Χίλων ο Λακεδαιμόνιος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

[[ImageΑρχείο:Chilon of Sparta.jpg|thumb|200 px|right|Χίλων o Λακεδαιμόνιος]]

Ο '''[[Χίλων]] ή Χείλων o Λακεδαιμόνιος''', γιος του Δαμαγέτου, ήταν πολιτικός, νομοθέτης, φιλόσοφος και ελεγειακός ποιητής, που έζησε κατά τον [[6ος αιώνας π.Χ. | στ' π.Χ. αιώνα]] και αναφέρεται ως ένας από τους [[Επτά σοφοί|Επτά Σοφούς]] της [[Αρχαία Ελλάδα|Aρχαίας Ελλάδας]].<ref name="Φωκικά">Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, Φωκικά, Λοκρών Οζόλων, 10.24.1 [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0159:book=10:chapter=24:section=1] </ref>

== Βίος ==

Γεννήθηκε το 600 π.Χ. στη [[Αρχαία Σπάρτη|Σπάρτη]] και πέθανε το 520 π.Χ. στην Πίσσα της [[Σικελία |Σικελίας]]. Κατά την παράδοση (και τον Έρμιππο) πέθανε σε ηλικία 80 ετών κατά τα προλεχθέντα, από τη μεγάλη του συγκίνηση και την υπερβολική χαρά του, όταν αγκάλιασε το γιο του, που μόλις είχε επιστρέψει [[Ολυμπιονίκης]] στο αγώνισμα της «πυγμής» ([[πυγμαχία |πυγμαχίας]]), οπότε και κηδεύτηκε με μεγάλες τιμές, ενώ στον τάφο του γράφτηκε η φράση: ''«Υιός Χίλωνος, πυγμή χλωρόν έλεν κότινον / Είδ΄ο πατήρ στεφανούχον ιδών τέκνον ήμυσεν ησθείς ού νεμεσητόν. Εμοί τοίος ίτω θάνατος»'' [«Μακάρι να είχα κι εγώ ένα τέτοιο θάνατο»]. Σύμφωνα με τον [[Διογένης Λαέρτιος |Διογένη το Λαέρτιο]] που τον βιογράφησε (Α’ 3,68-73), οι Σπαρτιάτες ανήγειραν και άγαλμα προς τιμή του, με το επίγραμμα ''«Τόνδε δορυστέφανος Σπάρτα Χίλων, εφύτευσεν, ός των Επτά Σοφών, πρώτος, έφυ Σοφός»'' [περ. «Η πολεμόχαρη Σπάρτη γέννησε αυτόν εδώ τον Χίλωνα, που ήταν ο πρώτος, δηλαδή ο μεγαλύτερος, Σοφός από τους επτά Σοφούς»].

Ιδιαίτερης τιμής και εκτιμήσεως έχαιρε ο Χίλων και κατά τη διάρκεια της ζωής του. Οι συμπατριώτες του, μάλιστα, τον εξέλεξαν και [[Αρχαία Σπάρτη#Έφοροι |Έφορο]], το 556 π.Χ. (κατά την 56η Ολυμπιάδα). Η θητεία του κρίνεται ιδιαίτερα επιτυχημένη και μάλιστα με μεγάλη σημασία στην ιστορική εξέλιξη του πολιτεύματος της πόλης, αφού κατά τη διάρκεια της θητείας του εισηγήθηκε και πέτυχε τη μεταρρύθμιση του καθεστώτος του [[Λυκούργος (νομοθέτης) |Λυκούργου]], με την εξύψωση του θεσμού των [[Αρχαία Σπάρτη#Έφοροι |Εφόρων]] και τον αποφασιστικό περιορισμό, κατά τον τρόπο αυτό, της βασιλικής δύναμης και εξουσίας, προς όφελος της λαϊκής κυριαρχίας.

Αλλά και μεταξύ των Ελλήνων της υπολοίπου Ελλάδας είχε αποκτήσει φήμη και έχαιρε ιδιαίτερης τιμής ο Χίλων, μεταξύ άλλων για τη ρήση του ότι τα [[Κύθηρα]] ήταν καλύτερα να μην υπήρχαν, φράση που αποδείχθηκε σοφή κατά τους [[Περσικοί πόλεμοι |μηδικούς πολέμους]], όταν ο Δημάρατος συμβούλεψε τον [[Ξέρξης |Ξέρξη]] να συγκεντρώσει εκεί τον στόλο του, συμβουλή που ευτυχώς δεν εισακούστηκε από τον βασιλιά των Περσών, διότι τότε πιθανόν να κυριευόταν όλη η Ελλάδα (πρβλ. [[Ηρόδοτος]] Α’59), όπως αποδείχθηκε αργότερα, κατά τον [[Πελοποννησιακός Πόλεμος |Πελοποννησιακό Πόλεμο]], οπότε ο [[Νικίας]] εγκατέστησε στο συγκεκριμένο νησί αθηναϊκή φρουρά, προκαλώντας μεγάλες ζημιές στους Λακεδαιμόνιους.

Ενδεικτικός και χαρακτηριστικός της σοφίας του είναι ο διάλογος που φέρεται να είχε, σε μεγάλη πλέον ηλικία, με τον ακμάζοντα, τότε, [[Αίσωπος |Αίσωπο]]. Ο τελευταίος φέρεται να τον ρώτησε «τι πράττει ο [[Ζευς |Δίας]]» και εκείνος του απάντησε ''«Ταπεινοί τα υψηλά και τα ταπεινά υψοί»''. Σε ερώτηση «κατά τι διαφέρουν οι πεπαιδευμένοι από τους απαίδευτους», απάντησε ''«ελπίσιν αγαθαίς»'' και, τέλος, στην ερώτηση «τι είναι δύσκολο» φέρεται να απάντησε ''«το τα απόρρητα σιωπήσαι και σχολήν'' [ή, κατ’ άλλη εκδοχή, ''«χολήν»''] ''εύ διαθέσθαι και αδικούμενον δύνασθαι φέρειν»''.

Ο Χίλων συνέθεσε ελεγειακούς στίχους σε περίπου διακόσια [[έπος |έπη]], από τα οποία, όμως, κανένα δεν διασώθηκε. Σώθηκαν ωστόσο μερικά πολύ σημαντικά και βαθυστόχαστα γνωμικά του. Η διδασκαλία των (επτά) σοφών, γενικότερα, όπως είναι γνωστό, εκφράζεται με αποφθέγματα ή ''«εις βραχέα ρήματα»''. Ο συγκεκριμένος τρόπος φιλοσοφίας χαρακτηρίσθηκε από τον [[Πλάτων | Πλάτωνα]] ως ''«βραχυλογία (τις) Λακωνική»'' και σε αυτόν διακρίθηκε ο Λακεδαιμόνιος Χίλων, χαρακτήρας, κατά τους βιογράφους του, σοβαρός, βραχύλογος, ενάρετος και ηθικός με μεγάλη οξυδέρκεια και βαθιά στοχαστική φιλοσοφική σκέψη. Έγινε και είναι διάσημος για τη σοφή επιγραμματική βραχυλογία του και τα ολιγόλογα απαράμιλλα γνωμικά του. Σε αυτόν αποδίδεται από ορισμένους και το σχετικό γνωστό ρητό «το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν». Ο [[Αρισταγόρας ο Μιλήσιος]] κάνει λόγο για ''«χειλώνειο τρόπο»''. Η συντομία και η περιεκτικότητα των λόγων του, τους έκανε να μοιάζουν με επιγράμματα (ωσάν αυτά του Σιμωνίδη) ή με χρησμούς μαντείου.

Τα πιο σπουδαία και γνωστά γνωμικά του, δηλαδή το ''«μηδέν άγαν»'', το ''«γνώθι σαυτόν»'' και το ''«εγγύα παρά δ’ άττα»'' [σημειωτέον ότι το πρώτο απ’ αυτά αποδίδεται, κατ’ άλλη εκδοχή, στον [[Σόλωνας | Σόλωνα]], ενώ το δεύτερο στον [[Θαλής | Θαλή]]] είχαν γραφτεί στον τοίχο (ή στην προμετωπίδα) του ναού του [[Απόλλων |Απόλλωνα]], στους [[Δελφοί |Δελφούς]]. Ειδικά για το ''γνώθι σαυτόν'' αναφέρεται από τον Κλέαρχο ότι το γνωμικό αυτό λέχθηκε στον Χίλωνα ως μυστικό από τον θεό ([[Στοβαίος |Ι.Στοβαίου]] Ανθολ., τόμ.Α’ βιβλ.21 παρ.12)

== Παραπομπές - Αναφορές ==

== Πηγές ==

* Διογένης Λαέρτιος, ''{{πολυτονικό|Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων}}'', Βιβλίο Α' [[http://www.mikrosapoplous.gr/dl/dl01.html πρωτότυπο κείμενο]]

* Πλούταρχος, ''Των Επτά Σοφών Συμπόσιον'' [[http://www.mikrosapoplous.gr/plut/7s00.html πρωτότυπο κείμενο και μετάφραση]]

== Διαδικτυακοί τόποι ==