Ευρωπός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

==Αρχαία Ευρωπός==

Τα στοιχεία για την πόλη της Ευρωπού προέρχονται στη συντριπτική τους πλειονότητα από το νεκροταφείο της πόλης. Η ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε δειλά, μόλις το 1989, με δοκιμαστικές τομές, μετά από επιτυχή εφαρμογή προγράμματος γεωφυσικών διασκοπήσεων σε αγρόκτημα της περιοχής. Η αποκάλυψη τμήματος της νεκρόπολης της Ευρωπού μετέτρεψε τους τάφους των πολιτών της σε “λαλούντα” μνημεία/σύμβολα της ανάπτυξης, του πολιτισμού και της ιστορίας της πόλης τους. Οι αρχαιότερες ενδείξεις κατοίκησης της πόλης προέρχονται από τον προϊστορικό οικισμό στην καρδιά του σημερινού Δήμου Ευρωπού.

Κορυφαίο εύρημα των αρχαϊκών χρόνων, όχι μόνο από την Ευρωπό, αλλά από ολόκληρη την περιοχή του νομού, αποτελεί ο κούρος. Βρέθηκε σε αγροτεμάχιο της περιοχής κατά τη διάρκεια άροσης, το 1966. Πρόκειται για ένα γλυπτό υπερφυσικού μεγέθους, νεαρού άνδρα, στον αγαλματικό τύπο του Κούρου. Είναι προϊόν νησιώτικου και πιθανότατα κυκλαδίτικου εργαστηρίου, όπως φανερώνει η σύσταση προέλευσης του μάρμαρου. Χρονολογείται στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. και μπορεί να θεωρηθεί από τα οψιμότερα παραδείγματα της σειράς των Κούρων, επειδή τα χέρια και τα πόδια έχουν σχεδόν αποκολληθεί από το σώμα. Παριστάνεται με κοντά μαλλιά, χωρίς τη χαρακτηριστική κόμμωση των υπολοίπων. Προφανώς αποτελούσε “επιτάφιο σήμα”, σύμφωνα με το έθιμο της εποχής, επιφανούς Ευρωπαίου πολίτη ντόπιου ή και αποίκου από τη Νότια Ελλάδα, εγκαταστημένου στην πόλη. Η ανεύρεση του επιβεβαιώνει τις πρώιμες εμπορικές και κοινωνικο-οικονομικές σχέσεις της Ευρωπού με τις υπόλοιπες Ελληνικές πόλεις.Μάρτυρες αυτών των σχέσεων είναι τα όστρακα - κομμάτια αγγείων - κορινθιακής ή αττικής μελανόμορφης και ερυθρόμορφης εισαγμένης κεραμικής που αποκαλύπτει η ανασκαφική έρευνα.

Στη διάρκεια του 5ου - 4ου αιώνα π.Χ., φαίνεται ότι ήταν από τις πλέον αναπτυγμένες και οχυρές πόλεις της Βοττιαίας. Για το λόγο αυτό ο Σιτάλκης κατέβαλε προσπάθεια να την εκπορθήσει και να εξασφαλίσει έτσι το στρατιωτικό έλεγχο ης περιοχής. Η ανεπιτυχής προσπάθεια του θράκα εισβολέα υποδηλώνει την ύπαρξη ισχυρού τείχους που ενίσχυε την όντως οχυρή θέση της πόλης. Οι πολίτες της επισκέπτονταν τα μεγάλα κοινά ιερά των Ελλήνων, όπως προκύπτει από τον κατάλογο των θεωροδόκων των Δελφών. Τα ονόματα και τα πατρωνυμικά τους είναι γνωστά και συνήθη, και επιχωριάζουν σ’ ολόκληρο το Μακεδονικό χώρο. (Φίλιππος, Βηδέτας, Νικαία, Αγάθων, Μαχάτας, Παράμονος, Σέλευκος και Αργαίος). Το εμπόριο με κοντινές ή και απομακρυσμένες πόλεις ανθούσε και τα τεράστια πιθάρια που αποκαλύφθηκαν σε κάθε οικιακό χώρο προδίδουν την οικονομική ευμάρεια και την αφθονία των προϊόντων της γης της.

Συνεπίκουρη η έρευνα των νεκροταφείων, προσφέρει στοιχεία για την κοινωνική διαστρωμάτωση και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών ης. Η οικονομική κατάσταση είναι πρόδηλη από το υλικό κατασκευής, το μέγεθος και τον τύπο των ταφικών μνημείων. Η μεσαία και κατώτερη τάξη προτιμά κιβωτιόσχημους, κεραμοσκεπείς ή απλούς λακκοειδείς τάφους. Η πλειονότητα των τάφων είναι ακτέριστοι. Υπάρχουν και τάφοι κτερισμένοι με αγγεία, όπλα, εργαλεία, ειδώλια, κοσμήματα και νομίσματα, λακκοειδείς και κεραμοσκεπείς, που αποδεικνύουν την ομοιογένεια των ταφικών εθίμων και πρακτικών με την υπόλοιπη Μακεδονία. Η ποικιλία των κτερισμάτων επιτρέπει να προσεγγίσουμε την καθημερινή ζωή, τις ασχολίες και τις μεταφυσικές δοξασίες των ανθρώπων. Τη φιλαρέσκεια, γυναικείο γνώρισμα όλων των εποχών, αποκαλύπτουν ευρήματα τάφων πυξίδες - συγκεκριμένο είδος πήλινων αγγείων στα οποία τοποθετούσαν οι γυναίκες τα κοσμήματά τους, μολύβδινες θήκες για καλλωπιστικές κρέμες “ψιμύθια”, κοσμήματα όλων των τύπων από χρυσό ή άργυρο. Δε λείπουν ακόμη και οι παραδοσιακές γυναικείες ασχολίες - οικιακή οικοτεχνία και υφαντική -όπως προκύπτει από την ανεύρεση υφαντικών βαρών και σφοντυλιών. Η παρουσία της τάξης των εταίρων επιβεβαιώνεται από την επιβλητική παρουσία ενός συλημένου και κατεστραμμένου σήμερα Μακεδονικού τάφου. Ο τύπος του τάφου, ιδιαίτερα προσφιλής στη Μακεδονική αριστοκρατία, αντιπροσωπευόταν στο νομό από το γνωστό Μακεδονικό τάφο της Τούμπας. Η απρόσμενη και ανέλπιστη ανακάλυψη αυτού του τάφου, για την ύπαρξη του οποίου δεν υπήρχε η παραμικρή υποψία, επειδή δε σώζεται ο τύμβος του, είναι προάγγελος της συνέχειας των ανασκαφών. Εταίρος θα πρέπει να ήταν επίσης και ο άνδρας, τα υπολείμματα της καύσης του οποίου εναποτέθηκαν σε κιβωτιόσχημη θήκη, η οποία περιείχε επίσης ένα χρυσό στεφάνι με φύλλα δάφνης, ασημένιο νόμισμα Αλεξάνδρου και διάφορα άλλα αντικείμενα. Τις οικονομικές δυνατότητες της τάξης υποθέτουμε και από ένα ακόμη πολύτιμο αντικείμενο ενός κιβωτιόσχημου τάφου που διασώθηκε καλυμμένο από πέτρα και δεν έγινε αντιληπτό από τους αρχαίους τυμβωρύχους. Πρόκειται για ένα απαράμιλλης τέχνης χρυσό βραχιόλι που τα άκρα του απολήγουν σε μορφές αιγάγρων. Τα υπόλοιπα κτερίσματα, κυρίως πήλινα αγγεία, ευτελούς και μηδαμινής αξίας για τους αρχαίους τυμβωρύχους, αφέθηκαν ανέπαφα. Περισσότερα στοιχεία διαθέτουμε για τη ρωμαϊκή εποχή και τα παλαιοχριστιανικά χρόνια.

Η πόλη γνώρισε περιόδους ειρήνης και ανάπτυξης αλλά αντιμετώπισε και βίαιες επιθέσεις βαρβαρικών φυλών (Βέσσων, Σκορδίστων, Γαλατών, Θρακών και λοιπών εισβολέων), οι οποίες αποτράπηκαν μετά τη δυναμική επέμβαση και βοήθεια ρωμαίων αξιωματούχων. Για την προσφορά τους μάλιστα αυτή τιμήθηκαν με ανδριάντες από την πόλη, στις βάσεις των οποίων υπήρχαν επιγραφές για να υπενθυμίζουν την αιτία της τιμής. Οι ανασκαφές στην ακρόπολη αποκάλυψαν μικρό τμήμα του πολεοδομικού ιστού και μάλιστα στη φάση της ερήμωσης και εγκατάλειψής του, γύρω στον 6ο αιώνα μ.Χ. Σε ορισμένα τμήματα του ανασκαμμένου χώρου η καταστροφή είναι πλήρης, ενώ άλλα είχαν καταλάβει διάφορα εργαστήρια (κεραμικοί κλίβανοι και εργαστήρια μεταλλεύματος). Διαπιστώθηκαν ακόμη δύο προγενέστερες της ερήμωσης χρονολογικές φάσεις, οι οποίες δεν ολοκληρώθηκαν ανασκαφικά.

 

==Παραπομπές==