Αδώνια: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

:''Για το χωριό, δείτε [[Αδώνεια Πιερίας]]. ''

 

Τα '''Αδών(ε)ια''' ή '''Αδώνια μυστήρια''' ήταν ετήσια γιορτή σε ανάμνηση του θανάτου και της ανάστασης του [[Άδωνις|Άδωνη]] σε όλες σχεδόν τις πόλεις της [[Αρχαία Ελλάδα|Αρχαίας Ελλάδας]]. Ο θάνατος και η ανάσταση του Άδωνη είχε σχέση με τον ετήσιο κύκλο της βλάστησης και της καρποφορίας. Η διάρκειά τους ποίκιλλε: αλλού κρατούσαν δυο, τρεις ή και εφτά ημέρες, ενώ δεν εορτάζονταν παντού την ίδια εποχή του έτους.

 

{{απόφθεγμα|απόφθεγμα=Με δένει ένα Τί,<br />Μιαν ασύγκριτη Μελαγχολία προς τα Περα­σμένα.<br />-Οι Διθύραμβοι. Τα Λήναια και τ’ Αδώνια.<br />Μιαν αδερφικιά Ενατένιση<br />Προς τα Μακρυνά. Τ’ ό,τι δεν ειπώθη. ο αιώνιος<br />Ερχομός κι ο μισεμός -και του μισεμού ο καημός.|πηγή=Ναπολέων Λαπαθιώτης, Αδώνια (1912)|πλάτος=20%|align=right}}

Οι πρώτες ημέρες της γιορτής (''αφανισμός'') ήταν πένθιμες. Οι γυναίκες, που μόνο αυτές έπαιρναν μέρος στη γιορτή, είχαν την επιμέλεια της κηδείας του θεού και θρηνούσαν το χαμό του. Μετά με λυμένα μαλλιά και γυμνόστηθες γυρνούσαν στους δρόμους περιφέροντας κέρινα και πήλινα ομοιώματα του θεού και έψελναν πένθιμους ύμνους με τη συνοδεία [[αυλός|αυλού]] [[γίγγρας|γίγγρα]]. Το πρωί της επόμενης μέρας, πετούσαν ομοιώματα του θεού σε πηγές ή σε ποτάμια. Μετά την πάροδο των πένθιμων ημερών, οι πιστοί γιόρταζαν με οργιαστική χαρά την ανάστασή του (''εύρεσις'') με χορούς και πλούσια γεύματα.

 

Όταν οι Αθηναίοι ετοιμάζονταν για την εκστρατεία στη [[Σικελία]] (415-413 π.Χ.), ήταν η εποχή που γιόρταζαν τα Αδώνια<ref>[...]Ἀδώνια γὰρ εἶχον αἱ γυναῖκες τότε, καὶ προὔκειτο πολλαχόθι τῆς πόλεως εἴδωλα, καὶ ταφαὶ περὶ αὐτὰ καὶ κοπετοὶ γυναικῶν ἦσαν, ὥστε τοὺς ἐν λόγῳ ποιουμένους τινὶ τὰ τοιαῦτα δυσχεραίνειν καὶ δεδιέναι περὶ τῆς παρασκευῆς ἐκείνης καὶ δυνάμεως, μὴ λαμπρότητα καὶ ἀκμὴν ἐπιφανεστάτην σχοῦσα ταχέως μαρανθῇ. {{ws|[[s:Βίοι Παράλληλοι/Νικίας|Πλουτάρχου ''Βίοι Παράλληλοι'', Νικίας, κεφ. 13.7]]}}</ref>, στα μέσα του καλοκαιριού, όπως και στη [[Σικυώνα]], την [[Αλεξάνδρεια]], τη [[Βύβλος|Βύβλο]] και την [[Αντιόχεια]]<ref>{{cite book|last=Smyth|first=Herbert Weir Smyth|title=Greek melic poets|publisher=Biblo & Tannen Publishers|date=1993|pages=28|chapter=Αδωνίδια|isbn=0819601209|url=http://books.google.com/books?id=SN2a3D-ZP9gC&pg=PA28&lpg=PA28&dq=%CE%B1%CE%B4%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%B1&source=bl&ots=5ivQpt2Xu4&sig=S0cXo5QAsivgc2WLwVdk2cm6Mls&hl=en&ei=EoCRSpPRJc3J-QaoorXyDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4#v=onepage&q=%CE%B1%CE%B4%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%B1&f=false|language=αγγλικά}}</ref>.

 

Κοντά στον επιτάφιο (νεκροκρέβατο) τοποθετούσαν κούκλες που παρίσταναν έρωτες και πουλιά και δίπλα στο ομοίωμα του Άδωνη άφηναν πλακούντες και γλυκίσματα. Η γιορτή τέλειωνε με θυσίες [[αγριογούρουνο|αγριόχοιρων]].

 

Τα Αδώνια γιορτάζονταν και στην [[Αλεξάνδρεια]] επί [[Πτολεμαίοι|Πτολεμαίων]], εορτή για την οποία σώζεται περιγραφή από το [[Θεόκριτος|Θεόκριτο]] στο 15ο ειδύλλιό του ''«Συρακούσιαι ή Αδωνιάζουσαι»''<ref>{{ws|[[s:Συρακούσιαι ή Αδωνιάζουσαι|Θεόκριτου, ''Ειδύλλια'', 15]]}}</ref>, όταν την είχε οργανώσει η [[Αρσινόη Β' της Αιγύπτου]], σύζυγος του [[Πτολεμαίος Β' Φιλάδελφος|Πτολεμαίου Β' του Φιλάδελφου]].

 

Την επόμενη ημέρα, γυναίκες λυσίκομες, ξυπόλητες και γυμνόστηθες έριχναν τα ομοιώματα του Θεού στα νερά και τον παρακαλούσαν να επιστρέψει πίσω ξανά και το επόμενο έτος.

 

Τα Αδώνια των υπόλοιπων πόλεων, ανάμεσα στις οποίες πιο λαμπρά ήταν της Αθήνας και του [[Άργος|Άργους]], διοργανώνονταν με τις προσωπικές οικονομικές εισφορές των γυναικών που συμμετείχαν σε αυτά, ενώ στη [[Ρόδος|Ρόδο]] υπήρχε μια μικτή θρησκευτική αδελφότητα, οι λεγόμενοι «Αδωνιασταί» ή «Αδωνισταί». Η ποιήτρια [[Σαπφώ]] από τη [[Λέσβος|Λέσβο]] επίσης αναφέρεται σε συνήθειες για το θρήνο του θανάτου του Άδωνι<ref>κατθνάσκει, Κυθέρη᾿, ἄβρος Ἄδωνις· τί κε θεῖμεν; καττύπτεσθε, κόραι, καὶ κατερείκεσθε χίτωνας. {{ws|[[s:Ύμνοι και Επιθαλάμια#Απόσπασμα 62 - Κατθνάσκει, Κυθέρηα|Σαπφώ, απόσπασμα 62]]}}</ref>.

 

Μαρτυρία των τελετών, χορών και θρήνων αυτών στην αρχαία [[Σεβίλλη]] διασώθηκε στο Βιβλίο των παθών των [[Αγίες Γιούστα και Ρουφίνα|αγίων Ιούστας και Ρουφίνας]], οι οποίες μαρτύρησαν γύρω στο [[248]]. Σύμφωνα με το κείμενο, οι δύο χριστιανές, που πουλούσαν κεραμικά, διασταυρώθηκαν με την περιφορά των πιστών του Άδωνι, οι οποίοι, στην άρνηση των γυναικών να προσφέρουν τάματα στη μνήμη του θεού, τις προπηλάκισαν και εν τέλει τις φυλάκισαν.

 

Ως '''Αδώνια''' ή '''Αδωνίδια''' ήταν γνωστοί και οι θρήνοι που ψάλλονταν για τον Άδωνη κατά τη διάρκεια των εορτών<ref name=glossai>{{ws|[[s:Γλώσσαι/Α|Ησύχιος, ''Γλώσσαι'']]}}</ref>, όπως ο «Επιτάφιος Αδώνιδος» του [[Βίων ο Σμυρναίος|Βίωνος]] που έχει διασωθεί.

 

 

Το ίδιο έθιμο, με το όνομα "Φουσκοδέντρι", τελείται και στην [[Καστανιά Στυμφαλίας]], με το όνομα "Κάνναβο" κατά τη Μεσοπεντηκοστή στην [[Άνω Αμισός|Άνω Αμισό]] του [[Πόντος|Πόντου]], ως "Λειδινός" στην [[Αίγινα]] στις [[14 Σεπτεμβρίου]]<ref>[http://www.aeginaportal.gr/content/view/357/31/lang,el/ Το έθιμο του Λειδινού]</ref> και ως "Λάζαρα" ή "Λαζαρικά" στην [[Αμμόχωστος|Αμμόχωστο]]<ref name="politis" />. Ο Γεώργιος Μέγας αναφέρει ότι παρόμοιο έθιμο αναβιώνει στις [[Σέρρες]] κατά την περιφορά του Επιταφίου. Γυναίκες τοποθετούν εικόνα του Εσταυρωμένου ανάμεσα σε άνθη, αναμμένα κεριά και θυμιάματα και δίπλα τοποθετούν ένα πιάτο [[φακές|φακής]] ή [[κριθάρι|κριθαριού]].

 

 

 

{{παραπομπές|2}}

 

 

[[Κατηγορία:Αρχαίες ελληνικές εορτές]]

[[en:Adonia]]

[[es:Adonia]]

[[nl:Adonia]]

[[ru:Садики Адониса]]

[[uk:Адонії]]