Ιουλιανός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Ρομπότ: Τροποποίηση: fi:Julianus |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
|Ημερομηνία γέννησης= 331 - 332
|Ημερομηνία θανάτου= 26 Ιουνίου [[363]]
Γραμμή 15 ⟶ 7 :
Ο Ιουλιανός ήταν μέλος της αυτοκρατορικής οικογένειας, εξάδελφος του Κωνστάντιου Β' και γεννήθηκε το 331 ή 332. Η παιδική ηλικία του σημαδεύτηκε από εξαιρετικά βίαια γεγονότα που πιθανά σημάδεψαν ανεξίτηλα τον χαρακτήρα του. Αμέσως μετά τον θάνατο του [[Μέγας Κωνσταντίνος|Μ. Κωνσταντίνου]] το [[337]], ο στρατός λυντσάρισε τους ετεροθαλείς αδελφούς του Ιούλιο (πατέρα του Ιουλιανού και του Γάλλου) και Δαλμάτιο, τον μεγαλύτερο αδελφό του Ιουλιανού και άλλους συγγενείς και υποστηρικτές τους. Κατά την επίσημη εκδοχή, ο στρατός έδρασε αυθόρμητα, δίνοντας βάση στη φήμη οτι τα αδέλφια του Μ. Κωνσταντίνου δηλητηρίασαν τον αυτοκράτορα.<ref>W.Treadgold 1997, σελ.52</ref>. Φαίνεται όμως πιθανότερο οτι ο ίδιος ο Κωνστάντιος Β' ενορχήστρωσε τη μαζική δολοφονία των συγγενών του και σ' αυτή την εκδοχή συνηγορεί η μετέπειτα, εκδικητική καθώς φαίνεται, εκτέλεση πολλών αυλικών του Κωνσταντίου από τον Ιουλιανό, με την ίδια πρόφαση οτι το είχε ζητήσει ο στρατός.<ref>D.S.Potter 2004, σελ.460-461</ref>
Μετά τη σφαγή του πατέρα τους, ο Κωνστάντιος παρέδωσε τα αδέλφια Ιουλιανό και Γάλλο στον επίσκοπο Ευσέβιο Νικομηδείας ο οποίος εμπιστεύτηκε τη μόρφωση του Ιουλιανού στον Μαρδόνιο, έναν μορφωμένο [[Γότθοι|Γότθο]] ευνούχο, για 4 χρόνια. Η ανάγνωση του Ομήρου υπό τη διδαχή του Μαρδονίου ήταν, σύμφωνα με τα ίδια τα γραπτά του Ιουλιανού, η χρυσή εποχή της παιδικής του ηλικίας.
Σε ηλικία 11 ετών, ανέθεσαν τη μόρφωση του Ιουλιανού και του Γάλλου στον επίσκοπο Γεώργιο Καππαδοκίας, στο υποστατικό του τελευταίου στην Καισάρεια. Αργότερα ο Ιουλιανός θυμόταν με φρίκη τα χρόνια αυτά κοντά στον ραδιούργο επίσκοπο. Ωστόσο είναι βέβαιο οτι υπερέβαλλε κάπως στην κρίση του αυτή καθώς, μαζί με τις δυσάρεστες χριστιανικές σπουδές, μπορούσε να διαβάσει ποικιλία μη χριστιανικών κειμένων από την πλούσια βιβλιοθήκη του Γεωργίου, τα οποία και θυμόταν αργότερα.
Ο Ιουλιανός είχε κλίση προς τη μόρφωση και έλαβε ευρύτατη κλασσική παιδεία. Έτσι, το [348] που του επιτράπηκε να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη, μαθήτευσε στον παγανιστή δάσκαλο Νικοκλή και τον χριστιανό Εκηβόλιο με τους οποίους διατήρησε επαφή και στη συνέχεια. Επίσης παρακολούθησε μαθήματα του παγανιστή [[Θεμίστιος|Θεμίστιου]]. Το 350-51 πήγε στην [[Πέργαμος|Πέργαμο]] όπου μαθήτευσε κοντά στον φιλόσοφο Αιδέσιο, ο οποίος ήταν κάποτε μαθητής του νεοπλατωνικού φιλοσόφου [[Ιάμβλιχος|Ιάμβλιχου]] και ανήκε στον κύκλο των νεοπλατωνικών που πίστευαν στην άμεση επαφή με το θείο ([[θεουργία]]).
Εν τω μεταξύ, ο αδελφός του Γάλλος, ο οποίος δεν του έμοιαζε καθόλου στο χαρακτήρα γιατί ήταν βάναυσος και στενών αντιλήψεων,
Ο Κωνστάντιος έστειλε τον Ιουλιανό με μικρή στρατιωτική συνοδεία, με τη θεωρητική αποστολή να ηγηθεί του ρωμαϊκού στρατού στα δυτικά σύνορα και να αποκρούσει τις Γερμανικές φυλές που διέσχιζαν τον [[Ρήνος|Ρήνο]] και λεηλατούσαν τις δυτικές επαρχίες. Επειδή όμως δεν εμπιστευόταν τις ικανότητες και την αφοσίωση του νεαρού εξαδέλφου του, ο Κωνστάντιος του έδωσε ως συνεργάτες δικούς του αφοσιωμένους πολιτικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους. Ο ιστορικός [[Αμμιανός Μαρκελλίνος]] γράφει οτι αυτοί έκαναν οτιδήποτε περνούσε από το χέρι τους για να δυσκολέψουν το έργο του Ιουλιανού καθώς ο Κωνστάντιος φοβόταν την άνοδο της αίγλης του εξαδέλφου του. Όμως το πιο πιθανό είναι οτι αυτοί οι αξιωματούχοι στάθηκαν πολύτιμοι συμβουλάτορες του άπειρου ως τότε Καίσαρα.
Παρά τη στρατιωτική και πολιτική απειρία του όμως, ο Ιουλιανος διεξήγαγε αποτελεσματικές επιχειρήσεις απόκρουσης και εκκαθάρισης των βαρβαρικών εισβολών και απέκτησε την εμπιστοσύνη των στρατιωτών του. Αν και στην αρχή δεν συνεργάστηκε καλά με τους εκεί Ρωμαίους στρατηγούς, πέτυχε μεγάλη νίκη εναντίον των [[Αλεμάνοι|Αλαμανών]] στη [[Μάχη του Στρασβούργου]] (357). Αυτή η νίκη έπεισε τον Κωνστάντιο για τις ικανότητες του Ιουλιανού.<ref>D.S.Potter 2004, σελ.500-501</ref> Το έργο του πάντως δεν ήταν μόνο στρατιωτικό, καθώς ενδιαφέρθηκε για την αποτροπή της αύξησης της ήδη υπέρμετρης φορολόγησης των υπηκόων του, με αποτέλεσμα την ακύρωση σχετικής απόφασης του επάρχου του Φλωρέντιου. Στη συνέχεια, ανέλαβε ο ίδιος την πλήρη διαχείριση των οικονομικών μιας επαρχίας (της Βελγικής Β'), με σκοπό να δείξει οτι η φορολογική ελάφρυνση των υπηκόων μπορούσε να οδηγήσει σε επιτυχέστερη συλλογή φόρων. Ταυτόχρονα όμως, η επιλογή του να διαμένει σε μια απομακρυσμένη επαρχία μακριά από το αυτοκρατορικό κέντρο στην πόλη Τρεβήροι ([[Τρίερ]]) και να ενισχύσει τους δεσμούς του με την τοπική αριστοκρατία, είναι ένδειξη οτι από τότε σχεδίαζε εξέγερση.
Τα επόμενα δύο χρόνια, η θέση του Ιουλιανού ισχυροποιήθηκε ακόμη περισσότερο, με νίκες εναντίων των [[Φράγκοι|Φράγκων]] και των Αλαμανών. Η ισχυροποίηση της εικόνας του στο στρατό άρχισε πια να ανησυχεί τον Αύγουστο Κωνστάντιο, ο οποίος έστειλε στον Ιουλιανό νέους συμβούλους, στην πραγματικότητα έμπιστους πράκτορές του διαβόητους για τη σκληρότητα και τις ραδιουργίες τους, προκειμένου να διερευνήσουν τις προθέσεις του Ιουλιανού.
== Αύγουστος (360-363) ==
Το [[360]] κλήθηκε από τον Κωνστάντιο να στείλει μέρος του στρατού του στην Ανατολή, για να συμμετάσχει σε εκστρατεία εναντίον των [[Περσία|Περσών]]. Στο άκουσμα αυτής της είδησης ή, κατά τους περισσότερους ιστορικούς,
Ο Ιουλιανός ήταν πολύ επηρεασμένος από την κλασική [[Παιδεία]], και τον ενοχλούσε η ραγδαία εξάπλωση του [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμού]],
Αλλά ούτε και ο ασκητικός τρόπος ζωής του Ιουλιανού και η εμφάνισή του ήταν αγαπητά στους υπηκόους του, οι οποίοι είχαν συνηθίσει στην ιδέα του παντοδύναμου αυταρχικού μονάρχη που έπρεπε να στέκεται πολύ ψηλότερα από τους κοινούς θνητούς. Ούτε βοήθησε τη δημοτικότητά του η προσωπική συμμετοχή σε αιματηρές θυσίες.
''(Οι υπήκοοί του) αναζητούσαν έναν ηγέτη απομακρυσμένο από αυτούς μέσω της αυτοκρατορικής ισχύος του ο οποίος, από το ύψος του Ολύμπιου μεγαλείου του, θα έδειχνε ενδιαφέρον για τα προβλήματά τους και τις επιθυμίες τους (...) Έπρεπε να ενδιαφέρεται για ότι ενδιέφερε τους υπηκόους του και να του αποδίδεται ταυτόχρονα ο ανάλογος σεβασμός. Δεν θεωρούσαν σωστό ένας αυτοκράτορας να σηκώνεται από τη θέση του για να συγχαρεί προσωπικά έναν ρήτορα, όπως έκανε κάποια φορά με τον Λιβάνιο, ούτε να περιφρονεί τις αρματοδρομίες.
Με σκοπό την προετοιμασία του στρατού για την επερχόμενη εκστρατεία εναντίον των Περσών, ο Ιουλιανός πέρασε τον χειμώνα του 361-362 στην [[Αντιόχεια]], όπου και συνάντησε σοβαρά προβλήματα. Όταν προσπάθησε να αναβιώσει τη λατρεία τη σχετική με την αρχαία μαντική πηγή της Κασταλίας στο ναό του Απόλλωνα στο προάστειο Δάφνη, οι ιερείς γνωμοδότησαν οτι τα λείψανα του χριστιανού μάρτυρα Βαβύλα απέτρεπαν την εμφάνιση του θεού. Τότε ο Ιουλιανός διέπραξε το μεγάλο σφάλμα να διατάξει την απομάκρυνση των λειψάνων από το χώρο του ιερού, με αποτέλεσμα αυτή να συνοδευτεί από μεγάλη πομπή πιστών χριστιανών. Λίγο αργότερα, ο ναός του Απόλλωνα καταστράφηκε από φωτιά και ο Ιουλιανός, ρίχνοντας βιαστικά την ευθύνη στους χριστιανούς, διέταξε σοβαρές ανακρίσεις. Επίσης, έκλεισε τη μεγαλύτερη εκκλησία της πόλης, πριν οι ανακρίσεις αποδείξουν οτι η πυρκαγιά ήταν προϊόν ατυχήματος
Οι σχέσεις του με τους Αντιοχείς χειροτέρεψαν ακόμη περισσότερο μετά από μια σοβαρή έλλειψη τροφίμων. Ο Ιουλιανός προσπάθησε να σταθεροποιήσει την τιμή του σιταριού και να εισαγάγει από την Αύγυπτο. Τότε οι παραγωγοί αρνήθηκαν να πουλήσουν το δικό τους, υποστηρίζοντας οτι η συγκομιδή ήταν κακή και πως ήταν λοιπόν δίκαιο να αποζημιωθούν με υψηλότερες τιμές για το προϊόν τους. Ο Ιουλιανός τους κατηγόρησε για πρακτικές ανύψωσης τιμών και τους εξανάγκασε να πουλήσουν. Τμήματα των επιστολών του Λιβανίου<ref>Λιβάνιος,υποδεικνύουν οτι και οι δύο πλευρές είχαν εν μέρει δίκιο ενώ ο Αμμιανός Μαρκελλίνος κατηγορεί τον Ιουλιανό για απλή δίψα για δημοσιότητα.
Το [[363]], ο Ιουλιανός εισέβαλε στο περσικό κράτος, στο οποίο βασίλευε ο [[Σαπώρης Β']], επικεφαλής ισχυρότατου εκστρατευτικού σώματος, ενώ έστειλε τον συγγενή του Προκόπιο επικεφαλής στρατού για να εισβάλλει κυκλωτικά από τα βόρεια. Γενικά η εκστρατεία αυτή έχει δεχτεί πολύ έντονη κριτική από τους σύγχρονους ιστορικούς, όχι μόνο γιατί θα μπορούσε να αποφευχθεί ο πόλεμος (ο Ιουλιανός απέπεμψε δημόσια την ειρηνευτική πρεσβεία των Περσών) αλλά και γιατί από την αρχή φαινόταν υπερβολικά φιλόδοξη και επικίνδυνη.<ref>D.S.Potter 2004, σελ.516-517</ref> Πράγματι, παρά τις αρχικές επιτυχίες, το επιχείρημα αποδείχθηκε καταστροφικό για τον ρωμαϊκό στρατό που αντιμετώπισε μεγάλα επισιτιστικά προβλήματα και τη συνεχή παρενόχληση των περσικών δυνάμεων. Η στρατιά του Προκοπίου δεν εμφανίστηκε ποτέ στο εχθρικό έδαφος. Καθώς ο στρατός του Ιουλιανού εισχωρούσε όλο και περισσότερο στο εσωτερικό της περσικής Μεσοποταμίας, οι Πέρσες άνοιξαν τα αρδευτικά φράγματα πλημυρρίζοντας τη χώρα. Φτάνοντας εμπρός στην περσική πρωτεύουσα [[Κτησιφώντα]], ο Ιουλιανός διαπίστωσε πως δεν διέθετε τον εξοπλισμό για την εκπολιόρκηση της πόλης. Τότε πήρε την απόφαση της επιστροφής και, καθώς η διαδρομή πίσω του ήταν πλημυρρισμένη, αναγκάστηκε να ακολουθήσε πορεία προς βόρεια, κατά μήκος του ποταμού [[Τίγρης|Τίγρη]]. Η πορεία αυτή, μέσα στην εχθρική χώρα, κάτω από ανυπόφορο καύσωνα και υπό τη συνεχή παρενόχληση ενός εχθρού που απέφευγε την κατά μέτωπο σύγκρουση, ήταν εξαιρετικά προβληματική και όλα έδειχναν οτι ο ρωμαϊκός στρατός είχε πιαστεί σε θανάσιμη παγίδα. Οι Πέρσες γνώριζαν πως όχι μόνο ήταν επικίνδυνο να ριψοκινδυνεύσουν μια κατά μέτωπο σύγκρουση αλλά και οτι αυτό δεν ήταν αναγκαίο, καθώς το μόνο που χρειαζόταν ήταν να επιβραδύνουν την υποχώρηση των Ρωμαίων. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, στις 26 Ιουνίου 363, σε αψιμαχία με τους Πέρσες, ο Ιουλιανός χτυπήθηκε πισώπλατα από δόρυ και πέθανε μετά από λίγες ώρες στη σκηνή του, σε ηλικία 31 ετών. Παρ' όλη τη μετέπειτα χριστιανική παράδοση οτι χτυπήθηκε από άγιο και τις κατηγορίες των εθνικών, δεν φαίνεται να αληθεύει η εκδοχή της δολοφονίας από δικό του στρατιώτη.Ο Λιβάνιος, 14 χρόνια μετά το γεγονός, ανέφερε οτι το δόρυ εκτοξεύτηκε από Άραβα ενώ σε κείμενο του [[Φιλοστόργιος|Φιλοστόργιου]] αναφέρεται η γνωμάτευση του γιατρού του Ιουλιανού Ορειβάσιου ο οποίος, εξετάζοντας τη θανάσιμη πληγή, είχε διαπιστώσει πως προήλθε από ακόντιο που χρησιμοποιούσαν οι Άραβες σύμμαχοι των Περσών.
Ο διάδοχός του [[Ιοβιανός]], για να περισώσει το εκστρατευτικό σώμα από τη δεινή θέση στην οποία βρισκόταν, συνθηκολόγησε με τους Πέρσες παραχωρώντας τους πέντε εξαιρετικά σημαντικές, από στρατιωτικής άποψης, συνοριακές επαρχίες καθώς και ισχυρά φρούρια της Μεσοποταμίας όπως η [[Νίσιβις]] και τα [[Σίνγκαρα]].<ref name=treadgold62/> Η συνθήκη δεν ήταν απλώς μια επαναφορά στην προ [[Διοκλητιανός|Διοκλητιανού]] εποχή αλλά δημιούργησε το εφαλτήριο για τις μετέπειτα εισβολές των Περσών στο ρωμαϊκό έδαφος.<
== Η πολιτική του Ιουλιανού ==
Γραμμή 74 ⟶ 53 :
Χαρακτηριστικό σημείο του νομικού του έργου είναι η απαγόρευση στους χριστιανούς ρητοροδιδασκάλους και γραμματικούς να διδάσκουν τα έργα της κλασικής Παιδείας, καθώς γι' αυτόν αυτή η ίδια η έννοια «Παιδεία» ταυτίζεται με την Ελληνορωμαϊκή [[Παράδοση]] σε όλες της τις εκφάνσεις και η τελευταία αποτελεί ένα θεόθεν δώρο που ποτέ δεν έπαψε να εποπτεύεται στην ιστορική του εξέλιξη από τον «Ελλάδος κοινόν ηγεμόνα και νομοθέτη και βασιλέα» Θεό [[Απόλλων|Απόλλωνα]] – Ήλιο. <ref>Π. Αθανασιάδη 2001, σελ. 186</ref>. Έτσι, στις [[13 Μαρτίου]] του [[362]] μ.Χ., εξέδωσε, μεταξύ άλλων, διάταγμα με το οποίο απαγόρευε στους χριστιανούς ρητοροδιδασκάλους και γραμματικούς να διδάσκουν και να ερμηνεύουν τα έργα των Ελλήνων κλασικών. Το μέτρο αυτό, η ερμηνεία του και οι σκοπιμότητες που το υπαγόρευσαν αποτέλεσαν αντικείμενο διαμάχης ήδη από την εποχή του Ιουλιανού.
Σώζεται πάντως (στο μεγαλύτερο μέρος της) επιστολή του τελευταίου (''επιστολή #42'') με την οποία προσπαθεί να δικαιολογήσει το μέτρο που πήρε. Στην επιστολή αυτή, ο Ιουλιανός εξηγεί ότι θεωρεί ασύμβατη τη διδασκαλία και ερμηνεία των κλασικών με τις Χριστιανικές
Ο Ιουλιανός θεωρεί πως η άρνηση των εθνικών θεών από τους χριστιανούς αποτελεί ασέβεια προς τους κλασικούς που τους τίμησαν:
.)
Με δεδομένες τις απόψεις του Ιουλιανού, πολλοί χριστιανοί θεώρησαν ότι το μέτρο τους απαγόρευε και να ''σπουδάζουν'' τα κλασικά γράμματα, ότι αποτελούσε δηλαδή αποκλεισμό των νεαρών χριστιανών σπουδαστών από την Παιδεία.
Παρά την όποια ερμηνεία του διατάγματος, γεγονός είναι πως το μέτρο αυτό, μαζί με μια σειρά άλλων μέτρων που εξέδωσε ο Ιουλιανός προς το τέλος της βασιλείας του, σηματοδοτούν μια υποχώρηση της ανεκτικότητας και μια σκλήρυνση της στάσης του προς τους χριστιανούς υπηκόους του. Μολονότι ο Ιουλιανός πιθανότατα θεωρούσε ειλικρινά ως υποκριτική στάση την ερμηνεία των Ελλήνων κλασικών από τους χριστιανούς, εντούτοις στο μέτρο αυτό διαφαίνεται η πρόθεσή του να ελαττώσει την επιρροή των χριστιανών δασκάλων στους νέους και να αφαιρέσει από τους πρώτους το κύρος και την αίγλη που τους προσέδιδε το επάγγελμα του ρητοροδιδασκάλου και κατ' επέκταση τα μέσα βιοπορισμού τους.
Γραμμή 97 ⟶ 70 :
Ο A. Vasiliev, αναφέρει τον Ιουλιανό με το γνωστό χαρακτηρισμό "Παραβάτης" και τον παρουσιάζει ως μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Και ο Vasiliev επικεντρώνει στα γεγονότα της παιδικής ηλικίας του Ιουλιανού και μάλιστα στις ψυχολογικές τους επιπτώσεις, στο φόβο του θανάτου που τον κατέτρεχε ως νέο και στην ανάγκη που τον έκανε να κρατά κρυφή την πίστη του στην αρχαία θρησκεία. Ο ιστορικός δεν συνηθίζει τους προσωπικούς χαρακτηρισμούς και απόψεις για την πολιτική του Ιουλιανού αλλά, μέσω των διαφορετικών απόψεων των πρωταγωνιστών της τότε εποχής, προσπαθεί να μας βοηθήσει να συνάγουμε συμπεράσματα για την αλήθεια. Ωστόσο δεν αποφεύγει-στο ξεχωριστό τμήμα του έργου του που αναφέρεται στη Φιλολογία, την Επιστήμη, την Αγωγή και την Τέχνη- να ονομάσει τον Ιουλιανό "εξαιρετικά λαμπρή φυσιογνωμία του κόσμου των γραμμάτων του τετάρτου αιώνα".<ref>Vasiliev 1954, σελ.93,98</ref>
Στο έργο του μεγάλου Ευρωπαίου ιστορικού G. Ostrogorsky οι αναφορές στον Ιουλιανό δεν είναι μεγάλες, ούτε φαίνεται να διακατέχεται από το θαυμασμό που δείχνουν σε αυτόν τον αυτοκράτορα οι Έλληνες συνάδελφοί του. Τον ξεχωρίζει αρχικά για τα έργα του στο χώρο της ρητορικής και περιορίζει το ενδιαφέρον του όχι σε όλα τα γεγονότα αλλά στη θρησκευτική του πολιτική και την προσπάθεια αναβίωσης της ειδωλολατρίας καθώς και στις αντιδράσεις των συγχρόνων του Χριστιανών.
| |||