Deus otiosus: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Κοινό χαρακτηριστικό είναι ότι ο ''deus otiosus'' δε λατρεύεται. Μπορεί να του απευθύνουν οι άνθρωποι θυσίες και προσευχές, αλλά σε έκτακτες περιπτώσεις, ενώ δεν υπάρχουν σταθερές γιορτές προς τιμήν του. Οι μύθοι γι’αυτόν είναι σύντομοι σε σχέση με τις αφηγήσεις για τα κατορθώματα ηρώων ή άλλων θεών. Στους μύθους γι’αυτόν περιγράφεται η απόσυρση ή αντικατάστασή του. Η απόσυρση συνήθως γίνεται είτε οικεία βουλήσει είτε όταν ένας νεώτερος θεός του πάρει την παντοδυναμία. Περιβεβλημένος με ασάφεια και αδρότητα και αποτελώντας το ανώτατο ον, ο ''deus otiosus'' ορίζει τα άκρα όρια του όντος και της θρησκευτικής φαντασίας. Πέρα από αυτόν δεν υπάρχει τίποτα. Συμβολίζει την πρωταρχική εποχή ''(primordiality)'', την εποχή πριν και πέρα από τον χρόνο. Στις θρησκείες όπου ο ''deus otiosus'' αποσύρθηκε στον ουρανό, ο ουρανός συμβολίζει την απόσταση και τη διαφορά<ref>''Eliade/Sullivan''</ref>. Κάποιοι ''dei otiosi'' θα επιστρέψουν στο τέλος του χρόνου, όταν όλα τελειώσουν. Μπορεί με το πέρασμα του χρόνου ο αποσυρμένος θεός να ξεχαστεί και να φύγει από το πάνθεον της φυλής. Τέτοια περίπτωση είναι ο ''*Dyeus'', ο ινδοευρωπαϊκός θεός του ουρανού, ο οποίος αργότερα σταμάτησε να λατρεύεται. Δεν υπάρχουν ύμνοι και μύθοι που να τον αναφέρουν. Παρ’όλα αυτά υπάρχουν αναφορές στην Αταρβαβέδα (μια από τις τέσσερις [[Βέδες]]), όπως "ο ουρανός γνωρίζει τα πάντα" (1.32.4) ή "ο ουρανός πατέρας" (6.4.3) που υπενθυμίζουν την αρχετυπική εικόνα, ενώ αποτελεί το πρότυπο για τον [[ινδουισμός|ινδουιστικό]] θεό ''Dyaus Pitar'', τον αρχαίο ελληνικό [[Δίας|Δία]] και τον ρωμαϊκό [[Γιούπιτερ]]<ref>''Eliade/Sullivan''</ref>.

Στη θρησκεία των [[Σουμέριοι|Σουμερίων]] οι [[Ενλίλ]] και [[ΕνκίΈνκι]] αντικαθιστούν τον ''deus otiosus'' [[Αν]] (ή Ανού)<ref>''Eliade'' και ''Fikentscher'', 75</ref>. Στην [[αρχαία ελληνική θρησκεία]] οι παλαιότεροι θεοί [[Ουρανός (μυθολογία)|Ουρανός]] και [[Γαία (μυθολογία)|Γαία]] παραχώρησαν τη θέση τους στον [[Δίας|Δία]] και στην [[Ήρα]]. Στον [[Ινδουισμός|Ινδουισμό]] υπάρχουν μεσαιωνικές παραδόσεις κατά τις οποίες ο [[Ίντρα]] είναι αποτραβηγμένος και ενεργοί είναι ο [[Σίβα]] και ο [[Βισνού]].

Ο [[Ρουμανία|Ρουμάνος]] θρησκειολόγος και συγγραφέας ''Mircea Eliade'' συνδέει την απόσυρση του ''deus otiosus'' και ειδικά των ουράνιων θεοτήτων με τη στροφή των ανθρώπων στη [[Γεωργία (εργασία)|γεωργία]]. Ασχολούμενοι οι άνθρωποι με την καλλιέργεια της γης έδωσαν περισσότερη σημασία σε αξίες όπως η γονιμότητα και οι σχετικές θεότητες της μητέρας γης ήρθαν στο προσκήνιο. Κατά τον ''Eliade'' οι [[Εβραίοι]] αντίστοιχα σε περιόδους αφθονίας λάτρευαν τον [[Βάαλ]], την [[Αστάρτη]] και άλλους θεούς των γειτονικών λαών. Σε κρίσιμες όμως περιόδους επέστρεφαν στον [[ΙεχωβάΓιαχβέ]], τον Θεό της [[Βίβλος|Βίβλου]] και δημιουργό του κόσμου<ref>''Eliade''</ref>.