Πέσο Χιλής: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

Το πρώτο πέσο Χιλής κυκλοφόρησε το 1817 και είχε αξία 8 [[ισπανικά αποικιοκρατικά ρεάλ]]. Μέχρι το [[1851]], το πέσο υποδιαιρείτο σε 8 ρεάλ, ενώ ένα [[εσκούδο]] άξιζε 2 πέσο. Το [[1835]], κυκλοφόρησαν [[χαλκός|χάλκινα]] [[Νόμισμα (Κέρμα)|κέρματα]] σε σεντάβο, αλλά έφτασε το 1851 μέχρι να σταματήσει η έκδοση ρεάλ και εσκούδο και να γίνουν επιπλέον εκδόσεις σεντάβο και ντέσιμο (1 ντέσιμο = 10 σεντάβο). Επίσης, το 1851, το πέσο ορίστηκε ίσο με 5 [[γαλλικό φράγκο|γαλλικά φράγκα]] στο [[αργυρό πρότυπο]], δηλαδή 22.5 [[γραμμάριο|γραμμάρια]] καθαρό [[άργυρος|ασήμι]]. Όμως, [[χρυσός|χρυσά]] κέρματα εκδόθηκαν με βάση διαφορετικό [[χρυσό πρότυπο]] από εκείνο της Γαλλίας. Συγκεκριμένα, 1 πέσο = 1.37 γραμμάρια χρυσάφι (ενώ 5 φράγκα = 1.45 γραμμάρια χρυσάφι). Το [[1885]] υιοθετήθηκε άλλο [[χρυσό πρότυπο]] ορίζοντας το πέσο σε σχέση με τη [[στερλίνα|αγγλική λίρα]] στην ισοτιμία 13⅓ πέσο = 1 λίρα (1 πέσο = 1 [[στερλίνα|σελίνι]] και 6 [[στερλίνα|πέννες]]). Το [[1926]] το πέσο υποτιμήθηκε σε 40 πέσο = 1 λίρα (1 πέσο = 6 πέννες). Από το [[1925]], κέρματα και [[χαρτονόμισμα|τραπεζογραμμάτια]] εκδίδονταν σε κόντορ, όπου 1 κόντορ = 10 πέσο. Το χρυσό πρότυπο εγκαταλείφθηκε το [[1932]] και η αξία του πέσο άρχισε να μειώνεται περαιτέρω. Την [[1 Ιανουαρίου]] [[1960]] το [[εσκούδο Χιλής|εσκούδο]] αντικατέστησε το πέσο στην ισοτιμία 1 εσκούδο = 1000 πέσο.

 

Μεταξύ [[1817]] και [[1851]], εκδίδονταν ασημένια κέρματα αξίας ¼, ½, 1, και 2 ρεάλ, και 1 πέσο (δηλαδή 8 ρεάλ) και χρυσά κέρματα αξίας 1, 2, 4, και 8 εσκούδο. Το 1835, κόπηκαν χάλικινα κέρματα αξίας ½ και 1 σεντάβο. Εισαγωγή ενός πλήρως δεκαδικού συστήματος κερμάτων έγινε μεταξύ 1851 και [[1853]] και αποτελείτο από χάλκινα κέρματα του ½ και 1 σεντάβο, ασημένια κέρματα του ½ και 1 ντέσιμο, 20 και 50 σεντάβο, και 1 πέσο, και χρυσά των 5 και 10 πέσο. Το [[1860]], κυκλοφόρησαν χρυσά κέρματα του 1 πέσο και ακολούθησαν κέρματα των ½, 1, και 2 σεντάβο από [[χαλκονικέλιο]] μεταξύ [[1870]] και [[1871]]. Μεταξύ [[1878]] και [[1883]], τα ½, 1, και 2 σεντάβο κόβονταν σε χαλκό και από το ίδιο μέταλλο κόβονταν και κέρματα των 2½ σεντάβο το [[1886]]. Με το νέο χαμηλότερης αξίας χρυσό πρότυπο άρχισαν από το [[1895]] να κόβονται νέα χρυσά κέρματα σε αξίες 2, 5, 10, και 20 πέσο. Το [[1896]], τα κέρματα του ½ και 1 ντέσιμο αντικαταστάθηκαν από κέρματα των 5 και 10 σεντάβο.

 

Το [[1907]], παρουσιάστηκε ένα βραχύβιο ασημένιο κέρμα των 40 σεντάβο μετά που σταμάτησε η παραγωγή του κέρματος των 50 σεντάβο. Το [[1919]], κόπηκαν τα τελευταία χάλκινα κέρματα (1 και 2 σεντάβο). Τον επόμενο χρόνο, το χαλκονικέλιο αντικατάστησε το ασήμι στα κέρματα των 5, 10, και 20 σεντάβο. Η τελευταία σειρά χρυσών κερμάτων παρουσιάστηκε το [[1926]] σε αξίες 20, 50, και 100 πέσο. Το [[1927]], κόπηκαν ασημένια κέρματα των 2 και 5 πέσο και από το [[1933]] άρχισαν να κυκλοφορούν κέρματα του 1 πέσο από χαλκονικέλιο αντικαθιστώντας τα σημένια. Το [[1942]], κυκλοφόρησαν χάλκινα κέρματα των 20 και 50 σεντάβο και του 1 πέσο. Τα τελευταία κέρματα του πρώτου πέσο κόπηκαν μεταξύ [[1954]] και [[1959]]. Ήταν από [[αλουμίνιο]] και είχαν αξίες 1, 5, και 10 πέσο.

 

Τα πρώτα Χιλιανά [[χαρτονόμισμα|χαρτονομίσματα]] εκδόθηκαν μετξύ [[1840]] και [[1844]] από το θησαυροφυλάκιο της Επαρχίας Βαλντίβια σε αξίες 4 και 8 ρεάλ. Τη δεκαετία του 1870, χαρτονομίσματα άρχισαν να εκδίδονται από μερικές ιδιωτικές τράπεζες. Κι άλλες τράπεζες ακολούθησαν τις επόμενες δύο δεκαετίες. Οι αξίες που εκδίδονταν ήταν: 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, και 1000 πέσο. Μία τράπεζα επίσης έκδιδε χαρτονομίσματα όπου η αξία εκφραζόταν σε [[στερλίνα|στερλίνες]].

 

Το [[1925]], άρχισε να εκδίδει τραπεζογραμμάτια η [[Κεντρική Τράπεζα της Χιλής]]. Τα πρώτα, σε αξίες 5, 10, 50, 100, και 1000 πέσο ήταν τυπωμένα πάνω σε κυβερνητικά τραπεζογραμμάτια. Το [[1927]], κυκλοφόρησαν τραπεζογραμμάτια με την ένδειξη "Billete Provisional" ("Προσωρινό Τραπεζογραμμάτιο") σε αξίες 5, 10, 50, 100, 500, και 1000 πέσο. Κανονικά τραπεζογραμμάτια εμφανίστηκαν μεταξύ [[1931]] και [[1933]] σε αξίες 1, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000, 5000, και 10000 πέσο. Η παραγωγή των χαρτονομισμάτων του 1 και των 5 πέσο στάματησε το [[1943]] και το [[1947]] αντίστοιχα. Τραπεζογραμμάτια των υπολοίπων αξιών συνέχισαν να παράγονται μέχρι το [[1959]] κι επίσης από το [[1958]] τυπωνόταν και χαρτονόμισμα των 50000 πέσο.

 

Το παρόν πέσο κυκλοφορεί από το [[1975]] αντικαθιστώντας το εσκούδο στην ισοτιμία 1 πέσο = 1000 εσκούδο. Υποδιαιρείτο σε 100 σεντάβο μέχρι το [[1984]].

 

Το 1975, παρουσιάστηκαν κέρματα των 1, 5, 10, και 50 σεντάβο, και του 1 πέσο. Τα κέρματα των 1, 5, και 10 σεντάβο ήταν πολύ παρόμοια με εκείνα των 10, 50, και εσκούδο που αντικατέστησαν. Το [[1983]] πια, λόγω ψηλού [[πληθωρισμός|πληθωρισμού]], τα κέρματα σεντάβο είχαν μηδαμινή αξία. Το [[1976]] είχαν αρχίσει να κόβονται κέρματα των 5 και 10 πέσο και ακολούθησαν κέρματα των 50 και 100 πέσο το [[1981]] και των 500 το [[2000]]. Τα κέρματα που κυκλοφορούν τώρα είναι των 1, 5, 10, 50, 100, και 500 πέσο, αλλά οι τιμές στρογγυλεύονται στα επόμενα 10 πέσο.

 

Μετά την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας στη Χιλή το [[1990]] (είχε επιβληθεί το [[1973]]), τα μπροστινά σχέδια των κερμάτων των 5 και 10 πέσ αλλάχτηκαν. Κατά τη δικτατορία, αυτά τα κέρματα έφεραν μια θηλυκή φτερωτή μορφή που φορούσε ένα κλασσικό μανδύα. Παρουσιαζόταν να είχε σπάσει μια αλυσίδα, ενώ στο πλευρό της ήταν η ημερομηνία του [[πραξικόπημα|πραξικοπήματος]] με [[ρωμαϊκοί αριθμοί|ρωμαϊκούς αριθμούς]] και στο κάτω μέρος η λέξη ''Libertad'' (''Ελευθερία'') γραμμένη με κεφαλαία. Μετά την επιστροφή στη δημοκρατία, χρησιμοποιείται ένα σχέδιο με το πορτραίτο του [[Μπερνάντο Ο'Χίγγινς]].

 

Το 1975, τα καινούρια τραπεζογραμμάτια είχαν αξίες 5, 10, και 50 πέσο με τις πίσω πλευρές εκείνων των 5 και 10 να μοιάζουν με τις αντίστοιχες των χαρτονομισμάτων των 5000 και 10000 εσκούδο που αντικατέστησαν. Ο ψηλός πληθωρισμός έκανε αναγκαία την έκδοση πολύ μεγαλύτερων αξιών. Από το [[1976]] κυκλοφόρησε τραπεζογραμμάτιο των 100 πέσο, ακολούθησε τραπεζογραμμάτιο των 500 το [[1977]], των 1000 το [[1978]], των 5000 το [[1981]], των 10000 το [[1989]], των 2000 το [[1997]], και των 20000 το [[1998]]. Τα τραπεζογραμμάτια των 5, 10, 50, 100, και 500 πέσο έχουν αντικατασταθεί με κέρματα κι έτσι τα τραπεζογραμμάτια που κυκλοφορούν είναι των 1000, 2000, 5000, 10000, και 20000 πέσο. Όλα τα τραπεζογραμμάτια τυπώνονται σε χαρτί με την εξαίρεση του τραπεζογραμματίου των 2000 πέσο που εκδίδεται σε [[πολυμερές τραπεζογραμμάτιο|πολυμερές φύλλο]] από το [[Σεπτέμβριος|Σεπτέμβριο]] [[2004]].

 

Στα χιλιανά ισπανικά χρησιμοποιούνται στην καθομιλουμένη τα ακόλουθα ονόματα για μερικά κέρματα και τραπεζογραμμάτια:

* Κέρμα 100 πέσο: ''gamba''

* 10000 πέσο: ''arturo'' ή ''arturito'' ([[Αρτούρο Πρατ]] / ''arturito = μικρός Αρτούρο'')

 

 

 

[[Κατηγορία:Νομίσματα]]