Υψίφωνος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
δημιουργία βάσει του αγγλόφωνου |
||
Γραμμή 1:
{{Φωνές της όπερας}}
'''Υψίφωνος''' ή '''σοπράνο''' (soprano) ονομάζεται η ερμηνεύτρια του [[Όπερα|λυρικού θεάτρου]], η οποία τραγουδά στις υψηλότερες [[Νότα|νότες]] που μπορεί να αποδώσει με φυσιολογικό τρόπο ένας ενήλικος [[άνθρωπος]].
Για βιολογικούς λόγους που σχετίζονται με τις [[Ορμόνη|ορμόνες]] της [[εφηβεία]]ς, σε τόσο υψηλές [[Οκτάβα|οκτάβες]] μπορεί να εκταθεί μόνο μια [[Γυναίκα|γυναικεία]] [[φωνή]]. Κατά το παρελθόν υπήρξαν και άνδρες υψίφωνοι, οι [[Καστράτος|καστράτοι]], αυτοί όμως ήταν αποτέλεσμα μιας [[χειρουργική]]ς πρακτικής που σήμερα είναι απαγορευμένη.
Στη μεγάλη πλειοψηφία των οπερατικών έργων, ο γυναικείος πρωταγωνιστικός ρόλος έχει γραφτεί πάνω στις ικανότητες των υψιφώνων. Ως εκ τούτου, δεν είναι παράξενο πως αυτό το είδος φωνής έχει αναδείξει τις μεγαλύτερες ντίβες του κλασικού τραγουδιού: [[Μαρία Κάλλας]], [[Τζόαν Σάδερλαντ]], [[Γκαλίνα Βισνέφσκαγια]], [[Μονσερά Καμπαγιέ]] είναι μονάχα μερικά χαρακτηριστικά ονόματα.
==Κατηγορίες υψιφώνων==
Ανάλογα με τις νότες που αποδίδουν τελειότερα και άλλα επιμέρους χαρακτηριστικά της φωνής τους, οι υψίφωνοι είθισται να χωρίζονται σε: λυρικές κολορατούρα, δραματικές κολορατούρα, λυρικές, σουμπρέτες, σπίντο, δραματικές, βαγκνερικές δραματικές.
Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτός ο διαχωρισμός δεν είναι απόλυτος, αλλά αφορά κυρίως την αντιστοίχιση με κάποιους ρόλους που έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις - πολλές υψίφωνοι λοιπόν ανήκουν σε παραπάνω της μίας κατηγορίες. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα γι' αυτό υπήρξε ηη Μαρία Κάλλας, η οποία συμβατικά κατατάσσεται στις «δραματικές κολορατούρα» αλλά σύμφωνα με το [[Μαέστρος|μαέστρο]] [[Τούλιο Σεραφίν]] ''μπορούσε να τραγουδήσει τα πάντα''.
Αναλυτικότερα, οι κατηγορίες είναι οι εξής:
<br>
{| class="wikitable" style="text-align:left; font-size:95%"
! width=120|Κατηγορία
! width=270|Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά φωνής
! width=140|Παραδείγματα
! width=250|Χαρακτηριστικοί ρόλοι
|-
! Κολορατούρα<br>(Coloratura)
| Εξαιρετικά ευέλικτη, μπορεί να τραγουδήσει με φυσικότητα σε ακραία υψηλές νότες και να «χρωματίσει» τη μελωδία με περίτεχνους [[Καλλωπισμός (μουσική)|καλλωπισμούς]]. Διακρίνεται σε ''λυρική'' και ''δραματική κολορατούρα'' - η δεύτερη έχει μεγαλύτερη ένταση.
| [[Μαρία Κάλλας]]<br>[[Τζόαν Σάδερλαντ]]<br>[[Λουτσία Ποπ]]
| Αλτσίνα - [[Αλτσίνα]]<br>Κλεοπάτρα - [[Ιούλιος Καίσαρ (όπερα)|Ιούλιος Καίσαρ]]<br>Λεϊλά - [[Αλιείς μαργαριταριών]]<br>Κονστάνς - [[Απαγωγή από το σεράι]]<br>Βιολέτα - [[Τραβιάτα|Λα Τραβιάτα]]<br>Αμπιγκέηλ - [[Ναμπούκο]]
|-
! Λυρική<br>(Lirico)
| Ζεστή και μεστή, δυνατή, αλλά λίγο βαθύτερη και όχι τόσο ευέλικτη όσο η ''κολορατούρα''. Αποδίδει ιδανικά σε ρόλους «ενζενί», δηλ. της καλόκαρδης και ανίσχυρης γυναίκας που αναζητά την ευτυχία.
| [[Βικτόρια ντελς Άνχελς]]<br>[[Μονσερά Καμπαγιέ]]<br>[[Κίρι τε Κανάουα]]
| Ευρυδίκη - [[Ορφέας και Ευρυδίκη (Γκλουκ)|Ορφέας & Ευρυδίκη]] (του [[Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ|Γκλουκ]])<br>Μανόν Λεσκώ - [[Μανόν]]<br>Αντωνία - [[Παραμύθια του Χόφμαν]]<br>Λίζα - [[Ντάμα πίκα]]<br>Νέντα - [[Οι Παλιάτσοι (όπερα)|Παλιάτσοι]]<br>Παμίνα - [[Ο Μαγικός Αυλός]]
|-
! Σουμπρέτα<br>(Soubrette)
| Νεανική, ελαφριά και γλυκιά, ιδανική για τον [[Σουμπρέτα|ομώνυμο ρόλο]] της αφελούς δεσποινίδας που είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμη να μπλέξει σε ρομαντικές περιπέτειες. Οι περισσότερες ''λυρικές υψίφωνοι'' περνούν από αυτό το στάδιο μέχρι να ωριμάσει το ηχόχρωμά τους.
|
| Μπιόντα - [[Απαγωγή από το σεράι]]<br>Δέσποινα - [[Έτσι κάνουν όλες]]<br>Μαρτσελίνα - [[Φιντέλιο]]<br>Νορίνα - [[Δον Πασκουάλε]]<br>Παπαγκένα - [[Ο Μαγικός Αυλός]]<br>Σουζάνα - [[Οι γάμοι του Φίγκαρο]]
|-
! Σπίντο<br>(Spinto)
| Έχει το λυρισμό της ''λυρικής υψιφώνου'', αλλά είναι πιο «σκοτεινή» και μπορεί εύκολα να «σπρωχτεί» (spinto) προς τα κάτω, ώστε να επιτύχει μεγαλύτερη δραματικότητα.
| [[Λεοντίν Πράις]]<br>[[Ρενάτα Τεμπάλντι]]<br>[[Ραντμίλα Μπακόσεβιτς]]
| Αΐντα - [[Αΐντα]]<br>Μπατερφλάι - [[Μαντάμ Μπατερφλάι]]<br>Μαργαρίτα - [[Μεφιστοφελής (όπερα)|Μεφιστοφελής]]<br>Φλόρια Τόσκα - [[Τόσκα]]<br>Δεισδαιμόνα - [[Οθέλος (Βέρντι)|Οθέλος]] (του [[Τζουζέπε Βέρντι|Βέρντι]])<br>Σαντούτσα - [[Καβαλερία Ρουστικάνα]]
|-
! Δραματική<br>(Drammatico)
| Βαθύτερη απ' τις υπόλοιπες, αλλά υπερέχει σε φυσική δύναμη και δραματικότητα. Ειδικά οι λεγόμενες ''βαγκνερικές'' μπορούν να τραγουδήσουν τόσο δυνατά που ακούγονται πάνω από μια πλήρη ορχήστρα.
| [[Μπίργκιτ Νίλσον]]<br>[[Τζέσι Νόρμαν]]<br>[[Κάρετα Μάτελα]]
| Σέντα - [[Ο Ιπτάμενος Ολλανδός (όπερα)|Ο Ιπτάμενος Ολλανδός]]<br>Έλσα - [[Λόενγκριν (όπερα)|Λόενγκριν]]<br>Ιζόλδη - [[Τριστάνος και Ιζόλδη (Βάγκνερ)|Τριστάνος & Ιζόλδη]]<br>Ζιγκλίντε - [[Βαλκυρία]]<br>Μαντλέν - [[Αντρέα Σενιέ]]<br>Αριάδνη - [[Αριάδνη εν Νάξω]]
|}
{{μετάφραση EN|Soprano}}
[[Κατηγορία:Τύποι φωνών στην όπερα]]
[[ar:
[[bg:
[[bs:Sopran]]
[[ca:Soprano]]
[[cs:
[[cy:Soprano]]
[[da:Sopran (stemme)]]
Γραμμή 19 ⟶ 62 :
[[et:Sopran]]
[[eu:Soprano]]
[[fa:
[[fi:Sopraano]]
[[fr:Soprano]]
[[gd:Neach-seinn
[[he:
[[hr:Sopran]]
[[hu:
[[id:Sopran]]
[[it:Soprano]]
[[ja:
[[ka:
[[ko:
[[ku:Soprano]]
[[la:Supranus]]
Γραμμή 40 ⟶ 83 :
[[pl:Sopran]]
[[pt:Soprano]]
[[ro:
[[ru:
[[sh:Soprani]]
[[simple:Soprano]]
[[sk:
[[sl:Sopran]]
[[sr:
[[sv:Sopran]]
[[th:
[[tr:Soprano]]
[[uk:
[[zh:
|