Ύβρις: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η '''Ὓβρις''' ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων. Όταν κάποιος υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του (κυρίως πολιτική, στρατιωτική, οικονομική) συμπεριφερόταν με προσβλητικό/αλαζονικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους νόμους της πολιτείας και κυρίως απέναντι στον άγραφο θεϊκό νόμο -που επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση-, θεωρούνταν ότι διέπραττε «ὓβριν», δηλ. παρουσίαζε συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς, με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους. ▼

Η αλαζονική αυτή στάση/συμπεριφορά, που αποτελούσε για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο παραβίαση της ηθικής τάξης και απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας, πιστευόταν ότι επαναλαμβανόμενη οδηγούσε τελικά στην πτώση και καταστροφή του «ὑβριστοῦ» (ὓβρις > ὑβρίζω > ὑβριστής). Δηλαδή, οι αρχαίοι πίστευαν ότι, εάν μια «ὓβρις» επαναλαμβανόταν, προκαλούσε την παρέμβαση των θεών που έστελναν στον υβριστή την «ἂτην» (ἡ ἂτη), δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του νου που με τη σειρά της έκανε τον υβριστή να διαπράξει μια πολύ μεγάλη α-νοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την «νέμεσιν» (ἡ νέμεσις), την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την «τίσιν» (ἡ τίσις), δηλ. την τιμωρία και τη συντριβή/καταστροφή του.▼

Η λέξη «ύβρις» πέρα από τη λόγια νεοελληνική χρήση της με τις σημασίες «βρισιά» (κυρίως στον πληθυντικό αριθμό «ύβρεις») και συνακόλουθα «κάτι που θίγει την τιμή και την αξιοπρέπεια κάποιου» -οι οποίες είναι φυσιολογικές εξελίξεις της αρχαίας σημασίας-, αρκετές φορές χρησιμοποιείται και στην εποχή μας, σε πιο προσεγμένο επίπεδο λόγου, με την αρχαιοελληνική σημασία της για να χαρακτηρίσει ανάλογες αλαζονικές συμπεριφορές συνανθρώπων μας.▼