Σεισμός της Βαλδίβια (1960): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο συνολικός απολογισμός σε ανθρώπινες απώλειες και οικονομική καταστροφή δεν είναι ακριβής. Έχουν δημοσιευτεί διάφορες εκτιμήσεις για τον αριθμό των νεκρών από τον σεισμό και τα τσουνάμι ενώ το [[United States Geological Survey|USGS]] αναφέρει μελέτες με αριθμούς νεκρών από 2231, 3000, ή 5700 άτομα.<ref name="USGS_articles">{{cite web | url = http://neic.usgs.gov/neis/eq_depot/world/1960_05_22_articles.html | accessdate = 2007-01-11 | publisher = U.S. Geological Survey |title= The Largest Earthquake in the World - Articles}}</ref> Ενώ μια άλλη πηγή αναφέρει εκτίμηση για 6000 νεκρούς.<ref name="CRED">{{cite web | url = http://www.em-dat.net | accessdate = 2007-01-09 | publisher = Centre for Research on the Epidemiology of Disasters (CRED) |title= Emergency & Disasters Data Base}}</ref> Το κόστος της καταστροφής έχει εκτιμηθεί από διάφορες πηγές μεταξύ 400 εκατομμύρια έως 800 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ<ref name="USGS_articles"/> ή 2.9 έως 5.8 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ με προσαρμογή σε τιμές 2010.

 

[[Αρχείο:Graph_of_largest_earthquakes_1906-2005.png|thumb|right|Παγκόσμια σεισμική έκλυση ενέργειας από το 1906 έως το 2005, το γράφημα δείχνει ότι σχεδόν το 25% της ενέργειας προέρχεται μόνο από τον Μεγάλο σεισμό της Χιλής.]]

[[Αρχείο:Valdivia after earthquake, 1960.jpg|thumb|250px|Ένας δρόμος στην [[Βαλδίβια]] μετά τον σεισμό στις 22 Μαΐου 1960]]

Δύο μέρες μετά το σεισμό, η ηφαιστειακή εστία του Κορντόν Καουγιέ, κοντά στο ηφαίστειο Πουγιέουε, εξερράγη. Είναι πιθανό να ακολούθησαν και εκρήξεις άλλων ηφαιστείων, αλλά λόγω της απουσίας επικοινωνιών δεν ήταν δυνατό να καταγραφούν. Ο σχετικά μικρός αριθμός των θυμάτων (6.000) αποδίδεται κυρίως στη χαμηλή πυκνότητα του πληθυσμού αλλά και στην ισχύ των κατασκευών, καθώς για τα κτίρια είχε προβλεφθεί ότι η χώρα είναι γεωλογικά ιδιαίτερα ενεργή. Επίσης, αναφέρεται ο μεγάλος αριθμός ξύλινων σπιτιών, καθώς και το γεγονός ότι οι παράκτιες πόλεις ήταν χτισμένες σε υψηλότερο έδαφος, λόγω μίας προ-αποικιακής παράδοσης.

 

Ο σεισμός θεωρείται σεισμός ώθησης ως συνέπεια της απελευθέρωσης των μηχανικών τάσεων της υποβυθιζόμενης τεκτονικής πλάκας Νάσκα κάτω από τη Νότια Αμερικανική τεκτονική πλάκα. Το εστιακό βάθος ήταν σχετικά ρηχό, υπολογιζόμενο στα 33 χλμ., σε σύγκριση με τα αντίστοιχα βάθη σεισμών της περιοχής της βόρειας Χιλής και της Αργεντινής που υπολογίζονται στα 70 χλμ. Η ζώνη διάρρηξης του σεισμού είχε μήκος 800 χλμ., από την Τάλκα (σε 35° γ.π.) ως το αρχιπέλαγος της Τσιλοέ (στις 43° γ.π.). Η ταχύτητα διάρρηξης έχει υπολογιστεί σε 3,5 χλμ ανά δευτερόλεπτο.<ref>Hiroo Kanamori and Jogn J. Cipar. [http://www.gps.caltech.edu/uploads/File/People/kanamori/HKpepi74.pdf Focal process of the great Chilean earthquake May 22, 1960] Physics of the Earth and Planetary Interiors. 1974.</ref>

 

Ο σεισμός πυροδότησε ένα πλήθος κατολισθήσεων, κυρίως στις παγετωνικές κοιλάδες των Άνδεων. Στην οροσειρά των Άνδεων οι περισσότερες έγιναν σε δασικές πλαγιές και γύρω από το ρήγμα Λικίνιε-Όφκι. Ορισμένες από αυτές τις περιοχές έχουν σχετικά αραιή βλάστηση ενώ άλλες έχουν φυσικές δομές χαμηλών θάμνων. Αυτές οι κατολισθήσεις δεν επέφεραν ανθρώπινες απώλειες ούτε καταστροφές, καθώς οι περιοχές ήταν κυρίως ακατοίκητες με φτωχό οδικό δίκτυο. Μία όμως κατολίσθηση επέφερε τη φραγή της απορροής της λίμνης Ρινίουε, προκαλώντας συναγερμό και καταστροφές από την υπερχείλιση του υδατικού δικτύου.

 

Τα τσουνάμι που προκάλεσε ο σεισμός έγιναν αισθητά στη νότια Χιλή, τη Χαβάη, την Ιαπωνία, τις Φιλιππίνες, την ανατολική Νέα Ζηλανδία, τη νοτιανατολική [[Αυστραλία]] και την Αλάσκα. Ορισμένα κύματα έφτασαν τοπικά στη νότια Χιλή ακόμα και τα 25 μέτρα ύψος, ενώ το κύριο τσουνάμι ταξίδεψε σε όλο τον Ειρηνικό προκαλώντας καταστροφές και το θάνατο 61 ανθρώπων στο Χίλο της Χαβάη. Ακόμα και σε απόσταση 10.000 χλμ. από το επίκεντρο (Ιαπωνία και Φιλιππίνες) καταγράφηκαν κύματα με ύψος ως και 11 μέτρα.

 

Κατά τον σεισμό σημειώθηκαν αρκετές κατολισθηήσεις δυτικά του όρους Τραλκάν, οι οποίες έφραξαν τη φυσική απορροή της λίμνης Ρινίουε. Η λίμνη αυτή είναι η χαμηλότερη από μία αλυσίδα επτά λιμνών και δέχεται μία σταθερή εισροή από τον ποταμό Ένκο. Η απορροή της γίνεται μέσω του ποταμού Σαν Πέντρο, ο οποίος διέρχεται στη συνέχειά του από αρκετούς οικισμούς και την πόλη της Βαλδίβια, πριν εκβάλλει στον κόλπο των Κορραλιών.

 

Η φραγή του ποταμού από τις κατολισθήσεις είχε ως συνέπεια τη ραγδαία αύξηση της στάθμης της λίμνης Ρινίουε. Κάθε μέτρο αύξησης της στάθμης αντιστοιχούσε στη συσσώρευση 20 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού στη λίμνη. Η διοχέτευση πλέον της υπερχειλισμένης λίμνης στον ποταμό Σαν Πέντρο, ο οποίος είχε χωρητικότητα ροής μόλις 400 κυβικών μέτρων, θα ήταν καταστροφική, σε περίπτωση που η στάθμη ξεπερνούσε το ύψος των 24 μέτρων του φράγματος. Μία πιθανή θραύση του φράγματος ή υπερχείλιση θα προκαλούσε την πλημμύρα όλων των περιοχών και οικισμών κατά μήκος της ροής του ποταμού σε διάστημα μικρότερο των 5 ωρών. Υπολογίστηκε ότι στην επικίνδυνη περιοχή κατοικούσαν περίπου 100.000 άνθρωποι, ενώ καταστρώθηκαν σχέδια εκκένωσης της Βαλδίβια, αν και αρκετοί κάτοικοι έφυγαν από μόνοι τους. Για να αποφευχθεί η καταστροφή της πόλης, στρατιωτικές δυνάμεις και πολίτες ξεκίνησαν μία προσπάθεια, η οποία έμεινε γνωστή με τον όρο Ρινιουάσο, για να ελέγξουν τη στάθμη της λίμνης.

 

Στις 24 Μαίου, 38 ώρες μετά το σεισμό, η ηφαιστειακή εστία του [[Κορντόν Καουγιέ]] ξεκίνησε να εκρήγνυται. Η εστία βρίσκονταν μεταξύ δύο αραιοκατοικημένων και απομονωμένων κοιλάδων των Άνδεων, και η έκρηξη δεν είχε ιδιαίτερα πολλούς μάρτυρες, ενώ δε δόθηκε ιδιαίτερη δημοσιότητα λόγω των καταστροφικών συνεπειών του σεισμού. Η έκρηξη δημιούργησε μία ρηγματική σχισμή μήκους 5,5 χλμ. με 21 ανεξάρτητες εστίες ροών λάβας και τέφρας. Η έκρηξη ολοκληρώθηκε στις 22 Ιουλίου.

 

Μετά το σεισμό του [[1960]] σχηματίστηκε μία εθνική επιτροπή στη [[Χιλή]] για την αντιμετώπιση των συνεπειών καταστροφικών σεισμών. Η επιτροπή αυτή μετά την ολοκλήρωση του έργου της δε διαλύθηκε και μετονομάστηκε το [[1974]] σε ΟΝΕΜΙ (Oficina Nacional de Emergencia del Ministerio del Interior - Εθνική Επιτροπή Έκτακτων Καταστάσεων του Υπουργείου Εσωτερικών), ενώ με νόμο αποτελεί από τότε ανεξάρτητη κρατική υπηρεσία της χώρας.

 

Η ΟΝΕΜΙ έχει ως στόχο την οργάνωση και τον συντονισμό της αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, καθώς και την παροχή και διαχείριση της πληροφορίας σχετιά. Παράλληλα, η ΟΝΕΜΙ συνεργάζεται με άλλες κρατικές αρχές και υπηρεσίες αρμόδιες για συναφή θέματα, όπως η CONAF (αρμόδια για το δασικό πλούτο και την άγρια ζωή) και η OVDAS (αρμόδια για την παρακολούθηση της ηφαιστειακής δραστηριότητας).

 

Ως προς τις επιπτώσεις του σεισμού στους αστικούς ιστούς της χώρας, εκτιμάται ότι περίπου το 40% των σπιτιών στη [[Βαλδίβια]] καταστράφηκαν με το σεισμό, αφήνοντας έτσι περίπου 20.000 ανθρώπους άστεγους. Οι περισσότερο πληγείσες κατασκευές ήταν οι κατασκευασμένες από [[σκυρόδεμα]], συχνά λόγω της απουσίας αντισεισμικής θωράκισης. Τα παραδοσιακά ξύλινα σπίτια αντέδρασαν καλύτερα και σε πολλές περιπτώσεις παρέμειναν μεν ακατοίκητα αλλά χωρίς να καταρεύσουν. Επίσης, οι κατασκευές που βρίσκοταν σε τεκτονικές ανωφέρειες πλήγεισαν περισσότερο από αυτές σε χαμηλά ύψη ή βαθύπεδα. Αρκετά τετράγωνα στο κέντρο του αστικού ιστού της [[Βαλδίβια]] με κατεστραμένα κτίρια παρέμειναν άδεια ακόμα και τις δεκαετίες του '90 και του 2000, ενώ αρκετά χρησιμοποιούνται σήμερα ως υπαίθριοι χώροι στάθμευσης. Τέτοια τετράγωνα είχαν πριν από το σεισμό σύγχρονα για την εποχή τους κτίρια από σκυρόδεμα, τα οποία είχαν κατασκευαστεί μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του [[1090]].

 

[[pl:Trzęsienie ziemi w Chile (1960)]]

[[pt:Sismo de Valdivia de 1960]]

[[ru:Великое Чилийское землетрясение]]

[[simple:Great Chilean Earthquake]]