Εφημερόπτερα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{Ταξινομοπλαίσιο

| όνομα = Eφημερόπτερα

| εικόνα = Eintagsfliege fg01.jpg

|λεζάντα_εικόνας= Εικόνα 1:Ενήλικο Εφημερόπτερο

| ordo = Eφημερόπτερα ''(Ephemeroptera)''

| | subdivision_ranks = Υποτάξεις

}}

 

Τα εφημερόπτερα ως έντομα, έχουν και τα αντίστοιχα κοινά χαρακτηριστικά που έχουν όλα τα έντομα. Ειδικότερα, έχουν [[εξωσκελετός|εξωσκελετό]] από [[χιτίνη]], και το σώμα τους αποτελείται από τρία τμήματα: το κεφάλι, τον θώρακα με έξι [[πόδι (έντομα)|πόδια]] και την κοιλία. Έχουν το ίδιο [[νευρικό σύστημα|νευρικό]] και [[αναπνευστικό σύστημα]] με τα υπόλοιπα έντομα. Διαθέτουν όμως διάφορα χαρακτηριστικά που αφενός δείχνουν την προσαρμογή τους στο τρόπο ζωής τους, αφετέρου αποδεικνύουν πως είναι πολύ αρχέγονα. Για παράδειγμα το [[πεπτικό σύστημα|πεπτικό]] και [[αναπαραγωγικό σύστημα|αναπαραγωγικό σύστημά]] τους εμφανίζουν ενδιαφέρουσες παραλλαγές.

Το σώμα είναι μαλακό με σχετικά μεγάλη [[κοιλία]], που καταλήγει σε ένα ζεύγος αρθρωτών [[κέρκος|κέρκων]]. Πολλές φορές σαν τρίτο εξάρτημα τις κοιλίας υπάρχει η μεσαία ουραία [[απόφυση]] (''caudal filament'', Εικόνα 1). Οι αποφύσεις μπορεί να είναι πολύ μακρύτερες από το κορμί (Εικόνα 2). Τα χρώματα μπορεί να είναι ζωηρά.

Από το κεφάλι ξεπροβάλλουν τα μεγάλα μάτια. Ο [[σύνθετος οφθαλμός]] στα αρσενικά των περισσότερων ειδών διαιρείται στο πλευρικό μέρος, που βρίσκεται στη συνηθισμένη χαμηλή θέση, και στο μέρος στην κορυφή του κεφαλιού, όπου τα [[ομματίδιο|ομματίδια]] βρίσκονται σε ένα υπερυψωμένο επίπεδο, είναι μεγαλύτερα και ειδικευμένα στη λειτουργία στο ημίφως (Εικόνα 3). Πιο πέρα υπάρχουν τρία σχετικά μεγάλα οφθαλμίδια (στη Εικόνα 3 σκούρα). Οι κοντές κεραίες των εφημερόπτερων είναι τριχοειδείς.

 

Άλλο αρχέγονο χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως στα αρσενικά οι δυο [[σπερματικός πόρος|σπερματικοί πόροι]] (''Vasa deferentia'') δεν ενώνονται, αλλά καταλήγουν σε δύο χωριστά [[πέος|πέη]]. Και στα θηλυκά οι ωαγωγοί δεν ενώνονται και καταλήγουν χωριστοί στο εξωτερικό του σώματος.

 

Τα Εφημερόπτερα ανήκουν στα [[Ημιμετάβολα]]. Σε αυτά γενικά οι [[προνύμφη|προνύμφες]] μοιάζουν πολύ με τα ενήλικά τους. Μόνο ορισμένα όργανα όπως οι πτέρυγες και το αναπαραγωγικό σύστημα σχηματίζονται προοδευτικά και στα πρώτα προνυμφιακά στάδια σχεδόν δεν φαίνονται. Στα Εφημερόπτερα όμως μόνο οι προνύμφες ζουν στο νερό και είναι πολύ καλά προσαρμοσμένες για διαβίωση μέσα σε αυτό το περιβάλλον. Μοιάζουν λιγάκι με τις προνύμφες των [[Οδοντόγναθα|Οδοντογνάθων]]. Τα ενήλικα είναι χερσαία και γι' αυτό διαφέρουν πολύ από της προνύμφες.

 

Τα Εφημερόπτερα αποτελούν την μοναδική [[ομοταξία]] εντόμων που περνούν δυο στάδια πτερωτών εντόμων. Στο πρώτο (''Subimago'') τα γεννητικά όργανα ακόμα δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένα. Υποτίθεται πως στα αρχέγονα πτερωτά έντομα τα τελευταία νυμφικά στάδια μπορούσαν να πετούν, γεγονός που αποδείχτηκε μειονέκτημα. Γιαυτό κατά την πορεία της εξέλιξης η ανάπτυξη των πτερύγων περιοριζόταν στα ενήλικα.

 

Τα [[αυγό|αυγά]] είναι ωοειδή μέχρι και κυλινδρικά και μπορεί να έχουν μορφολογικές προσαρμογές για να κολλάνε στο υπόστρωμα. Σε χαμηλές θερμοκρασίες ή ανάπτυξη του εμβρύου στο αυγό μπορεί να αργεί πολύ και το έντομο μπορεί να [[διαχειμασμός|διαχειμάζει]] στο στάδιο αυτό, αλλά συνήθως διαρκεί μερικές εβδομάδες και το έντομο διαχειμάζει σε κάποιο στάδιο προνύμφης.

 

Τα Εφημερόπτερα στο βόρειο ημισφαίριο κάνουν την εμφάνισή τους κυρίως στο μήνα Μάιο. Γι'αυτό στα Αγγλικά πήραν το όνομα ''Μύγες του Μάιου'' (''Mayflies'').

Τα αρσενικά Εφημερόπτερα μετά το ηλιοβασίλεμα σχηματίζουν μεγάλα σμήνη (Εικόνα 5). Αυτά εμφανίζονται σαν σύννεφα, σε μερικές περιπτώσεις και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ο σχηματισμός σμηνών από τα αρσενικά έχει ως σκοπό την έλξη των θηλυκών. Γι'αυτό ο τρόπος της πτήσεως διαφέρει σε κάθε είδος. Τα θηλυκά πετούν κατευθείαν μέσα στα σμήνη, που ανεβοκατεβαίνουν. Η σύζευξη γίνεται στον αέρα και κρατάει περίπου ένα λεπτό. Μετά τα θηλυκά έντομα αρχίζουν την [[ωοτοκία]]. Τα αυγά μπορεί να ελευθερωθούν πάνω στην επιφάνεια του νερού κατά την πτήση, η να τοποθετούνται κάτω από την επιφάνεια του νερού σε κατάλληλο μέρος ανάλογα με το είδος. Μπορεί και να πέφτουν από ψηλά ένα ένα ή σε σωρούς κολλημένα το ένα στο άλλο. Τα αρσενικά πεθαίνουν λίγο μετά τη σύζευξη, συνήθως την ίδια μέρα που πέρασαν στο στάδιο του ενήλικου. Τα θηλυκά πεθαίνουν μετά την ωοτοκία. Σε μερικά είδη τα θηλυκά γεννούν μέχρι και 12.000 αυγά. Ο βιολογικός κύκλος μπορεί να διαρκεί από μόνο μερικές εβδομάδες μέχρι και τρία χρόνια.

 

Τα Εφημερόπτερα χρησιμοποιούνται σαν δείκτες για την ποιότητα του νερού. Αυτό δεν σημαίνει μόνο πως σε μολυσμένα νερά δεν απομένουν προνύμφες, που με την σειρά τους είναι αναγκαίες για την ύπαρξη ορισμένων ψαριών, λ.χ. [[πέστροφα|πέστροφων]], αλλά ανάλογα με τα είδη των Εφημεροπτέρων που συναντούνται στο νερό, αυτό μπορεί να κατατάσσεται σε διάφορες κατηγορίες. Το νερό της κατηγορίας 1 είναι πόσιμο.

 

Σε ορισμένες χώρες τα νεκρά σώματα συλλέγονται και χρησιμοποιούνται για τρόφιμα πτηνών η για [[λίπασμα|λιπάσματα]]. Βέβαια είναι και ιδανικό δόλωμα για [[ψάρεμα]], και πολλά τεχνητά δολώματα μιμούνται τη μορφή Εφημεροπτέρων.

 

{|style ="float: right; border:solid 0px; margin-left:5em; font-size:85%;line-height:80%;"

|-

Τα πρώτα έντομα που μπορεί να θεωρούνται εφημερόπτερα βρέθηκαν στα στρώματα της [[Λιθανθρακοφόρος περίοδος|Άνω Λιθανθρακοφόρου]] περιόδου. Απόκτησαν άνοιγμα πτερύγων μέχρι και 45 εκατοστών. Τα στοματικά μόρια των ενηλίκων χρησιμοποιούνταν ακόμα και οι τέσσερις πτέρυγες έχουν περίπου το ίδιο μέγεθος.

 

 

 

 

[[ar:ذباب مايو]]

[[no:Døgnfluer]]

[[pcd:Éfémére]]

[[pt:Ephemeroptera]]

[[ru:Подёнки]]