Φιντέλιο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Ρομπότ: Προσθήκη: ca:Fidelio
+Κάποια στοιχεία για τη Λεονόρα 3
Γραμμή 11:
{{!}}-
{{!}}'''[[Λιμπρέτο]]''' 
{{!}} colspan="2" {{!}} [[Γιόζεφ Ζονλάιτνερ]]<br>[[Γκέορκ Τράιτσκε]]<br>(από το Léonore<br>του [[Ζαν-Νικολά Μπουϊγί]])
{{!}}-
{{!}}style="background: #ffd700; text-align: center; color:#008000" colspan="3" | Άλλα στοιχεία
Γραμμή 19:
{{!}}-
{{!}}'''Πρεμιέρα'''&nbsp;
{{!}} colspan="2" {{!}} Πρώτη εκδοχή:<br>[[20 Νοεμβρίου|20/11]][[1805|/1805]], [[Βιέννη]]<br>Οριστική εκδοχή:<br>[[23 Μαΐου|23/05]][[1814|/1814]], Βιέννη
{{!}}-
{{!}}'''Μουσικό ρεύμα'''
Γραμμή 28:
{{!}}-
|}
Ο '''Φιντέλιο''' (Fidelio) είναι [[όπερα]] σε δύο πράξεις του [[Λούντβιχ βαν Μπετόβεν|Λούντβιχ φαν Μπετόβεν]]. Γράφτηκε πάνω στο [[λιμπρέτο]] μιας παλαιότερης [[Γαλλία|γαλλικής]] όπερας, της ''Léonore ou L’amour conjugal'' ([[Ζαν-Νικολά Μπουϊγί]]), όπως διασκευάστηκε στα [[Γερμανική γλώσσα|γερμανικά]] πρώτα από το [[Γιόζεφ Ζονλάιτνερ]] και στη συνέχεια από το [[Γκέορκ Τράιτσκε]].
 
Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε (υπό τον τίτλο ''Λεονόρα'') ως τρίπρακτο το [[1805]] στη [[Βιέννη]], χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία: το κοινό είχε σοβαρότερα πράγματα να ασχοληθεί, αφού η [[πόλη]] είχε μόλις καταληφθεί από το [[Ναπολέων Α΄ της Γαλλίας|Ναπολέοντα]], ενώ και από καλλιτεχνική σκοπιά είχε εμφανείς αδυναμίες. Το [[Μάρτιος|Μάρτιο]] του [[1806]] ξαναπαρουσιάστηκε ως δίπρακτο και με σημαντικές διορθώσεις (η εκδοχή αυτή ονομάζεται σήμερα ''Λεονόρα 3''), αλλά και πάλι δεν ευτύχησε - ο Μπετόβεν τσακώθηκε με το θεατρώνη και μετά τη δεύτερη παράσταση το έργο κατέβηκε.
Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε ως τρίπρακτο το [[1805]], υπό τον τίτλο του γαλλικού πρωτότυπου λιμπρέτου. Αυτή η πρώτη εκδοχή δεν ικανοποίησε πλήρως τον Μπετόβεν, ο οποίος προέβαινε σε συνεχείς αλλαγές μέχρι να δώσει στην όπερα την τελική της υπόσταση και όνομα το [[1814]]. Περιγράφοντας τις δυσκολίες που αντιμετώπισε όλο αυτό το διάστημα, ο συνθέτης έγραψε τότε σε έναν συνεργάτη του: «Σας διαβεβαιώνω, αγαπητέ Τράιτσκε, ότι αυτή η όπερα θα μου χαρίσει το φωτοστέφανο του μάρτυρα».
 
Για τα επόμενα χρόνια η Λεονόρα έμεινε στα συρτάρια του [[Γερμανοί|Γερμανού]] [[Συνθέτης|συνθέτη]]. Κάποια στιγμή αποφάσισε να επανεπεξεργαστεί τη σύνθεση, ενώ προσέλαβε τον Τράιτσκε για να κάνει κάποιες αλλαγές στο λιμπρέτο του Ζονλάιτνερ. Αυτή η τρίτη εκδοχή έκανε πρεμιέρα ως ''Φιντέλιο'' το [[1814]], γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία και έμελλε να είναι η οριστική. Ανακουφισμένος μετά από μια δεκαετία προσπαθειών, ο Μπετόβεν έγραψε τότε στο συνεργάτη του: «Σας διαβεβαιώνω, αγαπητέ Τράιτσκε, ότι αυτή η όπερα θα μου χαρίσει το φωτοστέφανο του μάρτυρα».
 
==Ιδιαιτερότητες==
Μολονότι ο Φιντέλιο είναι η μοναδική όπερα του [[Γερμανοί|Γερμανού]] [[Συνθέτης|συνθέτη]]Μπετόβεν, αποτελεί έργο - σταθμό στην ιστορία του συγκεκριμένου μουσικού είδους. Θεωρείται ως μία από τις πλέον πολύπλοκες και δύσκολες όπερες, απαιτώντας εξαιρετική δεξιοτεχνία τόσο από την [[Συμφωνική ορχήστρα|ορχήστρα]] όσο και από τους ερμηνευτές. Μάλιστα ο [[Άνδρας|ανδρικός]] πρωταγωνιστικός ρόλος, ο ''Φλορεστάν'', αποτελεί μέχρι σήμερα «ρόλο αναφοράς» για την κατηγορία των [[Τενόρος|ηρωικών τενόρων]] (Heldentenor).
 
Το έργο ξεχωρίζει επίσης για το [[Φιλελευθερισμός|φιλελεύθερο]] [[Πολιτική|πολιτικό]] χαρακτήρα του, με το πρωταγωνιστικό ζευγάρι να παραπέμπει ευθέως στις αξίες του [[Διαφωτισμός|Διαφωτισμού]]. Ο λιμπρετίστας Μπουϊγί είχε συμμετάσχει ενεργά στη [[Γαλλική Επανάσταση]] και μάλιστα κατά την περίοδο της [[Τρομοκρατία (Γαλλική Επανάσταση)|Τρομοκρατίας]] ήταν επικεφαλής του [[Στρατός|στρατού]] στην [[πόλη]] [[Τουρ]].
 
==Ενορχήστρωση==
Γραμμή 87 ⟶ 89 :
 
===Πράξη Α'===
Ο νεαρός δεσμοφύλακας Τζακίνο αγαπά τη Μαρτσελίνα,την κόρη του προϊσταμένου του, Ρόκοτη Μαρτσελίνα. Αυτή όμως παραπέμπει το [[Γάμος|γάμο]] στο απώτερο μέλλον, επειδή είναι ερωτευμένη με το Φιντέλιο, έναν νεοφερμένο τεχνίτη πουΦιντέλιο, επισκευάζειτον τιςοποίο [[Αλυσίδα|αλυσίδες]] των κρατουμένων. Το Φιντέλιοεπιπλέον επιθυμείονειρεύεται για γαμπρό και ο ίδιος οπατέρας Ρόκο. Εκμεταλλευόμενος αυτό το γεγονός, ο Φιντέλιο εκμαιεύει στοιχεία για τα μπουντρούμια του [[Υπόγειο|υπογείου]], όπου πρόσβαση έχουν μόνο τα υψηλόβαθμα στελέχη. Μαθαίνει λοιπόν από το Ρόκο ότι εκεί βρίσκεται ένας [[πολιτικός κρατούμενος]] με «μεγάλους εχθρούς».
 
Κανείς τους δεν έχει καταλάβει ότι στην πραγματικότητα ο Φιντέλιο είναι μια μεταμφιεσμένη [[γυναίκα]], η Λεονόρα, η οποία αναζητά το χαμένο σύζυγό της Φλορεστάν. Εκμεταλλευόμενος τη συμπάθεια πατέρα και κόρης, ο Φιντέλιο προσπαθεί να εκμαιεύσει στοιχεία για τα μπουντρούμια του [[Υπόγειο|υπογείου]], όπου πρόσβαση έχουν μόνο τα υψηλόβαθμα στελέχη. Μαθαίνει λοιπόν από το Ρόκο ότι εκεί βρίσκεται ένας [[πολιτικός κρατούμενος]] με «μεγάλους εχθρούς».
 
Διοικητής της φυλακής είναι ο Δον Πιζάρο, για τον οποίο κυκλοφορεί η φήμη ότι φέρεται τυραννικά - για το λόγο αυτό επίκειται επιθεώρηση από το βασιλικό επίτροπο. Φοβούμενος ότι έτσι θα ανακαλυφθεί ο μυστικός κρατούμενος του υπογείου (δηλ. ο Φλορεστάν που επισήμως θεωρείται τα τελευταία δύο χρόνια αγνοούμενος), ο Πιζάρο αποφασίζει να τον σκοτώσει. Διατάζει λοιπόν μυστικά το Ρόκο να ανοίξει έναν [[Τάφος|τάφο]] στο υπόγειο.
 
Αν και δεν ακούει τα λόγια τους, ο Φιντέλιο διαισθάνεται απ' το συνομωτικό ύφος τους ότι κάτι κακό θα συμβεί. Επιθυμώντας να εντοπίσει το Φλορεστάν όσο το δυνατόν γρηγορότερα, πείθει τον κατά βάθος καλόψυχο Ρόκο να βγάλει για λίγο τους κρατουμένους στο προαύλιο, ώστεδήθεν να χαρούν τον καλό καιρό. Ενώ αυτό υλοποιείται, ο Ρόκο αναλαμβάνει να κρατά απασχολημένο τον Πιζάρο για να μην το αντιληφθεί. Τελικά το σχέδιο αποτυγχάνει: ο Πιζάρο το παίρνει είδηση και οργισμένος διατάζει τους κρατουμένους να επιστρέψουν στα [[Κελί|κελιά]] τους, ενώ καλεί το Ρόκο να επισπεύσει το άνοιγμα του τάφου. ΔίνειΟ μάλιστατελευταίος άδειαπαίρνει νατο τονδρόμο βοηθήσειγια οτο υπόγειο συνοδευόμενος απ' το Φιντέλιο, ώστεο ηοποίος δουλειάέχει ναλάβει τελειώσειάδεια όσοπρόσβασης τοστα δυνατόνμυστικά κελιά ως μέλλων γαμπρός του νωρίτεραδεσμοφύλακα.
 
===Πράξη Β'===
Η δράση μεταφέρεται στο κελί του Φλορεστάν, ο οποίος έχει καταρρεύσει μετά από ένα όραμα, ότι η αγαπημένη του Λεονόρα έρχεται στο μπουντρούμι και τον σώζει. Καθώς οι Ρόκο και Φιντέλιο σκάβουν τον τάφο, ο Φλορεστάν συνέρχεται. Πληροφορείται απ' τους δύο άνδρες τη μοίρα που τον περιμένει και τους παρακαλεί να μεταβιβάσουν ένα μήνυμα στη γυναίκα του. Ο Ρόκο αρνείται, δίνει όμως άδεια στο Φιντέλιο να του δώσει κάτι να πιει και λίγο [[ψωμί]].
 
Όταν οι δύο τελειώνουν το σκάψιμο, ο διοικητής κατεβαίνει για να σκοτώσει το Φλορεστάν και διώχνει το Φιντέλιο απ' το κελί. Όμως τη στιγμή που ο Πιζάρο τραβά το [[μαχαίρι]], ο Φιντέλιο (που ήταν κρυμμένος δίπλα) μπαίνει στη μέση, αποκαλύπτει ότιτην είναιαληθινή στηνταυτότητά πραγματικότητα η Λεονόρατου και βγάζει ένα [[πιστόλι]] για να αποτρέψει τη δολοφονία. Η σκηνή διακόπτεται από τον ανύποπτο Τζακίνο, ο οποίος εμφανίζεται μαζί με στρατιώτες και ενημερώνει ότι ο επίτροπος (Δον Φερνάντο) περιμένει στην πύλη. Ανακουφισμένος, ο καλόκαρδος Ρόκο ζητά απ' τους στρατιώτες να συνοδεύσουν τον Πιζάρο επάνω, ενώ ο Φλορεστάν και η Λεονόρα γιορτάζουν τη νίκη τους.
 
Οι υπόλοιποι φυλακισμένοι αρχίζουν να τραγουδούν για τη στιγμή της δικαιοσύνης που επιτέλους έφτασε, καθώς ο Φερνάντο ανακοινώνει σε μια [[πλατεία]] έξω απ' τις φυλακές πως η τυραννική διοίκηση του Πιζάρο τελείωσε. Ο Ρόκο τον πλησιάζει και τον ενημερώνει αναλυτικά για τα συμβάντα, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση του διοικητή. Έτσι ο Πιζάρο οδηγείται στο κελί, ενώ η Μαρτσελίνα λιποθυμά καταλαβαίνοντας ότι είχε ερωτευθεί μια μεταμφιεσμένη γυναίκα.