – Γκουφφιέ, όσο και μέσω του πρίγκιπα Δημητρίου Κομνηνού, όχι μόνο ενημερώθηκε για τους σκοπούς του “Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου”, αλλά και το περιέβαλε με την προστασία του και πληροφορείτο κάθε ενέργειά του. O Κ.Μ. Σάθας μάλιστα υποστηρίζει (“Τουρκοκρατούμενη Ελλάς”) ότι η οργάνωση συνεστήθη (το 1814!) “συνεργεία του Ναπολέοντος”. Δεν είναι απίθανο, βεβαίως, το σχετικό ενδιαφέρον του Ναπολέοντα να μην ήταν ανιδιοτελές, αλλά να εξυπηρετούσε τα πολιτικά και γεωστρατηγικά σχέδια της γαλλικής κυβέρνησης. Άλλωστε το 1810, με απόφασή του Ναπολέοντα, Γάλλοι αξιωματικοί που βρίσκονταν στην Κωνσταντινούπολη και στη Θεσσαλονίκη, φαίνεται να προετοίμασαν σχέδιο εκστρατείας κατά της Τουρκίας, ενώ ήδη το “Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο” είχε στείλει, προφανώς με έξοδα και χρηματοδότηση της γαλλικής κυβέρνησης
Μετά την πτώση του Ναπολέοντα το «Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο», το οποίο μέχρι τότε διατηρούσε “κατάστημα” στην οδό Μονσιέ του προαστίου του Αγίου Γερμανού (:Σαιν Ζερμαίν), άρχισε να παρακμάζει, όχι μόνο διότι στερήθηκε την υψηλή προστασία που είχε προηγουμένως, αλλά και διότι οι Βουρβώνοι, που επανήλθαν στην εξουσία, δεν διέκειντο ευνοϊκά απέναντι στις μυστικές εταιρείες, τις οποίες άλλωστε καταδίωκε η «[[Ιερή Συμμαχία]]». Μάλιστα ο Ζαλύκης αναγκάσθηκε να μετοικήσει για ένα χρονικό διάστημα στο [[Λονδίνο]].
Γραμμή 40:
Στο μεταξύ ο Ζαλύκης επέστρεψε, το 1816, στο Παρίσι και διορίστηκε πρώτος γραμματεύς της τουρκικής πρεσβείας, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1820, οπότε, καθώς πλησίαζε πλέον η Επανάσταση, πήγε στο Βουκουρέστι και αργότερα, μετά την καταστροφή, του στρατού του Υψηλάντη, κατέφυγε στην [[Τρανσυλβανία]], όπου και πέθανε, πριν ολοκληρωθεί η Ελληνική Επανάσταση και ελευθερωθεί η Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση τα απομνημονεύματά του (που αφορούν και στο «Ξενοδοχείο») δε γνωρίζουμε να έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα.
== Παραπομπές-σημειώσεις ==
<references />
== Πηγές ==
* Λήμμα “Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον” (του Θ. Βελλιανίτη) στην “Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια” (“Πυρσού”) [τόμος 11ος σελ. 11]
* Λήμμα “Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον” στο “Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκη” [τόμος 9ος
* Λήμμα “Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον” στην “Πάπυρος–Λαρούς Γενική Παγκόσμιος Εγκυκλοπαίδεια” [τόμος 17ος σελ.414]
* Λήμμα “Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο” στην “Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος –Larousse –Britannica” [τόμος 23ος σελ. 35-36]
* Λήμμα “Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο” στην “Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή” [τόμος 11ος σελ. 239-240]
* Λήμμα “Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον” στο “Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου” [τόμος Θ’ σελ. 41]
* Λήμμα “Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο” στην “Μεγάλη Γενική Εγκυκλοπαίδεια Υδρία” [τόμος 23ος σελ. 92]
* Λήμμα “Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον” στην “Γενική Εγκυκλοπαίδεια Σύγχρονων Γνώσεων Υδρία – Cambridge –Ήλιος” [τόμος 4ος σελ. 1376-1377]
* Λήμματα “Ξενοδοχείο Ελληνόγλωσσο” και “Φιλική Εταιρεία” στην “Νέα Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Χάρη Πάτση” [τόμος 25ος σελ. 261 και 30ος σελ. 634]
* Λήμμα “Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο” (του Γιώργου Γάτου) στην [[Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια]] [τόμος 10ος σελ. 660-661]
* Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (της «Εκδοτικής Αθηνών»), τόμος 25ος («Ελληνική Ιστορία») [σελ. 256-257]
* Περιοδικό “Ιστορία Εικονογραφημένη” τ.8 σελ. 4-5
* Βουρνάς Τάσος, Φιλική Εταιρία 1814-1821 (Ιστορικό Χρονικό), εκδόσεις «20ος αιώνας», Αθήνα 1959 [σελ. 17-20]
* Βώρος Φ.Κ., ''Αυτοί που προετοίμασαν και ξεκίνησαν την επανάσταση του 1821'' [Άρθρο που πρωτοδημοσιεύτηκε στο 5ο τεύχος του περιοδικού “Τα Εκπαιδευτικά”, σελ. 32-51, [http://www.voros.gr/anadimosieuseis/anadimosieuseiseis09.html#_ftn7]
* Λάππας Τάκης, ''Φιλική Εταιρεία (Οι πρόδρομοι του Εικοσιένα)'', εικονογράφηση Π. Βαλσαμάκη, εκδ. Ατλαντίς – Μ.Πεχλιβανίδη & Σία [σελ.57], [http://www.hri.org/MPA/gr/other/rhgas/ellhnoglosso.html]
== Βιβλιογραφία ==
* Constantinidi-Bibicou H., 1953. « Les Origines du philhellénisme français », L’Hellénisme Contemporain, VII/3, pp. 248-265
* Tziatzios E.St., 1939. Le Macédonien Grégoire Zalikis et la société révolutionnaire “Hôtel Hellénophone”, III/1, pp. 68-76, et III/2-3, pp. 89-101.
▲[[Κατηγορία: Μυστικές οργανώσεις|Ελληνογλωσσο Ξενοδοχειο]]
▲[[en:Hellenoglosso Xenodocheio]]
| |||