Οι '''Άβαι''' (των Αβών), ήταν ονομαστή πόλη της αρχαιότητας που βρίσκονταν στηνστο ελλαδικό χώρο και συγκεκριμένα βορειοανατολικά της αρχαίααρχαίας [[Νομός Φωκίδας|ΦωκίδαΦωκίδας]] στα όρια της [[Νομός Βοιωτίας|Βοιωτίας]] και κοντά στο σημερινό χωριό [[ΚαλαπόδιΈξαρχος Φθιώτιδας]]. ΣτηνΗ πόλη αυτή βρισκότανήταν ιερόαφιερωμένη καιστον μαντείοθεό του[[Αβαίος|Αβαίο Απόλλωνος.Απόλλωνα]], Τοεξ ιερόου ανασκάπτεταικαι απόη τοτοπονυμική Γερμανικότου Αρχαιολογικό Ινστιτούτο (1972-1981επίκληση, 2001στον κ.ε.)οποίο και έχουνήταν έλθειαφιεωμένος στοπλούσιος φωςσε πλουσιότατααφιερώματα ευρήματα.ναός Ιδιαίτεροαλλά ενδιαφέρονκαι παρουσιάζει το γεγονός ότι παρατηρείται συνέχεια στην χρήση του ιερούένα από τηντα Υστεροελλαδικήσημαντικότερα έωςμαντεία και την Ρωμαϊκή εποχή. Σύμφωνα με τον [[Παυσανίας|Παυσανία]] η πόλη διέθετε θέατρο καιτης αγοράαρχαιότητας.<br>
ΣύμφωναΤην μεπόλη τοναυτή [[Στράβων|Στράβωνα]],φέρεται ηνα πόλητην ιδρύθηκεείχε απόιδρύσει τονο μυθικός ήρωας του Άργους ο ΆβανταΆβαντας ([[Άβας]]), μυθικό ήρωα του Άργους, εγγονόεγγονός του [[Δαναός|Δαναού]] και γιογιος του Λυγκέα. Αντίθετα από την άποψη του [[Στράβων|Στράβωνα]], ο [[Αριστοτέλης]] θεωρεί ότιπως ητη πόλη ιδρύθηκεαυτή απόίδρυσαν τουςοι [[Θράκες|Θράκες]].
Οι Άβαι ήταν η μόνη πόλη των Φωκέων που δεν καταστράφηκε από τον [[Φίλιππος Β' ο Μακεδών|Φίλιππο]] κατά το Τρίτο Ιερό Πόλεμο,. επειδήΟ οιλόγος κάτοικοίήταν τηςπως δεν είχαν λάβει μέρος στον Φωκικό πόλεμο καιούτε στηνστη λεηλασία των θησαυρών του [[Μαντείο των Δελφών|Μαντείου των Δελφών]] από τους υπόλοιπους Φωκείς.
Σε βραχώδη λόφο κοντά στο χωριό σώζονται μέχρι σήμερα τα πολυγωνικά τείχη των Αβών, η είσοδος της ακρόπολης καθώς και κάποια ίχνη των τειχών της πόλης. Επίσης κοντά στο σημερινό χωριό βρέθηκαν πλήθος αρχαίων και πλούσιων τάφων πολλοί από τους οποίους συλλήθηκαν από τους ντόπιους κατοίκους μέχρι που επενέβη η [[Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρία]] και προέβη στη κατάσχεση των ευρημάτων τα οποία σήμερα φυλάσσονται και εκθέτονται στο αρχαιολογικό μουσείο της [[Χαιρώνεια|Χαιρώνειας]].
Νέα επιγραφικά ευρήματα (2008-2009) κοντά στο Καλαπόδι απέδειξαν ότι ο παλαιότερος εντοπισμός των Αβών στον λόφο Κάστρο κοντά στο χωριό Έξαρχος είναι εσφαλμένος. Στον λόφο Κάστρο βρισκόταν η Υάμπολις, ενώ στον κοντινό τειχισμένο λόφο Μπογδάνου μάλλον βρισκόταν ο οικισμός Κλεωναί, που ανήκε στην Υάμπολη.
