Φασματικοί τύποι αστέρων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
[[Εικόνα:HR-diag-no-text.svg|thumb|250px|[[διάγραμμα Χέρτζσπρουνγκ-Ράσελ]]: <br />[[άξονας τετμημένων]]: [[φασματικός τύπος]]<br />
[[άξονας τεταγμένων]]:
-->0, Ia, Ib: Υπεργίγαντες,<br><!--
-->II: Φωτεινοί γίγαντες,<br><!--
Γραμμή 8:
-->VI: Υπονάνοι,<br><!--
-->VII: Λευκοί νάνοι]]
Όπως είναι εμπειρικά γνωστό καθώς αυξάνεται η [[θερμοκρασία]] ενός σώματος όταν αυτό [[πυράκτωση|πυρακτωθεί]] παρουσιάζει αρχικά χρώμα ερυθρό (ερυθροπύρωση), στη συνέχεια ανερχόμενη η θερμοκρασία του το χρώμα του γίνεται προοδευτικά λευκότερο μέχρι που φθάνει το κυανόχρωο (λευκοπύρωση). Κατά τον ίδιο τρόπο διαπιστώθηκε ότι και οι αστέρες παρουσιάζουν διάφορα χρώματα τα οποία και είναι συνάρτηση της θερμοκρασίας τους. Έτσι παρατηρώντας τους [[αστέρας|αστέρες]] από τους θερμότερους στους λιγότερο θερμούς χρωματικά παρουσιάζονται ως κυανόλευκοι, λευκοί, λευκοκίτρινοι, κίτρινοι, χρυσοκίτρινοι, ερυθροί και βαθείς ερυθροί. Έτσι αποφασίστηκε οι αστέρες, με γνώμονα ακριβώς αυτή τη χρωματική διαφορά τους, να καταταχθούν σε διαφορετικούς τύπους. Μεγάλη βοήθεια σ΄ αυτό το τρόπο κατάταξης πρόσφερε στους αστρονόμους η [[φασματοσκοπία]] με συνέπεια σήμερα οι αστέρες να προσδιορίζονται σε '''φασματικούς τύπους'''.
Γραμμή 27 ⟶ 28 :
*Τον τρόπο αυτό ταξινόμησης των αστέρων σε φασματικούς τύπους διατύπωσε για πρώτη φορά στα τέλη του περασμένου αιώνα ο [[Εδουάρδος Πίκερινγκ]] ([[1846]]-[[1919]]) και οι συνεργάτες του στο [[αστεροσκοπείο του Χάρβαρντ]].
==Φασματικοί τύποι==
===Φασματικός τύπος Ο===
Τα άστρα με φασματικό τύπο '''Ο''' είναι πολύ καυτά και φωτεινά άστρα και έχουν μπλε χρώμα, ενώ το περισσότερο φως το εκπέμπουν στην [[υπέρυθρη ακτινοβολία]]. Είναι τα σπανιότερα άστρα Κύριας Ακολουθίας, ενώ τα περισσότερα από τα πιο ογκώδη άστρα ανήκουν σε αυτό το φασματικό τύπο. Εξαιτίας της τεράστιας μάζας τους το υδρογόνο καταναλώνεται πολύ γρήγορα στον πυρήνα τους και είναι τα πρώτα άστρα που εγκαταλείπουν τη κύρια ακολουθία.
Το φάσμα τους παρουσιάζει έντονες γραμμές απορρόφησης και μερικές φορές γραμμές εκπομπής [[Ήλιο]] ΙΙ, εξέχουσες ιονισμένες γραμμές και γραμμές ουδέτερου ήλιου και λιγότερο εμφανείς [[γραμμές Μπάλμερ]].
===Φασματικός τύπος Β===
[[Αρχείο:Pleiades large.jpg|thumb|left|Οι [[Πλειάδες (αστρονομία)|Πλειάδες]] αποτελούνται από πολλά άστρα τύπου Β]]
Οι αστέρες αυτοί αντιστοιχούν στο 12% του συνόλου των αστέρων που έχουν παρατηρηθεί [[φασματοσκοπία|φασματοσκοπικά]]. Στο φάσμα απορρόφησης αυτών επικρατούν οι γραμμές του στοιχείου [[ήλιο]], εξ ου και η ονομασία τους. Η επιφανειακή [[θερμοκρασία]] των αστέρων αυτών κυμαίνεται μεταξύ των 25.000° και 15.000° Κ και το χρώμα τους είναι κυανόλευκο έως λευκό.
Σ΄ αυτούς τους αστέρες ανήκει ο [[Βασιλίσκος (αστέρας)|Βασιλίσκος]] ('''α''' του [[Λέων (αστερισμός)|Λέοντος]]).
===Φασματικός τύπος Α===
Το πλήθος των αστέρων αυτού του τύπου αντιστοιχούν στο 22% του συνόλου. Στο φάσμα απορρόφησης αυτών επικρατούν οι γραμμές υδρογόνου, εξ ου και η ονομασία τους ως αστέρες υδρογόνου. Η επιφανειακή [[θερμοκρασία]] τους κυμαίνεται μεταξύ 12.000° έως 8.000° Κ, το δε χρώμα τους είναι λευκό.
Στη κατηγορία αυτών των αστέρων ανήκει ο [[Σείριος]] και ο [[Βέγας]].
===Φασματικός τύπος F===
Οι αστέρες αυτού του τύπου αντιπροσωπεύουν το 20% των αστέρων. Στο φάσμα τους επικρατούν πρώτα οι γραμμές του ιονισμένου ασβεστίου και στη συνέχεια του υδρογόνου. Η επιφανειακή θερμοκρασία τους είναι χαμηλότερη των 8000° Κ και το χρώμα του είναι λευκοκίτρινο.
Στη κατηγορία αυτών των αστέρων περιλαμβάνεται ο [[Προκύων]] ( '''α''' του [[Κύων Μικρός|Μικρού Κυνός]]).
[[Αρχείο:Sun920607.jpg|thumb|left|Ο [[Ήλιος]] είναι το πιο σημαντικό άστρο τύπου G στην ανθρωπότητα]]
===Φασματικός τύπος G===
Οι αστέρες αυτού του τύπου αντιπροσωπεύουν το 16% των αστέρων. Το φάσμα τους είναι ανάλογο προς το φάσμα που παρουσιάζει ο [[Ήλιος]] μας, με πολλές γραμμές απορρόφησης που οφείλονται στα [[μέταλλο|μέταλλα]] και κυρίως του [[σίδηρος|σιδήρου]], χωρίς όμως και να λείπουν οι γραμμές υδρογόνου. Η επιφανειακή [[θερμοκρασία]] τους φθάνει τους 6000° Κ και το χρώμα τους είναι κίτρινο.
Στη κατηγορία αυτών των αστέρων περιλαμβάνεται η [[Αίγα (αστέρας)|Αίγα]] ( '''α''' του [[Ηνίοχος (αστερισμός)|Ηνιόχου]]), ο [[Ήλιος]] και ο [[Άλφα Κενταύρου]].
===Φασματικός τύπος Κ===
Οι αστέρες αυτοί είναι οι αφθονότεροι και αντιστοιχούν στο 27% του συνόλου των αστέρων που έχουν παρατηρηθεί [[φασματοσκοπία|φασματοσκοπικά]].
Το δε φάσμα τους είναι όμοιο με εκείνο που παρουσιάζουν οι [[ηλιακή κηλίδα|ηλιακές κηλίδες]], εξ ου και το όνομά τους (αστέρες ηλιακών κηλίδων), με άφθονες μεταλλικές γραμμές και λιγότερες υδρογόνου. Η επιφανειακή [[θερμοκρασία]] των αστέρων αυτών κατέρχεται στους 4000° Κ και το χρώμα τους είναι πορτοκαλί.
Σ΄ αυτούς τους αστέρες ανήκει ο [[Αρκτούρος]] ('''α''' του [[Βοώτης|Βοώτη]]) και ο [[Αλντεμπαράν]] ('''α''' του [[Ταύρος (αστερισμός)|Ταύρου]]).
[[Αρχείο:Betelgeuse star (Hubble).jpg|thumb|right|Ο Μπεντελγκέζ, με φασματικό τύπο Μ, είναι ένα από τα μεγαλύτερα άστρα.]]
===Φασματικός τύπος Μ===
Οι αστέρες αυτοί είναι οι σπανιότεροι και αντιστοιχούν μόλις στο 3% του συνόλου των αστέρων που έχουν παρατηρηθεί [[φασματοσκοπία|φασματοσκοπικά]]. Όμως αποτελούν το 76% των γειτονικών άστρων Κύριας Ακολουθίας και είναι με μεγάλη διαφορά η αφθονότερη τάξη αστέρων.<ref name="LeDrew2001">[[Glenn LeDrew|LeDrew, G.]]; ''[http://adsabs.harvard.edu/abs/2001JRASC..95...32L The Real Starry Sky]'', Journal of the Royal Astronomical Society of Canada, Vol. 95, No. 1 (whole No. 686, February 2001), pp. 32–33. ''Note:'' Table 2 has an error and so this article will use 824 as the assumed correct total of main sequence stars</ref> Αν και τα περισσότερα άστρα αυτού του τύπου είναι [[ερυθρός νάνος|ερυθροί νάνοι]], σε αυό το τύπο κατάσσονται οι [[ερυθρός γίγαντας|ερυθροί γίγαντες]], όπως ο [[Αντάρης]], και οι [[μεταβλητός Μίρα|Μεταβλητοί τύπου Μίρα]].
Στο φάσμα τους επικρατούν ταινίες απορρόφησης που οφείλονται στο οξείδιο του τιτανίου εξ ου και το όνομά τους. Η επιφανειακή [[θερμοκρασία]] των αστέρων αυτών περιορίζεται στους 3500° έως 3000° Κ και το χρώμα τους είναι ερυθρό.
Σ΄ αυτούς τους αστέρες ανήκει ο [[Μπετελγκέζ]] ('''α''' του [[Ωρίων (αστερισμός)|Ωρίωνα]]).
==Εκτεταμένοι φασματικοί τύποι==
===Τύποι καυτών μπλε άστρων===
====Φασματικός τύπος W====
Ο τύπος W ή WR αντιπροσωπεύει τους υπέρλαμπρους [[αστέρας Βολφ-Ραγιέ|αστέρες Wolf-Rayet]], αξιοσημείωτα ασυνήθιστοι επειδή η ατμόσφαιρά τους αποτελείται από ήλιο και όχι υδρογόνο. Θεωρείται ότι είναι υπεργίγαντες οι οποίοι έχασαν το εξωτερικό κάλυμμα υδρογόνου λόγω της υψηλής θερμοκρασίας τους και των αστρικών ανέμων. Ο τύπος W χωρίζεται σε φασματικό τύπο WN, WC, και τον πιο εκτεταμένο WO, ανάλογα με τη κυριαρχία αζώτου και άνθρακα στο φάσμα τους. Η επιφανειακή θερμοκρασία τους αγγίζει τους 70.000° K.<ref name=WR>[http://adsabs.harvard.edu//abs/2007ARA%26A..45..177C Physical Properties of Wolf-Rayet Stars], Crowther, Paul A., 2007</ref>
====Φασματικοί τύποι OC, ON, BC, BN====
Τα άστρα αυτών των φασματικών τύπων αποτελούν ένα ενδιάμεσο μεταξύ των αστέρων Βολφ-Ραγιέ και των καυτών άστρων φασματικού τύπου Ο και Β.
===Τύποι ερυθρών και φαίων νάνων===
====Φασματικός τύπος L====
Οι αστέρες αυτοί είναι ψυχρότεροι του τύπου Μ. Κάποιοι από αυτούν είναι τόσο μικροί που δεν μπορούν να ξεκινήσουν τις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις πουλαμβάνουν χώρα σε ένα άστρο. Στο φάσμα τους υπάρχουν γραμμές αρνητικά φορτικσμένου υδρογόνου και [[αλκάλια]].<ref name="kirk_ARAA">{{cite journal
| last = Kirkpatrick ''et al.'' | first = J. Davy
| title = Dwarfs Cooler than M: the Definition of Spectral Type L Using Discovery from the 2-µ ALL-SKY Survey (2MASS)
| journal = The [[Astrophysical Journal]]
| volume = 519 | issue = 2 | pages = 802–833
| date = July 10, 1999
| publisher = [[The University of Chicago Press]]
| url = http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/307414
| id = ISSN: 0004-637X
| doi = 10.1086/307414 }}
</ref><ref name="kirk_ApJ">{{cite journal
| last = Kirkpatrick | first = J. Davy
| title = New Spectral Types L and T
| journal = [[Annual Reviews]] of Astronomy and Astrophysics
| volume = 43 | issue = 1 | pages = 195–246
| date = 2005
| publisher = [[Annual Reviews]]
| doi = 10.1146/annurev.astro.42.053102.134017
| id = ISSN: 0066-4146 }}
</ref> Οι θερμοκρασίες του είναι μεταξύ 2000 και 1300 Κ.
====Φασματικός τύπος Τ και Y====
Οι νάνοι αυτοί είναι γνωστοί ως νάνοι μεθανίου, καθώς το [[μεθάνιο]] είναι άφθονο στο φάσμα τους.<ref name="kirk_ARAA">{{cite journal
| last = Kirkpatrick ''et al.'' | first = J. Davy
| title = Dwarfs Cooler than M: the Definition of Spectral Type L Using Discovery from the 2-µ ALL-SKY Survey (2MASS)
| journal = The [[Astrophysical Journal]]
| volume = 519 | issue = 2 | pages = 802–833
| date = July 10, 1999
| publisher = [[The University of Chicago Press]]
| url = http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/307414
| id = ISSN: 0004-637X
| doi = 10.1086/307414 }}
</ref><ref name="kirk_ApJ">{{cite journal
| last = Kirkpatrick | first = J. Davy
| title = New Spectral Types L and T
| journal = [[Annual Reviews]] of Astronomy and Astrophysics
| volume = 43 | issue = 1 | pages = 195–246
| date = 2005
| publisher = [[Annual Reviews]]
| doi = 10.1146/annurev.astro.42.053102.134017
| id = ISSN: 0066-4146 }}
</ref> Οι θερμοκρασίες του κυμαίνονται μεταξύ 1300 και 700 Κ. Οι αστέρες που είναι ψυχρότεροι έχουν φασματικό τύπο Y. Θεωρητικά τέτοια άστρα υπάρχουν, αλλά δεν έχουν εντοπιστεί. Τα ψυχρότερα γνωστά αστέρια είναι φασματικού τύπου Τ9.
===Αστέρες άνθρακα===
====Φασματικός τύπος C====
Τα αστέρια αυτού του φασματικού τύπου, γνωστά και ως [[αστέρας άνθρακα|αστέρες άνθρακα]], είναι κόκκινοι γίγαντες κοντά στο τέλος της ζωής τους. Αντιστοιχεί στους παλιότερους τύπους N και R.
Σε αυτούς τους αστέρας ανήκει ο [[Λα Σουπέρμπα]] και ο [[R Βόρειου Στεφάνου]].
====Φασματικός τύπος S====
Στο φάσμα των αστέρων αυτού του τύπου έπικρατούν οι γραμμές του οξειδίου του ζιρκονίου μαζί με αυτές του διοξείδιου του τιτανίου και βρίσκονται ανάμεσα στους αστέρες τύπου Μ και στους αστέρες άνθρακα.<ref>Keenan, P. C. 1954 Astrophysical Journal, vol. 120, p.484</ref> Όπως και συμβαίνει και στους αστέρες άνθρακα τα περισσότερα από αυτά τα άστρα είναι γίγαντες και υπεργίγαντες.
===Λευκοί νάνοι===
[[Αρχείο:Sirius A and B Hubble photo.jpg|thumb|right|Ο [[Σείριος]] Α και Β. Ο Σείριος Β είναι ένας λευκός νάνος.]]
Ο φασματικός τύπος D είναι η σύγχρονη ταξινόμηση που χρησιμοποιείται για τους [[λευκός νάνος|λευκούς νάνους]], δηλαδή αστέρια χαμηλής μάζας με μέγεθος πλανήτη στα οποία δεν λαμβάνει χώρα πλέον [[πυρηνική σύντηξη]]. Η τάξη D χωρίζεται σε στις υποκατηγορίες DA, DB, DC, DO, DQ, DX και DZ. Τα γράμματα δεν έχουν κάποια σχέση με τους προηγούμενους τύπους αλλά με τη σύσταση του εξωτερικού στρώματος της ατμόσφαιρας των λευκών νάνων.
===Μη αστρικοί φασματικοί τύπου Q και Ρ===
Τέλος, οι φασματικοί τύποι Q και Ρ δεν χρησιμοποιούνται για να χαρακτηρίσουν άστρα. Ο τύπος Ρ χαρακτηρίζει τα [[πλανητικά νεφελώματα]] και ο φασματικός τύπος Q χαρακτηρίζει τους [[καινοφανείς αστέρες]].
==Παραπομπές==
{{reflist}}
[[Κατηγορία: Φασματικοί τύποι αστέρων|*]]
| |||