Δούκας (λόγιος): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Δούκας''' ήταν Βυζαντινός ιστορικός και λόγιος του 15ου αιώνα. Είναι γνωστός για το έργο του ''Ιστορία'' που αποτελεί πολύ σημαντική πηγή για την [[Άλωση της Κωνσταντινούπολης]] από τους Οθωμανούς το 1453.

Τόσο το μικρό όνομα του Δούκα όσο και ο χρόνος και τόπος γέννησης του δεν είναι γνωστά. Εικάζεται ότι το βαφτιστικό του όνομα ήταν Μιχαήλ, καθώς από πληροφορίες του ιδίου του Βυζαντινού ιστορικού φέρεται να ήταν εγγονός του Βυζαντινού αξιωματούχου Μιχαήλ Δούκα, ο οποίος στις συγκρούσεις της περιόδου 1341-1347 είχε υποστηρίξει τον [[Ιωάννης Καντακουζηνός|Ιωάννη Καντακουζηνό]]. Πιθανολογείται επίσης ότι γεννήθηκε στη [[Λέσβος|Λέσβο]] ή στη [[Φώκαια]] γύρω στο 1400 επειδή το 1421 ήταν ήδη γραμματέας και σύμβουλός του Γενουάτη ηγεμόνα της Φώκαιας, Τζοβάνι Αντόρνο. Από την ιδιότητα του αυτή φαίνεται ότι ο Δούκας πρέπει να ήταν πολύ μορφωμένος και γλωσσομαθής. Έπειτα υπηρέτησε τους επίσης Γενουάτες, Γατελούζους της Λέσβου, πρώτα το Δορινό και στη συνέχεια το διάδοχό του Δομένικο ως πρεσβευτής του οποίου ανέλαβε διάφορες αποστολές προς τον Τούρκο σουλτάνο Μωάμεθ Β', τον οποίο επισκέφθηκε το 1456 στην [[Αδριανούπολη]] προκειμένου να του προσκομίσει το φόρο υποτέλειας της Λέσβου. Ούτε όμως ο χρόνος θανάτου του Δούκα είναι γνωστός αλλά πιθανολογείται ότι πέθανε ή σκοτώθηκε γύρω στο 1470, καθώς η Ιστορία του τελειώνει απότομα (στο μέσο μιας φράσης) και ενώ αφηγείται τα γεγονότα του 1462.

Στην ''Ιστορία'' του ο Δούκας δίνει μια περιληπτική περιγραφή των γεγονότων <<από κτίσεως κόσμου>> μέχρι το 1204 και εξιστορεί λεπτομερώς τα γεγονότα από το 1204 μέχρι το 1462. Δίνει πολύ σημαντικές πληροφορίες για τη σταδιακή επέκταση των Οθωμανών και την μάχη[[Μάχη του Κοσσυφοπεδίου]] (1389) καθώς και για την προετοιμασία της πολιορκίας της [[Κωνσταντινούπολη|Κωνσταντινούπολης]], την πολιορκία καθ' εαυτή και την Άλωση της Πόλης από τον [[Μωάμεθ Β'|Μωάμεθ τον Β' τον Πορθητή]].

Ως πηγές χρησιμοποίησε έργα προγενέστερων συγγραφέων, όπως του [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτα Χωνιάτη]] και του Ιωάννη Αναγνώστη αλλά και ιταλικά και τουρκικά κείμενα η δε γλαφυρή του γλώσσα ήταν ένα κράμα αρχαΐζουσας και δημώδους. Η ''Ιστορία'' χαρακτηρίζεται από αμεροληψία και πιστότητα στα γεγονότα αν και ο Δούκας υποστήριζε τους ενωτικούς, ίσως επειδή πίστευε ότι μόνο έτσι υπήρχε πιθανότητα να σωθεί η Κωνσταντινούπολη καθώς και επειδή δεν μπορούσε να ανεχτεί τις ακρότητες στις οποίες πολλές φορές κατέφευγαν οι ανθενωτικοί. Για τον δε αρχηγό των ανθενωτικών [[Γεννάδιος Σχολάριος|Γεννάδιο Σχολάριο]], τον μετέπειτα πατριάρχη, δε γράφει ούτε μια λέξη. Ο Δούκας δεν ήταν αυτόπτης μάρτυρας της Άλωσης (μάλλον τότε βρισκόταν στην Λέσβο), όπως ο Σφραντζής[[Γεώργιος Φραντζής]], παρόλ' αυτά όμως η περιγραφή της είναι ιδιαίτερα παραστατική.

*Ε/Ιστορικά, ένθετο εφημερίδας Ελευθεροτυπία, Η άλωση της Πόλης- 25 Μαϊου 2000