Η πόλη ιδρύθηκε όταν άποικοι Φωκαείς εκτοπισμένοι από τους [[Πέρσες]] που πολιορκούσαν την [[Φώκαια]], εγκατέλειψαν την πόλη με τα πλοία τους με σκοπό να εγκατασταθούν στην αποικία τους στην [[Κορσική]], [[Αλαλία]]. Τελικά ύστερα από οκτώ ή δέκα χρόνια περιπλάνησης κατέληξαν στο [[Ρήγιο]] της Καλαβρίας.<ref>[[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Κλειώ|Ιστορία Ηροδότου, βιβλίο 1.166]] καταπλώσαντες δὲ ἐς τὴν Ἀλαλίην ἀνέλαβον τὰ τέκνα καὶ τὰς γυναῖκας καὶ τὴν ἄλλην κτῆσιν ὅσην οἷαι τε ἐγίνοντο αἱ νέες σφι ἄγειν, καὶ ἔπειτα ἀπέντες τὴν Κύρνον ἔπλεον ἐς Ῥήγιον.</ref>. Μετά την συνάντησή τους με τον φιλόσοφο [[Ξενοφάνης|Ξενοφάνη]], ο οποίος βρισκόταν εκείνη την περίοδο απέναντι στην [[Μεσσήνη (Ιταλία)|Μεσσήνη]], κατευθύνθηκαν βόρεια όπου ίδρυσαν μία νέα πόλη. Το αρχικό όνομα της νέας πόλης ήταν Υέλη<ref>[[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Κλειώ|Ιστορία Ηροδότου, βιβλίο 1.167]] οἱ δὲ αὐτῶν ἐς τὸ Ῥήγιον καταφυγόντες ἐνθεῦτεν ὁρμώμενοι ἐκτήσαντο πόλιν γῆς τῆς Οἰνωτπίης ταύτην ἥτις νῦν Ὑέλη καλέεται· 4 ἔκτισαν δὲ ταύτην πρὸς ἀνδρὸς Ποσειδωνιήτεω μαθόντες ὡς τὸν Κύρνον σφι ἡ Πυθίη ἔχρησε κτίσαι ἥρων ἐόντα, ἀλλ᾽ οὐ τὴν νῆσον.</ref>, στην συνέχεια έγινε Έλη και τελικά Ελέα. Η Ελέα βρισκόταν στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με την μητρόπολή τους την Φώκαια. Από τα ερείπια των τειχών της πόλης που σώζονται ίχνη τους ακόμα και σήμερα φαίνεται πως η πόλη είχε περίμετρο τριών μιλίων.
