Τούπακ Ίνκα Γιουπάνκι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι''' ([[Κέτσουα γλώσσα|Κέτσουα:]] ''Tupaq Inka Yupanki'', ήταν ο δέκατος αυτοκράτορας των [[Ίνκας]]. Το όνομα του σημαίνει "Ευγενής Ίνκα λογιστής". Ήταν γιος του [[Πατσακούτι Ίνκα Γιουπάνκι]] και της Μάμα Αναουάρκι. Ήταν ο πέμπτος βασιλέας της δυναστεία Ουανάν, που ίδρυσε ο [[Ίνκα Ρόκα]], ενώ για η επίσημη γυναίκα του ήταν η Μάμα Τσουγούι Όκλλο. Βασίλεψε από το [[1471]] έως το [[1493]] και θεωρείται ουσιαστικά ως ο τελευταιός που κατάφερε να διοικήσει την αυτοκρατορία με σύνεση και να την επεκτείνει και άλλο.

 

 

 

Ο Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι ήταν ένας στρατιωτικός αυτοκράτορας, δηλαδή διοικούσε κυρίως με την στρατιωτική επιβολή παρά με πολιτικές ενέργειες, καθώς και ως νεαρός είχε επιδείξει εξαιρετικές στρατηγικές και διοικητικές ικανότητες.

Η πρώτη στρατιωτική αποστολή που ανέλαβε δεν μας είναι γνωστή αλλά, μέσα από τα χρονικά των [[Ίνκας]], γνωρίζουμε την σημαντικότερη εκστρατεία που έφερε εις πέρας με επιτυχία όταν ήταν στην υπηρεσία του πατέρα του [[Πατσακούτι Ίνκα Γιουπάνκι|Πατσακούτι]]. Όταν ο θείος του, στρατηγός Καπάκ Γιουπάνκι ([[Κέτσουα γλώσσα|Κέτσουα:]] ''Qhapaq Yupanki''), αγνόησε τις εντολές του αυτοκράτορα Πατσακούτι και ξεκίνησε πόλεμο με τη φυλή των Τσιμού, το βασίλειο των Ίνκας βρέθηκε σε δεινή θέση, καθώς είχανε ανοιχτό άλλο ένα μέτωπο πολέμου με τη φυλή των Τσάνκας. Ο αυτοκράτορας Πατσακούτι ετοίμασε δυο στρατιές μαχητών και στη μία τοποθέτησε επικεφαλή τον δευτερότοκο γιο του Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι και τον επιφόρτισε με την αποστολή να κατανικήσει τους Τσάνκας στα δυτικά του [[Κούσκο]].

 

Έτσι ο στρατηγός Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι υπάκουσε στις εντολές του πατέρα του και εισέβαλε στη χώρα των Τσάνκας και συνέτριψε τον στρατό τους αναγκάζοντας τους να υποταχθούν οριστικά και δέχθηκαν την εξουσία του Ίνκα αυτοκράτορα. Στη συνέχεια, ο στρατηγός Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι, κατευθύνθηκε προς το βορρά και συγκεκριμένα προς τη πολή Καχαμάρκα, στην οποία οι Τσιμού πολιορκούσαν την φρουρά των Ίνκας, για να λύσει τη πολιορκία και να υποτάξει και τους Τσιμού ή έστω να τους αναχαιτίσει πίσω στο βασίλειο τους. Στη πορεία προς τη Καχαμάρκα υπέταξε άλλες δυο μικρότερες φορές και ενδυναμώθηκε με ντόπιους πολεμιστές και έτσι με το ηθικό του στρατού ακμαιότατο κατάφερε να αιφνιδιάσει τους πολιορκητές Τσιμού και να λύσει τη πολιορκία της πόλης. Στη συνέχεια ο νερός στρατηγός είχε δυο επιλογές. Η πρώτη ήταν να βαδίσει δυτικά, κατευθείαν εναντίον της πρωτεύουσας των Τσιμού. εναντίον της Τσαν Τσαν και ύστερα να κατακτήσει τις βόρειες επαρχίες της αυτοκρατορίας των εχθρών του. Η δεύτερη επιλογή ήταν ακριβώς η αντίστροφη κατεύθυνση, δηλαδή να πλήξει πρώτα τις βόρειες επαρχίες και να καλύψει έτσι τα νώτα του και ύστερα να επιτεθεί στη πρωτεύουσα του βασιλείου των Τσιμόρ, έτσι λεγότανε το βασίλειο των Τσιμού.

 

 

Ο ριψοκίνδυνος στρατηγός αποφάσισε να επιτεθεί πρώτα στο βορρά και ύστερα στη πρωτεύουσα αλλά για να ασφαλίσει πρώτα τη θέση του ενίσχυσε τις οχυρώσεις της Καχαμάρκα, εφοδίασε τις αποθήκες της πόλης και αύξησε τη φρουρά που είχε τοποθετήσει ο θείος του. Εδώ αποτυπώνεται άλλη μια πτυχή του στρατηγικού νού του Γιουπάνκι, καθώς σωστά προέβλεψε να μείνει ανοιχτός ο δρόμος επικοινωνίας και εφοδιασμού με το [[Κούσκο]] για να τροφοδοτείται ο στρατός του.

Έτσι ασφαλισμένος ο Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι οδήγησε το στρατό του βόρεια και υπέταξε όσες φυλές βρήκε στο δρόμο του μέχρι τη πόλη [[Κίτο]]. Εκεί έκανε στροφή προς τη βορειοδυτική ακτή, υποτάσσοντας τη πόλη Μάντα, ενώ ακολούθησε κάθοδο της ακτογραμμής, από το κόλπο του Γκουαγιακίλ, προς τη πόλη Τσαν Τσαν. Ταυτόχρονα η φρουρά της Καχαμάρκα άφησε τη πόλη για να κινηθεί και αυτή εναντίον της πρωτεύουσας των Τσιμού. Η στρατία, που είχε μαζέψει το βασίλειο Τσιμούρ, δέχτηκε διμέτωπη επίθεση και αναγκάστηκε να αποσυρθεί στη πόλη. Η πρωτεύουσα ήταν προφυλαγμένη με γερές οχυρώσεις και με αρκετό στρατό. Ο Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι αποφάσισε να εκτρέψει τον ποταμό Μότσε ([[Κέτσουα γλώσσα|Κέτσουα:]] ''Moche'') που έδινε νερό στη πόλη, ενώ ύστερα την πολιόρκησε. Χωρίς νερό οι πολιορκημένοι Τσιμού παραδόθηκαν ύστερα από λίγες μέρες και ο στρατηγός Γιουπάνκι λεηλάτησε το πλούσιο θησαυροφυλάκιο της πόλης. Με την υποταγή του βασιλείου Τσιμόρ ο δρόμος ήταν ανοιχτός προς τα νότια, όπου και κατευθύνθηκε ο Γιουπάνκι, ενώ υπέταξε και όλες τις πόλεις σε όλα τα νότια παράλια έως τη πόλη Πατσακάμακ. Τελειώνοντας με την εκστρατεία του, ο στρατηγός Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι, επέστρεψε στο Κούσκο όπου δέχτηκε τα συγχαρητήρια του πατέρα του και ύστερα από λίγο καιρό να δεχτεί και την πρόταση να γίνει ο διάδοχος του στο θρόνο.

 

 

Το [[1471]] ο [[Πατσακούτι Ίνκα Γιουπάνκι|Πατσακούτι]] παραιτήθηκε από το θρόνο για να αναλάβει τη διοίκηση της αυτοκρατορίας ο γιος του, ο Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι. Πρώτη του στρατιωτική επιχείρηση ήταν η εισβολή στην περιοχή του ποταμού Τόνο, η οποία ήταν πλούσια σε τροπική βλάστηση. Ο αυτοκράτορας των [[Ίνκας]] κατανόησε πως η υποταγή μιας τέτοιας περιοχής ήταν δύσκολη, κυρίως λόγο των γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων της, οπότε αρκέστηκε απλά στο να αναγκάζει τους τοπικούς λαούς να υπογράψουν εμπορικές συνθήκες ανταλλαγής με τους εμπόρους της αυτοκρατορίας αλλά και να στέλνουν στον αυτοκράτορα ένα σώμα τοξοτών να τον υπηρετεί.

{|

|-----

|}

 

 

 

Μαζί με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και τις εκστρατείες του, ο Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι, ακολουθώντας τη πολιτική του πατέρα του είχε μαζί του ακρετούς κρατικούς υπαλλήλους για να χαρτογραφούν και να καταγράφουν τις νέες περιοχές. Η λατρεία για το μυστήριο και το καινούργιο τον οδήγησαν στο να κάνει εισβολές σε μέρη που οι προκάτοχοι του δεν είχανε ούτε αναφερθεί. Η εισβολή εως το [[Κίτο]] στο βορρά, η εισβολή στον [[Αμαζόνιος|Αμαζόνιο]] και η επέκταση των συνόρων προς τις περιοχές νότια του υψιπέδου της [[Τιτικάκα|Τιτικάκας]] οδήγησαν στην κατάκτηση νέων περιοχών. Αλλά ο ανήσυχος χαρακτήρας του Τόπα Ίνκα δεν θα τον εμπόδιζε να πραγματοποιήσει και ναυτικά ταξίδια.

Ο πατέρας του είχε στείλει τον θείο του, στρατηγό Καπάκ Γιουπάνκι ([[Κέτσουα γλώσσα|Κέτσουα:]] ''Qhapaq Yupanki''), στα νότια παράλια για να εγκαθιδρύσει εκεί βάση επιχειρήσεων, ανάμεσα στα έτη [[1441]] και [[1450]]. Αυτή η βάση αποτέλεσε το ναυτικό ορμητήριο του νέου αυτοκράτορα. Οι [[Ίνκας]] δεν είχαν γνώσεις από θαλάσσια ταξίδα και πόσο μάλλον σε ανοιχτό και άγριο ωκεανό όπως τον [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό]], όμως μέσα από τα χρόνια και τις πρώτες αποτυχίες, που τους έδωσαν την απαραίτητη πείρα, είναι βέβαιο πλέον ότι ο πρώτος αυτοκράτορας Ίνκα που ταξίδεψε στη θάλασσα ήταν ο Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι. Τα νησία στα οποία πιθανότατα πήγε ήταν τα [[νησιά Γκαλαπάγκος]], το [[νησί του Πάσχα]] και το [[νησί Μανγκαρέβα]].

 

 

Ο γραπτές πηγές για αυτά τα ταξίδια ήταν τα "Χρονικά των Ίνκας", η ιστορία των Ίνκας γραμμένη από τους ίδιους. Όμως η επέλαση των [[Ισπανία|Ισπανών]] και η καταστροφή των χρονικών αυτών δεν μας δίνει την δυνατότητα να τα μελετήσουμε ακριβώς όπως καταγράφηκαν. Ευτυχώς μεγάλο μέρος αυτών των χρονικών καταγράφηκε από τον Ισπανό ιστορικό Πέδρο Σαρμιέντο ντε Γκαμπόα ([[Ισπανική γλώσσα|Ισπανικά:]] ''Pedro Sarmiento de Gamboa'') μαζί με έναν κατάλογο από τα αντικείμενα που έφερε η εξερευνητική αποστολή πίσω στη πατρίδα των [[Ίνκας]]. Τα αντικείμενα αυτά χάθηκαν και αυτά, μαζί με τα κείμενα, μέσα στη λαίλαπα των καταστροφών και λεηλασιών που είχαν επιδοθεί οι [[κονκισταδόρες]]. Όλα όσα έχει καταγράψει ο Ισπανός επιβεβαιώνονται από τον [[Ολλανδία|Ολλανδό]] Τζέικομπ Ρογγέβεν ([[Ολλανδική γλώσσα|Ολλανδικά:]] ''Jacob Roggeveen'') ο οποίος κατέγραψε τις ιστορίες και τους μύθους των νησιωτικών συμπλεγμάτων που βρίσκονται στα ανοιχτά του [[Περού]]. Ο [[Νορβηγία|Νορβηγός]] Θορ Χέγιερνταλ ([[Νορβηγική γλώσσα|Νορβηγικά:]] ''Thor Heyerdahl''), επίσης κατάφερε να κατασκευάσει ένα πλοιάριο με τα μέσα της εποχής εκείνης και να ταξιδέψει, με επιτυχία, με αυτό ως τα νησία αυτά για να αποδείξει ότι μια τέτοια αποστολή είναι πιθανό να είχε γίνει.

 

Συγκεκριμένα οι μύθοι μιλούσανε για ανθρώπους από μια άγνωστη γη στα ανατολικά που ήρθανε με μεγάλα ξύλινα σκαρία και φωρούσανε φτερά στο κεφάλι τους. Οι ντόπιοι μιλούσανε για τις τέχνες που τους μάθανε αλλά και για τη δύσκολη γλώσσα τους. Ακόμα στα [[νησιά Γκαλαπάγκος]] και στο [[νησί του Πάσχα]] βρέθηκαν μικροοργανισμοί που μόνο στο [[Περού]] και το [[Εκουαδόρ]] μπορούνε να εντοπιστούν. Οι επιστήμονες στις μέρες μας είναι σχεδόν βέβαιοι ότι οι Ίνκας πήγανε στα νησία αυτά με ναυτικά ταξίδια. Τα επιστημονικά ευρήματα ενισχύουν τις ελλιπείς ιστορικές πηγές που διαθέτουμε. Το πότε πήγανε εκεί οι Ίνκας δεν γίνεται να εντοπιστεί χρονικά ακριβώς αλλά πάλι οι ιστορικοί εξετάζοντας την ιστορία των Ίνκας αποφάνθηκαν με τα ιστορικά ντοκουμέντα. Πριν τον [[Πατσακούτι Ίνκα Γιουπάνκι|Πατσακούτι Ίνκα]] οι [[Ίνκας]] ήταν απασχολημένοι με πολεμικές διενέξεις γειτονικών λαών ενώ μετά από τον Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι είχανε να αντιμετωπίσουν τους Ίσπανούς κατακτητές οπότε ο μοναδικός λογικός χρόνος που οι Ίνκας δεν αντιμετώπιζαν προβλήματα και μπορούσανε να ασχοληθούν με ναυτικές εξερευνήσεις ήταν τα έτη βασιλείας [[1445]] με [[1491]]. Εξάλλου η πρώτη μαρτυρία για ναυτική βάση των Ίνκας προέρχετε από το [[1440]].

 

Αν και όπως αναφέρθηκε οι ιστορικές πηγές είναι αμφισβητήσιμες (σχετικά με τους χρόνους που έγινε το ταξίδι, τη διάρκεια του, τους αριθμούς πλοίων και ανδρών καθώς και το πλήθος των ευρημάτων) παραμένει η μοναδική γραπτή μαρτυρία σχετικά με αυτήν την εξερεύνηση. Συγκεκριμένα από τον Πέδρο Σαρμιέντο ντε Γκαμπόα γνωρίζουμε ότι:

 

 

 

Ο Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι ήταν ένας αυθόρμητος χαρακτήρας με ροπή προς την περιπέτεια. Δεν φρόντισε από νωρίς για την διαδοχή του και το μέλλον του θρόνου. Η γυναίκα του Μάμα Όκλλο ([[Κέτσουα γλώσσα|Κέτσουα:]] ''Mama Ocllo'') προσπάθησε να τον πείσει να χρίσει διάδοχο του, τον γιο της, Καπάκ Ουάρι ([[Κέτσουα γλώσσα|Κέτσουα:]] ''Cápac Huari''). Ο ηγεμόνας είχε διαφορετική άποψη και διάλεξε για διάδοχο του τον Τίτο Κούσι Γιουπάνκι ([[Κέτσουα γλώσσα|Κέτσουα:]] ''Titu Cusi Yupanqui''). Η Μάμα Όκλλο τότε τον δηλητηρίασε και ξέσπασε δυναστικός πόλεμος μέσα στην αυτοκρατορία.

 

 

 

 

 

{| align="center" width="70%" class="toccolours"

|- align="center"

|}